A Hollywood kwam paar maanden naar Suriname rsena FAKIRS ER OCCULTISMEHET IS ALLEMAAL BEDROG MAANDAG 4 SEPTEMBER 1961 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 7 „Gods Geuzen" bij Paramaribo verfilmd Burl Ives speelt niet als hij nonsens moet spelen (Van onze correspondente in Suriname) Burl Ives zingt voor me. Zijn vingers raken licht de snaren van zijn gitaar, ja, strelen ze. Het is niet anders, iedereen kan en mag het zien: Burl Ives houdt van zijn gitaar. En hij zingt, met een stem die ontroert. Burl Ives houdt van zijn volksliedjes, die dromerig vertellen van leven, liefhebben, verdriet en een zaamheid. Amerikaanse folksongs, weemoedig als Franse chan sons. Even tevoren heeft hij zich geamuseerd, swingend en rockend op de nieuwste topsongs, die de radio non-stop loslaat. Ives is een imposante filmacteur, met een omvangrijk, zeer om vangrijk figuur, 52, met een markante kop, weelderig haar en een sneeuwwit baardje; en met vriendelijke blauwe ogen. Geen nonsens „Ik houd niet van die radio. Dat is geen muziek. Ik houd van liedjes met inhoud, diepte, gevoel". Hij is een persoonlijkheid, deze film ster, die in anderhalf jaar geen film maakte, omdat hij „de scripts non sens vond". „Ik kan van zingen le ven. In die anderhalf jaar heb ik in twee t.v.-shows gezongen, heb ik twee albums grammofoonplaten ge maakt: ik behoef geen nonsens te doen. Alleen als het script me bevalt, speel ik; film of toneel. Ik was een toneelspeler, bezocht de toneelschool en heb in elf toneelstukken een rol gehad". Groot schrijver Toen Burl Ives „The Spiral Road", het scenario, gemaakt voor de ver filming van „Gods Geuzeu" van Jan dé Hartog, las was hij direct gewon nen. „Of de film goed wordt, weet ik niet, dat weet je nooit. Maar het boek heeft me getroffen, Jan de Har tog is een groot schrijver!" Daarom kreeg Suriname Burl Ives in levende Ijjve te zien. Gods Geuzen Is het verhaal, dat Jan de Hartog heeft geweven rond het werk van een jonge Nederlandse arts een werkelijk bestaande figuur, die op het ogenblik aan het gouverne ment van Nieuw-Guinea is verbon den. Het speelt tijdens de tweede wereldoorlog in Indonesië. De schrij ver komt daar in contact met en on der de indruk van wat zendelingen De jonge regisseur Robert Mulligan (S5). Waar blijft die son nou....? er doen ten behoeve van lijders aan lepra. Jan de Hartog leidt deze ro man tot de conclusie, dat de mens niet kan leven zonder de liefde van God. Oude rot In de film speelt Burl Ives de rol van de oude rot in het vak, dokter Brits Jansen, terwijl Rock Hudson de rol van de jongere collega, Anton Zorgdrager, vervult. Burl Ives liet zijn vrouw en twaalf jarige zoon achter in New York, „We wonen in New York, waar mijn zoon een internationale school bezoekt, voor alle rassen, voor alle godsdien sten. Als ik terugkom, gaan we naar Californië. Ik moet dan aan de film nog minstens tien weken werken, al lo kleinere scènes worden in Holly wood gemaakt, waar we een oerwoud gaan „bouwen" en waar bovendien alle binnen-scènes moeten worden ge maakt". „Biedt men mij daarna een rol in een film of toneelstuk aan, die me be valt, dan doe ik het. Anders ga ik terug naar New York enva kantie nemen, zeilen! Ik heb een schoener en zeilen is mijn grote hob- by". Burl Ives weet bijna alles over zei len, water, stromingen en alles wat daar zo los en vast om heen zit. Hij houdt van lezen maar hij doet het systematisch. Is er een onderwerp dat hem interesseert, dan koopt hij bijvoorbeeld in één keer alle tien boeken, die dat on derwerp behandelen. En hij léést ze allemaal! Zijn interesse strekt zich uit van de watersport tot en met de klassieke schrijvers. Van binnenuit Ives ziel zijn eigen films nooit, be zweert hij me. „Ik heb daar een goe de reden voor. Ik wil mijzelf later De indrukioekkende Burl Ivesmet echte baard en valse snor. niet imiteren. Ik speel namelijk van binnenuit; iedere rol weer speel ik, zoals ik voel, het te moeten doen. Ik geef me in mijn rol en het heeft geen enkel nut, als ik later naar mij zelf zou gaan kijken, omdat een vol gende rol weer heel ander spel vraagt". Suriname, zegt hy, is een symbolisch land. „Dat hier zoveel rassen samen wonen, het bewyst toch maar weer, dat je je buurman niet behoeft te haten. De U.N. zou hier eens moeten kijkenMaar hij heeft misschien de jongste ontwikkelingen niet ge zien, die tot enige bezorgdheid stem men. „Als ik een contract teken", zegt hij, „let ik er altijd goed op, dat erin wordt vastgelegd, dat ik niet met le vende slangen behoef om te gaan. Ik heb iets tegen slangen, ik...." Hy trekt een vies gezicht en er gaat iets als een rilling over zijn rug. ,,Goed, ln één van mijn films zou ik met een slang om mijn nek moeten rondlopen en het zou een rubber slang worden. Maar aan die ene scène, waarvoor het een echte slang zou en moest worden, viel tenslotte niet te ontkomen. Slangehart Wat moest ik doen naar huis gaan? Enfin, ln de situatie wil je geen lafaard zün en zeg je: „Kom dan maar op met dat beest". Ik leer de, hoe ik het beest moest vasthou den, achter de kop, maar ik deed het iedere keer weer met trillende vingers". „De eerste dag, gedurende de opna men, bijna twee uur achter elkaar! De tweede dag stond ik weer te bib- beren, met die slang om m'n nek, tot... mijn vingers de hartslag van de stak ker voelden. Ik heb nogal gevoelige vingers, van het gitaarspel! Het was in een scène, waarin ik door iemand zou worden aangevallen en toen opeens voelde ik, hoe bang die slang was. Het was een afschuwelij ke situatie voor het dier. Van dat ogenblik hield ik hem alleen nog heel zachtjes, bijna teder, vast en ik pro beerde hem gerust te stellen, bijna te beschermen toen die „vijand" op me afkwam. En, gek als het klinkt, blijk baar voelde de slang dólt. Hij ont spande zich, werd rustig. Ik kon hem zelfs loslaten. Hij kronkelde zich ge heel om mijn nek ja, stel je voor! maar alleen, omdat hij zich be haaglijk voelde, dichtbij me wilde zijn!" Ives werd de enige, die de slang kon pakken en vasthouden en de bewa ker bood Burl Ives de slang j „Ik zou nog geld toe krijgen, als ik hem meenam. Zou ik het niet doen, ik wist het zeker, hij zou worden doodgemaakt en dat wilde ik niet. Ik heb hem dan ook meegenomen, toen de scènes-met-slang waren gemaakt en ik ben naar de rivier gegaan". Hij wacht even, om het effect te verho gen. „Toen heb ik de mand openge maakt en hem hup, in de rivier laten glijden. Hij heeft nog één keer om gekeken en zwom daarna gelukkig wegBurl lacht er nog eens ver genoegd om. Dorp in vlammen Intussen is liet speciaal gebouwde Javaanse dorp, waar de buitenopna men voor Gods Geuzen zijn gemaakt, in vlammen opgegaan. Ook dat eiste het scenario. Velen in Suriname heb ben het nochtans met weemoed ga degeslagen. Men was zich thuis gaan voelen in dit half echte wereldje uit het vroe gere Nederlands Indië, waar de twee artsen uit Jan de Hartogs verhaal, die op Java een verbeten strijd voer den tegen magie en epidemieën, de geteisterde bevolking tenslotte wisten te bewegen, het dorp te verbranden om de pestverbreidende ratten te kunnen uitroeien. Elke morgen om zes uur vertrok de bonte filmstoet uit Paramaribo over het begin van de autoweg, die dwars door het oerwoud het oosten van Suriname zijn verbinding met het hart van het land zal moeten geven, naar het dorp over de rivier. Verteerde droom Veertig mannen en vrouwen uit Hol lywood maar niet de vrouwelijke hoofdrolspeelster Gena Rowlands, die het hier blykbaar te ongeciviliseerd voor haar verfijnde ziel vond; vijftig Surinaamse assistenten onder wie de jonge Surinaamse assistent-regisseur Frits Pengel, die misschien de kans van zijn leven zal blijken t hebben gekregen; en meer dan tweehonderd figuranten, in hoofdzaak uiteraard in Suriname gevestigde Javanen, van wie versclieideneu enkele maanden lang ongeremde dromen over sterren- carrières hebben gehad- Dromen, die in de gloed van de vlammen, die het dorp hebben verteerd, zijn vervlogen. Dit dorp heeft kennis gemaakt met alle verschrikkingen, die de Holly- woodse technici, die aarbevingen, ont ploffingen en verwoestende cyclonen op bestelling kunnen leveren, hadden meegebracht. Een goed deel van de drie miljoen dollar, die Gods Geuzen zal moeten gaan kosten, zijn daar opgegaan. Even is het weer rustig geworden in Paramaribo. De sterren zijn vertrokken en de teenagers moe ten andere opwindingen zoeken. Jam mer, dat dat nu juist moest gebeuren in strijd met de traditie, die Burl Ives symbolisch noemde voor Surina me, de traditie van de verdraagzaam heid tussen de vele hier gewortelde (Advertentie) Een in Suriname opgenomen scène uit The Spiral Roadeen verfilming van „Gods Geuzen'' van Jan de Har tog. De jonge dokter (Rock Hudson aan de rechterzijde van de oude rot in het vak", (Burl Ives)die één van Surinames jongste goede ama teurfilmsterren op de schouder heeft genomen. Wie Arsenal rookt, is m zijn element. Die weet dat hij een goed merk heeft opgedokenl Geniet van het koninklijke formaat en de kostelijke melange. Overal, hoyenal, Arsenal DR. JACOBSON WEET HET ZEKER - Kruistocht tegen het bijgeloof Meester goochelaar, free lance journalist van gerenommeerde Franse en Belgische bladen, meester in de rechten, doctoran dus in de wijsbegeerte, kandi daat in de letteren, rotisseur van de Confrérie en ridder in de Leo poldsorde. Dat is de fameuze Belg dr. J. D. Jacobson, wie men zijn zestig jaar bepaald niet aanziet. Hij nestelde ons in het voorname Ho tel Rozendaal te Velp, in een roman tische entourage van Chippendale en Louis XVI. Toen wierp de meester- doctor een complete tentoonstelling van perskaarten en diploma's op ta fel. Op de bank nast hem een gewel- Richard Wagnerbaret. „Zet dat servies eens weg", commandeerde hij met elegance en toen haalde hij de ene goocheltruc na de andere uit, haalde er bedaagde dames voor van haar handwerkjes, betrok er een jong meisjes in en ging toen voort zichzelf te verkopen. Hobby Ontdaan van al die rose, groene en gele diploma's en perskaarten, verzameld in een dikke, veelge bruikte portefeuille, blijft er een aardige man over, een voortreffe lijk causeur, interessant ook om zijn grote hobby: het bestrijden van bijgeloof, dat in duizend vor men overal leeft. Dr. Jacobson is een kruisvaarder tegen occultis me; tegen tovenaars, genezers, magnetiseurs, pshyehometristen, heksen, helderzienden, spiritisten en illusionisten. Allemaal bijgeloof, allemaal nep, beste vriend. Weet je, waarom die lieden geloof vinden? Kijk, de men sen geloven hoe langer hoe minder in God, maar het staat vast, dat ze willen geloven. Dat zit in ze. Er ont staat dus een geloofsvacuüm en dat wordt opgevuld doorbijgeloof. Tussen haakjes, hypnotiseur Adolf Hitler heeft het dank zij deze toene mende bijgeloofsbereidheid een eind geschopt". Larie „Ik ben geleerd, dat vertel ik je, dat zie je" en opnieuw trekt hij de mi niatuurtentoonstelling curiositeiten uit zijn borstzak. „Maar weet ge, wat ik eigenlijk in hoofdzaak doe? Ik signaleer het bedrog van natuur lijke mensen, die beweren dat ze tot bovennatuurlijke dingen in staat zijn. Larie! Vous savez Ie mot? Ik stel ze lermanent aan de kaak, in het pu- )liek. Ik wijs", zo vervolgt hij in voortreffelijk Nederlands met hier en daar een scheut Frans, „op de more le en financiële bezwaren tegen oc cultisme en wat er mee samenhangt in de royaalste zin". Zijn armgebaar omspant een ganse hoek van het luxueuze hotel. .Schrijf op",, dicteert hij op een toon, Ia*, men het niet. lalen kan: „IN PARIJS ALLEEN .VERDIENEN DR. JACOBSON. VEERTIG TOEKOMSTVOORSPEL LERS, MAGIËRS en FAKIRS PER JAAR 70 MILJARD OUDE FRAN SE FRANKS. Wat zegt ge me daar van?" „Wij verdienen ze niet". Helderziende „Alors, gij zijt geen fakir, maar luister goed, wat ik U zeg. Ik heb onlangs tien kraamverpleegster- tjes gevraagd, in hun ziekenhuis te bed te gaan liggen met op hun gezicht de lach der blijde ver wachting. Toen liet ik een zeer befaamd helderziende komen. Ik zeg: awel, hier liggen tien zwan gere vrouwtjes. Ze zouden graag weten, of ze een zoon of een doch ter krijgen. Awel. daar zult ge voeling voor hebben. Kunt ge hun dat voorspellen?" Dat kon. De fameuze helderziende maakte een stille omgang langs elk bed, sloot zijn helderziende ogen, spreidde zijn handen over de ver pleegstersbuikjes en sprak: deze zes krijgen een zoon, deze vier een doch ter. Hah! De „zwangere" vrouwtjes sprongen uit bed en verklaarden tot dusver geen man zodanig bekend te hebben, dat daarvan een zoon of een dochter het gevolg zou kunnen zijn. Wat zegt ge me daarvan'?" Fakirs? - nep! „Fakirs zijn tenminste echte ma giërs, menen de Europeanen. Geloof me, mijn kruistocht gaat ook tegen die fakirs, want zij plegen bedrog. Het woord fakir is niet eens Hindoe- stans, maar Arabisch en betekent „arme". Wist ge dat?" „Ik heb de laatste halve eeuw geen Arabisch gesproken". „Awel, dan weet ge 't nu. De ware fakir is een bedelend asceet, bijna altijd Muzelman, die zich pijnlijke lijfstraffen oplegt en zijn levenson derhoud verdient dank zij medelij dende omstanders. Naast deze mys tieke fakirs wemelt het in India van goochelaars, die aan de kost komen met vierde rangs trucs. Om hun prestige te verhogen noemen ze zich erfgenaam van de oude Egyptische magiërs en bewaarders van de oud ste geheimen van de mensheid. In feite zijn het deugnieten, van ouds routiniers in het exploiteren van oen dom, afgodisch en bijgelovig volk. Een van mijn vrienden, de grote Pa- rijse goochelaar Jean Marc, is ontel bare malen in India geweest. Hij heeft het doorkruist van oost naar west en van noord naar zuid. Toen hij terugkwam, walgde de man van de platheid, de vulgariteit, het ge brek aan fantasie van die zogenaam de Hindoefakirs. De Franse, Neder landse en Belgische leerling-gooche laar slaat die lui met stukken! Draadje Met de Amerikaanse journalist John Keel, die eveneens India heeft doorkruist, is het niet an ders gegaan. Hier, lees wat Keel zegt: „Ik stond daar, onderstebo ven, met tranen in de ogen. Ik had zojuist het geheim ontdekt van een touw, dat op bevel van de fakir regelrecht naar boven ging, zonder dat hij het aanraakte. Ge weldig. Het geheim bij de meeste oosterlingen onbekend zit niet in bet touw en evenmin in de bodem. Het zit in de lucht. In de zijden draden, waardoor iemand het de hoogte inhaalt. Die zijden draad is gespannen van de ene heuvel- of rotskruin naar de andere, want alleen in dergelijke landschappen treden ze op. En nie- man ziet die draad, die soms 5 kilo meter lang is. Wel. Ik tart de be roemdste fakir, in een touw te klim men, dat in de lucht gehouden wordt door een haardunne draad over zo'n lengte!" „Als een fakir werkelijk de macht bezit, om een manggapit onmiddel lijk te laten opkomen, waarom be dekt hij haar dan met aarde en daar nog een doek overheen? Indien hij de macht bezat, een pit te laten groeien, zou die fakir dat voor uw ogen laten zien; er zou een stengel uit de pit verrijzen en uit die stengel bladeren. Speld Een fakir kan, evenmin als ieder an der, de natuurwetten doorbreken en bovennatuurlijke dingen verrichten. Hij is niet in staat het geringste wonder te doen. Leg hem op spijkers, dwars, zoals ge dat in een circus kunt zien. Ge houdt den adem in. Maar prik hem eens met een speld in zijn gat. Dan springt de plankmens tegen het tentzeil! Trucs, bedrog, goochelarij, c'est tont. Di kan Je er een bibliotheek over la ten lezen". En toen zette hij de Wagnerbaret op en vervolgde zijn kruistocht tegen het occultisme.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 3