„Draag Nieuw-Guinea vrijwillig over Westberlijnse emoties langzaam in kalmer banen KLANKBORD j geen commentaar VRIJDAG 18 AUGUSTUS 1961 PROVINCIALE ZEEUW SE COURANT S Protestdemonstratie als uitlaatklep Men wacht niettemin de toekomst gespannen af (Van één onzer redacteuren). Berlijn, 18 augustus „Berlijners zijn simpele zielen". Het komt niet zonder minachting uit de mond van een Hamburger, die eergisteren in dit hotel arriveerde en met wie ik in gesprek raakte. Niet de simpele zielen van Annie M. G. Schmidt dus, maar die van Willy Brandt. En de Hamburger bleek bereid zijn mening nader uiteen te zetten. Daarin echter was hij op zijn beurt weer simpel, want zo betoogde hij omdat er nu „toevallig wat mis gaat in de oostsector verlangen de Berlijners van de hele westelijke wereld dat zij nu ineens maar de lucifer in het kruitvat gooien". Een nogal erg eenvoudige vertolking van een grimmige werkelijkheid. dan het lcoel verstandelijk handelen. Maar meende hij: „ik zou het ver stand graag de voorkeur geven in deze kwestie, ware het niet dat ik mij zo pessimistisch voel over wat men dan de westelijke eenheid noemt. Ik hoef niet verder te gaan dan de bondsrepubliek, waar men elkaar af maakt in een meedogenloze verkie zingsstrijd. Brandt sprak gisteren over liet „Gebot der Stunde", welnu ik geloof dat dit gebod luidt dat men het onderlingo gekrakeel moet sta ken. En dat geldt niet alleen in de bondsrepubliek, dat geldt in de hele westelijke wereld. Misschien had hij gelijk. Maar toen ik hem vroeg of hij bereid was om mét de verkiezingsstrijd ook de eis tot hereniging van Oost- en West- Duitsland te laten vallen, riep hij verbitterd uit: „Dat nooit. Daarginds wonen ook Duitsers. En ook zij hebben recht op zelfbe schikking". En het was hem niet bij te brengen dat deze eis de hereni ging van Oost- en YVest-Duitsland met bovendien het probleem van de Oder-Neisse-grens juist de ge allieerden in een wel zeer beperkte onderhandelingspositie ten aanzien van de Russen brengt. Concessies De oostelijke kant daarentegen is da gelijks bezig om de eigen positie ten aanzien van de onderhandelingen rond het Berlijnse vraagstuk te ver stevigen. Nu de toegangen tussen oost en west zo hermetisch zijn afge sloten, zou zelfs het op een klein kiertje zetten van de poorten tussen de sectoren als een enorme concessie van de Russische kant worden aange kondigd. Een concessie, vergezeld van fanfares en propaganda-gebral. „Hebt U het prikkeldraad gezien?", vroeg ik. „Ach nee man, ik ben hier voor za ken. Ik heb in myn leven al zoveel prikkeldraad gezïeu". Spontaan Simpele zielen? Wel spontaan, maar zeker niet simpel, zo is mij in deze dagen wel duidelijk geworden. En wat mij gisteren vooral heeff ge frappeerd is, dat de grote demon stratie van eergisteren waar Willy Brandt sprak, toch wel enigszins als een uitlaatklep van de emoties heeft gewerkt. De vroegere hoofdstad van Adolf Hitler moet blijkbaar af en toe in massa's demonstreren, hetgeen de Berlijner met een merkwaardige vorm van humor toegeeft. Zo zei de taxichauffeur, die mij naar het stad huis reed: „Ik ben bang dal ik met de auto niet ver kom door die druk te, ik ken die Berlijnse demonstraties, we hebben al zo veel Fiihrers ge had". Hoe dan ook: er is nu enige ontspanning en wat hoofdzaak is de emoties zijn in goede banen geleid. Twee zaken Brandt heeft duidelijk kunnen ma ken, dat hier twee zaken in het geding zijn, in de eerste plaats de rechten van de geallieerden en in de tweede plaats die van de totale Berlijnse bevolking. De rechten van de bezettingsmachten zijn tot dusver niet geschonden en men moet toegeven dat Ulbricht er zorgvuldig voor heeft gezorgd, dat het zover ook niet kwam. De rechten van de totale Berlijnse bevolking daarentegen zijn wel met de voeten getreden, maar hier gebiedt de eerlijkheid weer vast te stellen dat dit niet van vandaag of gisteren da teert. Het begin daarvan ligt om streeks 1948: in april van dat jaar werd een intensieve controle begon nen op het verkeer van en naar Ber lijn. Eigenlijk kan men nog verder teruggaan, namelijk tot 1947: de Sowjets weigerden toen de benoeming van de felle socialist Ernst Reuter tot: Oberbürgemeister van Berlijn goed te keuren. Maar in elk gevai na april 1948 ging het met de rechten van de Oostduitsers bergafwaarts en de maatregelen van de Sowjets, sinds dien genomen vullen een compleet boek. Opstand In 1953 kwam op de zeventiende juni de bloedige opstand tegen de Russen, die fel en hard werd neer geslagen. En nu Kroesjtsjew sinds jaar en dag de oplossing van het Duitse en daarmee vooral sa menhangend het Berlijnse vraag stuk aan de orde stelt, kan men de afsluiting van Oost-Berlijn zon der moeite in deze reeks van maat regelen inpassen. Formeel zijn de rechten van de Berlijnse bevolking inderdaad vorige week zondag met de voeten getreden, maar fei telijk is er uit politiek oogpunt bekeken niet zo liccl veel ver anderd. Dit a|les nu was. zij het misschien enigszins verhuld, mede de achter grond van Brandts betoog. En daar bij stelde hij nadrukkelijk dat de ge allieerden hem hadden verzekerd, dat d? garanties die sinds 1948 aan de Westberlijnse bevolking zijn gegeven, nog onverminderd van kracht zijn. Groter verband Het gaat langzaam, maar niettemin geloof ik dat het bij de Westberlij- ners begint te dagen: men mag de kwestie-Berlijn niet alleen uit een lokaal politiek oogpunt bekijken, maar men moet haar in het grote verband bezien. En Kroesjtsjew niemand weet het beter dan de Ber lijners, die het aan dc lijve ondervin den manoeuvreert heel behoed zaam. Hij probeert het westen in een bepaalde richting te dringen, waar bij hij er heus wel voor zal waken dat het eerste schot niet van Russi sche kant komt. Zijn Berlijnse poli tiek bewijst het: hij bemoeit zich al leen maar met cie Oostduitsers, hij laat de geallieerden en voorlopig dé Westberlijners rustig buiten schot. Een leraar van een middelbare school, die ik gistermiddag bjj vrien den aantrof, gaf mij toe dat. de emo ties in West-Berlijn sterker waren GOED OLIEWERIv. Een abstract schilderij, dat omgekeerd hing heeft in Sydney een prijs gewonnen. De beoordeling werd gegeven door de directeur van het stedelijk mu seum voor de kunst in Sydney, Hal Missingham. Hij zei, dat hij niet had geweten dat het doek „De oorlog", ondersteboven had gehangen. „Het is een goed stukje oliewerk: ondersteboven of rechtovereind", zo oordeelde hij. DU is een schaalmodel van hel hoog ste bouwsel van Londen, dat in 1968 gereed zal komen. Het is een radio toren van de Britse P.T.T. ten behoe ve van straalverbindingen voor tele visie en telefoon. Op een hoogte van 150 meter komt een restaurant, <lat de bezoekers een onvergetelijk 'pano rama zal geven, temeer, daar het in een half uur eenmaal om zijn as draait. De toren zal in het centrum, van Londen gebouwd worden: vlak bij Tottenham Court Road. M.s. „Steenkerk" aan V.N.S. overgedragen Het m.s. „Steenkerk" is deze week, na een geslaagde technische proef tocht op de Noordzee, door C. van der Giessen en Zoncn's Scheepswer ven N.V. te Krimpen aan den IJsel overgedragen aan de N.V. Vereenig- de Nederlandsche Scheepvaartmaat schappij in Den Haag. De „Steenkerk" is het vierde schip van een serie van acht, die door de V.N.S. werd besteld bij Nederlandse scheepswerven. Het heeft een acom- modatie voor 12 passagiers, het draagvermogen is 12.200 ton. Van der Giessen heeft nog twee schepen van deze serie in aanbouw, t.w. de „Servaaskerk" en de „Sinoutskerk". En vermoedelijk zal het die kant bin nen enige tijd wel opgaan: men neemt althans ook in westelijke kringen aan, dat dan via een stelsel van moeilijk te verkrijgen vergunningen een Oost- berlijner wel weer in het westen zal kunnen komen. Het went Men wacht nu met spanning hier de toekomst af. De angst is nog niet verdwenen, maar de nieuwe situatie went al weer. Maar voor het westen is de toestand moeilij ker. Want deze week is nu wel heel duidelijk geworden, dat West- Berlijn- een grensstad is van de democratische wereld, die men niet mag, maar ook niet kan opgeven. Dit standpunt waar ie maken eist een grote behoedzaamheid, een overleg, dat de Berlijners ongedul dig maakt en teleurstelt. Maar desondanks is het nodig, want Kroesjtsjew zal heus het eerste schot niet lossen. De Westberlijners wachten nu af. Gespannen en emotioneel inderdaad. Maar wanneer men op een scherp gestelde bom woont, dan denkt en handelt men nu eenmaal anders dan diegene, die rustig een pijpje in zijn voortuintje rookt. En Berlijn is geen voortuintje. Het is op dit ogenblik de inzet van de koude oorlog, een ves ting tevens. De bewoners van de vesting zijn heus geen simpele zielen, zoals mijn Ham- burgse hotel-buurman betoogde. Van daag vliegen we samen naar Ham burg: het gesprek zal wel over de glorie van de havens aan de Elbe gaanMaar zelfs die glorie ban voor een pijpjesrokende-voortuinbe- woner verdwijnen wanneer hij goed doordenkt over het prikkeldraad bij de Brandenburgertor. Franse sterrenkundige ontdekt bijzonder melkwegstelstel De Franse sterrekundige dr. G. Courtes van het -observatorium te St.-Michel in de Haute Provence, die thans een vergadering van de internationale bond van astronomen in Berkeley Californië) bij woont, heeft als het ware terloops meegedeeld, dat hij een lichtende gaswolk heeft ontdekt ver achter de melkweg gelegen. De doorsnede van de „tweede melkweg" bedraagt volgens dr. Cour tes ongeveer 30.000 lichtjaren. Een lichtjaar is 9.656 biljoen km. Courtes zei, dat de door hem ontdekte melkweg, die de codenaam ngc 4258 had gekregen, een van de miljarden was, die zich in het heelal bevonden. In de gaswolk had hij echter een bijzonderheid aangetroffen, die bij alle anderen ontbrak. Dr. Courtes had ontdekt, dat deze bepaalde melkweg een paar ar men bezat, die gloeiden, ofschoon er geen sterren aanwezig waren. Hij schreef het lichteffect toe aan „schraal waterstofgas". Duizenden Westberlijners hebben woensdag deelgenomen aan een pro testbijeenkomst tegen de Oostduitse grensmaatregelen. Deze demonstran ten droegen borden mee met leuzen als: „Waar is de bondskanselier. Speelt hij boccia" en ,J)e bondsdag naar Berlijn". Nasser vormt regering met zeven vice-presidenten President NasSer heeft een nieuwe regering voor de V.A.ïl. gevormd, die 36 leden telt. Er zijn zeven vice- presidenten benoemd, die ieder een departement onder zich hebben. De reorganisatie is bedoeld om de eenheid tussen Egypte en Syrië te versterken. Het nieuwe centrale ge zag komt in de plaats van de vroe gere centrale regering en de twee afzonderlijke kabinetten voor Egypte en Syrië., Zeven Egyptenaren en een Syriër, die tot dusver een ministers rang hadden, maken geen deel uit van de nieuwe regering. Kunstmaan gelanceerd door raket met vaste brandstof De Amerikaanse luchtmacht heeft gistermiddag een nieuwe verken ningssatelliet gelanceerd, waarbij voor de aandrijving van de viertraps Blue Scout-raket voor het eerst een vaste brandstof is gebruikt. De 12 \'y kilogram aan instrumenten in de kunstmaan zijn afgesteld op een reis van 210.000 kilometer. Wan neer de satelliet in zijn baan rond de aarde komt kan hij een sleutel- post worden in het Amerikaanse controlesysteem op eventuele gehei me kernproeven op stratosferische hoogten. Het radiocontact met de „Blue Scout" is echter verbroken na het ontbranden van de motor van de vierde trap. Hij heeft tot laak de hoe veelheden proton en neutron te me ten boven de „Van Allen" stralings gordels. |l!llllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllll!llllllllllllll!lllllllllllllllllllllllllllllllll Den Haag M Op een vraag om commentaar op de correspondentie tussen president Soekarno en dr. Rij- =j kens is van officiële zijde in Den Haag geantwoord dat het s niet op de weg van de Neder- landsc regering ligt om com- mentaal* te geven op een Dar- j| ticuliere correspondentie. e §f Het standpunt van de Neder- landse regering zo werd ge- n EE zegd is nauwkeurig om- schreven in het antwoord der regering op do schriftelijke vragen van de Kamerleden De j| H Graaf en Burger, dat eind juni is gegeven. n Men vestigde de aandacht op de volgende zinsneden uit dit regeringsantwoord „Bereidheid om deze contacten H te doen volgen door officieel overleg, is daarbij door de re- ee gering niet in uitzicht gesteld, e De minister van buitenlandse s zaken heeft op 24 mei jl. in de Eerste Kamer der Staten-Ge- neraal medegedeeld, dat de re- gering deze contacten geheel voor rekening der betrokken particulieren laat". s En verder: „Er is echter geen twijfel over gelaten, dat de bedoelde par- EE ticulieren zich niet als woord- e voerders, officieel of onoffici- ee eel. van de Nederlandse rege- ring konden presenteren. Zij hadden derhalve daartoe ge- nerlei mandaat, noch bestond er overeenstemming van in- §1 e zicht met deze particulieren p e ten aanzien van de oplossing j| van de Nederlands-Indonesi- sche problematiek". llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^ SOEKARNO IN RADIOTOESPRAAK •ii« v Geduld van Indonesische volk raakt spoedig op President Soekarno heeft donderdag* een beroep op Nederland gedaan Nieuw-Guinea, vrijwillig en vreed zaam over te dragen. In een radiotoespraak van drie uur ter gelegenheid van onafhankelijk heidsdag zei de president in het Ne derlands: „Er is niets waarnaar ik meer verlang dan zo spoedig moge lijk de Nederlands-Indonesische be trekkingen te normaliseren en de hartelijke banden niet mijn vrienden onder de Nederlanders te versterken zodra het probleem West-Irian is op gelost". De president zei dat hij citeerde uit een brief die.hij onlangs in Wenen aan dr. P. Rijkens had geschreven, in antwoord op een schrijven, dat hij van dr. Rijkens had ontvangen. Hij wilde thans de inhoud van deze brief direct lot het Neder landse volk richten, zei hij. In de brief werd gezegd: „ik ben zeer erkentelijk voor het initiatief dat U hebt genomen om het probleem West-Irian zo spoedig mogelijk op te lossen.... ik verzeker U dat ik U volledig zal steunen bij het tot stand brengen van iedere bijeenkomst die gebaseerd is op de overdracht van het bestuur van West-Irian aan In donesië". De president ging voort: „op deze manier heb ik de oplossing- van het probleem West-Irian, dat een doorn tussen onze beide volkeren is ge worden, in een nieuw stadium ge bracht". „Ik kan nog wel even geduldig blijven maar het Indonesische volk kan dat waarschijnlijk niet. Men kan liet Indonesische volk *niet vragen zelfs nog maar een paar jaar te wachten". „Wanneer het geduld zijn grens heeft bereikt dan vrees ik dat onze poli tiek van confrontatie moet worden gevolgd door een zelfs nog krachti ger politiek", aldus de president die de kwestie Nieuw-Guinea ter sprake bracht tegen het eind van een rede onder de titel „revolutie-Indonesisch socialisme-nationaal leiderschap". De toespraak was voornamelijk gewijd aan binnenlandse aangelegenheden. Soekarno zei voorts, dat de Indone siërs zich sterk voelen en ook sterk zijn en dat zij overzee vrienden heb ben bij miljarden. De soevereiniteit over West Nieuw-Guinea ligt wette lijk reeds bij Indonesië e» de Indo nesiërs zien reikhalzend uit naar de dag, waarop hun roodwitte vlag zal wapperen boven West Nieuw-Guinea „en als God wil, komt die dag thans naderbij", aldus Soekarno. Boeman Wat de binnenlandse politiek betreft spoorde Soekarno aan tot stappen in de richting van het socialisme en ver dedigde hij het deelnemen door communisten in regeringsinstellin gen. Hij waarschuwde tegen te veel vertrouwen in opstandelingen, die zich kort geleden hebben overgege ven en legde er de nadruk op. dat de strijdkrachten een werktuig moeten zijn van de regeling, en niet anders om. De president bestreed ook „de vrees voor de communistische boe man". Hij zei: „niemand heeft het monopolie van onze revolutie, we be hoeven niet bang te zijn voor een nationalistische of een islamïetisehe of een marxistische inslag in de revo lutie, ook al wordt dat duizendmaal communisme genoemd. Waarvoor men wel bang moet zijn is het con servatisme, de dogmatiek en de on verdraagzaamheid in die beweging". Later kwam Soekarno nog* terug op het woord „confrontatie" dat hij had gebruikt. Hij zei: „wij accumuleren, macht, wij voelen ons sterk genoeg voor een confrontatie met de Neder landers op alle gebieden en in elk opzicht. Te Medan heb ik onlangs uitgeroepen: „hier zijn wij, waar bent U?" Dit was een duidelijke il lustratie van wat wij bedoelen met onze politiek van confrontatie en be wijst dat wij ons sterk voelen", aldus Soekarno. De president citeerde voorts uit de brief aan dr. Rijkens en ver volgde dat alle mogelijkheden van vriendschap tussen beide volken moeten worden benut in het be lang van de vrede. De deur staat open voor het Nederlandse volk onder leiding van zijn Oranjehuis, dat reeds verscheidene malen de strijd van het Nederlandse volk tegen buitenlandse overheersing heeft geleid. De deur staat open indien Nederland inderdaad de macht over West-Iran zal overdragen, opdat Nederland het hoge aanzien dat het overal in de we reld geniet, zal kunnen handhaven. Maar zo voegde Soekarno hieraan toe ik kan nog wel rustig alwach- ten, doch het staat te bezien of het Indonesische- volk dat ook zal knn- Het Wereldgebeuren Badplaats Dc grootste bijeenkomst van poli tici en financiers in de maand augustus werd niet gehouden in West-Europa en niet in de Ver enigde Staten en niet in Rusland, maar in het leuke badplaatsje Punta del Este aan de kust van Uruguay. Daar waren 1400 politici en finan ciers biieen. die 19 Zuidamerikaanse staten 'vertegenwoordigden met een bevolking van ruim 200 miljoen zie len. Ze kwamen er niet om te zon nen. want ze snakten alleen maar naar de stralen van de gouden dol lar en ze kwamen er ook niet om te 1 baden. want voor hen was een onder dompeling in dc welvaartsrivier van de hulpkredietverlening genoeg. Gisteren hebben de kopstukken van de 1400 hun naam gezet onder een overeenkomst, die met Spaanse gratie het „Verbond van de Vooruitgang" is genoemd. Als I de voortekenen niet bedriegen dan legt die overeenkomst de basis voor een soort gemeenschappelijke markt in Zuid-Amerika en voor een groot scheepse economische ontplooiing, die ook voor West-Europa belangrijk kan zijn. Inspirator van dit verdrag was de Amerikaanse minister van financiën Douglas Dillon, een man. die mis schien meer van geldzaken weet dan alle Zuidamerikanen te zamen. Het zegt al iets wanneer we vertellen, dat hij behoort tot de vijftig rijkste Amerikanen. Omdat zijn vader al een rijk man was, kon hij zich de weelde veroorlo ven na het verlaten van de universi teit direct een ..makelaarszetel" te kopen bij de Newyorkse beurs (kos ten 700.000 gulden) en na zijn glori euze entrée in de financiële wereld, steeg zijn ster snel. In 1946 begaf Dillon zich ook in de politiek en van 1957 af behoorde hij tot de voor naamste finaneieel-economische me dewerkers van president Eisenhower. Hrj was de man, die in 1959 naar West-Europa kwam om te vertellen, dat de Verenigde Staten het met hun dollars niet alleen afkonden bij de hulpverlening aan de achtergebleven volkeren, maar dat ook de landen van West-Europa diep in de zak moesten tasten. Inmiddels was de financiële ster van Dillon zo hoog gerezen, dal de nieuwe president Kennedy er geen bezwaar in zag deze Eisenho- wer-aanhanger en verwoede republi kein in zijn democratische ministe rie op le nemen als minister van fi nanciën. Men heeft daar wel om ge glimlacht, want Dillon had 6000 dol lar gestort in het verkiezingsfonds voor Kennedy's tegenstander Nixon. maar in de politiek blijkt heel veel mogelijk! Deze Dillon nu hij is 52 jaar oud is naar Punta del Este gegaan om aan de regeringen van de Zuidamerikaanse staten te vertellen, dat ze met elkaar moesten samenwerken, dat ze hun „schatrij ke" landen moesten ontwikkelen op dat de bevolking daarvan zou profi teren en dat ze dan voor een ge meenschappelijk tienjarenplan niet minder dan 20 miljard dollar ter be schikking konden krijgen. Dillon verzekerde, dat de Ameri kaanse delegatie van 35 man, dit maal op vriendenbezoek was en dat men een „overeenkomst voor de vooruitgang" wilde sluiten. Aanvankelijk is er in Punta del Este toch nog wel wat geharrewar ge weest tussen de diverse delegaties, maar uiteindelijk zijn de Latijns- Amerikaanse landen het eens gewor den en is het Amerikaanse plan aan vaard. Alleen Cuba is ter zijde blij ven staan en de Cubaanse afgevaar digde schimpte op de overeenkomst als een „overeenkomst voor exploita tie". Er komt nu een raad van negen in- ternationaal-erkende deskundigen, die alle ontwikkelingsprojecten voor de 19 Zuidamerikaanse staten zal be oordelen en zal coördineren. Wat de economische samenwerking betreft zal men uitgaan van de reeds be staande Zuidamerikaanse vrijhan delszone en de Centraalamerikaanse gemeenschappelijke markt. Het is in de bijeenkomst duidelijk gezegd, dat de Zuidamerikaan se staten een economisch blok moeten vormen en dat ze zich teweer moeten stellen tegen de Europese Gemeenschappelijke Markt. Dat klinkt nog wat stroef, maar straks zal blijken, dat er een goede samenwerking mogelijk is. Juist de Zuidamerikaanse landen kunnen ais handelspari ner van veel betekenis Met deze Zuidamerikaanse transactie heeft Dillon een der grootste con tracten afgesloten, welke ooit ter wereld ondertekend werden. Vermoedelijk zal hij nu wel enige dagen vakantie nemen met vrouw en dochters... En dan in een badplaats, waar geen 1400 politici en financiers rondhangen! Douglas Dillon contract van 20 miljard dollar. In de (besloten) Arts Theatre club !n Londen is voor het eerst een opvoering gegeven van een toneelstuk dat door c-en jonge schrijver. John Hart. naar de be kende roman van D. 3. Lawrence „Lady Chatterlij's Lover" Is gemaakt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 5