Kerktoren van Groede
krijgt klokkenspel
MARTINEZ
10SRAM
AFSCHEID SCHIPPER C. BRAAM
VAN NEDERLANDS LOODSWEZEN
KILLE KIPJES VAK THOOLSE
BODEM" KAAR DE C0KSUMEKT
Helft Thoolse pendelaars wil in
„eigen" eiland-industrie werken
MOGELIJK NOG DIT
JAAR „IN BEDRIJF"
ZATERDAG 16 SEPTEMBER 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Vijftigjarig jubileum
cokesfabriek te Sluiskil
De cokesfabriek te Sluiskil, die de
officiële naam draagt van „Associa
tion Coopérative Zélandaise de Car
bonisation" viert op woensdag 27
september a.s. haar 50-jarig jubi
leum. De oprichting lcvvam tot stand
na een initiatief van vijf Lotharing-
se ijzer- en staalbedrijven.
Het was in 1911 de eerste cokesfa
briek in Nederland. Sluiskil werd als
vestigingsplaats gekozen in verband
met haar gunstige ligging aan het
kanaal Gent-Terneuzen en omdat
daar de spoorlijnen van Terneuzen
naar Gent en Mechelen samenliepen.
Doel was het produceren van cokes
ten behoeve van de bedrijven der
coöperatieve leden in Frankrijk.
Aanvankelijk bedroeg de produktie-
capaciteit 300 000 ton cokes per jaar,
hetgeen na vernieuwingen en uit
breidingen in het bedrijf thans
625.000 ton bedraagt. Een nieuwe im
puls, ten behoeve van de verdere in
dustrialisatie van de kanaalzone, gaf
het bedrijf door haar gaslevering aan
het stikstofbedrijf der Compagnie
Neerlandaise Azote te Sluiskil vanaf
december 1930. Sinds 1950 levert de
fabriek gas aan oostelijk Zeeuwsch-
Vlaanderen en sinds 1953 zelfs aan
Midden-Zeeland. Met haar 500 werk
nemers draagt het geheel in ruime
mate bij tot het instandhouden van
het Zeeuws-Vlaamse welvaartspeil.
Examens
Voor het examen Sociale Verzeke
ring slaagden te Amsterdam de he
ren J. Boogaard te St.-Laurens en A.
van Sluys te Souburg, ambtenaren
bij de Raad van Arbeid te Middel
burg.
Reünie personeel
„Bethesda", Vlissingen
Dezer dagen heeft liet christelijk
streekziekenhuis „Bethesda" te Vlis
singen zijn reünisten ontvangen.
Dit was het inlossen van een belofte
van het bestuur, dat bij monde van
zijn voorzitter, de heer Moll, op het
25-jarig jubileum in 1956, zei: „IVij
zien U hopelijk allen over vyf jaar
hier terug''.
Des middags werden de reünisten in
de eetzaal ontvangen. Onder het ge
not van de aangeboden verversingen,
kwamen de tongen spoedig los, zodat
na enige tijd de eetzaal wel een
bijenkorf geleek. Uit alle windstre
ken van ons land kwamen de oud
verpleegsters om deze dag mee te
maken.
's Avonds om 7 uur ontving het be
stuur de reünisten in het wijkcen
trum 't Anker, waar een koffiemaal
tijd werd aangeboden. De voorzitter
heette allen van harte welkom en
verklaarde getroffen te zijn door de
grote opkomst.
Na gebed en het lezen van een
schriftgedeelte, zetten allen zich aan
de feestelijk gedekte tafels. De avond
werd opgeluisterd door declamatie
van zr. Koopman, wijkverpleegster
te Den Haag, die op zeer humoristi
sche wijze uit haar wykpraktijlc be
levenissen weergaf.
Hierna dankte mevrouw Van Alten,
lid van de regelingscommissie, liet
bestuur, dat deze avond mogelijk had
gemaakt. Mevrouw Van Loon, bood
de adjunct-directrice zr. Blok en
hoofdverpleegster zr. Kuypers,
prachtige huishoudelijke geschenken
aan, in verband met de aanstaande
pensionering van deze zusters.
Het bestuur kreeg de dank van de
reünisten vertolkt in een bloemstuk.
Zr. Barendrecht dankte het bestuur
voor de hartelijke ontvangst en het
prima onthaal.
Tenslotte dankten zr. Blok en zr.
Kuypers allen voor de vele blijken
van waardering, die zij thans moch
ten ondervinden.
Ds. Verschoor besloot deze bijeen
komst met dankgebed.
NA DIENSTTIJD VAN 39 JAAR
Met ingang van 1 oktober
aanstaande met pensioen
ONGEVEER VIJFTIGDUI
ZEND loodsen heeft schipper
C. Braam van de „Markab" in
de bijna 14 jaar dat hij loods-
schipper is geweest bij het Ne
derlands Loodswezen te Vlissin
gen, naar de schepen gebracht.
Veertien jaar lang ieder jaar
naar schatting 3600 loodsen. De
DIEPVRIESSLAGERS IN OUD-VOSSEMEER
Eerste week: vijfduizend
kuikens in de koelkast
V IJFDUIZEND kuikens
V zijn deze week ieder bin
nen twintig minuten geslacht,
geplukt en in doorzichtig
plastic verpakt in de diep-
vrieskluis beland. Dat ge
beurde aan de Molenweg in
Oud-Vossemeer, waar sinds
maandag het eerste diep
vriesslachthuis van westelijk
Nederland de machines aan
het draaien heeft gebracht.
In witte en béige jassen, maar
zonder de spreekwoordelijke lan
ge messen snellen nu dagelijks
drie grossiers in vleeswaren door
hun 450 vierkante meter grote
volautomatische bedrijf: J. Quist
uit Oud-Vossemeer, G. A. den
Haar uit Sint-Annaland en W. de
Bruin uit Eindhoven. En intussen
schuiven de kuikens aan slacht
haken onder een vijftig meter
lange band door dezeifde hal. Op
weg naar een feestelijke dis er
gens in Nederland of een aantrek
kelijk gedekte tafel in een luxueus
restaurant ergens in Wassenaar
of een knus keldereethuis ergens
in de binnenstad van Amsterdam.
Tussen deze vermoedelijke adres
sen en de ren van de kwekers ligt
een transport met dieptepunten
tot 50 graden onder nul. In de
grote koelcellen en de diepvries
tunnels van de Vosmeerse slacht
huis, waar er binnenkort na de
officiële opening zo'n slordige
dertigduizend per week voor de
consumptie op langere of kortere
termijn zullen worden afgeleverd,
't Is hier op het ogenblik nog een
heksenketel", schreeuwde De
Bruin vrijdagmorgen tegen een
ploeg verhuizers, die met een
grote kast van een vrachtwagen
voor de deur stopten. Niet van
wege het gekakel van de kuikens:
die zijn bij hun komst in Oud-
Vossemeer al gauw de keel ge
snoerd. Nee, rond het gebouw op
een 1400 vierkante meter groot
terrein zijn op het ogenblik nog
schilders bezig; de toegang naar 't
bedrijf moet nog worden geëgali
seerd en bestraat en het beton
voor de eerste uitbreiding een
zouterij en een rokerij - is al ge
stort.
In het eerste diepvriesslacht-
liuis van Nederland, dat in
Oud-Vossemeer staat, zijn deze
weelc vijfduizend kuikens bin
nen twintig minuten geslacht.
De foto toont de drie grossiers
van dit diepvriesslachthuis, de
heren J. Quist uit Oud-Vosse
meer, G. A. den Haan uit St.-
Annaland en W. de Bruin uit
Eindhoven, bij een plukmachi-
ne.
(Foto P.Z.C.)
Intussen werkt er al een ploeg
personeel aan de bereiding van
deze „kille kipjes van Thoolse
bodem". Over een week of zes zal
hier 25 man dagelijks bezig zijn
en zal het bedrijf met zijn drie
diepvrieskluizen op volle capaci
teit van 20.000 kuikens of 20 ton
gaan draaien.
In een onafzienbare rij zullen de
kakelende kuikens dan 's morgens
in alle vroegte bij de kwekers
worden afgehaald. De vracht
auto's van „HAQU" de naam,
die het nieuwe bedrijf voert
zullen midden in de nacht over de
wegen snorren om 's morgens om
half acht de eerste ladingen voor
slacht en diepvries aan de Molen
weg af te leveren. Dat gaat dan
zo de hele dag door: 600 stuks per
uur. Voorlopig hebben de drie
grossiers voor hun bedrijf de
bouwgrond 99 jaar in erfpacht.
Dus kunnen nog heel wat kuikens
er een wisse dood vinden en zul
len nog evenzoveel smakelijke kip-
peboutjes van Tholen naar dc lief
hebbers verdwijnen.
Boutjes, die volautomatisch
worden bereid. Onmiddellijk
uit de automatische slacht
plaats worden de kuikens aan ha
ken gehangen en glijden zij door
een machine, die met rubberen
„handen" plukt. Via ontdarmings-
machincs en schonerijen gaat het
op de weegschaal aan. Keurmees
ters krijgen ieder kuiken, dat
daarna naar de inpakafdeling
gaat, onder ogen. Tenslotte wor
den de resultaten naar eon voor-
koeler gebracht om in de diep-
vrieskluis de laatste bewerking te
ondergaan.
In kisten en koelwagens stuiven
zij dan naar de consument. Tho
len wordt voor moeder de vrouw en
voor de mannen van het horeca
bedrijf bijna luilekkerland. Het
zijn nog geen gebraden kuikens,
maar in hun ijskoude vorm bena
deren de slachtkuikens dit stadi
um al een flink eind..»
In het betonningsmagazijn van het
Nederlandse Loodswezen aan de
Prins Hendrikweg te Vlissingen is
vrijdagmorgen afscheid genomen
van löodsschipper C. Braam, die na
een 39-jarige diensttijd op 1 oktober
met pensioen gaat. Namens het per
soneel overhandigde de voorzitter
van de personeelsvereniging, de heer
J. Wielemaker, de heer Braam een
scheerapparaat. In het midden me
vrouw Braam.
tijd van het beloodsen is voor
schipper Braam echter binnen
kort voorbij- Met ingang van 1
oktober gaat hij na 39 jaar
in dienst .te zijn geweest met
pensioen.
Op 1 juli 1922 kwam de heer Braam
als matroos bij het loodswezen in
dienst. Hij doorliep achtereenvolgens
de rangen loodskwekeling tweede
klas en eerste Idas, hulp-zeeloods en
zeeloods. In de oorlogsjaren voer hij
als stuurman bij de koopvaardij. In
1945 werd de heer Braam benoemd
tot stuurman bij het loodswezen. In
1948 volgde zijn bevordering tot
schipper eerste klas. Tijdens zijn 39-
jarige diensttijd ontving schipper
Braam twee ministeriële tevreden
heidsbetuigingen. Eén in 1926 voor
het redden van Deense schipbreuke
lingen en een in 1960, toen hij vier
mensen van de bij Westkapelle ge
strande „Pax" afhaalde. Hij werd
verder onder meer onderscheiden
met de medaille in goud, verbonden
aan de Orde van Oranje-Nassau en
met de Leopoldsorde.
Afscheid
Tydens een intieme bijeenkomst in
het betonningsmagazyn aan de Prins
Hendrikweg werd vrijdagmorgen
van schipper Braam afscheid geno
men. De directeur van het Vlissingse
Loodswezen, overste J. A. van Beu
sekom noemde schipper Braam
die hij slechts korte tijd heeft meege
maakt een bijzondér prettig mens.
„Het is jammer dat U weg gaat,
want de oudjes doen het nog best",
aldus overste Van Beusekom.
Hij was verder van mening, dat
schipper Braam een uitstekend voor
beeld had gegeven, waardoor het
voor zijn opvolger gemakkelijker is
zijn taak te vervullen. Ook de com
missaris van het loodswezen, de heer
G. C. de Hondt, sprak lovende woor
den over de scheidende schipper. Hij
memoreerde het feit, dat de heer
Braam bijna 14 jaar loodsschipper
eerste klas is.
„Hoe vreemd de omstandigheden
ook waren, U wist altijd de moei
lijkheden op te lossen. Wanneer ik
vist dat U op zee was, maakte ik
me nooit druk", bekende de heer
De Hondt. Hij stipte verder de
kwaliteiten van de schipper als
examinandus voor de zeeloodsen
aan. „U mag zich gevleid voelen,
Warm, beetje drukkend
M Een krachtige zuidwesten wind n
voert een zogenaamde subtro-
pische luchtstroom naar ons
H land, die nogal vochtig is,
M waardoor het weer overdag een
wat drukkend karakter heeft.
Tot in midden-Frankrijk kwa-
m men vrijdagmiddag temperatu- n
ren tot dertig graden Celcius n
voor. In Zeeland werd 21 gra-
den gemeten. Ook vandaag is
H het vrij warm en met een p
H beetje geluk zal men hier ook
zondag nog van deze warme
H oceaanlucht kunnen profiteren.
Wel nadert er een storings-
front met morgen, zondag, een
toenemende onweerskans, ge-
volgd door wat minder warme n
lucht. Tot nu toe kenmerkte
september zich door weekend-
temperaturen, die boven het n
normale liggen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiii
DAGELIJKS LEVEN IN
BEZETTING HERLEEFDE
(Van één onzer redacteuren)
Een stukje Zeeland-in-hezettingstijd
kwam gisteravond terug via het Ne
derlandse beeldscherm. Dc heer B.
M. van Nieuwonhuijze uit Kloetinge
vertelde van de narigheid dlc door
de Duitsers werd aangericht, toen
de Zeeuwse paarden werden gevor
derd. Nog een Zeeuws beeld kon
men zien in de periodieke uitzending
„De Bezetting" van dr. De Jong: een
rondgang door het in 1940 verwoest
te Middelburgse centrum.
Dit alles was slechts als inleiding be
doeld op de eigenlijke uitzending, die
ten doel had het dagelijkse leven van
een gewoon Nederlands gezin in de
bezettingstijd te doen herleven.
Dr. De Jong had een grote keuze,
maar het leek ons dat hij er niet ten
volle gebruik van had gemaakt. Het
bleef alles wat. aan de oppervlakte.
De spanning van de opgejaagde
mens kwam niet helemaal uit de
verf. Toch zullen velen nadenkend
de filmpjes hebben aanschouwd van
de „lucht-taxi's", de distributie, de
„arbeidsinzet" en de vreemde wijze
van voorlichting uit die dagen. De
jeugdigen vooral zullen door deze
uitzending veel hebben geleerd. Op 8
december zal dr. De Jong de situatie
tot december 1941 in Nederlands-In-
dië bespreken.
die
in de
stemming
PROMINENT, lekker
licht, voor 27 cent'.
dat het gehalte van de zeeloodsen
zo goed is. Dit is niet in de laatste
plaats uw werk".
De heer H. Wiegman sprak als oud
ste van de scheepswerktuigkundigen
een dankwoord voor de prettige sa
menwerking, die er altijd geheerst
heeft tussen schipper Braam en het
technisch personeel. De heer J. Wie
lemaker, voorzitter van de perso
neelsvereniging bood de scheidende
schipper een scheerapparaat aan.
Mevrouw Braam ontving een bloem
stuk.
Schipper Braam noemde in zijn af
scheidswoord liet verlaten van de
dienst een grote stap, die Iiïj slechts
met tegenzin doet. Hij bracht verder
dank aan alle aanwezigen voor hun
vele goede wensen.
Voor de aanvang van de plechtigheid
had schipper Braam van overste Van
Beusekom een certificaat ontvangen,
waarin hem de titel gezagvoerder
werd verleend. „Aan deze titel zal ik
toch nooit wennen", verklaarde
schipper Braam.
(Slot van pag. 2)
is dc bereidheid om eventueel op Tho
len werk te aanvaarden groter. Het
schijnt zelfs, dat op het eiland een
bepaalde kritieke grens wordt over
schreden: terwijl de reisduur van de
stad Tholen naar de havens heen en
weer circa drie uur bedraagt, is dit
voor Stavenisse drie kwartier meer.
En deze drie kwartier hebben een
zeer grote invloed op de bereidheid
om op Tholen te komen werken.
Want voor de stad Tholen bedraagt
dit percentage 27, voor Stavenisse 89.
In dit verband is echter van grote in
vloed op de bereidheid het gereed
komen van rijksweg 17 tussen Roo
sendaal en de Moerdijk in 1963. Deze
zal de reisduur heen en terug met
een uur bekorten. Hoewel het moei
lijk is de gevolgen in percentages uit
te drukken, zal de weg echter een
sterke weerslag hebben op de hou
ding van de Tholenaren ten opzichte
van pendel en eventuele industrie
vestiging.
V er huizen
Een ander punt, waarmee reke
ning moet worden gehouden is dat
ongeveer een-vijfde van de pende
laars naar de „werkstad" zou
willen verhuizen, met name de
jongeren. Wanneer er zich niet
dichter bij huis werkgelegenheid
zal voordoen, mag worden aange
nomen, dat over enkele jaren een
aanzienlijk deel van de huidige
pendelaars het eiland zal verlaten.
Het motief, dat het huis niet goed
bevalt, speelt hierbij hoegenaamd
geen rol.
De motieven om niet te verhuizen
zijn: men prefereert het eigen woon
klimaat boven dat van de stad, die
men bovendien te dunr vindt.
Alle factoren van het onderzoek
in aanmerking genomen stelt de
rapporteur, dat de Thoolse ar
beidsmarkt zich leent voor indus
trievestiging. Niet in de eerste
plaats voor een grootbedrijf met
honderden werknemers, maar
voor kleinere met enkele tiental
len arbeiders. Aan do ene kant
zullen deze bedrijven beter aan
sluiten bij de arbeidsverhoudin
gen, die de Tholenaren als van
ouds bekend zijn, anderzijds kun
nen zij ertoe bijdragen een gees
telijk klimaat op het eiland te
scheppen, dat in de toekomst
meer industrievestiging mogelijk
maakt en vereenvoudigt.
Bereidheid is er
Met de komst van een dependance
van de Ridderkerkse rubberfabriek
naar Oud-Vossemeer moge tot slot
de bereidheid van de Tholenaren
blijken om op hun eiland te gaan
werken, wanneer zij met de concrete
mogelijkheid van werk worden ge
confronteerd. De fabriek in Ridder
kerk was namelijk te klein om een
flinke opdracht uit te voeren, terwijl
er evenmin genoeg werknemers wa
ren. Er werd een aantal Thoolse ar
beiders gepolst met het resultaat,
dat men oegon aan de uitvoering van
de opdracht in een leegstaande sme
derij te Oud-Vossemeer, waarin vo
rige week woensdag 15 Thoolse ar
beiders werkten en maandag 1.1.
raeds twintig.
VERHOGING VAN DE SFEER
Uit de galmborden in de to
ren van de zes eeuwen oude
Nederlands hervormde kerk
te Groede, zullen hoogst
waarschijnlijk nog dit jaar
de heldere klanken van een
„Westminsterspel" over het
dorp worden „gestrooid".
Die klanken zullen worden
geproduceerd door vijf kleine
bronzen carillonklokjes, elk
met een gewicht van slechts
18 kilogram. Elk kwartier
zullen straks de vijf klokjes
gezamenlijk een kort klank
spel (Westminsterspel) ten
gehore brengen. Bij de halve
uren zullen zij twee en bij de
volle uren zelfs vier wijsjes
spelen. De kosten van het
klokkenspel en de montage
daarvan in de 46 meter hoge
toren, bedragen niet meer
dan 4400 gulden.
„Het is eigenlijk maar een simpel
geval", aldus Groedes burgemees
ters J. C. Everaers, die we vroe
gen hoe men eigenlijk op het idee
is gekomen. „Maar het zijn dik
wijls juist de eenvoudige 'dingen
die het leven en de sfeer in een
dorp kunnen helpen veraangena
men.
Toen destijds besloten werd de
wijzerplaten van het torenuurwerk
te verlichten, vroegen sommige
gemeentenaren zich af of dat nu
wel nodig en niet te luxueus was.
Als nu de verlichting eens uitvalt,
doen de mensen net of de hele
kerktoren verdwenen is.
Natuurlijk hebben wij ons afge
vraagd of het idee van een caril
lon niet te hoog gegrepen was.
Bij nader inzien zijn we daar over
heen gestapt. Kijk eens, ons mu
ziekgezelschap krijgt jaarlijks een
subsidie van zeshonderd 'gulden.
In feite zou je ook harmonie- en
fanfaregezelschappen als overbo
dige luxe kunnen beschouwen.
Maar niemand zal ontkennen dat
hun optreden de dorpssfeer ten
goede komt. In de eerste plaats
voor de bevolking zelf maar ook
voor hen die zich hier tijdelijk of
blijvend willen vestigen.
Torenverlichting, een carillon.
De toren van de zes eeuwen
oude hervormde kerk te Groe
de, waarin wellicht nog dit
jaar een „Westminsterspel"
zal worden gehangen, een uit
vijf klokjes bestaand carillon,
waarvan de kosten niet meer
dan 4400,zullen bedragen.
(Foto P.Z.C.)
bloemen langs de straten, alle
maal simpele dingen die het
dorpsleven meer aantrekkelijk
maken. En steeds meer mensen
beginnen Groede een aantrekke
lijke plaats te vinden. Zoals on
der meer de gemeente-ontvanger
van Amsterdam die in Groede een
bungalow liet bouwen", aldus bur
gemeester Everaers.
Met zijn klokken is Groede de
laatste twintig jaar overigens niet
gelukkig geweest. De zware luid-
klok, die eeuwen lang in de toren
moet hebben gehangen, werd in de
jaren 19401945 door de bezet
ters weggehaald. Het verhaal wil
dat ln die jaren een schip vol
klokken bestemd voor oorlogs
doeleinden is vergaan. In ieder
geval heeft Groede nooit meer
iets over zijn klok gehoord.
Wel kwam er een nieuwe luid-
klok, in. 1948. Eentje van maar
liefst 650 kilo, die de inscriptie
kreeg:
Eens werd ik geroofd,
Maar God zij geloofd,
't Leed is geleden,
Ik luid weer in vrede.
Ik luid, ik luid, nimmer te moe,
Vol vreugde en blijheid over
de Groe,
En wijd in 't rond weerklinkt
zijn bede,
Voor Vrijheid en Recht en
Eeuwige Vrede.
De klok was slechts een korte
wede beschoren. Niet lang na de
ingebruikname sloeg de Dliksem
in de toren, die in brand vloog en
aanzienlijk werd beschadigd. De
nieuwe luidklok bleef aan een half
verschroeide balk hangen, maar
kon behouden blijven
De luidklok krijgt nu gezelschap
van vijf kleine klokjes in brons.
Zij zullen worden vervaardigd
door een klokkengieterij te Aarle-
Rixtel. Zij zullen worden opge
hangen achter de galmborden op
een hoogte van 17 meter boven
de grond. Vanaf die hoogte zo
garandeert de leverancier is
het klankspel heel duidelijk ln de
dorpskom te horen.
„Elk kwartier en om te beginnen
dag en nacht", aldus de enthousi
aste eerste burger van Groede.
En blijkt dat de mensen er
last mn hebben, dan schakelen
we het carillon des avonds gewoon
uit".