Atoomenergie voor de Nederlandse electriciteits voorziening Slokop Schiphol 10 PROVINCIAI/E ZEEUWSE COURANT MAANDAG 24 JULI 1961 Kernreactor vergt 60 a 80 miljoen Studiecommissie haalt „bouwplaat" in V.S. (Van een speciale verslaggever) Ieder land wil wat zijn energievoorziening be treft graag onafhankelijk zijn van andere lan den. Vandaar dat de in dit opzicht kwetsbaarste broeders altijd naar middelen zoeken om deze onafhankelijkheid mogelijk te maken. De ont wikkeling van de kernenergie blijkt zo'n middel te zijn. Daarom steken vooral landen als Enge land, Frankrijk en Italië grote bedragen in het onderzoek: de kernenergie te gebruiken om elektriciteit op te wekken. Ook Nederland is hiermee nu (eindelijk) aan de gang, want al heb ben wij eigen kolen, eigen olie, eigen gas om ge neratoren draaiende te houden, dit alles is niet voldoende: een groot deel van de benodigde brandstoffen moet toch altijd nog worden ge ïmporteerd. Op deze panelen kunnen de experimenten met de ko- lcend-waterreactor worden gevolgd. Een indrukwekkend geheel. Er behoeft niet eens een oorlog te komen om ons land wat dit betreft in moeilijkheden te bren gen. Andere ontwikkelingen, zo als enige jaren geleden de slui ting van het Suez-kanaal, zijn al voldoende om „kortsluiting'Mn- de-aanvoer en ook „kortslui- ting"-in-de-kosten te doen ont staan. Op deze foto ziet men hoe een ele ment met splijtbaar materiaal (de lange staven) wordt „ingébracht". Maar stelt U zich -eens voor. dat al onze elektriciteitscentrales nu met atoomkracht konden worden aange dreven. Dan behoefden we alleen maar een hoeveelheid splijtbaar ma teriaal waaruit kernenergie kan worden ontwikkeld zoals uranium op te slaan en we waren op alle even tualiteiten voorbereid. Sterker nog: er zijn tegenwoordig zogenaamde kweekreactoren, die niet-splijtbaar materiaal splijtbaar kunnen maken, zodat de düre aankoop van uranium tot minder dure proporties zou kun nen worden teruggebracht. Tenmin stewanneer die kweekreactoren dan ook helemaal ontwikkeld lees: ai hun kinderziekten te boven wa ren. Maar zover is het nog niet. Noch met deze kweekreactoren, noch met de kernreactoren die de elek triciteitsvoorziening tegen gelijke produktiekosten als de energie voorziening volgens het klassieke procédé voor hun rekening zouden kunnen nemen. Veel duurder Neen, wat dat betreft zal er nog heel wat onderzoek nodig zijn. Natuurlijk kernreactoren voor de elektriciteits voorziening zijn er op de wereld al wel in Amerika en Engeland voor al, maar ook in Frankrijk bijvoor beeld maar ze zijn bepaald nog niet rendabel. De SEP: Samenwerkènde Electriciteits Produktiebedrijven N.V. die, zoals dezer dagen werd gemeld liet plan hebben een kleine (onder zoek) kernenergie-centrale in Neder land te bouwen, laten door een stu diecommissie uit hun midden uitre kenen: wat deze centrale zou gaan kosten. Zou bij een geprojecteerd vermo gen van ca. 50.000 kw, elektrici teit geproduceerd worden tegen 4.5 cent per kwh. dan is dat ca. 1.5 cent méér dan volgens de klas sieke methode. Dit betekent jer jaar alleen aan produktiekosten 6 miljoen gulden duurder Toch beginnen Waarom dan toch aan dit project, be gonnen, tenminste, wanneer de kos ten niet ondraaglijk worden? Terwijl men er bovendien terdege rekening mee houdt dat het gekozen reactor type: de zogenaamde kokend water reactor van General Electric in Ame rika niet concurrerend kan züu en het wellicht nimmer zal worden. Om onze elektriciteit-producerende drijven op de kernenergiecentra le-,.an-sich" te laten inspelen, om de mensen van deze bedrijven ermee vertrouwd te maken. Om de Nederlandse industrie in staat te stellen niet slechts de klassieke on derdelen van dit soort kernreactoren te gaan vervaardigen, maar ook de specialistische onderdelen, zodat deze niet geïmporteerd behoeven te wor den, wat tot belangrijke kostenbe sparing kan leiden. T oekomst Een en ander onder het motto: Er zit ALLES in die kernenergie voor de toekomst. Met name voor onze ener gievoorziening, waarnaar een toene mende vraag is en zal blijven". Men is er namel\jk van overtuigd dat kern energiecentrales op den duur tegen dezelfde (verder gaat men voorlopig nog maar niet) produktiekosten als thans elektriciteit kunnen gaan leve ren. Een zekere mate van bewijs hier voor levert Engeland reeds door zijn aankondiging over 5 a 6 jaar al zo ver te zijn. Wat gaat er nu gebeuren? Een stu diecommissie van SEP, voornamelijk bestaande uit ingenieurs, vertrok on langs naar San José, Californië, waar de General Electric Company is ge vestigd. In samenwerking met des kundigen aldaar zullen vier maanden besteed worden aan het maken van een voorontwerp van een kernener giecentrale, de meergenoemde kokend waterreactor of BWR (Boiling Wa ter Reactor) zoals hij in vakkringen heet, analoog aan die, welke reeds bij Chicago in bedrijf is. Als de Nederlandse „elektriciteits reactor" een derde van de omvang zal hebben die zijn „moeder" bij Chi cago bezit,zullen de kosten van dit project tussen de 60 en 80 miljoen gulden komen te liggen. Hij zal dan een vermogen van ongeveer 50.000 kw hebben. Niet zo groot dus als men weet dat een gemiddelde centrale (de centrale Waalhaven over een jaar of twee bijvoorbeeld) wel 320.000 kw kan produceren. Maar dat is ook niet nodig. Bouw op papier Toen de keuze eenmaal op deze ko kend water reactor of BWR van Ge neral Electric was gevallen heeft men daar de bouw-op-papier ge kocht. De studiecommissie van de SEP gaat dat voorontwerp nu ..ha len", in die vier maanden geven des kundigen van General Electric aan de Nederlanders hun bouwgeheimen van deze BWR prijs. 3Iaar dan ook niet méér dan de bouwgeheimen, waarvoor, naar men mag aannemen, behoorlijk betaald moet worden, liet „waarom", de fundamentele gegevens die aan deze „bouwplaat" ten grond slag liggen blijven in de kluis. Tenzij daar óók weer voor wordt betaald, wat de SEP niet wil, want je moet een en ander toch ook nog kunnen dragen. Als de studiecommissie met het voorproject naar huis komt. heeft ze- een soort puzzel bij zich. Maar daarom is het ook een proef-, een on- derzoekreactor, waarmee in vele richtingen kan worden geëxperimen teerd. Eenmaal terug, zal de com missie de kostenfactoren nader be kijken. De uitkomsten hiervan zijn tenslotte bepalend voor het wel of niet bouwen. Er zit natuurlijk een grote kans in van wél, anders was men niet met dit voorproject in zee gegaan. Wordt het gerealiseerd, dan zal liet van nu af gerekend een jaar of zes duren voor deze Nederlandse B.W.R. i gereed voor gebruik is. Suspop Maar dit is niet het enige wat ons land aan .de ontwikkeling van kernreactoren ten behoeve van de elektriciteitsproduktie doet. Bij de Kema N.V. tot Keuring van Elek- tro-technisehe Materialen, Arn hem), waarin alle Nederlandse energiebedrijven participeren, wordt fundamenteel aan een ge heel ander project gewerkt, waar van men in de toekomst voor zover men deze beoordelen kan veel hogere verwachtingen koes tert dan de B.W.R. van General Electric. Het gaat hier om de z.g. Suspop, een suspensiereactor. Hierin wordt de spijtstof niet gebracht in de vorm van staven, opgesteld volgens een regelmatig patroon met daartussen het moderatormateriaal, nodig om de regelmatige werking van de reactor te verzekeren. Neen: in deze suspen sie (oplossing)-reactor zijn splijtstof èn moderator gelijkmatig verdeeld: de splijtstof zweeft in de vloeistof (moderator). De consequentie hier van is dat men nu niet steeds nieu we staven splijtbaar materiaal in de reactor behoeft te brengen, met'alle praktische bezwaren daaraan verbon den. Bovendien: deze Suspop is een com binatie van een gewone èn een kweek reactor, in welk laatste, zoals eerder gezegd, niet splijtbaar materiaal splijtbaar gemaakt kan worden. Dit project is nog maar in het beginsta dium van zijn fundamentele ontwik keling; men kan er, althans in de na bije toekomst nog geen praktische resultaten van verwachten. Waar Voorlopig houdt men het dus wat de praktijk betreft op de kokend water reactor of B.W.R. Waar hij even tueel zal worden gebouwd? Daar de beslissing over de bouw in feite nog niet is genomen moet het dui delijk zijn, dat men zich in de ves tigingsplaats vooralsnog niet erg heeft verdiept. Het zal „ergens in Nederland" zijn, met dien verstande, dat deze onder- zoekcentrale in de buurt van het grote koppelnet zal moeten komen; voorts in de omgeving van een groot water (koelwater en lozing afvalpro- dukten) en een flink eind uit de buurt van bevolkingscentra. Dit laat ste niet zozeer vanwege het gevaar voor de bevolking dit wordt door leken sterk overdreven: associaties met atoombom en dergelijke als wel vanwege de verzekeringstech niek Inzake wettelijke aansprakelijk heid. Maar dat is wéér een hoofdstuk apart. afgesiemd op liel hedendaagse verkeer Tuchthuisstraf voor S.S.-moordenaars De voormalige SS-Obersturmbann- fuehrer Otto Bradfisch (58 jaar) is te München tot tien jaar tuchthuis ver oordeeld wegens medeplichtigheid aan massamoord op joden. Zijn mede-beschuldigde de 53-jarige handelsvertegenwoordiger Wilhelm Schulz kreeg zeven jaar tuchthuis. Tegen beiden was levenslang geëist. „Waar moeten we naartoe?" bedreigt boeren van Hoofddorp (Van een speciale verslaggever) HOOFDDORPS boeren stand is verontrust. Zij voelt zich bedreigd door de, vele goede hectaren verslindende, slokop Schiphol. Moeten wij verdwijnen? Moeten wij ons bedrijf stoppen? Of zöllen we elders grond krijgen? Het zijn vra gen, die de landbouwers op dit stuk van 900 hec taren grond, één van de vruchtbaarste gedeelten van Nederland, al ge ruime tijd bezig houden. Schiphol breidt zich uit. Oude start banen worden vervangen door nieu were, langere. Het straaltijdperk eist banen van zeker 3300 meter. En dat betekent dat de luchthaven de gren zen van eigen terrein moet doorbre ken en een uitweg zoekt op de om liggende grond. Grond, die wordt ge bruikt voor de landbouw. Door boe- Voor de laatste maal poten AA/WVVWVVWWW\* „TOPGEHEIM" VIEL TEGEN De 15-jarige Engelse scholier Martin Stanley maakte dezer dagen, zoals gebruikelijk een wandeling met zijn hond. Ditmaal kwam hij in de havenwijk van Portsmouth terecht. In de haven zag Martin een boekje drijven, dat een „top geheim" bleek te bevatten van de ma rine. Zijn hart bonsde van opwinding toen hij op de omslag las: „Mag niet in handen vallen van de vijand. Dit boek moet steeds achter slot en grendel blijven". Vele gedachten gingen door het hoofd van de jongen. Hij zag zich zelf als held van de dag, die zijn vaderland voor een groot gevaar had bewaard. Hij stopte het boekje zorgvuldig weg en liet het thuis zijn vader zien. Hij stapte trots naast zijn vader naar de marine- autoriteiten om zijn „top geheim" af te leveren. Het boek bleek een lijst van marineschepen te bevatten, alsmede de oproepcodes. Op de lijst kwamen onder meer de namen van twee Amerikaanse atoom onderzeeboten voor, de „Sea Wolf" en de „Nautilus". De marine-autoriteiten onderzochten het document uiterst nauw keurig. Weldra bleek, dat het boek in 1944 was gepubliceerd en de gegevens, daarin verwerkt, al zeven jaar verouderd waren. Martin kreeg het boek van de marine-autoriteiten terug, dat hij als souvenir mocht houden. Na al de opwinding over het gevonden do cument, is Martin wel zeer teleurgesteld, dat het nu geen „top ge heim" meer bleek te zijn. VWV\*A*A*/WVVVVV\AA'VWvVVWVWVVVW**VVVW*A<WV Ir. TROOST waar moeten we naar toe ren, die er al vele jaren hun bedrijf op voeren en gesetteld zijn. Ze moe ten verdwijnen. Dat is hun aange zegd door de luchthavendirectie. Volgend jaar wil Schiphol de grond in eigen bezit hebben. Dan wordt be gonnen aan de aanleg van de derde ..straalbaan". Eén van de vier banen, die zijn ontworpen in het kader van het zgn. tangentiële plan. Twee hier van zijn al gereed. Een ten koste van de buurtschap Rijk, die men zal het zich herinneren moest worden afgebroken. Vele hectaren zijn er toen verloren gegaan, overigens zon der veel nadelige gevolgen voor de boeren. De aanleg van de twee nieuwe ba nen en de-gedeeltelijke omlegging van de rijksweg Den Haag-Am sterdam zal echter aanzienlijk méér grond vergen. Negenhon derd kostbare hectaren klei meet het terrein, dat straks zal worden doorkruist door Sehiphols beton nen linten. Zeshonderd hectaren daarvan zullen nog voor de akkerbouw behouden kunnen blijven door verkaveling, maar 300 hectaren zullen voorgoed verloren gaan. En dat betekent dat zo'n vijftien bedrijven zullen moeten verdwijnen. Nog hoop „We hebben nog niet alle hoop op gegeven". zegt ir. L. Troost, voorzit ter vh ii de commissie van deskundi gen, die voor de boeren onderhan delt met de luchthavendirectie. „We hebben alle begrip voor Schip- hols standpunt en we moeten toege ven dat men ons zoveel mogelijk ter- wille wil zijn, maar waar het bij ons om gaat is dat wij nieuwe grond krijgen. Grond in de nieuwe polders!" Daar. bij de nieuwe grond, klemt het probleem van Hoofddorps boeren. Want dat is genoegzaam bekend: ju ridisch hoeft de luchthaven alleen maar met geld te vergoeden. Maar voor de landbouwers is de zaak daarmee niet af. Goed, voor iemand, die zijn bedrijf wil beëindigen kan die schadeloos stelling nog een behoorlijke som be tekenen. Vier a vijf mille is het be- drag dat per hectare wordt uitge keerd. En het doorsneebedrijf heeft toch wel zo'n ruim twintig hectare grond, zodat er meestal wel een ton vergoed wordt. Maar wat moet een landbouwer, die met zijn land ver groeid is en er nooit zelfs maar aan heeft gedacht te stoppen met zijn bedrijf, met dat geld beginnen Moet hij op een flatje gaan wonen? Voortzetten Zeker een boer met een jong gezin zal dit nooit doen. Die wil zijn be drijf voortgezet zien en een toekomst voor zijn zoons gegarandeerd. En in deze hoek van de Haarlemmermeer wonen nogal wat van deze boeren. In tegenstelling tot de vorige an nexatie van Schiphol. Toen konden verscheidene boeren, die toeli al plannen hadden voor beëindiging van hun bedrijf tevreden worden gesteld met een geldsom. Bovendien kon door vrijwillige verkaveling het vraagstuk voor een belangrijk ge deelte worden opgelost. Maar nu bij de laatste uitbreiding van de luchthaven liggen de moeilijkheden ernstiger. „Waar moeten we naar toe?" Dat is de grote vraag van de boeren in Hoofddorp", zegt ir. L. Troost. Een vraag die nog verre van be antwoord is. Weersldlion zonder bemanning De Verenigde Staten en Canada heb ben gisteren bekendgemaakt dat op bet onbewoonde eiland Graham aan de westkust van Canada een auto matisch weerstation z.al worden op gericht, dat zijn energie ontleent aan isotopen. Het station, dat volgens de aankon diging 't eerste van dien aard ter we reld is, zal in staat zijn ongeveer twee jaar aan een stuk 'door, zonder menselijk toezicht, ie werken. Het zal in augustus worden geïnstalleerd. Dit is de kokend-waterreactor uit. Chicago die als voorbeeld zal dienen voor het Nederlandse project. Naar verwacht wordt zal de Nederlandse kernenergiecentrale ongeveer een derde van de omvang en capaciteit van de hierbij afgebeelde moeder hebben.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 12