Rilke vond in Rhönedal laatste woonplaats en merkwaardig graf William Penn kreeg pluim op z'n hoed Geef ze gezondheid DINSDAG 4 JULI 1961 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 OVERGEVOELIGE NATUUR Tweetalig Wallis heeft ruimte en een heerlijk klimaat (Van een onzer redacteuren) Het is een betrekkelijk kort, maar merkwaardig en veelbewogen dichterleven geweest, dat van Rainer Maria Rilke (18751926). Hij is in Praag geboren en de Slavische aard is hem zeker niet vreemd geweest, al is hij als Duits dichter bekend geworden; zou hij anders zulk een bijzondere sympathie voor de Russen en de Russische volksaard hebben gehad Maar ook Frankrijk lag hem zeer aan het hart. Hij heeft voor de eerste wereldoorlog lang in Parijs gewoond, ging toen veel om met de beeldhouwer Auguste Rodin en had ook later nauw contact met tal van Fran se literatoren. Nergens bleef hij echter lang wonen, steeds weer werd hij, als hij op een of ander slot of landgoed de gast was van een adellijke dame die hem en zijn werk lioog vereerde, door allerlei innerlijke en uiterlijke omstandigheden weggedreven. Totdat hij eindelijk, na de voor hem met zijn overgevoelige na tuur wel zeer moeilijke oorlogsjaren, zich in Zwitserland vestig de en daar, na enkele mislukte experimenten, zelfs een min of meer vaste woonplaats kreeg. Zeker, de laatste zeven levensjaren van Rilke zijn een zig-zag-weg door Zwitserland geweest, maar zoveel als bij hem mogelijk was heeft hij zich hier toch thuis gevoeld; zou hij zich anders in Wallis hebben wil len laten begraven Alle leven was voor hem een vlucht, een pelgrims tocht en een ontdekkingsreis; toch heeft West-Zwitserland hem lang en diep geboeid. Aan het Meer van Ge- nève heeft hij als zovele dichters en schrijvers vaak en lang verbleven, zo in het aardige, oude stadje Nyon. Ook Genève zelf, vooral de oude stad met de nauwe straatjes rond om de kathedraal, beviel hem bijzon der goed. Het staat wel vast dat hij in deze laatste levensperiode een vreemd taalgebied als vaste woon plaats wilde hebben; daarvoor kwam dan eigenlijk alleen het Franse ge bied in aanmerking. van Engeland en het Engels moest Rilke nooit veel hebben, en waar zou men dan be ter kunnen zijn dan in de gebieden met zoveel sfeer en zulk een klimaat als die rondom het Lac Léman Definitief Toch hield deze streek hem niet de finitief vast. Toen hij eens van Genè ve uit 'n uitstapje naar Wallis maak te, naar Sion (Sitten) en Sierre. wist hij plotseling dat hij eindelijk gevon den had wat hij zocht. De lieflijke dorpen van liet Meer van Geuève, waar kunstenaars als Rousseau, By ron, Shelly, Benjamin Constant en Lamartine zo graag mochten verbly- ven, zijn hem op den duur toch nog te druk geworden, al werd zijn voor liefde voor oude huizen en kastelen er ten volle bevredigd. Eerst in Wallis echter voelde hij zijn hart opengaan, vooral toen hij het slot Muzon bij Sierre had ontdekt. Het kwam zover dat een rijke Zwit serse vriend het slot aankocht en het als blijvende woning aan Rilke af stond. Het slot lag „ergens" tussen de Dalmatische kust en Parijs, de oorden waar Rilke gelukkig was ge weest; het zou zijn eindstation vor men, wanneer men althans de kliniek Valmont bij Montreux, waar hij eni ge keren ziek heeft gelegen en ook gestorven is. als een soort dépendan ce van Muzot mag beschouwen. Het wonderbaar mooie Rhönedal heeft hem in de zomers door de vrij grote warmte wel eens geïrriteerd, maar het heeft hem toch in staat ge steld tot werken, het heeft hem ge ïnspireerd tot het afmaken van de verzenreeksen die door de Rilkeken- ners als zijn meest bijzondere worden geroemd: de „Duineser Elegiën" en de „Sonette an Orpheus". Hij schreef er zeer veel brieven, voor hem een vorm van literatuur-beoefening, maar leefde er overigens vrij een zaam. Zijn vrouw, van wie hij ge scheiden leefde, is er eenmaal ge weest. In al deze Zwitserse jaren heeft Rilke zijn in Praag levende moe der en grootmoeder niet weerge zien; hij heeft er trouwens ook geen behoefte aan gevoeld de man van zijn dochter en zelfs zijn kleinkind te leren kennen. In de „tovertoren" van het slot Muzot kon deze hypersensitieve dichter zich bijzonder goed op zijn werk concentreren, maar dan mocht hij ook door niets en door niemand gestoord worden. Infectie In 1926 liep Rilke bij het rozensnij- den een infectie op en daaruit kwam de leucaemie (bloedziekte) voort die voor hem dodelijk zou worden. Hij heeft veel geleden; geestelijk moet dat alles voor hem zwaar te verwer ken zijn geweest, want van jongsaf heeft Rilke wel een zeer eigenaardi ge verhouding tot ziekte en dood ge had. Hoewel hij van rooms-katholie- ke afkomst was, wilde hij geen pries terlijke bijstand hebben. Toen hij in de kliniek Valmont op 29 december 1926 stierf, had hij net begin van een priesterbaard; op zijn borst had men liet kleine zilveren Russische kruis gelaten, dat hij gedurende een lange levensperiode als talisman bij zich droeg. Volgens zijn testament wilde Rilke op het kerkhof van Raron begraven worden. Raron ligt op vrij geringe afstand van het slot Muzot. Het plaatsje heeft een op een hoge rots gebouwde kerk en op het omringende zeer eenvoudige kerkhof had Rilke meer dan eens gestaan om over het Rhönedal uit te kijken. Beloonde moeite Het zijn er ook in onze dagen niet zo weinigen die een tocht maken naar het Rhönedal, alleeu om Rilke's levenssporen na te gaan. Het Slot Muzot is slechts met de allergrootste moeite te bezichtigen, maar in het stadje Sierre bevindt zich in het Cha teau Ville een klein Rilke-museum dat de moeite van een bezoek wel loont. Raron is een klein plaatsje in het Rhönedal in Zwitserland rond de op een massieve en steile rots gebouwde kerk kan men een flink stuk van het kanton Wallis overzien. Op het binnen de muur gelegen kerk hof ligt de dichter Rilke be graven. In de muur van de r.-k. kerk van Raron op een hoge rots gelegen geplaatste graf steen van Rainer Maria Rilke met- de befaamde en raadsel achtige versregels Méér levert echter de tocht naar Ra ron op, een kleine twintig kilometer ten oosten van Sierre gelegen. Merk waardig, dat er in Sierre Frans ge sproken wordt, terwijl Raron al in het Duitse spraakgebied ligt: sym bolisch voor de twee talen waarin Rilke gedicht heeft. (Ook Russisch kende hij goed). Men vindt het graf zeer spoedig. Het ligt aan de zuidzijde van de kerk, een eenvoudig gebouw dat op een ge weldig rotsgevaarte hoog boven het nederige plaatsje troont. In de kerk muur is een grafsteen ingemetseld met naam en wapen van de dichter en met verder alleen de enkele vers regels, waarvan reeds herhaalde ma len een interpretatie is gewaagd, maar die wel altijd „duister'' zuilen blijven, zoals zoveel van Rilke's werk: „Rose, o reiner Widerspruch Lust, niemandes Schla zu Sein unter soviel Lidern". Wat klimop en wat bloemen, verder een rozenstruik; een eenvoudig kruis met de voorletters R. M. R. Geen datum van geboorte en dood; voor Rilke was er nauwe lijks een begin en een eind van het leven denkbaar. Het is een wel zeer byzoudere be graafplaats. Hier slaande kan men het Rhöucdal bij mooi weer voor een zeer groot gedeelte over zien. Velen hebben reeds betuigd dat er weinig grote dichters zijn die op zulk een eenvoudig-verhe- ven plaats hun graf hebben ge vonden als Rilke hier op de rots vau Raron. Ook al is de Rilke- cultus tegenwoordig lang zo sterk niet meer als in de twintiger ja ren, zyn naam en zijn werk zul len bij iedere lïteratuurmïnnaar bekend blijven. Zolang zullen er ook mensen zijn die het Slot Mu zot en het kerkhof van Raron tij dens hun vakantiereizen gaan op zoeken. (Advertentie) De kleintjes: Liga in de fles, als pap of geweekt met fruit, yruchtesap, groente. De groteren: Iedere dag één Liga droog uit de hand. de veelzijdige voeding. (Gemakkelijk om mee te nemen.) Kinderen na brand gasten van prinses ïïilhelmina Prinses Wilhelmina heeft een villa aan de Waldeck Pyrmontlaan te Apeldoorn beschikbaar gesteld voor het onderbrengen van een aantal kinderen dat zaterdagavond het kin derhuis „De Branding" in de Loo- laan te Apeldoorn heeft moeten ver laten, nadat een felle brand was uit gebroken. Dc brand heeft de hele bovenverdie ping van het gebouw aan de Loolaan in de as gelegd. Omstreeks kwart over negen zagen omwonenden dat er vlammen uit het dak sloegen. Zij maakten onmiddel lijk alarm. De brandweerrukte met groot materiaal uit maar kon niet verhinderen dat de bovenverdieping totaal verloren ging. Inmiddels wa ren de in het huis wonende kinderen reeds naar buiten gebracht. Zestien van de achttien kinderen sliepen reeds. De benedenverdieping van het pand liep een waterschade op. Het pand is verzekerd. Afrikaanse stem contra E.E.G. In de Nigeriaanse hoofdstad Lagos is van welingelichte zijde vernomen, dat Nigeria zich niet bepaald geest driftig heeft getoond tegenover een eventueel toetreden van Groot-Brit- tannië tot de Europese Gemeenschap pelijke markt. De federale premier van Nigeria, sir Aboebakar Tafawa BaJewa, heeft de ze aangelegenheid besproken met de Britse minister van arbeid John Ha re, die thans Afrika bereist om al daar regeringen te peilen over hun standpunt met betrekking tot een eventueel Brits lidmaatschap van de E.E.G. De Ghanese president Kwame Nkroe- mah heeft de Euromarkt-organisatie een „verlengstuk van het neo-kolo- nialisme" genoemd. Subsidies over 1960 van Prins Bernhard Fonds Het Prins Bernhard Fonds en de An jerfondsen hebben in 1960 1121 sub sidies en premies toegewezen tot een totaal bedrag van f 777,943,86 (in 1959 werden 1307 subsidies verleend tot ecu bedrag van f 551.369,09) De subsidies van het fonds werden als volgt verdeeld: wetenschap f 52.040, kunst f 146.037,50, volksont wikkeling en jeugdzaken f 117,497,20, overzeese rijksdelen en buitenland f 14,000, cultuurconservering f 53.000 diversen f 111.898,80. De subsidies van de fondsen beliepen f 283.470,36. De totaal inkomsten stegen in 1960, vooral door de bijdragen uit de voet baltoto, tot circa één miljoen gulden. Het Ierse republikeinse legerheeft twee bruggen en een aquaduct tussen Monaghan, Ierland, en Fermanagh, Noord- Ierland in de lucht laten vliegen. In ver band met deze aanslag is een gedeelte van de grens gesloten. METALEN SPRIET IN HOGER SFEER Microgolfsysteem in Philadelphia (Van onze New Yorkse correspondent) Het deftige stenen mannetje boven op de torenspits van het stadhuis van Philadelphia heeft een pluim op z'n muts gekregen. William Penn, die als de vader van de staat Pennsylvania wordt be schouwd, heeft deze pluim gekregen, omdat hij weder om zijn diensten aan de staat kan bewijzen. De pluim van „Billy" Penn bestaat uit een metalen spriet, die een vitale schakel vormt in het. micro golf radionet van de Phila delphia politie. Met deze pluim werd tevens de toe komst van radioverbindingen via de microgolf verzekerd, want met steeds sneller tem po wordt dit verbindingssy steem hier en elders in de we reld in gebruik genomen. Het microgolf radioverbindings systeem is niets nieuws. In 1931 werd voor het eerst het micro golfsysteem toegepast om een ra dioverbinding over het Engelse Kanaal tot stand te brengen. In de jaren tussen toen en nu is het systeem her en «Ier in beperkte mate toegepast, maar nooit op de schaal waarop het op het moment In de Verenigde Staten en in een dozijn andere landen wordt ge bruikt. Vorig jaar september werd de uitbreiding van het mïcrogolfsy- steem sterk aangemoedigd door het vrijgeven van een groot aan tal nieuwe frequenties door de fe derale regering. Nu kan bijna ie der soort onderneming van het ui termate efficiënte en betrouwbare communicatiesysteem gebruik maken, waar het voorheen slechts William Penn boven op het stad huis van Philadelphia met „pluim" op zijn hoed! kon worden gebruikt door een paar groepen van ondernemingen, zoals de televisie-industrie, radio stations, luchtvaart en instanties als de politie. Er zijn aan het gebruik van het microgolfsysteem vele voordelen verbonden. In de eerste plaats blijft de verbinding zelfs onder de storendste weersomstandigheden uitstekend. Het is ook bewezen dat juist onder slechte weersom standigheden het microgolfsy steem goed werkt. Miljoenen per minuut Een van de belangrijke gebie den, waar het systeem reeds ge ruime tijd in gebruik is, is bij de spoorwegen. Niet alleen wordt het gebruikt voor het doorseinen van berichten, maar ook voor het au tomatisch controleren van wissels en andere materieel, terwijl zelfs vervoerbiljetten tussen twee eind punten volledig kunnen worden gereproduceerd via het microgolf systeem. Een ander gebruik betreft kust- tot-kust communicaties, dus een afstand die vrijwel gelijk is aan de afstand van Europa naar de Ver enigde Staten. Met dit systeem kunnen 2.400.000 woorden per mi nuut worden gezonden. Het kweken van flamingo's in gevan genschap is bijzónder moeilijk. Toch zijn de rode flamingo's uit Cuba, in de Nationale Zoo te Antwerpen van plan liun nakomelingschap veilig te stellen. Een aantal van hen heeft na melijk een nest gebouwd en daarin eieren gelegd. De verzorgers van de dieren hopen nu, dat een aantal van deze eieren zullen uitkomen. Op de foto een aantal broedende flamingo's in de Nationale Zoo.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 11