DE KERKENr
„Paus Johannes en
ik zijn het eens"
PILOOT STORM ontvoerd in de stratosfeer
De groene hel
Nieuws voor minnaars van modern comfort!
COMMISSIE BEVORDERT
EENHEID DER CHRISTENEN
„VASA" VERTREKT SPOEDIG
NAAR LAATSTE LIGPLAATS
Het blanke rysterie van de Matto Grosso
16
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 2 SEPTEMBER 1961
en de
(Advertentie)
ORTHODOXE PATRIARCH:
Moeilijkheden veroorzaakt
door de theologen
„Faus Johannes en ik zijn het
volkomen eens. De moeilijk
heden worden alleen door de
theologen gemaakt. Met hen
ïs niet te praten". Dit ver
klaarde letterlijk de orthodo
xe primaat, patriarch Athe-
nagoras I van Konstantino-
pel, tegenover de gedelegeer
de voor de oecumene van het
aartsbisdom Wenen, dr. Mi
chael Lehmann.
In dit gesprek gaf de patriarch
opnieuw uiting aan zijn verlangen
naar hereniging der gescheiden
christenheid en naar verbetering-
in de betrekkingen tussen de or
thodoxe en de katholieke kerk. De
patriarch van Konstantinopel
heeft zich de laatste jaren vooral
doen kennen als een der grootste
voorstanders van de christelijke
hereniging. Bij verschillende gele
genheden heeft hij zijn grote ach
ting betuigd voor de Paus en voor
de kerk van Rome.
In het gesprek met dr. Lehmann
uit Wenen verklaarde de patriarch
opnieuw: „Wij behoren bij elkaar.
Petrus en Andreas waren broers.
De ene werkte in Rome, de an
der in Griekenland. Zo zouden ook
wij, katholieken en orthodoxen,
samen moeten horen en als broers
samenwerken. De deur staat open,
zoals de Openbaring zegt, en nie
mand kan de deur sluiten. De deur
staat open en wij hoeven er slechts
binnen te gaan."
Patriarch Athenagoras sprak
even over het van katholieke zij
de gelanceerde initiatief tot uit
wisseling van roomse en ortho
doxe studenten gedurende de va
kanties. Hij noemde dit initiatief
een praktische realisering van de
christelijke eenheid. Uitvoerig
sprak de orthodoxe patriarch ook
over de moeilijke situatie der
orthodoxe kerken in het nabije
oosten, waar het christendom
eens bloeide en waar verschillen
de concilies gehouden zijn, zoals
in Nice, Konstantinopel en Chal-
cédon.
Middelbare schooljeugd in
Polen zeer godsdienstig
Tachtig procent van de middelba-
re-schooljeugd in de Poolse stad
Krakau heeft by een enquête op
gegeven godsdienstig te zijn. Nog
geen 1 procent verklaarde zich een
„besliste tegenstander van het ge
loof'.
De stad Krakau is na Warschau
en Lodz met zijn 425.000 inwoners
de derde stad van Polen. Van de
zijde van communistische politici
is er nog al wat verbaasd en
verontrust commentaar gekomen
op de publikatie van deze cijfers
in het Poolse weekblad „Zycie Li-
terackic".
Pas in 1956 toen Gomoelka aan
het bewind kwam werd het geven
van godsdienstonderricht op de
Poolse scholen toegestaan, om op
15 juli 1961 weer verboden te wor
den. De ondervraagde leerlingen
waren van 13 tot 18 jaar oud en
hebben op de lagere en middelbare
school slechts t"-1elyk godsdienst
onderricht genoten.
Op de vraag wie de lievelings
auteurs van de leerlingen waren,
kwamen in volgorde van belang
rijkheid de volgende schrijvers uit
de bus: Sienkiewicz, Zeromski,
Steinbeck, Hemingway. Dumas,
Zola, Hugo, Huxley, Sartre, Ca
mus, Kafka, Stone en Conan Doy
le.
Kennen en begrijpen
Op het ogenblik vormen de chris
tenen er een zeer kleine minder
heid. In Israël vormen de christe
nen slechts 2,5 proeent van de be
volking, in Iran 0,7 procent, in
Turkije 6,8 procent. In de andere
landen, met uitzondering van de
Libanon, liggen: de verhoudingen
maar weinig anders. Patriarch
Athenagoras wees met het oog op
deze situatie weer op de noodzaak
van eenheid. De vijanden van het
Christendom, (of het nu het com
munisme is of een ander -isme),
sluiten zich aaneen. Dat moeten
ook de christenen doen.
Wat betreft de theologische be
zwaren, verklaarde de patriarch,
dat deze vaak alleen om woorden
gaan zoals bij het „filioque" (in
het Credo), en waarover reeds
vóór de scheiding van 1054 ge
twist werd.
Eerste voorwaarde voor een suc
cesvol herenigingsgesprek, aldus
patriarch Athenagoras, is een
grondig wederzijds kennen en be
grijpen der theologie. Dan pas
zijn formuleringen mogelijk, die
aan de onderscheidene opvattin
gen recht laten wedervaren en de
ze in een synthese kunnen samen
vatten.
Kerkelijk centrum
op expositie
De raad van samenwerkende ker
ken in de provincie Groningen
verzorgt samen met de rooms-
katholieke kerk in die provincie
een speciaal ingericht centrum op
de internationale tentoonstelling
MG 61, die van 31 augustus tot en
met 16 september v in het stads
park te Groningen wordt gehou
den. MG 61 is een afkorting van
Manifestatie. Groei 1961.
Uitgaande van de grondgedachte
van MG 61: het, contact van de
mens met de natuur in al zijn
rijkdom en verscheidenheid, zal
een aantal jongelui op de wan
den van dit centrum schilderingen
aanbrengen-, alsmede plastieken
maken die verband houden met de
vraag wat de mens van vandaag
met de schepping doet. Het is de
bedoeling dat de jeugdige kunste
naars van de verschillende
kerken op deze wijze van de
Schepper getuigen. Het uitbeel
den van dit „Getuigen op de wan
den" geschiedt in opdracht van
de raad van kerken.
Bisschoppen confereren
in Nieuw-Guinea
Van 512 september zal te Hol-
landia een bisschopsconferentie
worden gehouden waarop de bis
schoppen van de vicariaten Me-
rauke en Hollandia, mgr. Tille-
mans en mgr. Staverman en de
prefect van Manokwari mgr. Van
Diepen aanwezig zullen zijn. Be
sproken zullen 'worden de proble
men aangaande missie en onder
wijs. De conferentie is de tweede
van dien aard in Nederlands
Nieuw-Guinea.
De rooms-katholieke hiërarchie van Engeland en Wales heeft een
commissie ingesteld ter bevordering van de eenheid der Christenen
In Engeland. Voorzitter van de commissie is dr. John C. Heenan,
aartsbisschop van Liverpool, die bij zyn werk door vier katholieke
bisschoppen wordt bijgestaan.
Dr. Heenan heeft in een commentaar op dit besluit gezegd, dat het
wederzijds begrip tussen christenen van verschillende gezindten in
de laatste maanden „op spectaculaire wijze is toegenomen". Volgens
hem bestaat er „een snel groeiend enthousiasme voor deze nieuwe
geest waarin Christenen van uiteenlopende denominaties eikaars
vrienden willen zijn".
Reeds is het tot het grote publiek en de gelovigen van alle gezind
ten doorgedrongen dat het essentiële van deze beweging hierin ligt
dat het een echt verlangen is om het standpunt van de mede-
Christen te kennen, aldus dr. Heenan. „Vroeger was het min of
meer een zaak van Protestant tegenover Katholiek.'Nu leeft ér een
eerlijk verlangen om meer te denken aan hetgeen we gemeen heb
ben".
Toch waarschuwde dr. Heenan dat het niet gelukkig zou zijn als
christenen zouden beginnen te geloven dat „de ene kerk even goed
is als de andere", aangezien een dergelijke manier van denken tot
onverschilligheid zou leiden bij de leden van de kerk.
„Naastenliefde, barmhartigheid, vrienschap en liefde van Christenen
onder elkaar, betekent niet dat leergeschillen verdwijnen", zo stelde
hij met nadruk vast. „Daarom is het goed dat we de beschikking
hebben over dit nieuwe comité om leiding te geven aan het werk".
S/t UWklllA
Jm/i ee/ufe/i
c&tfoofa oéfeitook
Esso introduceert campagne ter financiering van de installatie
DIRECTE AANSCHAF,
GESPREIDE BETALING
Ook u kunt nu een olie-
stook-installatie aanschaf
fen, zonder dat de kosten
meteen moeten worden
betaald. Esso Nederland
maakt u dc financiering
bijzonder gemakkelijk
door een nieuw systeem
van gespreide betaling over
maximaal vijf jaar. Maak
gebruik van deze moge
lijkheid; geniet nu reeds de
luxe van een comfortabel
verwarmde woning.
OMBOUW, NIEUWBOUW
Het attractieve financierings
plan biedt tal van mogelijk
heden. Heeft u al centrale
verwarming, maar nog geen
oliestook? De kosten voor
overschakeling op de ideale
oliestook-verwarming kunt u
over verscheidene jaren ver
delen. Beschikt u nog niet
over centrale verwarming De
totale aanlegkosten van pro
pere, gemakkelijke en com
fortabele centrale oliestook
worden voor u gefinancierd!
UITVOERIGE GEGEVENS LIGGEN VOOR U KLAAR
Wilt u meer weten over deze unieke regeling? Zend
dan omgaand de coupon in cn u ontvangt - gratis cn
vrijblijvend - de brochures „Modern Comfort" cn
„Centrale-Oliestook Campagne". Hierin treft u alle
bijzonderheden aan over de aanleg van een oliestook-
installatie (of ombouw van een bestaande centrale
verwarming) en dc financieringsmogelijkheden.
GENIET REEDS NU
VAN DE
LUXE VAN MORGEN
COUPON AD- 4
Zend mij omgaand uw' brochures „Modern
Comfort" en „Centrale-Oliestook Campagne".
Adres
Plaats
Verstuur deze coupon in een open enveloppe,
gefrankeerd met een postzegel van 4 cent, aan
ESSO NEDERLAND N.V., POSTBUS 110, DEN HAAG.
VUL DE COUPON VANDAAG NOG IN!
HALF SEPTEMBER
Speciaal museum voor
oud Zweeds oorlogsschip
In totaal zijn ongeveer 18.000 A-oor-
werpen gevonden op liet 16de
eeuwse Zweedse oorlogsschip „Va-
sa" sinds vijf maanden geleden
A-oor het eerst een duiker in het
modderige water van de Stock-
holmse „Stroemmen" verdween.
Momenteel worden op de marinewerf
Beckholm te Stockholm door een
groepje oudheidkundigen de laat
ste ruimtes onderzocht op het be-
voorradingsdek. Half september
hoopt men hiermee klaar te zijn
en dan zal de „Vasa" versleept
worden naar zijn laatste ligplaats,
de „Vasa werf".
Ingenieurs en arbeiders zijn druk in
de weer om op een speciaal ge
bouwd ponton waarop het schip
komt te rusten, het Vasamuseum
te bouwen. De dakspanten zijn al
op hun plaats aangebracht evenals
het platform vanwaar de toeristen
een mooi overzicht zullen hebben
op het schip, dat op 10 augustus
1628 in de haven van Stockholm
verging. Volgende week zal een
begin gemaakt worden met de mu
ren en het dak die in glas en alu
minium zullen worden uitgevoerd.
Het schip wordt nog nat gehouden
door middel van brandslangen die
moeten vermijden dat de houten
romp gaat barsten. In het bouw
werk dat de Vasa zal omgeven zal
een installatie worden aangebracht
die de vochtigheid van de lucht
op een constant peil zal houden.
De afgelopen weken is de laatste bal
last, een 220 ton, uit het schip ver
wijderd. In de officiershut op het
bevoorradingsdek zijn vorige week
nog verschillende interessante
vondsten gedaan. Hieronder bevin
den zich zeven tinnen borden en
een triktrakspel met 27 stukken.
1882. Na een eeuwigheid do
ken voor Zilvervos de bo
men van de andere oever
uit de nevels op. Hij grom
de tevreden. Met een wei
nig geluk, zouden zij de Mo-
hicanen toch nog wel kun
nen ontlopen. Zilvervos
schuwde het gevecht niet,
doch behalve het bleekge-
zicht met de gele haren, zou
hij stellig niets aan zulke
strijdmakkers hebben, als
het tot een treffen met de
Mohicanen mocht komen.
De stakkers konden niet
eens fatsoenlijk door het
bos lopen want dan maakten
zij een lawaai als gewonde buffels. Vlug gleed
hij uit de canoe en trok het ranke vaartuig
onder enkele overhangende takken. Hij had de
plek reeds herkend, want als jongen speelde
hij hier dikwijls langs de oever. Zij waren toch
verder afgedreven dan hij had gehoopt en
Verder een visnet, sierlijk beschilder
de aardewerken schalen en borden
en een houten vijzel. Zestien ske
letten van bemanningsleden zijn
tot dusverre gevonden. Op één
Vvcrd een paar leren schoenen aan
getroffen, fragmenten A'an een jas
en een gehaakte beurs met geld.
Als alles volgens plan verloopt zal
de „Vasa" in haar drijvend mu
seum begin oktober van de Beck
holm werf naar de „Vasa werf"
worden overgebracht.
daardoor zou hij met deze drie blanke mensen
slechts langs een omweg het kamp der Delewa
ren kunnen bereiken. Uit de nevel op het water
klonken nu de stemmen der Mohicanen vlakbij.
Vlug werd de canoe verborgen en toen ging
het onder aanvoering van de jonge Indiaan an
dermaal voorwaarts door het dichte struikge
was. Zilvervos kende hier echter ieder pad en
wildspoor, zodat zij nu heel wat sneller vor
derden....:.
Ook in België verkeer
van rechts voorrang
Naar in Brussel wordt vernomen zal
met ingang van 1 december een wij
ziging worden gebracht in dc voor
schriften voor het wegverkeer. Het
absolute voorrangsreclit voor verkeer
dat van rechts komt zal dau worden"
ingevoerd.
Tot dusverre was het zo, dat het ver
keer op wegen met tramrails of met
gescheiden rijbanen voorrang had.
Op de nieuwe regel gelden een aantal
uitzonderingen, waaronder het tram
verkeer, dat ook na 1 december voor
rang boven ander verkeer houdt.
Eerste Duitse tank
op Engelse bodem
De eerste Duitse tarfk die ooit op Eu-
gelse bodem heeft gereden io woens-,
dagavond bij Pembroke, in het zui
den van Wales, aan land gegaan.
Het was een tank van Amerikaanse
makelij, bestuurd door korporaal
Lampei van het 84ste Westduitse ba
taljon pantsertroepen. Dit bataljon,
onder andere bestaande uit 40 tanks,
zal de laatste drie weken van sep
tember in het zuiden van Wales oefe
ningen houden.
KERKNIEUWS
GEREF. KEKKEN
Tweetal te Groningen-Noord (vac. J.
G. Marseille) J. Brjleveld te Rijns
burg en R. Siertsema te Aalten. Be
roepen te Siddeburen (tweede maal)
M. N. de Wolf te Klazinaveen die
dit beroep ook aannam
Bedankt voor Koudekerk aan de Rijn
en voor Tiel G. M. W. Steen te
Marknesse (N.O.P.).
Het adres van ds. J. A. C. Rullmann,
die kortgeleden uit Zuid-Amerik'a te
rugkeerde. is met ingang van heden:
Prins Bernhardlaan 5 te Baarn.
VRIJE EVANG. GEM.
Beroepen te Zeist D. W. Veldkamp te
Hilversum.
HENRI VAN WERMESKERKEN
68
Ik heb de Winchester gereed gehou
den toen uit een kreek twee Kano's
schoten. Naar hun uiterlijk waar
schijnlijk Ilocapuk-IndïanenZij
deden of zij ons niet zagen. Wij de
den hetzelfde.
Hun houding bewees hun nauwer
contact met blanken. Geen vriend
schap, maar ook geen vijandschap.
Na veertien dagen glijd ik weer langs
de plek, waar in het moeras de ana
conda mij even hield in zijn verstik
kende greep en waar ik voor het
eerst TaTpeke in zijn ware, sterke en
rustige aard leerde kennen.
Ik land er. DMr ging zijn voet. Ik
zie weer de kalme, rustige uitdruk
king op zijn donker gelaat, nadat hij
mij het leven redde. Het was voor
hem zo gewoon. Ik zie de boog nog in
zijn vaste hand. De hand die mij ook
stuurde tot in de diepste wildernissen
van de Matto Grosso. De hand die nu
roerloos geworden is. Het is of hij
hier naast me gaat. of hij elk ogen
blik weer verschijnen kan. Taipeke,
ik mis je in mijn geluk nu. Dat geluk
met Maria.
Geen seconde wijkt Maria van mij,
geen seconde wijk ik van haar. Het
is mijn dochtertje dat ik beschermen
moet, mijn geliefde ^uit de wildernis.
De dagen van zon en nachten van
stralend maanlicht zijn voor ons en
kel geluk en schoonheid in liefde.
Zij spreekt steeds meer mijn taal cn
het is of die door haar zacht geluid
en soepel accent steeds mooier wordt.
Zij verzorgt mij met een aandacht
als was ik haar kind, in plaats van
omgekeerd. Zo is de echte vrouw
moeder in haar liefde.
Zij glimlacht als ik lach, zij tuurt
ernstig als ik nog zorgen voor haar
veiligheid heb. Zij heeft zich een deel
van mij gemaakt. Zij is dc werkelijke
I vrouw.' Mijn vrouw! Zoals dc vrouw
bedoeld is in de natuur. Voor mij is
ze het heelal. Ik ben voor haar de
wereld. Als zij bij mij is, dan is alles
haar goed.
Als wij de Madeira-riviet' naderen en
Numayta aan de overzijde zien lig
gen, komt even een beklemming over
mij.zal zij weer beangst zijn
voor mensen? Wat zullen de huizen
haar zeggen
Het is of zij ze niet ziet. Als een klei
ne ranke schaduw is zij om mij, haar
ogen blijven aan mij hangen, en al
het andere gaat haar voorbij.
Om haar schokken te besparen, kam
peer ik aan de overzijde van de ri
vier. hoezeer ook mijn verlangen mij
naar die huizen dringt. Zo meen ik
haar langzaam te wennen aan dc
nieuwe wereld/waarin ik haar bin
nenvoeren zal.
Na een dag' rust. trekken wij weer
verder.
Het is een verlaten land. die over-
streek van de Boven-Madeira. Zij ligt
volgens Europese begrippen nog mid
den in de wildernis. Voor mij i§ het
een druk bevolkte wereld, waar elk
klein gebeuren mij ontroert.
Nu naderen wij reeds het witte
huis en de plantages van Pereira.
Dom Pereira staat mij op te wach
ten, met zijn-vrouw en dochters, die
weet reeds van mijn komst, het be
richt van mijn terugkeer is overal
vooruitgesneld. Ook hier deed de
draadloze zijn werk.
Hij betast mij als geloofde hij niet,
dat ik het werkelijk was.
„Het is een wonder!" zegt hij stil
voor zich heen, en dan: „Ken je me
nog, Pancho?"
Pancho wuift even bijna onmerkbaar
met zyn staart, en drukt dan zyn
nek tegen mijn benen. Die wereld,
waarin hij eens leefde, wekt nu zijn
argwaan.
Wij zijn een andere gewend, nietwaar
Pancho?
Naar de beide Indianen vraagt Pe
reira niet eens, ofschoon hij ze my
zelf aanbeval. Die tellen niet mee.
Hij weet alleen wat Taipeke voor
mfj was.
Hij heeft een logeerkamer voor mij
klaar. Ik zou er in stikkm. Pereira
bezorgt mij een grote, nluwe tent.
En die is weelde. Wij ademen.'
Zijn dochters hebben zich van Maria
willen meester maken, haar met dui
zend verbaasde attenties omgeven.
Ze hebben haar lekkernijen willen
voeren, als was ze een mooi diertje
in een dierentuin. Pas als ik ze haar
zelf aanreik, proeft ze die en ze be
vallen haar. Al 't nieuwe bevalt haar,
als het van my komt.
Ze hebben haar kleren willen geven.
Ze schaamt zich erin.
Als ze weg zijn, lacht ze om de zij
den kousen, de schoentjes. Zij wil het
jak van Taipeke, tenminste wat
daarvan over is, eerst niet afleggen.
Ook al is het een broek. Maar dan
verlokken haar toch dc kleuren van
een gown, die zc erover werpt en om
haar smalle heupen plooit naar de
Aika-dracht. Ze ziet angstig naar het
effect, dat dit op mij zal hebben.
Als ik met een kreet van vreugde
haar hoofdje in m'n handen neem, is
zy ermee verzoend. Het is nu of op
nieuw veel van het exotische van
haar weggenomen is, of ze nader tot
onze nieuwe wereld kwam. Even ver
vult het mij met weemoed. Zij was
mij zo ook zo lief. Maar die andere
wereld wacht onverbiddelijk, wij
moeten er ons bij aanpassen.
Er heeft een plechtigheid plaatsge
had.
Toen ik er Pereira over sprak, zei
hij alleen: „Zou je nog niet wat
wachten tot je haar beter kent? En
waar is het nodig voor?"
Neen. ik wilde niet wachten. Ik weet
precies wat ik wil. Ik ken Maria be
ter dan alle vrouwen ter wereld. En
weet wat voor omslag dat later in
het bureaucratische vaderland zou
geven.
Een boekenworm achter een duffe
lessenaar, die van de wereld alleen
witte muren en papieren voorschrif
ten kent zal vragen:
„Vader?"
„Anton Ladage".
„Geboortebewijs
„Daar staat ze".
„Moeder?"
„Onbekend".
Grote verbazing.
„Dat kan niet. een vader kan wel on
bekend zijn, maar een moeder niet".
„Toch is het zo".
„Waar zijn haar papieren. Geboorte
plaats, -clatum. getuigen".
Ik heb het glimlachend overdacht. Ja
deze krankzinnige en doornige wil
dernis zal ik weer binnentrekken,
welke mjjj nu gevaarlijker lijkt dan
de Matto Grosso.
Daar lieten zelfs de Ailcas mij mijn
wapenen... Ik zal voor grenzen en
douanebeambten komen, die mij deze
zullen afnemen, als ik geen bewijs
toon, dat ik ze voeren mag in het
vaderland.
Hier in de grote wildernis is een
man een man. Daar ben je deel van
n slaafse, geknechte gemeenschap,
en een man mag zijn wapenen niet
dragen. Hij mag geen man zijn. Want
een man zonder wapenen is er geen.
Daar zijn de wapenen waarmee men
zich zelf verdedigt en anderen tot
slaven maakt, alleen... goud dat
waardeloos was bij de Aikas. Dat er
verborgen lag in het overgroeide en
verdwenen Atlantis. In do beschaving
is goud een wapen, venijniger, wreder
en giftiger dan de doorns uit de
blaasroeren der Aikas.
En dan Maria... en... papieren. Ge
boortebewijs Paspoort misschien
In de streek waar de mens mens is,
behoeft men niet te bewijzen dat men
geboren is. als hij levend voor je
staat. Het lijkt alles zo ontstellend
absurd.
(Wordt vervolgd)