VREDESONDERHANDELINGEN TUSSEN
FRANKRIJK EN TUNESIE
Prinsessen op bezoek in feestend Yerseke
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Nog meningsverschil
over basisbezetting
Rusland wijst staken
kernproeven af
Pieter Sjoerds
Vandaag...
UITWISSELING GEVANGENEN EERSTE STAP
President Bourguiba van Tunesië heeft gisteren aangekondigd
dat met Frankrijk de eerste contacten zijn gelegd voor het bij
leggen van het geschil over de Franse marinebasïs te Bïzerta.
De president bevestigde deze contacten tussen de Franse en
Tunesische regeringen op een persconferentie op het regerings
paleis. Bourguiba zette uiteen dat deze eerste contacten plaats
hadden tijdens het onderhoud dat de secretaris-generaal van
het ministerie van buitenlandse zaken, Taieb Sahbanï, donder
dag met de Franse consul in Tunis had gehad.
Deze bijeenkomst is het meest forme
le en directe contact dat tussen de
beide regeringen mogelijk was gezien
het feit dat Tunesië eind juli de diplo
matieke betrekkingen heeft verbro
ken.
De Tunesische president zei dat als
eerste stap van de onderhandelingen
de uitwisseling van gevangenen ter
sprake was gekomen.
Na de slag om Bizerta zijn onge
veer 700 Tunesiërs door de Fransen
gevangen genomen, terwijl aan Tu
nesische zijde een klein aantal Fran
se soldaten wordt vastgehouden.
Basis-kwestie
De nota die volgens welingelichte
kringen door de Franse regering in
direct aan Tunesië werd gezonden en
waarin een voorstel werd gedaan tot
een dergelijk contact, werd door
Bourguiba niet ter sprake gebracht.
De verklaring die president De
Gaulle op zijn persconferentie had
afgelegd met betrekking tot Bï
zerta. waarin hij zei, dat Frank
rijk bereid was deze kwestie di-
Prof. Gerbrandy
overleden
Op 76-jarige leeftijd is in Den
Haag overleden prof. nir. Pieter
Sjoerds Gerbrandy, minister van
staat, oud-minister-president,
oud-lid van de Tweede Kamer
voor de Anti-Revolutionaire Par
tij, voorzitter van de Radio-raad,
voorzitter van de Raad van
Rechtsherstel en auteur van vele
werken op politiek gebied. De
overledene, die, zoals in de Twee
de Kamer bij zijn vertrek werd
gezegd, „bij zijn leven al een le
gende was geworden", is vooral
bekend geworden door zijn pre
mierschap tijdens de oorlogsjaren
in Engeland. Na het einde van de
oorlog was hij een fervent tegen
stander van de Nederlandse poli
tiek ten aanzien van Indonesië.
Als voorzitter van het comité
Rijkseenheid werd hem zelfs een
spreekverbod voor de radio opge
legd. De overledene was drager
van het Grootkruis van de Ne
derlandse Leeuw en het Legioen
van Eer en van talrijke hoge bui
tenlandse onderscheidingen.
Voor verdere bijzonderheden zie
pagina 3.
P.Z.C.-zaterdagnummer
VANDAAG EEN uitvoerige ij
H reportage over het bezoek van |j
de prinsessen Beatrix en Mar-
griet aan Yerseke, waar giste-
E ren het oester- en mosselsei- e
zoen met onder meer de ge- n
s bruikelijke vlootschouw geo-
H pend werd. Foto's op pagina 7; E
reportage op pagina 9.
H Verder in dit 18 pagina's lel-
H lende P.Z.C.-zaterdagnummer:
Stemmen uit de kerken (pag. E
3); Radio en t.v. met Films in e
Zeeland (pag. 10): ..Onder
H Zeclantls hoge hemel door Ba-
rend Zwerf mans (pag. 11);
§f letterkundige kroniek en kunst
H (pag 13): Kerken en Maat- M
H schappij en feuilleton (pag. 15)
en de kinderkrant met klanken s
s uit de ether op pagina 1(5. p
liiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiPiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiüiir
reet met Tunesië te bespreken,
maar onder de huidige gevaarlij
ke situatie tussen oost en west er
niet over dacht de basis op te ge
ven, werd door Bourguiba uitge
legd als zou De Gaulle bedoelen
dat Frankrijk de marinebasis niet
tijdens de Berlijnse crisis zou wil
len verlaten.
Voorbarig
„Het essentiële punt, tenzij ik mij
vergis, is dat de president van de
Franse republiek het principe van
geleidelijke evacuatie aanvaardt, al
dus Bourguiba.
Politieke waarnemers te Parijs heb
ben deze verklaring van De Gaulle
uitgelegd als zou Frankrijk zijn basis
te Bizerta niet willen verlaten zolang
de gespannen verhouding tussen oost
en west blijft voortduren. De Gaulle
heeft de kwestie-Berlijn niet met na
me genoemd, en het lijkt erop, dat
Bourguiba enigszins voorbarig is ge
weest met zijn conclusies.
Het Tunesische staatshoofd liet door
schemeren dat als tweede stap in de
verzoeningspoging de heropening van
de Franse universiteit en de culturele
missie in Tunis zou kunnen worden
overwogen!
Kroesjtsjew: stunt en
niet voor discussie
In de grote hal van het Kremlin in
troduceerde burgemeester Alexander
Dvgai van Moskou vrijdag premier
Nebroe van India bij een menigte
van 2000 mensen, die bijeen was voor
een „rally" voor Indiaas-Russische
vriendschap.
Toen Nèhroe, aan de zijde van pre
mier Kroesjtsjew naar het podium
liep, kreeg hij een ovatie.
Op deze vergadering beschuldigde
premier Kroesjtsjew liet westen er
van op het punt te staan de wereld
in oorlog te storten.
Hij zei, dat „ter wille van do vrede"
het noodzakelijk was, dat de Chinese
volksrepubliek en de Oostduitse
volksrepubliek tot de organisatie van
de V.N. werden toegelaten.
Het was voor het eerst sinds een
maand, dat de Russische premier
weer een redevoering hield. Opstel
ling van de agenda voor deze bijeen
komst was ongebruikelijk. Gewoon
lijk spreekt eerst Kroesjtsjew en
daarna zijn gast. Ditmaal echter
sprak Nehroe eerst.
Nehroe vertelde zijn gehoor, dat hij
naar Moskou was gekomen met pre
sident Nkroemah van Ghana, op
speciaal verzoek van de landen van
de Belgrado-conferentie, om een
boodschap van de conferentie over te
brengen aan premier Kroesjtsjew. Hij
zei, dat die boodsch&p een beroep was
op de Russische premier om de oor
logsdreigingen te verminderen»
Bezorgd
Nehroe zei: „ik ben bezorgd in geest
en gedachten over de wijze waarop
de toestand in de wereld in de afge
lopen maanden is verslechterd". Hij
zei, dat het overwegen van een oor
log altijd slecht was, maar zeker als
dat gebeurde in een tijd van kernbe
wapening. „In de Sowjet-Unie is
meer dan in welk land ter wereld
ook, de nadruk gelegd op de vrede",
aldus Nehroe.
Toen nam Kroesjtsjew plaats achter
Een karakteristiek beeld van het be
zoek, dat de -prinsessen Beatrix en
Margriet gisteren aan Yerseke brach
ten: Prinses Beatrix, zonnig lachend
en vriendelijk wuivend naar de geest
driftige menigte. Zó hebben duizen
den haar gisteren vele malen kunnen
aanschouwen. (Foto P.Z.C.)
de lessenaar. Voor het eerst vertelde
hij liet Russische volk, dat Rusland
de kernproeven had hervat. Hij zei
ook, dat Rusland niet zou ingaan op
het Amerikaans-Britse voorstel om
de proeven te staken „omdat liet
voorstel een propagandastunt is en
niet is bedoeld voor serieuze discus
sie".
Voorts zei Kroesjtsjew, dat de diplo
matieke erkenning van twee Duits-
landen door vele landen een belang
rijke stap op weg naar de vrede zou
zijn. Hij zei, dat Rusland vastbeslo
ten was hierin voor te gaan door een
vredesverdrag met Oost-Duitsland te
tekenen en dat hij hoopte, dat andere
landen zouden volgen, omdat „dit
verdrag de jure het bestaan van twee
Duitslanden proclameert".
De prinsessen Beatrix eu Margriet waren gis
teren in feestend Yerseke, waar het oester-
en mosseiseizoen werd geopend. Van elf uur
in de morgen tot. kwart voor vijf in de na
middag woonden de heide vorstelijke gasten
opgewekt, het programma hij en soms namen
zij er zelfs onversaagd aan deel. Dat was tij
dens de vlootschouw in de middaguren, toen zij
op een woelige Oosterschelde een „overstapje"
namen van een mosselkotter op een oester-
korboot. Nadat de eerste oesters waren gevist,
kreeg prinses Beatrix „de allereerste" aange
boden, die zij ter consumptie aan de commis
saris der koning in Zeeland, jhr. mr. A. F. C.
de Casembroot overhandigde. Persoonlijk
waagden de prinsessen zich toch liever niet
aan het zilte zeebanket, zó uit het water...
Op do foto: do prinsessen op het bordes van
het raadhuis in Yerseke, direct na de aan
komst. Voor foto's en reportage zie de pagi
na's 7 en 9. (Foto P.Z.C.)_
Pieter Sjoerds Gerbrandy over
leden. Het is een bericht, dat
vriend en tegenstander een
schok geeft. Want deze minister van
staat belichaamde een bewogen pe
riode uit ons staatkundig leven, die
velen nog helder voor de geest staat:
19401945, de jaren waarin hij lei
der was van de Nederlandse rege
ring in Londen. Deze „leiders-kwali
ficatie" is staatsrechtelijk onjuist,
omdat de Nederlandse premier
slechts voorzitter is van de minister
raad en geen speciale verantwoorde
lijkheid draagt als „leider van de re
gering". Toch is het niet helemaal
onverantwoord in dit geval deze uit
drukking te gebruiken, want Ger
brandy heeft zich in deze moeilijke
jaren "vaak gedragen naar het Brit
se voorbeeld als een „prime-minis
ter". Sommigen noemden hem wel
eens met enige ironie „Winston Ger
brandy". Die autoritaire houding
heeft hem vele moeilijkheden bezorgd
men leze er de
verslagen van de
parlementaire en
quêtecommissie
maar op na
vooral omdat zijn
medeministers er niet van hielden,
dat hun individuele verantwoorde-
lijkheden werd ondermijnd. Daarover
heeft Gerbrandy in Londen en la
ter in Nederland vele bittere verwij
ten moeten incasseren, maar aan de
andere kant heeft men van vrijwel
alle zijden toegegeven, dat de ver
diensten van deze koppige Fries
voor de Nederlandse zaak bijzonder
groot waren. In de zomer van 1940
was immers het Nederlandse gezag
bij de bondgenoten door allerlei oor
zaken tot vi'ijwel niets gereduceerd,
maar Gerbrandy zag kans de geal
lieerde terughoudendheid jegens de
Nederlandse regering te overwinnen.
De parlementaire enquête-commissie
heeft destijds op grond van haar
onderzoekingen uitgesproken, dat
hij de juiste man is geweest om in
een kritiek ogenblik in ons volks
bestaan een leidende plaats in te
nemen. Zijn karakter en levensbe
schouwing stempelden hem boven
dien tot de aangewezen raadsman
van de koningin. Beiden hadden een
ongeschokt vertrouwen in de toe
komst en een hecht geloof in de
onbuigzaamheid van ons volk.
Gerbrandy meed het compromis
en ging onverzettelijk zijn eigen
weg. Zelfs zijn partijgenoten
hadden met hem te stellen, reeds al
in het begin van zijn ministeriële
loopbaan. Hij nam namelijk in 1939
zitting in het kabinet-De Geer tegen
de zin van zijn geestverwanten in,
maar hij stoorde zich niet aan pro
testen van A.R.-zijde. Onverbloemd
en kernachtig gaf hij als het te pas
kwam uiting aan zijn mening en
niet alleen als minister, maar ook
als lid van het na-oorlogse parlement
was hij een schilderachtige figuur:
klein van gestalte, zijn fraaie witte
snor agressief en wijd-uitstaande.
Nooit ook verloochende zich het Frie
se bloed en vaak gaf hij uiting aan
zijn verbondenheid met de Friezen.
Zo verdedigde hij in december 1951.
in de Tweede Kamer de mogelijkheid
om de eed in het Fries te laten af
leggen en daarbij haalde hij opval
lende jeugdherinneringen op. Zijn
zuster moest hem psalmen leren, ver
telde hij, maar dat moest in het Ne
derlands. „En het „Prijs den Heer
met blijde galmen" was sanskriet
voor mij, meneer de voorzitter" ver
klaarde Fries Pieter Sjoerds in de
Kamer. Om daarna met zijn wat ho
ge, galmende stem de Friese verta
ling van de honderdzesenveertigste
psalm voor te lezen: „Halleluja,
bring de Heare, o myn siel dyn
heechste sang". En hij voegde er
aan toe: „Als men mij toen dat had
geleerd, dan was de 'kunst in drie
minuten de mijne geworden". In zul
ke gevallen luisterde de Tweede Ka
mer met aandacht en respect: hier
sprak de Fries en Christen Gerbran
dy. Een man bovendien, die ondanks
zijn karakteristieke rechtlijnigheid,
werd geacht om zijn beminnelijke
omgang, zijn gevoel voor humor en
zijn grote, gevoelige hart.
Thans is hij heengegaan. Hij be
hoorde tot de opvallendste mi
nister-presidenten. die het ko
ninkrijk der Nederlanden ooit heeft
gehad. De herinnering aan hem wekt
vele gevoelens op, van irritatie wan
neer men terugdenkt aan sommige
van zijn Engelse radiotoespraken
(„hij heeft makkelijk praten"), van
vermaak over de ongezouten wijze,
waarop hij zijn tegenstanders te lijf
ging, maar vooral van diepe eerbied
en genegenheid voor de steile vecht
jas van Londen. Hij had zich in 1940
naar zijn eigen woorden voor
genomen ..de kop er voor te houden7'
en hij heeft het gedaan! Met hem is
een man van formaat heengegaan,
een groot vechter voor het ongedeel
de koninkrijk der Nederlanden.
E ...is het 60 jaar geleden, dat E
de beroemde Franse schilder-
H tekenaar, etser en lithograaf s
Henri M. R. comte de Toulou- §f
H se-Lr.utrec-Monfa op chateau e
H Malromé (Gironde) overleed.
1 MORGEN1
H ...wordt de Vlaamse dichter
Paul Verbruggen te Elsene 70 s
E jaar.
iiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiÉiïiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiH
204e jaargang - no. 213
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteuren:
W. Leertouwer en G. A. de Kolc.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, 7,00 p. kw.; fr. p. p. f 7.25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Zaterdag 9 sept. 1961
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent per
mm. Minim, p. advertentie 4,—.
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
25 cent per regel met een minimum
van f 1,25. „Brieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C., Middelburg.
Bureaus: Vlisslngen Walstr. 58-60, tel. 2335 (b.g.g. red. 3508/3546, adv. 8647/3643; Middelburg, Markt 51, tel. 3841 (b.g.g. red. 2078/3169, adv. 2375)Goes Gr. Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. red. 7853, adv. 5213), Oostburg, tel 2395; Terneuzen, tel. 2116; Zierikzee, red. tel. 2425. adm. tel. 2094.