Opbouw van de Z.L.M.-tentoonstelling „Delta-einde eerste fase
G.M.F. Bom: Het is goed
boeren op N.-Beveland
Programma voor 3 dagen
P.Z.C.-Z.L.M.-NUMMER WOENSDAG 21 JUNI 1961
Voorzitter Van Langeraad: als
het weer maar meewerkt
H'
ET IS DE LAATSTE DAGEN erg 011-
rustig "geweest op de Onrustschor on
der aan de machtige Deltadijk bij Kam
perland, waar tot voor kort eb en vloed
zich heer en meester toonden. Een onrust,
welke werd teweeggebracht door de
koortsachtige bedrijvigheid, waarmee de
opbouw van de grootse Z.L.M.-manifesta-
tie „Delta-einde eerste fase" gepaard ging.
Tenten zijn opgetrokken, landbouwmachi
nes en andere landbouwbenodigdheden bij
tientallen aangesleept, stands opgebouwd,
terreinen ingericht en telefoontjes flitsten
heen en weer tussen de eenvoudige salon
wagen. waarin het secretariaat is geves
tigd, en vele plaatsen in Nederland. Kortom tientallen mannen
en vrouwen hebben van de vroege morgen tot vaak diep in
de nacht een reeks van activiteiten ontwikkeld,, die pas mor
genochtend zullen eindigen 'als de poorten van de tentoon
stelling wijd zullen openstaan voor .de tiènduizenden bezoe
kers aan dit grootste landbouwfeest-van-de-eeuw op Noord-
Beveland.
Het grootste landbomvfeest-
vau-de-eeuw? niet meer en x»^**
niet minder! Want donderdag,
vrijdag en zaterdag /.at de Noord- -
bevelandse landbouw tnanife> <•-
ren op een wijze, zoals dit slechts
zelden voorkomt. De kring Noord- gr
Beveland van de Z.L.M. heeft zijn f
beurt om een tentoonstelling te
organiseren, enkele jaren voorbij jf
laten gaan. De eilandbewoners
begrepen wel, dat een expositie
nooit het effect zou sorteren, zo- j
als bijvoorbeeld in Domburg en jpÊmm
Aardenburg, want de veerdiens- v
ten vormden een ernstige handi-
cap. Men heeft doelbewust ge-
wacht tot het eiland niet het vas- X^ 'j.;,;
teland zou zijn verbonden, tenein- - 9
de iedere agrariër in Zeeland in X
de gelegenheid te stellen de
Z.L.M.-dagen te bezoeken.
„De voorbereidingen van de ten-
toonstellingsconifnissie zijn al an-
derhalf jaar geleden begonnen",
vertelde ons voorzitter S. J. van s N
Langeraad. die men de laatste fy£
dagen van 's morgens tot 's s. - -v ''-4$UU
avonds op het tentoonstellingster- -A
rein kon aantreffen, waar altijd i
wat tc beredderen viel. A'anvah- j
kelijk kampten de Noord-Bcvclan-
ders met een groot probleem%l
waar zou de tentoonstelling ge- Xff vfó feXjpjMaMH
houden moeten worden. Voor vele
andere delen van Zeeland is dit J?' '4
bepaald geen vraagstuk, maar ^o*SS®
voor Noord-Beveland wei, want
men kan daar niet terugvallen op
een Uitgebreid weilandencomplex.
In eerste instantie lieeft het
kringbestuur. bet oog laten vallen
op de buitendijkse gronden bij de fooil Ol) het secretariaat
dam te Kamperland. Daar rijks- nptfnhlik «stil On
waterstaat op het moment van de Staat ^ecil OgeOOUK Sill. Up
aanvraag eind 3 959 nog het moment, dat wij de Sil-
niet Wist, wanneer het Veerse Gat lonwaeen binnentreden is do
definitief zou worden gesloten. louwaren uiuueiitreueu lb uo
moesten de waterstaatsmensen lieer sinke lil teleiOniSCll ge-
een negatief antwoord geven. sprek met de commandant
lli m van korP8 «Huzaren van
Boreel", die de manifestatie.
fjS? 'uilen opluisteren en even
z ^^8 ')'nnen om "°g enkele zaken
coördineert de tentoonstel-
'ÈÊÊÊL wÊÈÈÊÊËÊÈUÊ Hngssecretaris, wiens enthou-
Pè ~^ÊÊÊm siasme stimulerend werkt
8 vo°r iedereen, die mét hem
'4"{ 0 ORGANISATIE
■4mÈÈÈÈÊÊ&^0&BÊ$SM^i i» t-1 r komt héél wat om het hoek-
IllPxflÉf 1 1 ïh lijken bij een organisatie
W^JËÊsP-l' van een dergelijk evenement.
Alleen al de tentoonstelling, om
van de manifestatie maar niet te
spreken, houdt tientallen mannen
WÊ&mv.ïï en vrouwen dagenlang bezig. Zo
r zal bijvoorbeeld een contingent van
F ff„jrflf twintig politiemannen paraat zijn.
S. J. VAN LANGERAAD
....raak geschoten....
WEER MIS
Hel kringbestuur vond een an
dere oplossing. Een tweetal
boeren in Wissenkerke zaai
de een stuk lucerne in van 11 ha,
waarop de tentoonstelling gehou
den zou kunnen worden. De enor
me regenval van 1960 deed de lu
cerne echter mislukken, zodat men
nog geen stap verder was.
Teneinde raad is men opnieuw
naar rijkswaterstaat getogen en
wederom werd het buitendijkse
stuk grond gevraagd voor het hou
den van de tentoonstelling. Dit
maal vond de Noord-Bevelandse
landbouw een gewillig oor bij wa
terstaat, waar juist was besloten
de dam te dichten in april 1961.
De landbouw wilde exposeren in
juni. zodat rijkswaterstaat geen
bezwaar meer wilde maken. „We
stellen deze. medewerking op hoge
prijs. Ook van de eigenaren van
de gronden", zei voorzitter Van
Langeraad, waarbij tentoonstel
lingssecretaris 'W. C. Sinke zich
aansloot.
Intussen zijn het drukke da
gen geweest voor de organi
satoren. De heer Sinke, die
al vele landbouwtentoonstel
lingen van de Z.L.M. heeft
helpen organiseren, kan
daarover meepraten. De tele-
want men verwacht een groot
aantal bezoekers. Hoe groot dit
bezoek zal zjjn durft tentoonstel-
lingsvoorzittcr Van Langeraad
niet te voorspellen, maar als het
weer meewerkt zal het overweldi
gend zijn, meende hij.
Wat tot nu toe
geen enkele andere
Z..LM.-tentoon-
stelling heeft ge
kend. zal zich wel
voordoen op de
Noordbc vela ndse
expositie: namelijk
massaal bezoek uit
de overige provin
cies en uit België.
Groepsbezoek
komt er uit Zuid
en Noord-Holland,
de IJselmeerpol-
ders, Gelderland
en Overijscl.
Zelfs heeft een veertigtal Vlaamse
i België) hoerengilden de wens te
kennen gegeven bij dit grootse
landbouwkundige speetakclstuk
aanwezig tc willen zijn, o.m. komt
een zevental bussen met boeren
uit de omgeving van Roeselaere.
Meer dan tien tentoonstellings-
gidsen staan hun ten dienste.
Technische opzichters van rijles-
waterstaat zullen de belangstel
lenden inlichten over de specta
culaire werken tussen Walcheren
en Noorcl-Beveland en uiteraard
zullen zij het bezoek rondleiden.
Niet minder dan acht loketten zijn
bij de kaartverkoop ingeschakeld,
waarvoor men een beroep kan
doen op zestien caissières. Er is
zelfs een apart loket voor buiten
lands groepsbezoek. Verder wor
den acht controleurs en twintig
autobewakers ingeschakeld.
Het tentoonstellingsterrein zelve
lijkt met zijn dertien tenten op
een klein bedrijvig dorp. Het ge
zamenlijk tentoppervlakte is 4.500
vierkante meter. De grote concert-
tent, die tevens benut zal worden
als vergaderruimte en als con
sumptietent, meet 60 bij 20 meter.
Het belangrijkste onderdeel van
de tentoonstelling vormt onge
twijfeld do manifestatie van Carol
Briels. Een zelfverzekerde Bricls
zegt er zelf dit van: „Zo iets is
hier nog nooit vertoond". Inder
daad is deze manifestatie, waarin
een massale show van tractoren
is opgenomen, een uniek evene
ment. Dat heeft de televisie be
grepen, want zaterdag zal dit
grootse spel in Eurovisieverband
worden uitgezonden. Het zal wor
den overgenomen door niet minder
dan negen landen, hetgeen bete
kent, dat miljoenen kijkers in Eu
ropa getuige zullen zyn van deze
grootse manifestatie!
Op de begane grond geeft de Z.L.
M.-tentoonstelling reeds een impo
sant beeld. Des te indrukwekken
der is een blik op het tentoonstel
lingsterrein van uit de lucht.
(Foto: Central Aviation).
Opbouw van tenten op het Z.L.M.-
tentoonstellingsterrein.
Op weg naar de Z.L.M.-manifestatie in Kamperland zullen de
bezoekers dwars door een van de vruchtbaarste en mooiste
landbouwgebieden van ons land rijden: het in prachtige
kaarsrechte kavels verdeelde Noord-Beveland. Dit pas met
twee forse dammen aan bet „vasteland" geklonken eiland is
bet paradepaardje van de Nederlandse landbouw. Het is goed
boeren op Noord-Beveland, want de kwaliteit van de grond
is uitstekend en de klimatologische omstandigheden zijn gun
stig. De eenzame boerenhoeven in dit uitgestrekte land, die
veelal in een krans van eeuwenoude bomen lijken gevat, ge
tuigen van de welstand van de Noordbevelundse boer. Groen
stoken nu de velden af tegen bet diep-blauw van de zomerse
luchten, slechts onderbroken door de kaarsrechte polderslo
ten. Maar bet is niet alles goud dat blinkt.... Noord-Beveland
staat landbouwkundig gezien op een tweesprong. Dit zegt
Z.L.M.-kringvoorzitter G. M. F. Bom (48) ervan: „enerzijds
is bet land te goed om te verkavelen, maar anderzijds te
slecht om het niet te doen!"
Alvorens de heer Bom tot de
ze uitspraak kwam, gal' hij
eerst een uitvoerige schets van
de ontwikkeling van het land
bouwgebied N'oord-Beveland.
In zijn twaalljarige periode
van Z.L.M.-kringvoorzitter is
de heer Bom wel vertrouwd
geraakt met deze materie.
Herhaaldelijk lieeft hij op ver
gaderingen van zijn landbouw
organisatie de toekomst van
landbouwend Noord-Beveland
onder de loep genomen, waar
bij hij uitgaat van één ge
dachte: de plaats aan de top
behouden en zo mogelijk ver
beteren. Wil Noord-Beveland
zijn positie consolideren, dan
zullen er diverse voorzienin
gen nodig zijn, is de mening
van de heer Bom.
Deze plaats aan de top heelt de
streek te danken aan zijn gunsti
ge hoogteligging en klimatologi
sche omstandigheden, produktieve
grond en uitgebalanceerde verka
veling. „In 1532 is het eiland ge
troffen door een ernstige waters
noodramp en het heeft tot 1598
geduurd alvorens met de weder
opbouw werd begonnen", vertelde
ons de heer Bom tijdens een ge
sprek in zijn naar Frans model
gebouwde boerenhoeve tussen
Wissenkerke en Colijnsplaat. Dit
lange wachten op herstel is uiter
mate gunstig gebleken, want het
Noord-Beveland Anno 1598 lag
gemiddeld één meter hoger dan
het oude Noord-Beveland. De
wijze, waarop dit eiland toen werd
verkaveld dwingt nog steeds de
bewondering af .van landbouw
deskundigen.
Progressief
Dit complex van gunstige facto
ren vormt dus de basis voor oen
hoge produktie. Als dan de men
sen er zijn, die hun vak verstaan,
is de weg geëffend om de top van
de Nederlandse landbouw te be-
reiken. Welnu, op Noord-Beve
land zijn zij te vinden. De huidige
boerenstand is progressief inge
steld; ontvankelijk voor ieder
nieuw idee en geneigd tot expe
rimenteren. Volgens de heer Bom
is dit vooral te danken aan het
feit. dat een greet deel van de
landbouwbevolking van Noord-
Beveland van elders is gekomen.
Met name tijdens de crisisjaren
van rond 1890 waren vele Noord-
bevelandse boeren gedwongen hun
bedrijven te verkopen. „Men
moet niet vergeten, aldus de
heer Bom, dat dit eiland toen een
afgesloten gebied was. Men was
vastgeroest in oude gebruiken en
men stond niet open voor nieuwe
ideeën. „Uit vrijwel alle delen
van Zeeland en uit West-Brabant
kwamen boeren de hofsteden be
zetten, mensen dus. die los ston
den van tradities en die nieuwe
methoden in de landbouw invoer
den.
Volgens de heer Bom is dit
een van de redenen, waarom
Noord-Beveland als landbouw
gebied zo'n grote vlucht heeft
kunnen nemen. Dit aan de top
staan, brengt gevaren met
zieli mee, betoogde de kring
voorzitter van de Z.L.M. Men
denkt al gauw aan stabilisatie
en dat nu vindt de heer Bom
in deze stormachtige tijd een
gevaarlijk woord.
eel het particuliere bedrijf wil
handhaven. De boeren willen zo
veel mogelijk zelfstandig blijven.
Samenwerking in coöperatief ver
band op onderdelen van bedrijf,
achtte de Z.L.M.-voorzitter een
zaak, die de moeite van het over
wegen zeker waard is.
Met nadruk verklaarde li\j samen
werking steeds als een alternatief
te zien. De boer streeft er altijd
naar met een lage kostprijs eèn
zo goed mogelijk rendement te
behalen. Voor Noord-Beveland be
tekent dit, dat de externe om
standigheden moeten worden aan
gepast, merkte de heer Bom op.
Zo zijn de Noordbevelanders be
paald niet gerust over de wegen
aanleg op hun eiland. Zij zouden
hierin graag een (belangrijk)
woordje willen meespreken, want
de aanleg van iedere nieuwe weg
en dat zijn er nu nog al wat
houdt veelal een versnippering
van de lange, kaarsrechte kavels
in.
„Ons ideaal is één centrale mid
denweg over bestaand dijktracee.
Na de afsluiting van de Ooster-
sehelde behoort dit tot de moge
lijkheden", aldus de heer Bom.
Als deze dijken zyn afgegraven
vormen zij van sloot tot. sloot
ruimte voor een royale hoofdweg
met parallelwegen. Op deze wijze
zou versnippering voorkomen
kunnen worden. Verder zijn er
wensen op het gebied van de ont
watering. „Naast de aanpassings-
werken, zal een zo ver mogelijk
doorgevoerde verbetering moeten
geschieden", luidde het oordeel
van de Z.L.M.-kringvoorzitter.
Verkaveling
Als men Noord-Beveland door
kruist ziet men slechts mooie lan
ge kavels, die tal van boeren uit
andere delen van ons land bij
wijze van spreken doen watertan
den. De kaarsrechte kavels van
Noord-Beveland zijn bijna spreek
woordelijk. maar minder bekend
is. dat het land door verkoop,
vererving en boedelscheiding
enorm is versnipperd. Op dit
ogenblik volgde de uitspraak van
de heer Boin: „Wc zijn te goed
om te verkavelen, maar te slecht
om het niet te doen!"
Er is gelukkig een middenweg en
daarvan zullen de Noordbevelan
ders zeer waarschijnlijk gebruik
maken: namelijk administratieve
ruilverkaveling. Pas is nog een
commissie van voorbereiding ge
ïnstalleerd. Het feit. dat er ver
scheidene,, bedry ven zijd, ili, over
elf of twaalf percelen beschikken,
ver uit elkaar gelegen, is aan de
dag van vandaag economisch ge
zien niet meer verantwoord.
In de naaste toekomst voorzag
Z.L.M.-voorzitter Bom een verder
gaande mechanisatie en toepas
sing van chemische middelen in
de landbouw. Mëer en meer wordt
liet werk op het land arbeid voor
specialisten. Als de landbouwers
op Noord-Beveland ook dat. weten
verstaan, zullen zij niet gemakke
lijk van de plaats aan de top ver
drongen worden.
minimum
Drie dagen duurt de grootste Z.L.M.-manifestatie op Noord-Bcve-
land. Het programma ziet er in hoofdlijnen uit als volgt:
woensdag (vandaag): concert Rotterdams Philharmonisch Orkest,
20.00 uur;
H. A. Korthals van verkeer en waterstaat; IS.30 uur officiële ont
vangst van het hoofdbestuur door het gemeentebestuur van Wissen-
donderdag: 9.00 uur vergadering dagelijks bestuur Z.L.M.; 9.30 uur
vergadering hoofdbestuur Z.L.M.; 10.00 uur openstelling tentoonstel
ling door commissaris der koningin in de provincie Zeeland;
14.30 uur algemene ledenvergadering Z.L.M. Sprekers: minister drs.
kerke.
vrijdag: 9.00 uur openstelling tentoonstelling; 9.30-11.00 uur rijtoer
door Noord-Beveland; 14.00 uur demonstraties met groep K.l.-stie-
ren met afstammelingen;
15.00-16.00 uur optreden Huzaren van Boreel; 16.30-18.00 uur mani
festatie in de duinen van Kamperland: „Verleden, heden en toekomst
van Noord-Beveland", onder leiding van Carcl Briels;
zaterdag: 10.00-12.00 sportwedstrijden leerlingen landbouwhuishoud-
scholen; 14.00-15.00 concours hlpplque afd. Zeeland Kon. Fed. van
Landelijke Ruiters; 15.00-16.30 uur optreden Noordbevelandse rau- j
ziekkorpsen; 16.30-1S.00 uur heropvoering manifestatie; 1S.00 slui- j
ting tentoonstelling.
Toekomstbeeld i
Wat zal het agrarisch bevolkings- =1
deel van Noord-Beveland moeten
doen om zijn reeds gevestigde s
faam te behouden en te vergro-
ten De Z.L.M.-voorman "zag
drie mogelijkheden, die -het toe-
komstbèeld recht kunnen doen. n
Hij noemde bedrijfsvergroting j§
„erg moeilijk, zo niet onmogelijk,
maar niettemin noodzakelijk"
intensivering, zoals meer fruit-
teelt en groenteteelt „de
meest reëele mogelijkheid" en
samenwerking. Wat dit laatste
betreft stelde do heer Bom. dat ,lll|::!: ;r|IJ!; d!IIIIIE:: ;dllll! ri:l|llllllIlllllS dlllllllldlllll'; ïlllllllii 'ïllllllt-ïllllt :illll l|i|li:: :ill1:: :!|lllli
men op Noord-Beveland pnncipi-
