Rilke vond in Rhönedal laatste
woonplaats en merkwaardig graf
William Penn kreeg
pluim op z'n hoed
Geef ze gezondheid
DINSDAG 4 JULI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
OVERGEVOELIGE NATUUR
Tweetalig Wallis heeft ruimte
en een heerlijk klimaat
(Van een onzer redacteuren)
Het is een betrekkelijk kort, maar merkwaardig en veelbewogen
dichterleven geweest, dat van Rainer Maria Rilke (18751926).
Hij is in Praag geboren en de Slavische aard is hem zeker niet
vreemd geweest, al is hij als Duits dichter bekend geworden;
zou hij anders zulk een bijzondere sympathie voor de Russen en
de Russische volksaard hebben gehad Maar ook Frankrijk lag
hem zeer aan het hart. Hij heeft voor de eerste wereldoorlog
lang in Parijs gewoond, ging toen veel om met de beeldhouwer
Auguste Rodin en had ook later nauw contact met tal van Fran
se literatoren. Nergens bleef hij echter lang wonen, steeds weer
werd hij, als hij op een of ander slot of landgoed de gast was
van een adellijke dame die hem en zijn werk lioog vereerde, door
allerlei innerlijke en uiterlijke omstandigheden weggedreven.
Totdat hij eindelijk, na de voor hem met zijn overgevoelige na
tuur wel zeer moeilijke oorlogsjaren, zich in Zwitserland vestig
de en daar, na enkele mislukte experimenten, zelfs een min of
meer vaste woonplaats kreeg.
Zeker, de laatste zeven levensjaren
van Rilke zijn een zig-zag-weg door
Zwitserland geweest, maar zoveel
als bij hem mogelijk was heeft hij
zich hier toch thuis gevoeld; zou
hij zich anders in Wallis hebben wil
len laten begraven Alle leven was
voor hem een vlucht, een pelgrims
tocht en een ontdekkingsreis; toch
heeft West-Zwitserland hem lang en
diep geboeid. Aan het Meer van Ge-
nève heeft hij als zovele dichters en
schrijvers vaak en lang verbleven,
zo in het aardige, oude stadje Nyon.
Ook Genève zelf, vooral de oude
stad met de nauwe straatjes rond
om de kathedraal, beviel hem bijzon
der goed. Het staat wel vast dat hij
in deze laatste levensperiode een
vreemd taalgebied als vaste woon
plaats wilde hebben; daarvoor kwam
dan eigenlijk alleen het Franse ge
bied in aanmerking. van Engeland
en het Engels moest Rilke nooit veel
hebben, en waar zou men dan be
ter kunnen zijn dan in de gebieden
met zoveel sfeer en zulk een klimaat
als die rondom het Lac Léman
Definitief
Toch hield deze streek hem niet de
finitief vast. Toen hij eens van Genè
ve uit 'n uitstapje naar Wallis maak
te, naar Sion (Sitten) en Sierre. wist
hij plotseling dat hij eindelijk gevon
den had wat hij zocht. De lieflijke
dorpen van liet Meer van Geuève,
waar kunstenaars als Rousseau, By
ron, Shelly, Benjamin Constant en
Lamartine zo graag mochten verbly-
ven, zijn hem op den duur toch nog
te druk geworden, al werd zijn voor
liefde voor oude huizen en kastelen
er ten volle bevredigd.
Eerst in Wallis echter voelde hij zijn
hart opengaan, vooral toen hij het
slot Muzon bij Sierre had ontdekt.
Het kwam zover dat een rijke Zwit
serse vriend het slot aankocht en het
als blijvende woning aan Rilke af
stond. Het slot lag „ergens" tussen
de Dalmatische kust en Parijs, de
oorden waar Rilke gelukkig was ge
weest; het zou zijn eindstation vor
men, wanneer men althans de kliniek
Valmont bij Montreux, waar hij eni
ge keren ziek heeft gelegen en ook
gestorven is. als een soort dépendan
ce van Muzot mag beschouwen.
Het wonderbaar mooie Rhönedal
heeft hem in de zomers door de vrij
grote warmte wel eens geïrriteerd,
maar het heeft hem toch in staat ge
steld tot werken, het heeft hem ge
ïnspireerd tot het afmaken van de
verzenreeksen die door de Rilkeken-
ners als zijn meest bijzondere worden
geroemd: de „Duineser Elegiën" en
de „Sonette an Orpheus". Hij schreef
er zeer veel brieven, voor hem een
vorm van literatuur-beoefening,
maar leefde er overigens vrij een
zaam. Zijn vrouw, van wie hij ge
scheiden leefde, is er eenmaal ge
weest.
In al deze Zwitserse jaren heeft
Rilke zijn in Praag levende moe
der en grootmoeder niet weerge
zien; hij heeft er trouwens ook
geen behoefte aan gevoeld de man
van zijn dochter en zelfs zijn
kleinkind te leren kennen. In de
„tovertoren" van het slot Muzot
kon deze hypersensitieve dichter
zich bijzonder goed op zijn werk
concentreren, maar dan mocht hij
ook door niets en door niemand
gestoord worden.
Infectie
In 1926 liep Rilke bij het rozensnij-
den een infectie op en daaruit kwam
de leucaemie (bloedziekte) voort die
voor hem dodelijk zou worden. Hij
heeft veel geleden; geestelijk moet
dat alles voor hem zwaar te verwer
ken zijn geweest, want van jongsaf
heeft Rilke wel een zeer eigenaardi
ge verhouding tot ziekte en dood ge
had. Hoewel hij van rooms-katholie-
ke afkomst was, wilde hij geen pries
terlijke bijstand hebben. Toen hij in
de kliniek Valmont op 29 december
1926 stierf, had hij net begin van
een priesterbaard; op zijn borst had
men liet kleine zilveren Russische
kruis gelaten, dat hij gedurende een
lange levensperiode als talisman bij
zich droeg.
Volgens zijn testament wilde Rilke
op het kerkhof van Raron begraven
worden. Raron ligt op vrij geringe
afstand van het slot Muzot. Het
plaatsje heeft een op een hoge rots
gebouwde kerk en op het omringende
zeer eenvoudige kerkhof had Rilke
meer dan eens gestaan om over het
Rhönedal uit te kijken.
Beloonde moeite
Het zijn er ook in onze dagen niet
zo weinigen die een tocht maken
naar het Rhönedal, alleeu om Rilke's
levenssporen na te gaan. Het Slot
Muzot is slechts met de allergrootste
moeite te bezichtigen, maar in het
stadje Sierre bevindt zich in het Cha
teau Ville een klein Rilke-museum
dat de moeite van een bezoek wel
loont.
Raron is een klein plaatsje in
het Rhönedal in Zwitserland
rond de op een massieve en
steile rots gebouwde kerk kan
men een flink stuk van het
kanton Wallis overzien. Op het
binnen de muur gelegen kerk
hof ligt de dichter Rilke be
graven.
In de muur van de r.-k. kerk
van Raron op een hoge rots
gelegen geplaatste graf
steen van Rainer Maria Rilke
met- de befaamde en raadsel
achtige versregels
Méér levert echter de tocht naar Ra
ron op, een kleine twintig kilometer
ten oosten van Sierre gelegen. Merk
waardig, dat er in Sierre Frans ge
sproken wordt, terwijl Raron al in
het Duitse spraakgebied ligt: sym
bolisch voor de twee talen waarin
Rilke gedicht heeft. (Ook Russisch
kende hij goed).
Men vindt het graf zeer spoedig. Het
ligt aan de zuidzijde van de kerk,
een eenvoudig gebouw dat op een ge
weldig rotsgevaarte hoog boven het
nederige plaatsje troont. In de kerk
muur is een grafsteen ingemetseld
met naam en wapen van de dichter
en met verder alleen de enkele vers
regels, waarvan reeds herhaalde ma
len een interpretatie is gewaagd,
maar die wel altijd „duister'' zuilen
blijven, zoals zoveel van Rilke's
werk: „Rose, o reiner Widerspruch
Lust, niemandes Schla zu Sein unter
soviel Lidern". Wat klimop en wat
bloemen, verder een rozenstruik; een
eenvoudig kruis met de voorletters
R. M. R. Geen datum van geboorte
en dood; voor Rilke was er nauwe
lijks een begin en een eind van het
leven denkbaar.
Het is een wel zeer byzoudere be
graafplaats. Hier slaande kan
men het Rhöucdal bij mooi weer
voor een zeer groot gedeelte over
zien. Velen hebben reeds betuigd
dat er weinig grote dichters zijn
die op zulk een eenvoudig-verhe-
ven plaats hun graf hebben ge
vonden als Rilke hier op de rots
vau Raron. Ook al is de Rilke-
cultus tegenwoordig lang zo sterk
niet meer als in de twintiger ja
ren, zyn naam en zijn werk zul
len bij iedere lïteratuurmïnnaar
bekend blijven. Zolang zullen er
ook mensen zijn die het Slot Mu
zot en het kerkhof van Raron tij
dens hun vakantiereizen gaan op
zoeken.
(Advertentie)
De kleintjes: Liga in de fles, als pap
of geweekt met fruit,
yruchtesap, groente.
De groteren: Iedere dag één Liga
droog uit de hand.
de veelzijdige voeding.
(Gemakkelijk om mee te nemen.)
Kinderen na brand gasten
van prinses ïïilhelmina
Prinses Wilhelmina heeft een villa
aan de Waldeck Pyrmontlaan te
Apeldoorn beschikbaar gesteld voor
het onderbrengen van een aantal
kinderen dat zaterdagavond het kin
derhuis „De Branding" in de Loo-
laan te Apeldoorn heeft moeten ver
laten, nadat een felle brand was uit
gebroken.
Dc brand heeft de hele bovenverdie
ping van het gebouw aan de Loolaan
in de as gelegd.
Omstreeks kwart over negen zagen
omwonenden dat er vlammen uit het
dak sloegen. Zij maakten onmiddel
lijk alarm. De brandweerrukte met
groot materiaal uit maar kon niet
verhinderen dat de bovenverdieping
totaal verloren ging. Inmiddels wa
ren de in het huis wonende kinderen
reeds naar buiten gebracht. Zestien
van de achttien kinderen sliepen
reeds. De benedenverdieping van het
pand liep een waterschade op. Het
pand is verzekerd.
Afrikaanse stem
contra E.E.G.
In de Nigeriaanse hoofdstad Lagos
is van welingelichte zijde vernomen,
dat Nigeria zich niet bepaald geest
driftig heeft getoond tegenover een
eventueel toetreden van Groot-Brit-
tannië tot de Europese Gemeenschap
pelijke markt.
De federale premier van Nigeria, sir
Aboebakar Tafawa BaJewa, heeft de
ze aangelegenheid besproken met de
Britse minister van arbeid John Ha
re, die thans Afrika bereist om al
daar regeringen te peilen over hun
standpunt met betrekking tot een
eventueel Brits lidmaatschap van de
E.E.G.
De Ghanese president Kwame Nkroe-
mah heeft de Euromarkt-organisatie
een „verlengstuk van het neo-kolo-
nialisme" genoemd.
Subsidies over 1960 van
Prins Bernhard Fonds
Het Prins Bernhard Fonds en de An
jerfondsen hebben in 1960 1121 sub
sidies en premies toegewezen tot een
totaal bedrag van f 777,943,86 (in
1959 werden 1307 subsidies verleend
tot ecu bedrag van f 551.369,09)
De subsidies van het fonds werden
als volgt verdeeld: wetenschap
f 52.040, kunst f 146.037,50, volksont
wikkeling en jeugdzaken f 117,497,20,
overzeese rijksdelen en buitenland
f 14,000, cultuurconservering f 53.000
diversen f 111.898,80. De subsidies
van de fondsen beliepen f 283.470,36.
De totaal inkomsten stegen in 1960,
vooral door de bijdragen uit de voet
baltoto, tot circa één miljoen gulden.
Het Ierse republikeinse legerheeft
twee bruggen en een aquaduct tussen
Monaghan, Ierland, en Fermanagh, Noord-
Ierland in de lucht laten vliegen. In ver
band met deze aanslag is een gedeelte van
de grens gesloten.
METALEN SPRIET IN HOGER SFEER
Microgolfsysteem
in Philadelphia
(Van onze New Yorkse
correspondent)
Het deftige stenen mannetje
boven op de torenspits van
het stadhuis van Philadelphia
heeft een pluim op z'n muts
gekregen. William Penn, die
als de vader van de staat
Pennsylvania wordt be
schouwd, heeft deze pluim
gekregen, omdat hij weder
om zijn diensten aan de staat
kan bewijzen. De pluim van
„Billy" Penn bestaat uit een
metalen spriet, die een vitale
schakel vormt in het. micro
golf radionet van de Phila
delphia politie. Met deze
pluim werd tevens de toe
komst van radioverbindingen
via de microgolf verzekerd,
want met steeds sneller tem
po wordt dit verbindingssy
steem hier en elders in de we
reld in gebruik genomen.
Het microgolf radioverbindings
systeem is niets nieuws. In 1931
werd voor het eerst het micro
golfsysteem toegepast om een ra
dioverbinding over het Engelse
Kanaal tot stand te brengen. In
de jaren tussen toen en nu is het
systeem her en «Ier in beperkte
mate toegepast, maar nooit op de
schaal waarop het op het moment
In de Verenigde Staten en in een
dozijn andere landen wordt ge
bruikt.
Vorig jaar september werd de
uitbreiding van het mïcrogolfsy-
steem sterk aangemoedigd door
het vrijgeven van een groot aan
tal nieuwe frequenties door de fe
derale regering. Nu kan bijna ie
der soort onderneming van het ui
termate efficiënte en betrouwbare
communicatiesysteem gebruik
maken, waar het voorheen slechts
William Penn boven op het stad
huis van Philadelphia met „pluim"
op zijn hoed!
kon worden gebruikt door een
paar groepen van ondernemingen,
zoals de televisie-industrie, radio
stations, luchtvaart en instanties
als de politie.
Er zijn aan het gebruik van het
microgolfsysteem vele voordelen
verbonden. In de eerste plaats
blijft de verbinding zelfs onder de
storendste weersomstandigheden
uitstekend. Het is ook bewezen
dat juist onder slechte weersom
standigheden het microgolfsy
steem goed werkt.
Miljoenen per minuut
Een van de belangrijke gebie
den, waar het systeem reeds ge
ruime tijd in gebruik is, is bij de
spoorwegen. Niet alleen wordt het
gebruikt voor het doorseinen van
berichten, maar ook voor het au
tomatisch controleren van wissels
en andere materieel, terwijl zelfs
vervoerbiljetten tussen twee eind
punten volledig kunnen worden
gereproduceerd via het microgolf
systeem.
Een ander gebruik betreft kust-
tot-kust communicaties, dus een
afstand die vrijwel gelijk is aan de
afstand van Europa naar de Ver
enigde Staten. Met dit systeem
kunnen 2.400.000 woorden per mi
nuut worden gezonden.
Het kweken van flamingo's in gevan
genschap is bijzónder moeilijk. Toch
zijn de rode flamingo's uit Cuba, in
de Nationale Zoo te Antwerpen van
plan liun nakomelingschap veilig te
stellen. Een aantal van hen heeft na
melijk een nest gebouwd en daarin
eieren gelegd. De verzorgers van de
dieren hopen nu, dat een aantal van
deze eieren zullen uitkomen. Op de
foto een aantal broedende flamingo's
in de Nationale Zoo.