Fiat 5oo
giardiniera
OvereenkomstPetten'
en Euratom getekend
De saaie laatste dagen van de
Amerikaanse harem
Optimaal gebruik van
hoge flux-reactor
REGERINGSHULP VÖOR
DUITSE SCHEEPSBOUW
WOENSDAG 26 JULI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE
COURANT
Polygamie der mormonen
had materialistische achtergrond
(Advertentie)
Niets anders dan een
triest tranendal
(Van onze New Yorkse correspondent.)
Het denkbeeld, dat een harem maar een saaie
bedoening is, zal er wel moeilijk ingaan bij
het publiek, gauw geneigd dit instituut te
beschouwen als de privé 1001-nachtclub van
puissant-rijke sheiks.
Een alle-illusies-verstorende-studie over de
kortstondige bloei en vrijwel radikale onder
gang van de Amerikaanse harem de veel
wijverij van de meer welgestelde mormonen
in het gebied van Utah laat echter weinig
twijfel dat het concept van karikaturisten en
Hollywood-producers la Cecil B. De Mille
niet op goede gronden rust. In het „Leeuwen
huis" in Salt Lake City, waar het leeuwedeel
van de 27 vrouwen van Brigham Young
(tweede „profeet" der marmonen) haar leven
sleten, heerste doorgaans een trieste atmo
sfeer: intrige, haat en nijd, en op zijn best
een strenge ordelijkheid, voerden er de bo
ventoon. Muziek werd er zelden gehoord. Dag
rantsoenen waren krap. Kleding was van alle
luister ontbloot en goedkoop van kwaliteit.
In geen der suites huisde het equivalent van
een Brigitte Bardot.
Het concept der veelwijverij,
dat Joseph Smith, stichter en
„eerste profeet" der mormo
nen had afgekondigd, hield
uiteraard nauw verband met
de zinnelijkheid van deze
eerste der Heiligen der Laat
ste Dagen en zijn Apostelen,
wier privé-levenswandel be
paald niets als voorbeeldig
kan worden bestempeld.
Zijn opvolger, Brigham Young,
was evenmin ongevoelig voor
vrouwelijk schoon. Daarnaast
echter zag hij polygamie als een
middel tot economische kracht en
daarmee een machtspositie voor
zichzelf en zijn sekte een op
vatting die door de snelle en suc
cesvolle ontwikkeling van de ver
meend onvruchtbare (n.l. zoute)
grond om Salt Lake City alles
zins is bevestigd. Vandaar nog
vertegenwoordigen de (thans mo
nogame volgelingen der mormo
nen omstreeks 65 van het to
taal aantal kerkgangex-s in de
staat Utah.
Schandaal
Het einde van de Amerikaanse
harem werd in de hand gewerkt
door het nationaal schandaal, ont
ketend door de 29-jarige Ann
Eliza Webb, die in 1873 na vijf
jaar, in naam, de 27e en laatste
vrouw van Brigham Young te
zijn geweest uit de harem
vluchtte en haar 70-jarige man
een geruchtmakend echtschei
dingsproces aandeed, dat uitein
delijk leidde tot de ondergang der
polygamie in de V.S.
Het is thans 80 jaar geleden, dat
senator George F. Edmunds te
Washington een wetsvoorstel in
diende om een einde te maken
aan de veelwijverij der mormonen
in Utah, dat eerst 15 jaar later
als een volwaardige staat tot de
natie zou toetreden. De betrekke
lijk milde oppositie tegen zijn
voorstel, baseerde zich voorname
lijk op de in de constitutie gega
randeerde godsdienstvrijheid.
Maar Edmunds' voorstel had de
publieke opinie met zich. Het de
bat was betrekkelijk kort. Ame-
rika's 21e president, Chester A.
Arthur, tekende de wet begin
1882. Onder deze wet werd aan
alle polygamisten gedurende een
periode van nog twee jaar am
nestie verleend. Wie zich daarna
aan veelwijverij schuldig maakte,
riskeerde geldboeten van 500
plus 5 jaar gevangenisstraf, ver
lies van stemrecht en ontzegging
uit enigerlei nationale of plaatse
lijke bestuursfunctie.
Het is overigens opmerkelijk, dat
hoewel Amerïka's politieke lei
ders reeds in 1856 hadden aange
drongen op het afschaffen van
„deze heide overblijfselen van liet
barbarendom polygamie en sla
vernij", de Amerikaanse burger
oorlog had geleid tot de bevrij
ding van alle slaven per 1 ja
nuari 1863, terwijl polygamie nog
twintig jaar zou voortduren.
Querulante
Ann Eliza Webb, wie een bekend
samensteller van ..Americana",
de schrijver Irving Wallace, zijn
nieuwe boek „De 27e vrouw"
heeft gewijd, wordt er in gete
kend als een beeldschone queru-
lantc. Haar eerste man had zij na
een huwelijk van luttele jaren
door haar moeder het echtelijk
huis uit laten sturen. Na enige
jaren van ongehuwde staat en be
trekkelijke zielerust, offerde zij
zich aan Brigham Young, die
haar lang en intensief het hof had
gemaakt, teneinde aldus het fail
lissement van haar broer (wiens
rekeningen Brigham Young had
geweigerd te honoreren) te voor
komen. Daarop volgden vijf jaar
misère in Brigham Youngs harem
zij beklaagt zich, dat zij niet
één avond met haar echtgenoot
alleen is geweest en het sen
sationele proces, waarbij Ann Eli
za, dank zij een stroom van publi
citeit, die zij had ontketend door
over heel het land lezingen tegen
de polygamie te houden, die ar
restatie van Brigham Young had
weten te bewerkstelligen. In de
loop van deze lezingcyclus liep
Ann Eliza tegen Moses R. Den
ning, groot zakenman en een
nieuwe hartsvriend op, verstoorde
diens 25-jarig huwelijk, en zag
haar derde levensverbintenis op
de klippen lopen met het verschij
nen van een advertentie, door
Denning ondertekend „gelieve
geen geld of goederen te leveren
aan mijn vrouw" het teken
aan de wand voor Ann Eliza haar
derde en laatste echtscheidings
actie te beginnen.
Record
Van Brigham Youngs 27 concubi
nes de term is correct, want de
rechter, die Ann Eliza's verzoek
om echtscheiding behandelde,
verklaarde dat haar huwelijk il
legaal was geweest en ontbond
het, terwijl hij Brigham Young
tot de kosten veroordeelde was
Ann Eliza de meest geëmanci
peerde. Zij was korte tijd op het
toneel geweest en had in haar
eerste liefdesavonturen telkens
geïnsisteerd, dat een huwelijk
slechts mogelijk zou zijn, indien
haar aanstaande zou beloven mo
nogaam te blijven beloften die
onder de mormonen van die da
gen licht waren gedaan, maar niet
werden nagekomen. Zij had de
spot gedreven met Brigham
Youngs record in huwelyks-
transacties, gevestigd toen hij
tussen 14 en 21 januari 1846 7
echtverbintenissen afsloot en zich
tussen 2 en 6 februari nog een
viertal bruiden verwierf.
Godsdienstovertuiging bracht de
ze vrouwen er toe haar rol in dit
concubinaat te aanvaarden. Tal
van Brigham Youngs huwelijken
waren louter de raison en plato
nisch, slechts bestemd om de we
duwe van een dierbare vriend een
ondex'komen te geven.
Maar herhaaldelijk werd een ex-
favoriete in Brighams „Leeuwen
huis" geconfronteerd met haar
opvolgster. Dit leidde soms tot
felle uitbarstingen, maar vaker
tot een sombere gelatenheid, die
de stemming in heel het concubi
naat beïnvloedde.
Over haar eigen moeder schrij
vend. die onder soortgelijke om
standigheden leefde, herinnert
Ann Eliza zich: „Mijn inzichten
waren gevormd door het leven
van mijn moeder (de eerste vrouw
van Ann Eliza's vader), die al een
zwaar lot te torsen had. Nadat
zij had moeten toezien hoe een
tweede vrouw haar de liefde en
zorg had afgetroggeld, waarop zij
bij uitstek recht had, maakte de-
situatie haar onverschillig. Voor
haar, placht ze te zeggen, maak
ten een paar vrouwen meer of
minder geen verschil en ze nam
evenzeer genoegen met een-vierde
deel van haar echtgenoot als met
de helft".
Het huwelijk werd ook door mor
monen benut als een middel tot
het verwenen van onroerende
goederen. Brigham Young trouw
de met een zekere mrs. Lewis, een
weduwe, om geen andere reden
dan de hand te kunnen leggen op
een pand, naast een van zijn an-
het WIE en WAAROM van de nieuwste
WIE
heeft nu het
meest profijt van
de Giardiniera?
WAAROM
zoudt U de
Giardiniera kopen?
lédereen I Man, vrouw en kroost hun bagage. Winkelier
bestelgoed. Well-to-do vrijgezel golfstick, hengels, vrien
din en picnic-mand. Vertegenwoordiger
monstercollectie. Kortom: deze en gene, ##i
hij en zij, U en vele anderen.
Omdat deze Fiat nu nog maar fl. 4260.-
kost. Omdat hij snel (ruim 95 km/u) en zuinig (1:17) is.
Omdat de luchtgekoelde motor snel start, weinig slijt en
steeds de nodige "overpower" heeft. Om
dat het centrifugale oliefrlter de motor en
dus revisiekosten spaart. Omdat er 4 men
sen in kunnen of 200 kg bagage in bijna
een kubieke meter. Omdat bovenal Fiat
ervaring heeft met de gecomprimeerde
kracht van zijn sterke Fiat 50CKmotor. UUUUSEJ
EN VERDER? Door het zuinige verbruik en
de laag geprijsde onderdelen C\C-±C\
bereikbaar voor ieder budget. tuöÖU."
(incl, open dak m verwarming)
Ann Eliza Webb, „de 21e vrouw".
dere huizen. Na het „ja-woord"
te hebben gegeven werd mrs. Le
wis letterlijk op een boerderij op
stal gezet; toen zij op het kan
toor van haar echtgenoot kwam
protesteren tegen de onteigening
en deze huwelijksvoorwaarden,
had Brigham Young het te druk
haar te ontvangen.
„De 27e vrouw" tekent Brigham
Young als een hypocriet, wiens
vrome kanselredevoeringen nau
welijks zijn eigen leven beïvloe-
den. Dat hij tevens een staatsman
was, die er herhaaldelijk in slaag
de de manoeuvres van het verre
Washington te niet te doen, en
daarbij van Salt Lake City een
economisch en cultureel welva
rende gemeenschap had gemaakt,
komt minder uit de verf.
Overigens, Schrijvers doel was
voornamelijk te bewijzen dat de
blanke haremvrouwen van Utah
zozeer door de opvoeding van hun
rijk kindertal en de uitvoerige
huishouding in beslag waren ge
nomen, dat zij er nooit aan ge
dacht zouden hebben zich tegen
het „systeem" te verzetten, als
de 27e vrouw niet zo'n rebel was
geweest.
Ann Eliza, die de Amerikaanse
vrouw het ïxxonogame huwelijk
lxeeft gegeven, eindigde haar le
ven als pamflettiste. Haar werk
raakte spoedig in het vergeet
boek. Haar laatste publikatie da
teerde van 1908. Daarop verdween
zij uit liet gezicht, en er is nie
mand die weet waar, of wanneer
zij stierf.
Agenten voert
KRABBENDIJXE e.o.: Garage J. Francke - Dorpsstraat 84 - TêI. 01134-505
MIDDELBURG ê.o.: Eerste Zeeuwse Autogarage L. Blaas,
Markt 45-47, Tel. OI180-2918
SLUIS e.o,ï Garage P.Cde Smit - St. Annastraac 49-51-TeL 01178-412
Hieuw ruimtevoertuig
verlaat Cape Canaveral
De Amerikaanse organisatie voor de
ruimtevaart (NA.SA) heeft mede
gedeeld, dat de V.S. in de komende
dagen een ruimtevoertuig willen lan
ceren, dat een afstand van achthon
derdduizend kilometer moet afleg
gen, om vervolgens weer naar de
aarde terug te keren cn in de atmos
feer te verbranden.
Het ruimtevoertuig zal, bij een ge
slaagde lancering, mogelijk meer dan
vijftig dagen onderweg zijn.
De lancering is bedoeld als een voor
bereiding voor het zenden van ruim
tevoertuigen naar de maan en naar
andere planeten.
CONFRONTATIE EN COÖRDINATIE
In het congrespaleïs te Brussel heeft
dinsdagmorgen de ondertekening
plaats gehad van de overeenkomst,
die na langdurige onderhandelingen
tot stand is gekomen tussen de Ne
derlandse regering en de commissie
van Euratom betreffende de over
dracht aan Euratom van de hoge
flux-reactor met bijbehorende terrei
nen, die tot dusverre deel uitmaakte
van het Nederlandse reactor-cen
trum te Petten, en betreffende de
oprichting van een instelling van het
gemeenschapplijk onderzoekcentrum
van Euratom op een aangrenzend
terrein van 25 ha.
Namens de Nederlandse regering
werd de overeenkomst getekend door
de minister van buitenlandse zaken,
mr. J. M. A. H. Luns, en namens
de Euratom-commissie door haar
voorzitter, de heer Etienne Hirsch.
De werkzaamheden van het Eura-
tom-centrum zullen aanvankelijk
worden geconcentreerd op een opti
maal gebruik van de hoge flux-reac
tor. die zal worden voorzien van de
nodige aanvullende uitrusting. Bin
nen een periode van 3 tot 5 jaar zal
Euratom op zijn terreinen te Petten
alle gebouwen en installaties doen
bouwen, die nodig zijn voor een doel
matig functionerend centrum.
Naast het reeds thans ter beschik
king van Euratom te stellen duin
terrein van 25 ha, wordt eventuele
uitbreiding voorzien in het direct na
bij gelegen polderland.
Nederland bouwt aan
z'n koopvaardijvloot
•r 1 juli 1961 waren, blijkens het
C.B.S. 110 Nederlandse zeeschepen in
aanbouw of op bestelling, waarvan
97 in Nederland eu 13 in het buiten
land.
De totale inhoud was 660.200 b.r.t.
Een jaar geleden was dit totale aan
tal schepen 116 met een inhoud van
725.700 b.r.t. Het betreft uitsluitend
vracht- en tankschepen. Nederlandse
passagiersschepen zijn niét in aan
bouw. Per 1 juli 1961 waren in Ne
derland vier schepen (Nederlandse
zowel als vreemde vlaggen) opgelegd
tegen 10 per 1 juli I960,
Euratom zal te Petten voldoende per
soneel te werk stellen om de ontwik
keling en de goede functionering van
zijn centrum te verzekeren. Bij de
opbouw van het centrum zal voorts
worden rekening gehouden met het
eigen investeringsprogramma van
het reactor-centnim Nederland.
De overeenkomst voorziet hierbij
in een confrontatie en coördinatie
van ontwikkelingsplannen beider
zijds, teneinde elke onnodige ver
dubbeling van installaties en uit
rusting te vermijden. In het cen
trum zal tenslotte een totaalbe
drag worden geïnvesteerd van 18
miljoen E.M.O.-rekeneenheden
(64.8 miljoen galden) inclusief
de waarde van de installaties, die
aan Euratom worden overgedra
gen en die is vastgesteld op 7
miljoen EJVI.O.-rekeneenheden
(25,2 miljoen gulden). Euratom
zal 10 miljoen E.M.O.-rekeneen
heden (36 miljoen gulden) inves
teren.
De Frankfurter Allgemeine Zeïtung
verneemt in kringen van de regering
en het bedrijfsleven van Bremen, dat
de bondsregering plannen bestudeert
voor het verlenen van hulp aan de
Duitse scheepsbouwnijverheid.
Door de beschikbaarstelling van kre
dieten uit het tegenwaardefonds van
de Marshall-hulp zou de scheepsbouw
zo spoedig mogelijk aan orders ter
waarde van 800 miljoen a een mil
jard dm moeten worden geholpen.
Gedacht wordt aan de voorfinancie
ring van buitenlandse opdrachten tot
een bedrag van 200 miljoen dm te
gen een rente van 5 pet. Verder voor-
ziet het plan in kredieten van in to
taal 300 miljoen dm en met een loop
tijd van elf jaar voor de financiering
van opdrachten uit onder-ontwikkel
de landen. De marine zou in het voor
jaar van 1962 orders ter waarde van
200 300 miljoen dm plaatsen. Het
plan houdt voorts o.a. een regeling
in, waaronder premies zullen worden
betaald voor het slopen van oude en
oneconomische schepen, terwijl voor
de vervanging van deze schepen kre
dieten tegen lage rente beschikbaar
1 zullen worden gesteld.