Proefschrift over vraagis animo
om Zeeland te verlaten groot?
AANTAL ZEEUWSE WERKLOZEN
EIND SEPTEMBER 750 MAN
BEVOLKINGSONDERZOEK T.B.C.
IS IN ZIERIKZEE GESTART
ZATERDAG 7 OKTOBER 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
BELEID EN VOLKSKARAKTER
Dr. C. Boekestijn behandelt
de „Binding aan de streek"
„Binding aan de streek" heet het proefschrift waarop C. Boekestijn giste
ren te Amsterdam aan de Vrije Universiteit zyn doctorsgraad met lof be
haalde. De streek die hier is bedoeld omvat ongeveer midden-Zeeland be
westen het kanaal door Zuid-Beveland. De mate van binding wordt uitge
drukt in de animo uit de provincie Zeeland te migreren, te vertrekken dus.
Nog iets anders gezegd: de auteur bestudeerde het oordeel en de houding
van jonge arbeiders ten aanzien van het wonen en werken in Zeeland. De
opdracht hiertoe ging oorspronkelijk uit van de Kon. Mij. „De Schelde". In
1955 stelde Boekestijn onder een steekproef van 593 arbeiders, die een
groep van 8048 vertegenwoordigden, een onderzoek in. Het onderzoek
werd onder auspiciën van de afdeling geestelijke gezondheid van het Ne
derlands Instituut voor Praeventieve Geneeskunde verricht.
Bij verschillende recente nieuwe
Industriële vestigingen blijken ve
le oud-Zeeuwen zelfs uit de Rand
stad te willen terugkomen. Ver
dere industrialisatie en uitvoerige
voorlichting hierover zullen dus
de bereidheid in Zeeuwse indus
trieën te gaan werken doen toe
nemen. Daardoor komen para
doxaal op de duur dus meer in
dustrie-arbeiders vrij. Stopzetten
van de industrie-ontwikkeling
wat geen industrieel meer wil, al
mopperen zij wel eens heeft op
de arbeidsmarkt een averechts ef
fect.
En om op het hierboven beschrevene
terug te komen: Zeeland wacht niet
meer alleen op het Rijk denk
slechts aan de Oosterscheldebrug.
Ook blijkt hiertoe dat het bevorderen
van een Zeeuws besef een direct
eigen belang is! Men kan zich voor
stellen hoe in 1955 ieder die in de
industrie wilde gaan werken dacht:
dan moet ik naar Holland. Dit moet
bij de beantwoording van de enquête
een grote rol hebben gespeeld. IMaar
de beeldvorming is na wel gewijzigd.
Bij vrfle vragen bleek de schrijver
dat het platteland niet echt klaagt
over gebrek aan ontspanningsmo
gelijkheden en dat de verhoudingen
tussen de bewoners niet zeer ple
zierig waren. In een speciale en mees
terlijke analyse gaat hy nu na of de
vragen en antwoorden niet te zeer
onderling samenhangen, zodat er in
het geheel niets mee gezegd wordt.
Als industrie-arbeiders vaker willen
vertrekken dan overige arbeiders,
r.-k. eerder dan protestanten en in
dustrie-arbeiders vaker r.-k. zijn dan
protestant dan is de primaire in
vloed op de migratie-animo niet vast
te stellen. Door telkens één verkla
rende factor constant te houden in
75 mogelijke rëlaties stelde de
auteur een dergelijke verstoring ter-
zyde.
Wij geven hiervan weer enkele
voorbeelden. Migratie-animo komt
vaker voor by industrie-arbeiders
behalve op het platteland en voor
de buiten Zeeland geborenen; va
ker bij technisch geschoolden, be
halve op het platteland; vaker bij
r.-k. en onkerkelijken, behalve als
die een provinciale krant lezen;
vaker in de steden, behalve by
technisch geschoolden.
Het onderwerp hangt nauw samen
met de toekomst van Zeeland. Voor
de publieke opinie in Zeeland komt
liet geven van een recensie over de
wetenschappelijke methodiek niet het
eerst in aanmerking. Eerder zal men
zich interesseren voor een weergave
van de belangrijkste resultaten en
voor enige bespiegelingen en kriti
sche kanttekeningen. Daartoe moet
men zich worstelen door een geraf
fineerd statistisch betoog, dat de
grote wetenschappelijke waarde van
dit werk uitmaakt.
Groepsinvloeden
op migratie
De studie benadert de migratie van
de sociaal-psychologische kant. De
vraag luidt: beïnvloedt het samenle
vingsverband waarin de mens ver
keert kerk, scholing, platteland,
ontspanning, promotiekansen, om
enkele te noemen de lust om de
provincie de rug toe te keren of
juist de binding aan de streek?
In het algèmeen constateert de schrij
ver geen groot Zeeuws besef en een
afwachten wat het Kijk doet. Met
dit als achtergrond formuleert hy
voor 26 factoren de invloed die deze
hebben op de migratie-animo. Zijn
proefschrift is er op gericht deze In
vloeden te bewqzen of te ontkennen.
Als voorbeelden noemen wij de vol
gende: Er is meer animo te vertrek
ken bij geschoolden dan bij onge
schoolden, bij stedelingen, buiten
Zeeland geboren, hen die de ontspan
ning niet voldoende vinden, die de
Zeeuwen niet prettig vinden en de
promotiekansen te gering. Er is min
der animo by hen die aan het lokale
verenigingsleven deelnemen, een
eigen huis hebben, protestant zijn,
alleen een provinciale krant lezen.
De buitenstaander zal dit vaak
waarheden als koeien beschouwen,
maar vergeten dat er zich valse
cllché's tussen kunnen bevinden.
Als hy de statistische bewijsvoering
zou volgen en de briljante uiteenzet
tingen over de motiveringen zal zijn
oordeel dan ook heel wat bescheide
ner zijn. De auteur slaagt er ten
slotte in zyn bonte veelheid van stel
lingen terug te brengen op een alge
mene theorie van de migratie, iets
waar hij de buitenstaander, die
slechts de chaos ziet en ver
schillende beoefenaars van verwante
sociale wetenschappen, die zo iets
missen (ik denk slechts aan my'n
eigen vakken: de regionale economie
en economische geografie jaloers
mee maakt.
M igratie-animo
per categorie
Wij volgen de schrijver in zijn be
toog. Twintig procent van de onder
zochten wil Zeeland verlaten, het
geen de auteur vry hoog acht. Van
de diverse categorieën nemen wy ook
weer enige voorbeelden. Van de in
dustrie-arbeiders wil 32 procent weg,
van de landarbeiders 10 procent. Van
de technisch geschoolden 25 procent,
van de technisch niet geschoolden
10 procent. Van de ongehuwden 17
procent, van de gehuwden 23 pro
cent (een verrassing!); pas na het
derde kind treedt er een remming
op. Van de rooms-katholieken wil 34
procent weg, van de onkerkelijken
30 procent, van de Ned. hervormden
16 procent. Van de gereformeerden
13 procent Van de stedelijken 33
procent, van de plattelanders 10 pro
cent. Er is geen verband met de
angst voor een nieuwe watersnood.
Van wie alleen een provinciale krant
leest wil 15 procent wegè, van lezers
van alleen landelijke dagbladen 44
procent. Van wie buiten Zeeland is
geboren wil 58 procent weg (gering
aanpassingsvermogen), van wie in
de streek is geboren 13 procent. Van
wie het hier prettig vindt wil 12
procent weg, van wie het niet pret
tig vindt 64 procent. Ten aanzien van
de ontspanningsmogelijkheden zijn
deze percentages 16 en 24 (een on
betekenend verschil.
Omtrent de perspectieven in Zeeland
zijn er evenmin grote verschillen. De
industriearbeiders wilden als groep
het liefst weg. De auteur vindt het
merkwaardig omdat ook in Zeeland
vanouds de meeste arbeidsplaatsen
in de industrie worden geschapen.
Hij verwacht dan ook van verdere
industrialisatie in Zeeland een toe
nemende migratie.
Verruiming van
arbeidsmarkt
Op'dit punt. hebben wij kritiek, lu
195'5 bestond nog allerminst het
vertrouwen dat de industrie in
Zeeland zou aanslaan; dit kwam
pas enige jaren geleden Een en-
qui't van du - m u
van het Landbouwschap in L95S,
wees onverwachts uit, dat de boe
renbevolking de industrie was
gaan waarderen. De industriële
gewildheid in Zeeland is pas na
langdurige voorlichting ontstaan.
Mijnenveger Hr. Ms. Mahu
in Den Helder overgedragen
In Den Helder is vrijdag de on-
diepwatermijnenveger Hr. Ms.
„Mahu", genoemd naar de offi
cier-vlieger Piet Mahu uit Stop
peldijk (gem. Vogelwaarde), die
op 24 februari 1942 met een Dor-
mer-vliegboot boven de Javazee
werd neergeschoten, samen met
drie andere ondiepwatermijnen-
vegers officieel aan de Konink
lijke Marine overgedragen. De
vader en de moeder van wijlen
officier-vlieger Mahu, die momen
teel in Hulst wonen en resp. 81
en 73 jaar oud zijn, woonden deze
overdracht samen .met familie
leden van de naamgevers der
overige mijnenvegers bij.
Piet Mahu werd op 5 september
1917 te Stoppeldijk geboren. Op
zijn 21ste jaar nam Mahu dienst
bij de Koninklijke Marine als on
derofficier-vlieger. Na zijn oplei
ding in De Kooy en De Mok ver
trok hij naar het toenmalige Ne-
derlands-Indië. Op de vliegschool
te Soerabaja werd Mahu klaar
gestoomd voor de Dornier-vlieg-
boten, waarop hij als eerste vlie
ger deelnam aan de vijandelijk
heden tegen de Japanners.
Na de oorlog ontving de vader
van wijlen vlieger Mahu aan
boord van het vliegdekschip „Ka-
rel Doorman" uit handen van
Z.K.H.. prins Bernhard het vlie-
gerskruis, waaraan verbonden de
Bronzen Leeuw. De overdracht
van de vier ondiepwatermijnen-
vegers, waaronder de „Mahu",
werd verder nog bijgewoond door
de Amerikaanse rear-admiral J.
S Patrick de schepen zijn na
melijk door de V.S. gefinancierd
de kapitein-ter-zee T. Jellema,
hoofd bureau aanbouw mijnenve
gers. de vice-admiraal b.d. H. C.
W. Moorman als vertegenwoordi
ger van de voorzitter der defen
siecommissie. de burgemeester
van Den Helder, G. D. Rëhorst, en
vice-admiraal L. Brouwer, opper
bevelhebber der zeestrijdkrachten.
Commandant van de Hr. Ms.
„Mahu" is de luitenant ter zee 2u
klas D J. va.n.den Hoet.
Aanbesteding in Halsteren
Op -er enn'phuls
weru aanbesteed de riolering en be
strating in het deel van het uitbrei
dingsplan Beek. Er waren zes in
schrijvers De laagste was dc fa. A.
v. d. Werf uit St.-Maartensdijk
69.800),..de hoogste de N.V. Zee
land uit Middelburg 74,000).
JIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIlllllllillllllllllllllllllllllll
M Vrijdag promoveerde aan de M
V.U. te Amsterdam dr. C. Boe-
M kestijn op een dissertatie „Bin-
H ding aan de streek". Wy von-
H den drs. M. C. Verburg, di-
recteur E.Ï.I. voor Zeeland,
bereid dit opvallende proef-
schrift voor ons te bespreken.
(Voor het verslag van de pro-
M motie zie pag. 11.)
lIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllU
In een andere analyse gaat de
schryver na of alles niet terug te
voeren is op één grondhouding. Hier
in ligt de conclusie opgesloten dat
vrij velen het wonen in Zeeland niet
prettig vinden (36 Een onder
zoek in 1958 bij 23 (van de 593)
geënqueteerden die ook werkelijk
waren vertrokken wees uit dat by
hen inderdaad de nadelige factoren
sterk vertegenwoordigd waren. Het
is echter de vraag of liet aantal van
23 niet te klein is om hieruit conclu
sies te trekken. Aan het slot brengt
de schrijver, zoals gezegd alle migra
tiemotieven van 20 categorieën onder
in een algemene verklarende theorie.
Het beleid
Het proefschrift is een zeer impo
sant en intelligent werkstuk, al be
stonden de vermoedens van de con-
ólusies al lang. Het is voor ons niet
de vraag of er een weg van deze
theorie naar de praktijk van het pro
vinciaal bestuur is; nauwelijks, zou
den wij zeggen. Wel is het uiterst
nuttig, bij elk beleid rekening te hou
den met deze kennis, zoals met elke
kennis omtrent het Zeeuwse volks
karakter. Het was te wensen dat ook
in andere provincies een dergelijk
onderzoek zou plaatsvinden, omdat
zich dan dit karakter des te sterker
zou aftekenen. En tenslotte: hoe be
langrijk is een intensieve voorlich
ting!
Drs. M. C. VERBURG.
Opbreken rioleringen te
Tholen aanbesteed
Op het gemeentehuis te Tholen werd
aanbesteed het opbreken van be
staande riolering en verharding, het
leggen van riolering, het dempen
van sloten en het aanbrengen van
opgebroken en nieuwe verhardingen
met bijbehorende werken in de ge
meente Tholen. Ingeschreven werd
door:
Aannemersbedrijf N.V. Zeeland te
Middelburg voor 239.000; Van Vos
sen te Sint-Annaland voor 235.000;
W. Rasenberg te Breda, 231.000;
fa. S. Zijlstra en M. C. v. d. Dries
te Gorinchem voor 227.000; fa. den
Ouden te Biervliet voor 223.000;
A. en D. v. d. Werff te St.-Maar
tensdijk voor 217.100 en door gebr.
J. en M. Moerland te St.-Annaland
voor 216.240. De gunning is aan
gehouden,
Onderwijsbenoeming
De heer K. P. de Bree te Breskens
is benoemd tot tijdelijk onderwijzer
aan de lagere school voor christelijk
volksonderwijs te Serooskerke (W.).
DALING MET HONDERD
Twee-derde deel ervan
is „minder geschikt"
Het aantal werklozen is gedurende
de afgelopen maand in Zeeland met
rond honderd teruggelopen tot 750
aan het eind van september. Dit
aantal betekent een promillage van
13 per 1000 mannelijke loontrekken-
den en hiermee bleef Zeeland na
Drente (met 28), Friesland (21) en
Groningen (19) nog vast op de vier
de plaats in de rij van de provincies.
Van het aantal van 750 behoort on
geveer twee-derde deel (rond 500
man) tot de groep van minder-ge-
schikten en van die 500 werken er
ruim 380 op G.S.W.-objecten. Op
„DIEP inademen, even de adem
inhouden gaat U maar..." Drie
endertig keer in een kwartier
klinkt deze formule vijf dagen
lang in het Hervormd Vereni
gingsgebouw van Zierikzee. En
telkens wanneer de in een witte
jas gestoken assistente van de
stichting „Goutudo" deze drie
korte zinnetjes als een grammo
foonplaat oplepelt, staat er weer
een andere inwoner van de stad
voor het schermbeeld van het gro
te gryze apparaat, waarmee dezer
dagen een bevolkingsonderzoek
op tuberculose wordt gehouden.
In totaal 3250 stedelingen boven
de vijftien jaar zullen een gang
maken langs de tafel, waarachter
twee gemeenteambtenaren de op
roepkaarten omwisselen tegen een
wit biljet, dat het nummer van de
gemaakte doorlichtingsfoto krijgt.
De huisbezoekers hebben in de af
gelopen weken hun werk gedaan:
van de 5117 inwoners, die voor het
onderzoek in aanmerking kwa
men, hebben er 579 geweigerd
deel te nemen, 1230 staan reeds
onder bedrijfscontrole.
Zo heeft de provinciale Zeeuwse
vereniging tot Bestrijding der Tu
berculose dus vrijdag na vijf jaar
weer een bevolkingsonderzoek in
Zierikzee geopend. En daarmee is
de stichting „Goutudo", die „de
plaatjes maakt" tevens weer te
rug in de eerste Zeeuwse plaats,
die zij in 1956 in haar toernee door
het land opnam. Na de t.b.c.-be-
smetting op het Zierikzees Ly
ceum in 1955 werden de eerste
contacten met deze provincie ge
legd en sindsdien krygt het onder-
zoekingsteam ieder jaar van de
provinciale vereniging een schema
van de te bezoeken steden en dor
pen op.
Maandag, dinsdag, woensdag en
donderdagmorgen aanstaande zal
het team in het Zierikzeese ver
enigingsgebouw zyn werk nog
doen. Wie nog geen oproepings-
kaart heeft ontvangen kan zich
nog tot woensdagmorgen opgeven
ter secretarie.
Daarna worden de foto's ontwik
keld en gecontroleerd. Heel de
stad is dan weer „uitgekamd" op
soms onvermoede verschijnselen
van de gevreesde ziekte, die men
de laatste jaren steeds intensiever
weet te bestrijden.
Restauratie Goese
stadhuis dringt
(Slot van pag n
geraamd op circa één miljoen gulden.
Hét is het voornemen een zodanige
verandering van indeling van het
wèrkgedeelte tot stand te brengen,
dat daarin behalve burgemeester,-se
cretaris en ontvanger op behoorlijke
wijze kunnen blijven gehuisvest de
afdelingen algemene zaken, finan
ciën, onderwijs en bevolking. Wordt
de afdeling sociale zaken en even
tueel de afdeling bevolking buiten het
stadhuis ondergebracht dan biedt
het stadhuis na restauratie voldoende
ruimte, ook al zou Goes zich in de
loop der jaren belangrijk uitbreiden.
De dienst van gemeentewerken zal,
zoals bekend, worden ondergebracht
in de zo veel besproken burgemees
terswoning aan de J. A. v.. d. Goes-
kade.
Het wachten is nu op de restauratie
plannen, die binnen afzienbare rijd
op de tafel van b. en w. zullen wor
den gedeponeerd. Dan zal het plan in
de raad worden gebracht, die zich
reeds, afgezien van de financiële con
sequenties, vóór rsetuiuratie heeft uit
gesproken. Mogelijk zal bij wijze van
vóórfinanciering de stadhuisrestaura-
rie eerder aangevat kunnen worden,
dan pas op het moment, dat Goes in
aanmerking komt voor de belangrij
ke bijdrage van Monumentenzorg!
Opnieuw is het Goese stadhuis aan
restauratie toe. Op drulclce markt
dagen ziet men dit beeld; wel een
groot verschil met het oorspronke
lijke gebouw.
(Foto P.Z.O.)
„aanvullende werkobjectcn" waren
eind september 44 personen werk
zaam tegen 46 eind augustus.
Praktisch alle rayons hebben bijge
dragen tot de daling van de werk
loosheid. met uitzondering dan van
Terneuzen, waar het aantal gelijk
bleef en van Vlissingen, waar een
kleine stijging geregistreerd werd.
Boven 't provinciaal promillage van
13 bewogen zich Oostburg met 23,
Hulst met 18, Middelburg met 17,
Terneuzen met 16 en Vlissingen met
15 per 1000 mannelijke loontrekken-
den. Ver onder het provinciaal ni
veau liggen Kruiningen en Sas van
Gent met 4 pro mille.
Uit het overzicht van dc bedrijfs-
klassen en beroepsgroepen blijkt, dat
de bouwnijverheid gedaald is van 48
tot 33. Daartoe heeft voornamelijk
de B.- eu U.-sector bijgedragen, die
van 25 tot 7 daalde en die nu dus
praktisch „uitverkocht" is. De land
bouw en de groep losse arbeiders ga
ven weliswaar een vermindering te
zien ten opzichte van augustus, maar
iu vergelijking met vorig jaar sep
tember liggen de cijfers iets hoger,
een gevolg van vrijgekomen arbei
ders uit de aardappeloogst.
Analyse
De analyse van de werkloosheid
leert, dat de seizoenwerkloosheid
steeg van 10 tot 20, de wrijvings
werkloosheid daalde van .160 tot 100,
de werkloosheid van minder-geschik-
ten van 520 tot 500 en de structuur
werkloosheid van 160 tot 130.
De vraag naar mannelijke ar
beidskrachten nam in september
af van 1495 tot 1418. De eind
september nog belangrijke vraag
in de groepen voedings- en genot
middelen (210)niet-varend
transportpersoneel (bijna 100) en
de groep „overigen" (172) houdt
verband met de suikerbietencam
pagne. In Sas van Gent werden
537 arbeidskrachten gevraagd
voor deze campagne, een aantal,
dat nu al sterk gereduceerd is.
De vraag van 89 arbeidskrachten ln
het rayon Zierikzee heeft betrekking
op 14 metaalarbeiders en rond 70 in
de grondwerkerssector.
Het aanbod van vrouwen steeg in de
betreffende maand van 142 naar 164,
waartoe met name de handel (16 tot
23) en het hotelpersoneel (3 tot 28)
hebben bijgedragen.
Sluitende begroting voor
1962 in Oud-Vossemeer
Herstel van molen
Tydens de vrydagavond gehóuden
vergadering van de raad Oud-Vosse
meer is de sluitende gemeentebegro
ting voor het dienstjaar 1962 aange
boden. Deze laat aan ontvangsten en
uitgaven op de gewone dienst een
bedrag van 316.054,21 zien. Het
bleek echter nodig daarbij een beroep
te doen op In vorige jaren gekweek
te overschotten om deze begroting
sluitend te maken en wel op een be
drag van 6608,30. De post onvoor
zien is groot 3000,
Een commissie, samengesteld uit de
heren L. Istha, A. M. van Engelen
en C. M. Droogers. zal in een volgen
de raadsvergadering over deze be
groting rapporteren. De raad besloot
verder mee te werken aan het plan
van de minister van o. k. en w. bij
te dragen in het onderhoud van wind
molens. In de eerste 3000,onder
houdskosten van de enige, in slechte
staat verkerende molen in Oud-Vosse
meer zal het rijk 40, de provincie
10 en ook de gemeente 10 procent
bijdragen in de restauratiekosten.
Verder werd de havengeldverorde
ning, waarvan de goedkeuring op 1
januari 1962 vervalt, opnieuw vast
gesteld met een kleine wijziging op
het punt der abonnementen. Het laat
ste agendapunt, de uitgifte in erf
pacht van 435 m2 volkstuingrond
aan de Molenweg ten behoeve van de
diepvries-pluimveeslagerij Quist en
Den Haan, werd aangenomen met
zes tegen één stem, n.l. die van de
heer L. Istha. Deze was ontstemd
over het feit, dat de ondernemer
Quist en Den Haan de grond reeds
in gebruik nam zonder de huurders
in zijn plannen te kennen. De voor
zitter zette echter uiteen, dat van
gemeentewege voorlopige toestem
ming tot direct gebruik was gegeven
onder voorwaarde, dat de huurders
akkoord zouden gaan met een hen
te verstrekken schadeloosstelling.
Benoeming dijkgraaf
Bij k.b. is tot dijkgraaf van het Ne
derlandse gedeelte van de Prosper-
nolder benoemd dc heer P. V. M.
fercauteren te Clinge.
Ensemble bracht klucht
„Ingeborg" in Terneuzen
De toneelgroep „Ensemble" bracht
vrydagavond ais opening van liet
winterseizoen der Z.V.U. in het
Concertgebouw te Terneuzen het to
neelstuk „Ingeborg" van Curt Goetz
in een vertaling van Jan Willem Hof-
stra. Het zeer talrijke publiek heeft
van deze klucht, waarin de rollen
werdén vertolkt door Tna Faassen,
Fien de la Mar, Cor van Rijn. Ton
van Duinhoven en Jo van de Ven,
zeer zeker genoten. Daarvan getuig
de het hartelijke applaus, dat de
speelsters en spelers na elk bedrijf
ten deel viel. Dit stuk, waarvan Jan
Retèl de regie had. heeft het Ter-
ncuzense publiek menig lachsalvo
ontlokt. Ter gelegenheid van de eer
ste opvoering voor Zeeland in Goes
bespraken wij dit stuk reeds uit
voerig.
Het Goese stadhuis zoals het. er uit
zag voor de grote restauratie van
1771-1775. Het oostelijk gedeelte was
foe)i woonhuis voor de huisbewaar-
'der.
