PAGIffl
Keukenkruiden verdwijnen van
de markt
„Vrouw en vrijetijdsbesteding":
Iaat het geen dwang worden!
ontharing
depilan
ZATERDAG 15 JULI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
EXPOSITIE „NUTTIGE UREN" IN BREDA
Nederlandse vrouwenorganisaties
bekeken probleem van alle kanten
(Van onze redactrice)
Niet alleen de begrippen „arbeidstijdverkorting" en „vijfdaagse
werkweek" zijn in ongelooflijk snelle tijd gemeengoed in de
dagelijkse spreektaal geworden, ook de term „vrijetijdsbeste
ding" heeft zich inmiddels bij deze begrippen aangesloten en
zelfs wordt aan dit laatste onderwerp op het ogenblik in Breda
een complete nationale manifestatie gewijd. Dat is de tentoon
stelling NU-Breda 1961 en die letters N.U. zijn géén tijdsaan
duiding, maar betekenen „nuttige uren".
Vrijetijdsbesteding het is een aangelegenheid, die ook (en
vooral) voor de vrouw van concrete betekenis is geworden,
want in vele gevallen zal zij de figuur zijn, om wie de vrijetijds
besteding van het lange weekend draait.
Het „probleem" van de vrije tijd, zoals het dikwijls wordt aangeduid, is
niet voor iedereen een probleem en er zijn gezinnen genoeg, waar men liet
arbeidsloze weekend blijkbaar zonder moeite in het rhytme van het dage
lijks leven heeft ingepast. Maar daarnaast zijn er ongetwijfeld ook grote
groepen, voor wie een en ander wél problemen meebrengt; gezinnen,
waar men niet zal kunnen ontkomen aan de, op den duur vervalkkende in
vloed van televisie en radio, en waar men niet bij machte is om de vrije
tyd op een zinvolle manier te vullen.
Dat de rol van de vrouw in dit vrije-
tijdsvraagstuk de volle aandacht
heeft van de Nederlandse vrouwenor
ganisaties, is dezer dagen weer ge
bleken tijdens een congres, dat het
Nederlandse Vrouwencomité in het
kader van de Breda'se tentoonstelling
had georganiseerd. Daar zijn, namens
allerlei Nederlandse vrouwenorgani
saties, diverse pittige dingen gezegd
over het „probleem" van de vrijetijds
besteding, en daar is ook nog eens
gebleken dat lang niet iedereen de
zaak als een levensgroot probleem
ziet.
Enkele van die „pittige dingen" die er
gezegd zijn? Er werd onder meer be
toogd dat het er af en toe op lijkt,
dat we zó geschrokken zijn van al die
vrije tijd, dat we als een haas erop
uitgaan, om die tijd te doden, waar-
°?r .we t0' Pen soort „gedwongen
vrijetijdsbesteding" geraken. Dat ge
voel bekruipt trouwens toch de bezoe
ker van „Nuttige Uren" af en toe,
wanneer liij ronddwaalt temidden van
de veelheid van vrijetijds-resultaten,
die luer bijeen zijn gebrachtDie
„dwang" zou inderdaad wel eens een
probleem-op-zichzelf kunnen wor
den!
Er is ook gesproken over de plicht
die de Nederlandse huisvrouw
heeft: de plicht (en dus niet het
„recht" of de „gunst") om vrije
tijd voor zichzelf te nemen. Want
vele huisvrouwen klagen over een
tekort aan vrije tijd, juist tenge
volge van de meerdere vrije tijd,
die haar gezinsleden toegemeten
krygen. En met dat tekort hangt
dan weer de behoefte aan een spe
ciale koop-avond samen; die koop
avond. zo bleek wel tijdens het
congres, is toch wel een wens van
vele vrouwen.
Doe eens niets...
Wat de Nederlandse vrouw en moe
der kan doen, om te voorkomen dat
voor haar gezin de toenemende vriie
tijd inderdaad tot een probleem zou
kunnen uitgroeien? in de eerste
plaats en die suggestie is al eens
eerder naar voren gekomen, tijdens
een onlangs gehouden enquête over
het onderwerp „vrouw en vijfdaagse
werkweek" zich bezinnen op een
„Hygiëne in de
huishouding"
fleurige brochure
Waarom „poetst" de Nederlandse
huisvrouw haar woning zo nauw
gezet? Omdat ze de boel graag
ziet glanzen en glimmen, óf omdat
ze voortdurend het wachtwoord
hygiëne in haar achterhoofd heeft?
Het zou de moeite waard zijn, om
het eens te onderzoeken, maar on
getwijfeld is er een flinke catego
rie, die dat glimmen en glanzen
wel erg belangrijk vindt!
Het is echter niet de voornaamste
bedoeling van onze huishoudelijke
schoonmaakgewoonten; die voor
naamste bedoeling is immers, dat
de gezondheidstoestand tegen ziek
teverwekkers wordt beschermd en
dal is iets. waarbij niet iedere
huisvrouw stilstaat. Maar geluk
kig heeft Nederland een „Stichting
tot bevordering van hygiënische
gewoonten die al heel wat nutti
ge en op plezierige wijze samenge
stelde brochures over het onder
werp hygiëne heeft uitgegeven.
Een van die publikaties heet „Hy
giëne in de huishouding", een fleu
rige brochure, die nog eens de
aandacht vestigt op het grote be
lang van de „huishoudelijk slag"
tegen de ziekteverwekkers. Wie al
les wiL weten over de punten, die
m het belang van de hygiëne in het
gezin in acht moeten worden ge
nomen, kan de brochure voor een
kwartje bestellen bij het bureau
van de Stichting. Schcveningsewe°-
62 te Den Haag.
'eventuele herindeling van haar weke
lijkse huishoudelijke taak. Of man en
kinderen op de vrjje zaterdag zullen
moeten worden ingeschakeld bij die
taak, zal iedere vrouw het best zelf
kunnen beoordelen. Want wat in het
ene gezin voor die echtgenoot en die
kinderen 'n vanzelfsprekende zaak is
kan ergens anders juist spanningen
te voorschijn roepen en dan blijft er
van het plezier van al die vrije tijd
ook niet zoveel over!
„Doe eens niets" was ook een van
de suggesties, en na het zien van
alle bedrijvigheid op de expositie
zullen veel vrouwen ongetwijfeld
deze suggestie in overweging heb
ben genomen! Immers, ook de
kunst van het verrukkelijk-niets-
doen kan voor sommige mensen
een ontspanning betekenen. En
misschien is het voor menige
vrouw een goed idee, om de vrije
tijd eens een keertje alleen te be
steden, er alleen op uit te trekken
en zo die vrije uren als „echte ei
gen tijd" te leren beschouwen.
En dan zijn er tijdens het congres
nog diverse goedbedoelde adviezen
verstrekt, die dé vrouw kunnen hel
pen bij het scheppen en handhaven
van een harmonische sfeer in het ge
zin: het „durf eens niets te doen" dus
in de eerste plaats, maar ook de ver
maning om toch vooral de hang naar
materiële zaken, die zich in deze tijd
zo overduidelijk manifesteert, te be
teugelen en in verstandige banen te
leiden. En meer dan ooit is het nu
ook nodig, om de jeugd oog te laten
krijgen voor werkelijk goede vormen
van ontspanning en amusement, en
het smaakbederf op dit gebied tegen
te gaan.
Wie, na het in de praktyk brengen
van al deze adviezen, toch nog het
gevoel heeft dat ze eens serieus aan
vrijetijdsbesteding moet beginnen,
kan op de tentoonstelling in Breda
ongetwijfeld inspiratie opdoen. Er
zijn namelijk heel originele en aan
trekkelijke produkten van vrijetijds
besteding te zien, er is daarnaast
(uiteraard) ook zo het een en ander,
dat verbijsterend van wansmaak is,
en waarvan men inderdaad sterk de
indruk krijgt, dat de makers (of
Een recept, waarin restjes verwerkt
kunnen worden onder meer oud
brood, dat eerst geroosterd wordt
is het volgende: Roer een half ons bo
ter zacht, meng er een half ons fijn
gesneden ham, een half ons geraspte
kaas, een eidooier, een halve eetlepel
peterselie en wat zout en peper door,
verdeel dit mengsel over sneetjes ge
roosterd brood en garneer ze met hal
ve walnoten. Deze „versierde boter
hammetjes" kunnen als voorgereoht
of als koffietafel-liapje dienen.
Waar schuimrubber al niet goed voor
is... Van een enthousiast bergbeklim-
ster komt déze tip: wie de vakantie
gaat doorbrengen in een bergachtig
of heuvelig gebied en voornemens is,
op zeker ogenblik zo'n berg of heu
vel te beklimmen, moet bij de afda
ling eens een stukje schuimrubber in
de punt van kous of sok doen. Men
houdt dan van zo'n afdaling, waarbij
de voeten altijd enigszins in de schoe
nen naar voren schuiven, geen pijn
lijke tenen over.
O Veel huisvrouwen menen, dat groen
ten uit blik of glas tóch weinig of geen
vitaminen-C meer bevatten en dat het
er daarom niet op aan komt, of zulke
groenten kort of lang verhit worden. Dat
laatste komt er echter wel degelijk op
aan, want ook aan ingeblikte of geweckte
groenten valt nog wel wat vitamine-C te
verliezen! Om zoveel mogelijk van die
vitamine te behouden, dient de inhoud
van blik of glas dan ook zo snel mogelijk
verwarmd te worden. Voor fabriekscon-
serven is enkele minuten opwarmen al
voldoende: huishoudelijke inmaak daar
entegen dient men minstens vijftien mi
nuten te laten doorkoken.
maaksters) zó met hun vrije tijd
overhoop zaten, dat ze in wanhoop
maar iets zijn gaan makenDaar
naast zijn er gelukkig ook heel mooie
dingen; „things of beauty" die de
makers niet alleen de vreugde van
het vervaardigen, maar ook van het
bezit-daarna kuhnen geven.
Merkwaardig is eigenlijk wel, dat ln
deze liele vrijetijdsbestedings-affaire
zo weinig aandacht wordt geschon
ken aan sport-voor-de-vrouw. Er is
wel aandacht voor de vormende
waarde, die voor de jeugd van aller
lei takken van sport kan uitgaan,
maar het zou misschien niet overbo
dig zijn geweest, als in het kader van
deze manifestatie de vrouw ook eens
op het idee werd gebracht om in haar
vrije tijd wat sportieve prestaties te
verrichten. Immers, de meeste vrou
wen komen na haar huwelijk nog
maar weinig of helemaal niet aan
sportbeoefening toe, zelfs al deden ze
voordien aan een of meer takken van
sport mee. En sport, met mate bedre
ven, lykt ons toch voor iedere huis
vrouw een wel bijzonder gezonde
vrijetijdsbesteding.
In deze zomerse dagen kan men ze
weer zien fladderen: de motten, die
het op onze garderobe voorzien heb
ben en met name op. de wollen kle
ding, die „op non-aktief" in de kast
hangt. Die insekten kunnen 't best be
streden worden door (in de eerste
plaats!) ervoor te zorgen, dat de wol
len kleding schoon is en op gezette
tijden gelucht wordt, maar die zich
daarnaast toch nog bezorgd maakt
over de toestand van haar garderobe
kan de motten bovendien nog bestrij
den met een chemisch middeltje. Heel
handig hiervoor zijn de speciale anti
mot papierstroken, die zonder meer
tussen de kleding kunnen worden ge
hangen. Ze worden door de drogist
verkocht, de geur is niet onaange
naam en het produkt is bovendien
goedgekeurd door de Nederlandse
Vereniging van Huisvrouwen.
Advertentie
Modem, snel en mild,
veilig en reukloos:
van Hamol uit Zwitserland
tube 1.50-2.95
Culinair experiment met
vis en kaas
Vis en kaas: het lijkt een wat vreem
de combinatie, maar zulke ongebrui
kelijke combinaties kunnen soms bij
zonder lekkere resultaten opleveren!
Daarom zal iemand die graag wat in
de keuken experimenteert, waar
schijnlijk niet terugschrikken voor
een recept, waarin beide ingediënten
zijn verwerkt en dat als resultaat een
„Tivoli-schotel" oplevert.
Dit is het recept: Van een kwart liter
melk, dertig gram bloem en dertig
gram boter wordt een dikke saus ge
maakt, die smaak krijgt door toevoe
ging van wat zout en peper en boven
dien nog vermengd wordt met twee
losgeklopte eidooiers en een half ons
in dobbelsteentjes gesneden belegen
kaas.
Voor de vis nemen we schol; acht
scholfilets worden gezouten en vier
ervan gaan op de (beboterde) bodem
van een vuurvaste, schotel. Ze worden
bedekt met de kaasragout, hierop ko
men weer vier scholfilets, wat toma
tenketchup op tomatensap wordt er
over gesprenkeld en tenslotte gaat
over het geheel nog een laagje ge
raspte kaas. De schotel moet nu een
klein half uurtje in een matig hete
over, tot de vis gaar en aan de bo
venzijde goudbruin is. Wat paprika
poeder vormt de garnering van deze
niet-alledaagse visschotel.
Wit is altijd een uitgesproken zomer-
modekleur geweest en het feit dat we
tegenwoordig zóveel gemakkelijk-
wasbare synthetische materialen ken
nen, heeft de populariteit van deze
tint- nog in de hand gewerkt. De „be
smettelijkheid" van witte kledim/ is
tegenwoordig geen bezwaar meer
Hierboven drie modellen waarvan wit
de basis vormt: ideale kleding voor
warme en zeer warme zomen-dagen.
Links een pakje waarvan de (gedessi
neerde) blouse een gedrapeerde
kraag heeft; in het midden een ge
nopt jurkje dat in de taille een door
geregen ceintuurtje heeft, en rechts
een zijden japon waarvan de genopte
ceintuur losjes om de heupen is ge
knoopt. Van deze modellen is dè gar
nering marineblauw.
MEN NEME WAT THIJM MAAR WAAR VANDAAN?
De oplossing: zelf kweken!
De moderne kookboeken, de recepten
in de krant, maar ook de degelyke.
ouderwetse kookboeken van vroeger
(„men neme 18 verse eieren"), ver
wijzen alle naar hel: gebruik van keu
kenkruiden. Tym, kervel, bieslook,
marjolein, bonenkruid, dille, dragon,
tuinkers, venkel enzovoort worden in
de recepten genoemd, alsof het geu
rig kruid dagelijkse kost is, alsof de
groenteboer het op zyn kar heeft en
alsof liet rondom en overal te koop
is. Dat is het niet, en het is daarmede
in de loop der jaren ook slechter ge
steld geworden.
Toen in de ooi-log de import van ge
droogde kruiden stagneerde, ontstond
er in Nederland weer belangstelling
voor inheemse kruiden, een belang
stelling, die zich na de oorlog nog
voorzette, maar die toch hoofdzake
lijk tot uiting kwam in het zelf telen.
In de meeste adviesboekjes over tui
nieren staat wel iets over het zelf
kweken van keukenkruiden. Restau
rants, die geregeld kruiden bij de
hand moet hebben, kennen ook hun
kruidenhoekjes. Het gebruik van de
ze keukenkruiden in de restaurants is
namelijk sterk toegenomen met de
verfijning, die het bereiden van spij
zen in Nederland de laatste tientallen
jaren heeft ondergaan.
Honderd jaar geleden wist men er
al het een en ander van. Hier is
een recept uit die tijd voor saus,
.sauce aux fines herbes": men ne
me verschillende kruiden als pie
terselie, dragon, thijm, marjolein,
basilicum, biesloop. pimpernel en
zuring. Ze worden zeer fijn gehakt
met gelijke hoeveelheid tarwemeel
vermengd, met lauw water ge
roerd en gekookt. Een stuk boter
en op het allerlaatste wat zout".
Dit recept is geheel samengesteld
uit inheemse kruiden.
Deze kruiden worden in Nederland
niet meer op de veilingen aangevoerd.
Sporadisch is er nog eens kervel. Wel
is er bij iedere kist tuinbonen een
bosje bonenkruid, maar dat is meer
een serviceartikel. Ook zijn er uiter
aard de rode en de groene paprika,
doch daarmee zit men niet meer in
de specifieke kruidensfeer. Reden
voor het verdwijnen van de kruiden:
de vervanging door specerijen. De
mensen kunnen op een andere manier
goedkoper terecht; gedroogde krui-
den zijn hier en daar nog wel eens
te krijgen, terwijl peterselie en selde
rij vrij algemeen de plaats van de an
dere kruiden hebben ingenomen.
By een speurtocht langs enkele za
ken, die wel eens iets speciaals in de
handel hebben, kan er achter uit een
stelling nog wel een flesje dragon
met een Frans opschrift te voorschijn
komen. Er is geen vraag meer naar,
merkt een winkelier op.
Wie in Nederland verse kruiden wil
gebruiken is aangewezen op z'n eigen
tuintje of op een bakje op het balkon.
Wie zich in de teelt van kruiden wil
verdiepen, kan zich na de eerste mis
lukkingen wenden tot de onvermijde
lijke Kromdyk, die ook over dit on
derwerp zijn gedachten op papier
heeft gezet. Wie zich met de kruiden
teelt s;aat bemoeien, verzeilt overi
gens in een wereldje, dat nauw ver
want is aan hekserij en bijgeloof,
want aan vele kruiden werden won
dere. krachten toegeschreven, die de
lekkerbekken van vroeger waar
schijnlijk nodig hadden om liet ge
bruik nog een andere basis te geven
dan alleen de streling der tong. En in
het boekje van dr. M. de Waal „Keu
kenkruid en specerijen" staat boven
dien nog: „Op naar het keukenkruid
en naar het groene voer. Dit houdt
bij oude lieden, de benen van de
vloer".
~üan ozctiiv
C tOt VZOUH)
-n eiwijl ik met het papier op de
knie doelbewust lui zit te we-
1 zen, vraag ik mij in een denk-
pauze af waar Barbara nu op het
ogenblik zou voortstappen. Want
Barbara interesseert mij bovenmate.
Allereerst omdat zij een consequent
wezen is, die haar theorieën nauwge
zet en onvermoeibaar tracht te be
wijzen. Maar vooral omdat zij tot
het vrouwenras behoort dat hopeloos
ongeschikt is voor enige redelijke
gedachtenwisseling, daar zij haar
starre blik onveranderlijk gevestigd
houdt op een ver en buitengewoon
twijfelachtig ideaal. Welk ideaal als
altijd neerkomt op: Verbetering van
het Mensdom.
Mag dat dan niet? zult U mij tegen
werpen. Is het mensdom dan al zo
ver gevorderd, dat het geen verbete
ring nodig heeft? Of zijn wij daar
nu misschien juist meer dan ooit aan
toe
Van mij, laat ik dat vooropstellen,
mag alles wat iemand privé, wil uit
halen zonder zichzelf of anderen let
sel of schade toe te brengen.
Vrouwen die een of ander ideaal pro
pageren, het mag de wereldvrede,
een dieet van louter rauwkost of een
synthese van de wereldgodsdiensten
zijn, hebben mijn gulle sympathie zo
lang haar praktijk consequent haar
theorie volgt, en zij mij niet willen
dwingen achter haar spandoek te
gaan lopen.
Een pacifiste die roddelt, een vegeta
rische enthousiaste die haar huishou
den verwaarloost of een dame die
met traktaatjes van een gloednieuwe
godsdienst leurt, maar geen hand
voor een ander uitsteekt, hebben het
pleit al bij voorbaat verloren.
Het mensdom, dat zo nodig verbete
ring behoeft, heeft misschien bij alle
duizend-en-één slechte eigenschap
pen deze goed: die van een bizonder
scherpe blik. Er is een heel leven
van onbaatzuchtigheid, toewijding,
zelfkritiek en vooral humor voor no
dig om een ideaal ook niaarieen stap
je nader tot dat onwillige mensdom
te brengen.
Vandaar dat er van al die wereld-
verbetering-op-korte-termijn zo
weinig terechtkomt. En van
daar ook dat ik met vorengenoemde
Barbara zo innig te doen heb. Want
zij getroost zich, al armen zwaaien
de en kilometers verslindende een
hoeveelheid volstrekt nutteloze moei
te waarvoor niemand haar erkente
lijk is.
Of hebt U misschien al een persoon
ontmoet die alle biefstukken en kop
pen thee heeft afgezworen om zich
liet schrale leven te rekken op gras
en tomatensap
Ik wil aantonen, zo luidt ongeveer
haar leuze, dat men met mijn levens
wijze volkomen fit en vitaal blijft
en desnoods wel tweehonderd jaar
kan worden.
Tweehonderd jaar waarvóór, Bar
bara Voor eindeloze lange-af-
standsmarsen, bij voorkeur s' nachts,
de hele aardbol rond Maar wat ter
wereld is daar voor begeerlijks aan?
Om te beginnen lijkt mij die twee
honderdste verjaardag, zelfs in
het ongestoorde bezit van al
mijn geestelijke vermogens, een
hoogst twijfelachtig genoegen. Ik
kan al zo'n oprecht medelijden heb
ben met al die weerloze honderdjari
gen, die men een hele dag lang uit
hun welverdiende schuilhoek haalt
om ze tegen heug en meug in de
bloemetjes te zetten.
Maar wat staat ons nu te wachten
als wij voor de tweede maal in ons
leven dat traject hebben afgelegd,
dank zij Barbara's gras en tomaten
sap Moeten wij dan als nóg weer
lozer jubilarissen te kijk zitten en
ons misschien de luidruchtige inva
sie van de hele wereldpers laten wel
gevallen? Terwijl wij van de enor
me verjaarstaart nog geen kersje of
amandeltje, laat staan een slagroom
rozetje mogen meepikken
Doch afgezien daarvan: wat hebben
wij in die twee eeuwen aan ons lieve
leven gehad? Niet alleen hebben wij
dan dag aan dag een hopeloos een
tonig maal geslikt, maar bovendien
zijn wij aan alle andere goede dingen
des levens stelselmatig voorbijgelo
pen, zoals Barbara niets ziet of
hoort van het schoonste landschap,
waardoor zij al armzwaaiende voort-
beent
Muziek, literatuur, toneel, weten
schap, omgang met mensen, bloemen
of dieren: ik heb er Barbara nooit
over gehoord, en dat teiwijl zij met
een beroemd beeldhouwer is ge
trouwd. Maar nee: gras eten, toma
tensap drinken en iopen dat is het
enige wat de moeite waard is.
Een schamele doelstelling, als U het
mij vraagt: dan nog maar liever wat
jaartjes minder mét biefstuk en
flensjes.
Wat evenwel niet wegneemt dat
ik nóg van harte bereid zou
zijn op een hek langs,de weg
tc gaan zitten om Barbara toe të
zwaaien, zo vaak zij voorbijkwam.
Maar ook daartoe is mij na de
laatste berichten de lust vergaan.
Want Barbara blijkt één eigenschap
te missen die bij haar levenswijze
en prestaties een eerste voorwaarde
is: sportiviteit. Zij duldt geen mede-
wandelaars. die eerder aankomen
dan zij. Barbara moet de eerste zijn.
ook al omdat haar theorie het dan
tegen de praktijk moet afleggen. Die
lange-afstandstippelaars uit liefheb
berij leven immers helemaal niet op
gras en tomatensap. Zij zijn wel wij
zer.
En daarmee zijn wij. als altijd, wéér
bij het begin terug. Wie het mens
dom verbeteren wil met gras eten
doet verstandig dat gras eerst uit
haar eigen tuintje te wieden. Van ja
loezie hebben wij, op wereldformaat
vergroot, al meer last aan ons lief i3.
SASKIA.