De eendemossel: onthullingen over bestaan van typisch wezen ubica Luliica MATRASSEN MATRASSEN PILOOT STORM ontvoerd in de stratosfeer De groene hel GEEN ONVOLGROEID VOGELTJE, ZOALS EEN FABELTJE VERTELT Het blanke mysterie van de Matto Grosso 16 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT ONDERDAG 22 JUNI 1961 ONDER ZEELANDS HOGE HEMEL Begin vorige week werden we opgebeld om eens een kijkje te komen nemen bij de familie Overman te Middel burg. Een van de zoons had een bijzondere vondst ge daan, een te Zoutelande aan gespoelde lange plank, ge heel en al bezet met eende mossels. Nu is de eendemos sel, Lepas anatifera, geen in landse diersoort, hij heeft warmer water nodig om te leven. Men ontmoet deze vreemdgevormde wezens dan ook slechts, wanneer in zui delijker gebieden een storm ravages heeft aangericht en de bekende golfstroom de los geraakte planken of brok stukken van balken meevoert naar ons land via Het Ka naal. Er waren nu twee bij zondere punten in het geding. In de eerste plaats, was geen plekje van de plank onbezet, zoals we ook zelf hebben ge constateerd, maar ten tweede rees er twijfel of de soort wel de gewone kon zijn, de stelen, waaraan de dieren be vestigd zijn feitelijk een deel van het eendemossel- lichaam zelf schenen veel langer te zijn dan bij vorige aanspoelingen het geval was. Zijn ze in de regel niet veel meer dan 5 cm lang en don ker van kleur, in dit geval waren de meeste van de ste len meer dan 3 x zo lang en doorschijnend wit. Gelukkig hadden we enige erva ring opgedaan mgt zeediertjes, die tot dezelfde groep behoren, te we ten de bekende zeepokken. Het zou mogelijk kunnen zijn, dat juist de twee opgegeven bijzonderheden, de dichte bezetting én de lange stelen er juist op wezen, dat we toch niet aan een andere soort moesten denken. Het zou daarvoor La,nar -jes fee i ae L&rjgU »o»il [Lefts anatifera) Advertentie) ANTI HERNIA BtNNSNSERINS alleen nodig zijn, dat inderdaad de plank, tot de uiterste mogelijkheid door eendemossels werd bezet, ze moesten such dan als het ware gaan „rekken" om elk hun aandeel aan voedsel machtig te worden. Hetzelfde beginsel als waarop de bosbouwer zijn plantgoed zet „als haar op de hond" om door de bo men tegen elkaar op te laten groeien kaarsrechte stammen te verkrijgen. Elk van hen heeft zijn aandeel aan licht nodig, dat alleen boven, bij de top beschik baar is. Evenals de zeepokken, waaieren de eendemossels hun mi croscopisch voedsel uit het water bijeen door middel van een kuif van „graai-pootjes, die uit de kop van het beschermende pantser te voorschijn kan worden gebracht om dit werk te verlichten. ZEEPOKKEN Indertijd vonden wij te Domburg op bijna alle hoofden een extreme en homogene massa van zeepok ken, die elke andere sollicitant voor een plaatsje op de breker geen kans van vestiging lieten (komt ook voor bij aanslag van mossels). Wat was er gebenrd? De geschoonde stenen van de bre ker waren overspoeld met zeewa ter, dat een geweldig kwantum aan zeepoklan en bevatte, die juist zover waren, dat ze zich moesten gaan vestigen. Ze sloegen neer op de stenen en wel zo dicht bij elkaar dat toen ze gingen groeien, er geen plaats was voor hun ontwik keling. Ze groeiden toen tóch door en vormden op gunstige plaatsen hoge knobbels in de laag van zee pokken. Onderzoek wees uit, dat die knob bels bestonden uit waaiervormig tegen elkaar uitgroeiende kalk- pantsers, die nu wel tot 3 a 4 cm lang werden. In gewone gevallen slechts 1 cm of minder. Nuchter bekeken stonden deze zeepokken dus nu ook op „stelen". We had den daarmee de oplossing gevon den van het raadselachtig geval dat geregeld lange en gekromde zeepokskeletten op het strand aan spoelden, waarbij wij voorheen aan onbekende soorten hadden ge dacht. Daar het' aanspoelen van eende mossels hoewel niet elk jaar, toch vrij geregeld plaats heeft, beslo ten we dan toch maar een kijkje te gaan nemen. We mogen wel zeggen, dat we er geen spijt van hebben gehad. Inderdaad bleken de eendemossels er voor wat de vorm van de belangrijke top van het lichaam betreft, geheel uit te zien als we dat van Lepas anatifera ge woon zijn. De bezetting-van de plank was echter dermate dicht, dat er om zo te zeggen geen enke le meer bij kon, verder een exclu sieve begroeiing, alleen eendenvos- sels dus. honderden, als het er geen duizenden waren! Hier kon onmiddellijk geconstateerd wor den, dat er een zelfde overmaat van eendemossellarven op terecht was gekomen als soms het geval is met zeepokken- of mossellarven op de golfbreker. INTERESSANT VERSCHIJNSEL Al met al een heel interessant ver schijnsel, dat waard is aan de ver getelheid te worden ontrukt. Als wij het goed hebben is dus het bij gaande schetsje alleen juist voor eendemossels, die als haring in een ton opeengepakt gezamenlijk zijn opgegroeid. De top bestaat uit vijf schelpstukkeu (waarvan drie zichtbaar, die door een donker, hoornachtig ligament zijn verbon den. Van de zes paar (gespleten) waaierpoten blijven de kleinste meestal binnen de schelp verbor gen, zodat men vaak niet meer dan twintig waaierende „veertjes" kan tellen. Na sluiting van de schelp zijn alle geheel verdwenen. Bij dit „baardig" dier behoort een verhaal met een lange „baard". Althans vele lezers zullen het ken nen. Men kende vroeger wel rot ganzen, maar niet hun nesten. Daar men nu eendemossels vond, die op hout groeien, waarvan men de herkomst (de larven) in het ge heel niet kende, voegde men beide gevallen bijeen en ontstond het verhaal, dat rotganzen aan de bo men groeiden die aan zee stonden; de jongen tuimelden dan in het water en zwommen weg. Maar soms braken takken af en vielen voortijdig in zee. Dan spoelden de omgekomen, nog niet volledige „vogeltjes", als eendemossels aan. Als het moest kon men elkaar aanstoten en zeggen: jammer, de „veertjes" steken er al uit. Wij kunnen er om lachen, maar de geleerde Aldrovandi lachte er al lerminst om, en beeldde de „gan zeboom" af-in zijn boek. Zo duide lijk zijn de vruchten van de boom getekend, dat wij er onmiddellijk de eendemossels in kunnen herken nen, al zien we de jonge ganzen onder de boom zwemmen. PLANTAARDIG OF DIERLIJK Er was nog een praktische kant aan de zaak. Men kon er heerlijk over twisten (en men deed dit ook) of men rotganzen moest plaatsen op de lijst van tijdens de Vasten verbodeu spijzen. Want moest men hier nu spreken van „plantaardig" of van dierlijk voed sel? Wat aan een booin groeit kan toch moeilijk worden gelijkgesteld met een produkt van zuiver dier lijke herkomst? Via de eendemossel komen we dus en nog wel langs „logische weg te recht bij de vogels. Onze Iangge- steelde exemplaren zouden dan vogeltjes kunnen zijn met lange nekken. Uitgerekte nekkenEn dat vanwege een wanhopige strijd om de kans te kunnen blijven leven. AMSTERDAMSE EFFECTENBEURS Iets hoger bij weinig handel Alle hoofdfondsen gaven gistermiddag bij de opening een krachtig koereherstel te zien. Men voelde er op het Damrak niets voor de zwakke tendentie van dinsdag voort te zetten. De markt werd hierbij Onder meer geholpen door de betere koersen die Walstreet dinsdag aan het slot te zien had gegeven. De Nederlandse hoofdfondsen lagen er gevraagd in de markt. Toch gaf de betere stemming geen grotere affaire, vergeleken met de voor gaande dagen. Het bleef kalm op de Am sterdamse beurs. Dit was ook het geval met de buitenlandse beurzen, die weinig veranderingen te zien gaven. Er was voor de arbitrage de laatste tijd zeer weinig te ondernemen. Ook woensdag kon men in deze internationale groep moeilijk tot za ken komen. Het bericht dat de Canadese dollar zou devalueren werd ter beurze druk besproken doch was niet van Invloed 'op de koersvorming van de Nederlandse aandelen. De beurs ziet in het bericht eerder het aanpassen van de Canadese va luta aan de valuta van de Amerikaanse dollar. De meeste hoofdfondsen haalden niet alleen het gehele verlies van dinsdag in, doch kwamen hier nog bovenuit. Phi lips bijvoorbeeld was op 1061 circa acht punten hoger, ten opzichte van het voor gaande slot. Het Philipsconcern gaat sa menwerken met de „Compagnie Generale d'Electricité", te Parijs voor het bestu deren en ontwikkelen van een elektro nisch schakeltechnieksysteem ten behoe ve van de telefoon, Unilevers avanceer den op 816 bijna zeven punten. A.K.U.'s dinsdag punt lager, gisteren 443(4 bij na drie punten hoger. Hoogovens avan ceerden acht punten tot 1020. Dit fonds verloor dinsdag zestien punten. Kon. Olies noteerden een paar dubbeltjes hoger op f 121.60. In de scheepvaarthoek viel nogal wat aanbod te venverken. Dit aanbod werd echter goed opgenomen waardoor de koersen rond het vorige slotnlveau no teerden. De leidende cultures waren een weinig la ger. De stemming op de staatsfondsen- markt was vast. Ook de overige beleg- gingsmarkt gaf wederom een vaste ten dentie te zien. Voor de vaste stemming op de beleggingsmarkt heeft de beurs enige verklaringen: 1. steeds wederkerige vraag. 2. de zeer geringe toewijzing op de buitenlandse guldensleningen. 3. gebrek aan materiaal, 4. elke dag de verplichte f 200.000 vraag voor de staffellening en 3. de geldruimte. In de lokale afdelingen gaven de aande len van de chemische industrie, die dins dag forse koersverliezen leden, een goed herstel te zien. Aandelen Kiene (suiker werken) werden op 320 laten geadviseerd tegen een laatstgedane koers van 348. De Het is nu heel merkwaardig, dat iets dergelijks ook wel eens bij vogels voorkomt. Omstreeks 1932 kreeg ik uit een door mij zelf gecontroleerd nestkastje voor mezen een jong in handen, dat door de vluggere jongen verdrongen, diep in de nestkom was terecht gekomen. Het half verhongerende jong bleek een extra lange hals te bezitten. Hebben de oude onderzoekers misschien ook dat al geweten Ze konden dan de kortgesteel- de eendemossels aanzien als exemplaren, die geen ganzen maar eenden opleverden. Korthalzige eenden naast langhal- zige ganzen I Er moet toch een re den zijn, waarom de eendemossels die rotganzen leverden, éénde- mosseIs worden genoemd! Enfin, ze heten zo en het zijn boeiende dieren, dat hebt U nu wel begre pen. A*WW*W\*W\<VV*VVWV\A Amsterdamse wisselmarkt CONTANTE PRIJZEN Londen 10.01 %-l0.02%, Montreal ongenoteerd, Brussel 7.20(4-7.20%, Stockholm 69.49Vs-60.54V2. Milaan 57.87'/2-57.92(4, Oslo 50.07-50.12, Lis sabon 12.53a/»-12.55(4, New York 3.59 VS-3.59%, Parijs 73.29-73.34, Frankfort 90.37-90.42 Zürich 83.13Va -83.18'/j, Kopenhagen 51.81(4- 51,86Va. Wenen 13.82Vi-13.83V». \*VWWWVWWVWV*Ww\V maatschappij verlaagt het dividend tot 10 (14) procent. De eerste verhandeldag van claims „Vredestein"-rubber gaf een adviesprijs van f 205 per claim. De N.V. Phoenix rijwielenfabriek neemt de aandelen Fongers rijwielfabriek over tegen 159 procent. Dit is de koers waar voor deze aandelen het laatst op de in courante markt ter beurze verhandeld werden. 20 juni 21 juni. 1820. Weldra lag het dorp der Neo-mensen ver achter hen en verdween ook het gekartelde silhouet van de grote ruïnestad achter hen. De twee kleine stratocars vorderden met een matige, doch gestage snelheid en de opgehoogde sneeuw in aan merking genomen, meende piloot Storm niet te mogen mopperen. „Wat 'n geluk dat die dingen ook met rupsbanden uitgerust kun nen worden! En hoe bevalt 't je, weer op pad te zijn. Sanny?" informeerde hij lachend. Zijn verloofde nes telde zich wat behaaglijker in de dikke bont- kleding en antwoordde: „Eerlijk gezegd, zag ik er eerst reuze tegenop om er met dit weer op uit te trekken. Maar dat nutteloze stilzitten is ook niets en daarom ben ik maar blij dat we hebben doorgezet." Zij zuchtte komisch... „Een ongestoorde, ouwe dag met pantoffels en geraniums is er voor ons toch niet wegge legd!" De tocht verliep de eerste uren tamelijk voorspoedig, maar tegen de avond stak er een hevige sneeuwstorm op, die het verder rijden onmogelijk maakte. Nederland 1959 (4(4) 103% 103(4 Nederland 1951 (3V-) 99 99b Nederland 1943 3 93 A 93 Nederland 1955 (3!i) 94% 94 Jj Nederland 1947 (3(4) 93% 95% Nederland 1937 3 94 i/s 94,4 Dollarlening 1947 3 90V«g 90% Investeringscert. 3 lOOAgb 100', Nederland 1962-64 3 100rt 100ft Ned. Indië 1937 3 99Ü 99% 6 Woningbouwlening 1957 llOfo 110;! Grootboek 1946 3 94*4 94{» Ned. Handelmij. 326 330 Alg. Kunstzijde Unie 440 442', Bergh's en Jurgens 307 308 Calvé-Delft 809 810 Hoogovens n.r. 1008g 1021 Ned. Kabelfabriek 633 636 Philips 1052gb 1059gb Unilever 809 815 Wilton-Feijenoord 287 280 Billiton 585 600 Kon. Petroleum Mij. 121.20gb 121.60 Amsterdam Rubber 110 108(4 Holland Amerika Lyi 165(4 165(4 Kon. Paketvaart 166 167 Rotterdamse Lloyd 157'Agb 157'4 Scheepvaart Unie 164'/» 164(4 Slv. Mij. Nederland 190gb 193gb K.N.S.M. 200(4 200(4 Ver. H.V.A. Mij. N.V. 129gl 127 (4 Deli Mij. 150.10 150 Bank voor Ned. Gem. 41 10IV« 101% Bank voor Ned. Gem. 5-1958 104=g 104% Van Berkels Patent 330 336 Albert Heijn 700 693 Bronswerk 166 166(4 Centrale Suiker 385 Kon. Mij. De Schelde N.B. 320 320 Intern. Nickel 74(4 73(4 American Motors 17,», 17% Anaconda 55% 57% Bethlehem Steel 44(4 44 General Motors 44 ft 44% Kennecott 85(4 36% Pennsylvania 13 Republic Steel 60 60(4 Shell Oil Conip. 33 (i 37*4 Tide Water 23'/» 26 U.S. Steel 80% 82 Nat. Can. Corp. 12 PREMIELEtflNGEN Breda 1954 83(4 83' i Eindhoven 1954 851 Enschede 1954 84 Den Haag 1952 I 97 *5 Den Haag 1952 II 99h 100 Rotterdam 1952 I 97% Rotterdam 1957 99 Utrecht 1952 95 Amsterdam 1956 I 85 (j 85% Amsterdam 1956 If 97 97% Amsterdam 1956 III 97 97' j Dordrecht 1956 84%. 84% Zuid-Holland 1957 93 96(4 ANP-CBS BEURSIN'DICES 19/6 20/C 21/6 Intern concerns 595.96 593.08 597.02 Industrie 399.13 389.51 392.71 Scheepvaart 191.02 192.79 192.79 Banken 242.81 293.73 239.73 Handel enz. 171.85 170.33 170.91 Algemeen 434.94 428.97 431.67 Curacaosche Handelmij. verlaag! dividend Op de in juli te houden algemene ver gadering van aandeelhouders van dc Curagaosche Handelsmaatschappij N.V. zal, zo deelt de directie mede. over het boekjaar 3960 een dividend worden voorgesteld van acht pet. (vorig jaar 10 pet.). 9 In Iran zijn zeven parachutisten en twee officieren om het leven gekomen toen het vliegtuig waarmede zij een oefenvlucht maakten, ten noorden van Teheran neerstortte. HENRI VAN WERMESKERKEN 10 De nacht viel en ging traag voorbij, terwijl ik zoveel mogelijk poogde wakker te blijven. Waar wetenschap pelijk een mens niet tweemaal vier en twintig uur zonder slaap kan, had ik 's middags geslapen en zat nu betrekkelijk goed wakker te waken. Deze nacht was Pancho niet rustig. Telkens voelde ik zijn lichaam driftig trillen en nu en dan hoorde ik zijn machtige kaken op elkaar slaan, doch zonder dat hij zich overigens be woog. Al voelde ik hoe de spieren in zijn lichaam spanden. Hij hoorde iets De dageraad kwam en toen ik weer voldoende onderscheiden kon, zag ik dat de geschenken verdwenen wa ren. Eerst meende ik, dat er iemand bij zat. Toen ik langzaam de plaats naderde, meende ik, dat het een kind was en dan zag ik, dat het een dode aap was, waarvan de haren waren af gebrand en die zelf gedeeltelijk ge braden scheen. Vanaf dat ogenblik werd Taipeke zeer rustig. Kort daarop boog zich de muur van oerwoud aan de overzijde vaneen en nu traden drie Indianen op het strand aan de overzijde, thans niet meer zwijgend want om beurten stiet ieder een kreet uit. Ik legde opnieuw mijn geweer terzijde en ook Taipeke kwam om zijn boog neer te leggen. Van Solimacos zagen wij op dit' ogenblik niets. De mannen aan de overzijde volgden dadelijk het voorbeeld en legden thans ook de speren neer. Uit een kreek brachten zij langzaam een kano te voorschijn, waarmee zij niet ver van onze oever bleven liggen. Taipeke had de aap weggenomen en daarmee bewezen, dat hij hun ge schenk apprecieerde en had aan vaard. Daar bleven zij zacht pagaaiend ze ker wel een kwartier liggen, zonder* aanstalten te maken oni te landen. Nu en dan stiet tie een na de ander- een korte kreet uit. „Spreek met hen", beval ik Taipeke. Waren het Parintintins geweest, dan zou hem dit gemakkelijk zijn ge vallen. Nu probeerde hij het in het Toepie dialect, dat in Brazilië door vele stammen langs de rivieren ver staan wordt. Maar na enig praten zei Taipeke, dat zij hem niet ble ken te verstaan. Nu zij dichter bij waren, kon ik ze beter zien. Zij wa ren ook niet van het Mongoolse type, dat ik mij had voorgesteld; hoger van bouw en ook slanker en hun bovenlip doorboord, terwijl het wit van hun ogen vuurrood van aderen was, waar bij de pupillen niet afstaken. Met enige geschenken in de hand trad ik hen tegemoet. Zij pagaaiden de boot nu ook dichter langs de kant en een van hen, die het dikst was en voorzien van een lelijke hangbuik, kwam langzaam aan land. Hij zei iets, dat Taipeke niet ver stond en waarin een scherpe keel klank wasin zijn hand had hij nog een lepel, die ik de vorige dag had neergelegd. Demonstratief legde hij die op de grond, trad dan een schrede terug, daarna weer een naar voren en nam de lepel weer op, waar op Taipeke uitlegde, dat hij liever geen geschenken uit mijn hand zou aannemen, maar dat ik die op de grond zou leggen. Ik nam een mes, legde het neer en trad enige schreden terug. Langzaam en aarzelend kwam hij nader, nam het op en ging weer achteruit. Nu kwamen ook de anderen uit de kano en ontvingen eveneens een mes. Een poging, om het met de,, hand aan te reiken, faalde. De kano^was zeer ligt en van boomschors gemaakt met. stompe einden, die uit het water op rezen. Het leek mij een wonder dat ze zich daarin in evenwicht hiel den. Op dat ogenblik gebeurde er iets bijzonders. Juist toen ik meende reeds goed contact met hen gekregen te heb ben, ook al waren het dan geen Pa rintintins, klonken er aan de over zijde van de rivier enige korte slagen op dood hout, die een signaal leken. Zo rustig als zij tevoren wa ren, zo haastig sprongen de India nen naar hun kano. stieten die af en verdwenen naar de overzijde even geheimzinnig als zij gekomen waren. Ik vroeg Taipeke was dit zijn kon. Hij staarde zwijgend en naar ik meende verbaasd naar de overzijde. Een vol uur werd ons geen oplossing gebracht. Toen verschenen in eei* bocht, die wij juist konden overzien, plotseling twee kano's, die rustig de rivier af dreven. Over enkele minuten zouden zij ons moeten passeren. De kano's waren ongeveer tweehonderd meter van elkaar vandaanNu was dc voor ste bijna tegenover ons. terwijl wij ons op raad van Taipeke zoveel mo gelijk in het bQ3 hadden teruggetrok ken. Zonder een enkele kreet steeg uit het bos aan de overzijde een wolk van pijlen op, afgeschoten van verschillen de zijden, die alle om en op de vijf mannen vielen, die er in zaten. Enige hieven zich op om nog naar boog en pijlen te grijpen en zonken dan neer in de kano. Ik zag, dat zij doorboord waren met pijlen. Dc achterste kano maakte een hevige zwenking en begon snel de rivier weer op te varen. „Parintintins" was alles wat Taipeke mij daarbij fluisterend had gezegd. Het drama was snel voorbij. Een paar krokodillen die vaji onbekende plek ken waren toegeschoten, rukten de lichamen van de twee mannen uiteen, die in het water waren gevallen Van de overzijde schoot uit een kreek een kano en haalde e kano met de doden naar de kant. Ik was getuige geweest van een van die miljoenen oerwouddrama's, waarvan de wereld daarbuiten niet weet, waar bij mensen sterven en ondergaan, zon der dat een vogel er minder om fluit, of een aap er minder rustig zijn noten om peuzelt. Zelfs op Taipeke had het weinig in druk gemaakt, ofschoon het mensen van zijn eigen stam waren, die daar werden uitgeroeid. Die dag klonken aan de overzijde voortdurend geluiden als van een feest en drong tot ons de geur van brandend hout der vuren enik schrijf het niet zonder huivering, de geur van gebraden vlees. Toen ik er met Taipeke over sprak, haalde bij met een onverschillig gebaar de schouder op en zei mij, dat de Parin tintins hetzelfde zouden hebben ge daan met de andere stam en dat het nu eenmaal wet was van het oerwoud. „De slang eet vogel en rat...... De jaguar eet apen, de krokodil eet vis en ook mensen mens eet alles wat hij krijgen kan. Dit grote natuur wet Hij gebruikte voor wet oen Indiaans woord, dat ik eigenlijk niet verstond, maar dat toch duidelijk verstaanbaar was. Als je zo eenzaam bent in een oer woud, dan praat je zelfs met iemand, die verstandelijk zo ver achter staat. Zijn Portugees was slecht, maar het mijne, zoals ik het nog snel had ge leerd, niet veel beter. Ik probeerde hem ons Europees begrip mens en menselijk bij te brengen, en zei hem, dat een mens toch anders was dan een dier en dat een mens de ander niet behoorde te doden. En terwijl ik ver telde, merkte ik voor het eerst op zijn anders zo onbewogen gezicht een trek van argwaan en missenfen wel teleur stelling. omdat hij scheen te voelen, dat ik loog. Hij kende de blanken langs de Amazone. En dan zei hij heel zacht, als was hij verlegen iets tegen te spreken: „Tai peke meent te hebben gezien, dat rub bertappers alle mannen doodschoten en de vrouwen roofden en kindeern verdronken. Taipeke zelf ook geroofd, zijn vader in rug geschoten en moeder meegenomen". (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 18