Friederike Brion was „Gretchen"
Morgenmiddag begint
zomer officieel
„We hebben Spoetniks
maar geen schoenen"
Voortrekkers
een pijp vol genoegen
JEUGDIGE VERSTEKELING
HAD EXAMENPROBLEMEN
DINSDAG 20 JUNI 1961 PROVINCIALS ZEEUWSE COURANT
ROND GOETHES HERREZEN HUIS (SLOT)
Vriendschap
met Schiller
rn OT 1775 KOMT GOETHE
J- REGELMATIG terug in
het ouderlijk huis in Frankfurt.
Nadat hij er zijn „Leiden des
jurigen Werther" heeft geschre
ven zal het hier zijn, dat zijn
„Faust" gestalte gaat aanne
men. Daarbij diende Friederike
Brion hem tot model voor de
„Gretchen"-figuur.
Van 1770 tot 1771 had de dichter
voor zijn studie in Straatsburg ver
toefd. Daar ontmoette hij Friederike,
een aanvallig Elzasser meisje, dat
zijn hart in vuur en vlam zette.
Maar tot een huwelijk met haar
kwam het niet. Later zal Friederike
in het dorpje Meissenheim in Baden
gaan wonen. Zij is nooit getrouwd én
sterft er in 1813. Maar toch zou zij
bij het nageslacht bekend blijven:
„Een straal van de dichterzon viel
op haar, zo rijk dat hij haar onster
felijkheid verleende", staat op haar
graf. In haar Straatsburgse tijd
heeft Friederike zeker niet gedacht,
dat zij met zoveel roem de geschie
denis zou ingaan
Na zijn terugkeer uit Wetzlar werkt
Goethe ijverig in zijn juridisch beroep
en intussen blijft hij literair produk-
tief. Hij verlooft zich niet lang daar
na met Lili Schönemann, die hem
tot inspiratie wordt ln zijn. „Lieder".
Maar het engagement raakt in 1775
uit en als hertog Karl August hem
laat uitnodigen naar Weimar te ko
men, om daar natuurwetenschappen
en filosofie te gaan doceren, neemt
hij dit aanbod maar al te graag aan.
Het Frankfurter Goethe Haus blijft
intussen nog in de familie en pas
veel later na zijn dood zal het
tenslotte in handen komen van het
„Hochstift". Dit werd gesticht door
Goethe-vrienden, die nauwe relaties
onderhielden met de „Goethe Gesell-
schaft" in Weimar.
In Weimar ontstaat een hechte
vriendschap met Charlotte von
Stein en in 1894 groeit een andere
vriendschap: die met Schiller.
Tussen béide dichters ontstaat een
sportieve wedijver in het schrij
ven van balladen.
Huwelijk
INTUSSEN HEEFT GOETHE
Christiane Vulpius ontmoet en in
1788 begint hij een verhouding
met haar, die spoedig een vrij huwe
lijk wordt. Terwille van hun zoon
huwt de dichter tenslotte Christiane
voor de wet in 1806. Evenals Schiller
werkte Goethe in zijn jonge jaren
bij voorkeur 's nachts. Maar in te
genstelling tot zijn kunstbroeder
die beweerde alleen bij kaarslicht
werkelijk geïnspireerd te zijn ging
hij later tot een gedisciplineerder le
ven over.
Behalve zijn reis naar Italië maakte
Goethe talloze tochten in zijn eigen
land. Er zijn niet veel plaatsen, die
werkelijk invloed hebben gehad op
zijn leven en zijn scheppend werk.
Wel was hij graag te gast in het huis
van de filosoof Friederich Heinrich
Jacobi, die in Pempelfort, bij Düssel-
dorf woonde. Vaak ging hij ook naar
de Rijngouw. Zo staat er in de
Rochus Kapel, bij Bingen, een beeld
van de heilige, dat de gelaatstrek
ken van de dichter heeft. Als toneel
schrijver had hij meer dan gewone
belangstelling voor het theater. Zo
bezocht hij dikwijls en graag de klei
ne schouwburg in bad Pyrmont.
Voor de Illustraties van Goethe's
„Hermann en Dorothea" ging de
schilder Kaulbach speciaal naar Butz-
bach. in Hessen, want hij was over
tuigd, dat de auteur hier ook zijn
inspiratie had opgedaan. De schilder
achtige markt in deze plaats maakt
het waarschijnlijk, dat hij het bij het
rechte eind had. De dichter, die vier
maal voor de Hartz reisde, bezocht
daar de laatste keer in 1805
de beroemde professor Gottfried
Christoph Beireis, die college gaf aan
de universiteit van Helmstedt. De
universiteit is intussen verdwenen,
maar het prachtige gebouw, dat er
Binnenkort zal men ook in Neder'
land gebruik kunnen maken van
tjéldwisselautomatenDoor middel
ran deze automaten sal men dus an
dere automaten kunnen plunderen
Voor het wisselen van een gulden en
een rijksdaalder zijn diverse moge
lijkheden, waarvoor verschillende
automaten bestaan. Op de foto een
van deze automaten.
Andere financiering van
wegenbouw bepleit
Tjjdens de jaarvergadering van dc
Koninklijke Nederlandse Automobiel
Club (KN.A.C.) trad jhr. mr. J. Th.
M, Smits van Oyen af als voorzitter.
De leden kozen mr. A. W. baron
van Imhoff, officier van justitie te
's Hertogenbosch, tot zijn opvolger.
De lieer Smits van Oyen is 23 jaar
voorzitter geweest. Baron Van Im-
hoof is sedert 1938 bestuurslid van
de club.
In zijn laatste jaarrede zei de heer
Smits van Oyen, dat zelfs de meest
voorzichtige raming van de toene
ming van het nationale wagenpark
nog tot bijzondere maatregelen noopt.
Wij staan met 550.000 op het ogen
blik nog maar aan het begin van
een massa-motorisering, waarvan de
consequenties nog niet overal wor
den aanvaard.
Bewondering en dank verdient daar
om de minister van verkeer en wa
terstaat, die een plan voor 12.000 km
autosnelwegen, te bouwen in 15 jaar,
indient. De heer Smits van Oyen
vroeg zich echter af, of dit plan met
een éénjarig systeem van begroting
gen kan worden verwezenlijkt, om
dat de wegenbouw hierdoor onder
deel van conjunctuur-politiek blijft.
Opnieuw bepleitte spreker andere fi
nancieringsmethoden voor de wegen
bouw, het inschakelen van particu
liere ingenieursbureaus en het leggen
van de verantwoordelijkheid bij de
aannemer. Een proef met dit laatste
is uitstekend
De Zweedse V.N.-troepen die uit het
Midden-Oosten naar Kongo zijn overge
plaatst, hebben hun honden meegenomen
die in het gebied van Gaza voor het op
zoeken van landmijnen werden gebruikt
daar bij de toenemende aanwending van
niet-metalen mijnen de elektrische detec
tors weinig nut meer hebben. De veran
dering van klimaat bleek geen bezwaar
voor de honden, die net als de mensen
zoutpillen nodig bleken te hebben.
In deze kamer en aan deze
schrijftafel heeft Goethe ge
merkt. (Goethe-huis te Frank
furt).
huisvesting aan bood, staat er nog.
Het draagt meer bij tot roem van
de stad dan de bijzondere betekenis,
die zij in onze tijd kreeg als belang
rijke doorlaatpost in het IJzeren
Gordijn.
In de oostzone
DE MEESTE STEDEN, DIE BE-
langrijk voor Goethe's werk
waren, liggen tegenwoordig in
do oostzono van Duitsland: bijna
grijpbaar voor het westen en toch
juist iets te ver. Daar zijn behalve
Weimar, Ilmenau, Jena, Domburg,
Lauchstadt en de Broeken, alle die
andere midden-Duitse plaatsen, die
de Goethebewonderaar zo vertrouwd
in de oren klinken. Aan de andere
kant van de zone-grens ligt de dich
ter in het graf van de Weimarse
vorsten begraven. Daar is ook zijn
mooie huis aan do Frauenplan met
de bijzondere collecties. Het werd
door zijn laatste; afstammeling, de
kleinzonen Wolf en Walter, met zorg
in stand gehouden, tot na Walters
dood uit zijn testament bleek, dat
het in 1885 als nationaal bezit aan
groothertogin Sophie kwam.
De geestelijke erfgenamen van Goe
the hadden zich intussen verenigd in
de „Goethe Gesellschaft Weimar",
welke door zijn jaarboeken en tal
loze geschriften een onschatbare bij
drage leverde tot de kennis van Goe
the's leven. Van tijd tot tijd komt
het gezelschap op een centrale plaats
in Duitsland bijeen, om de vele be
langen te bespreken, die de wereld
nog steeds bij de dichter heeft. Toen
deze vereniging, na een onderbreking
van dertien jaren, voor het eerst in
1952 weer in Essen vergaderde, was
de kwestie van de zetel van het sec
retariaat een belangrijk punt. De
meeste leden wonen immers in de
west-zone of in Berlijn. Maar eenpa
rig werd toch besloten, dat Weimar
het traditionele centrum moest blij
ven. Een van de sprekers gaf als zijn
overtuiging dat zó een klein, maar
fijn orgaan als symbool van de
Duitse eenheid intact bleef.
Dat het Goethe-Haus in Frankfurt
sindsdien eerder in betekenis heeft
gewonnen dan verloren, bewijst ei
genlijk te meer, hoe sterk die een
heid nog is. Meer dan een miljoen
mensen hebben er sinds 1949 al weer
een bezoek gebracht.
0 De leider van de Amerikaanse nazi
partij, George Lincoln Rockwell, is in
New Orleans veroordeeld tot twee maan-'
den gevangenisstraf en ruim 700 gulden
boete wegens ordeverstoring. Rockwell
en negen partijgenoten aan wie even
eens geldboeten en gevangenisstraffen
van 45 tot 60 dagen werden opgelegd,
werden gearresteerd toen zij demon
streerden tegen de vertoning van de
film „Exodus".
JULI GEMIDDELD WARMSTE MAAND
Na 1945 eigenlijk twee
echte zomers
(Van onze weerkundige medewerker)
Woensdagmiddag 21 juni 's middags
precies half vijf is een belangrijk
tijdstip, want op dat moment bereikt
de zou bet hoogste punt op de noor
derkeerkring eu het is deze hoogste
zonnestand die de kalenderzomer in
luidt. Het vreemde hiervan is mis
schien dat wij het zomerseizoen laten
ingaan op het moment dat de zon de
hoogste stand al heeft bereikt, zodat
de daarop volgende dagen langzaam
maar zeker al weer korter worden.
Wij blyven dan ook, daar zijn wij
misschien weerkundige voor, meer
voelen voor een blimatoligische in
deling van de seizoenen waarbij de
zomer op l juni begint en de volle
drie maanden juni, juli en augustus
duurt.
Rond de langste dag komt de zon
's morgens al om ruim kwart over
vier op en duikt eerst na negen uur
in het noordwesten onder.
In een heldere nacht wordt het langs
de noordelijke horizon niet donker,
Wanneer wij verder naar liet noorden
gaan (vakantiegangers die in deze
tijd van het jaar al eens een bezoek
aan Lapland en omstreken brachten
weten hier over mee te praten) blij
ven de zon ook de hele nacht waar
nemen.
Automobilist nam na
ongeluk de benen
Een nat pak en de oplettendheid van
een Hilversumse politieagent waren
zaterdagnacht oorzaak, dat een auto
mobilist uit Utrecht die na een door
hem veroorzaakte aanrijding op
Rijksweg 1 (Amsterdam-Het Gooi,
over Muiden) de benen bad genomen
kon worden opgespoord.
De automobilist, A. R. reed om kwart
voor twee op de derde rijbaan. Uit
de richting Amsterdam naderde een
klein busje, waar R. met zijn auto
tegen op vloog. Het busje reed van
de weg af het water in, de zwaar be
schadigde auto van R. bleef nog juist
boven de sloot, hangen. De bestuurder
zelf echter kwam wel in de sloot
terecht.
Zonder zich om de gevolgen van de
aanrijding te bekommeren nam hij
de benen en wist een lift te krijgen
van een scooterrijder. Zo belandde
hij in Hilversum, waar hij door een
politieagent werd aangetroffen.
De politieman vertrouwde liet niet,
nam de drenkeling mee naar het po
litiebureau en informeerde bij om
liggende politiebureaus of er soms
iets gebeurd was. Hierbij kwam al
spoedig de aanrijding te Muiden aan
het licht. De man kon hierna niets
anders doen dan bekennen, temeer
daar het nummer van de auto bekend
was.
In het busje bevonden zich tien Urker
vissers, die op de Noordzee hadden
gevist en in IJmuiden met het busje
waren afgehaald om naar huis te
worden gebracht. Zeven van hen wer
den gewond. In de loop van de mor
gen zijn zij naar Urk teruggekeerd.
0 De Pakistaanse regering heeft het Pa
kistaanse persbureau „Associated Press
of Pakistan" in bezit genomen, in ver
band met de slechte financiële toestand
van het bureau. Een ambtenaar van het
ministerie van voorlichting ls met de ver
dere leiding belast. Zijn taak omvat o.m.
de verzorging van een objectieve en be
trouwbare nituwadl
nen- alit wutförtlahd.
Wij kunnen ons voorstellen dat het
even een teleurstellend gevoel kan
geven wanneer wij bedenken dat 1961
al weer zo ver is gevorderd dat het
hoogtepunt, wat de zonnestand be
treft, al weer is bereikt.
Laten wij hier dadelijk aan toevoegen
dat niet juni, maar juli gemiddeld
de warmste maand is van het jaar
zodat in de meeste gevallen het 'mooi
ste en warmste zomerweer na de
langste dag komt.
Hierop zijn uitzonderingen, want ver
leden jaar was het een week na de
langste dag met de zomer afgelopen.
Een korte terugblik op het voorjaar
laai ons zien dat maart, april en mei
totaal in De Bilt 424 uren zon hebben
gebracht tegen 492 uren normaal.
Dat mei de koudste en april de warm
ste maand werd, dat het voerjdar
vroeg was, maar de te koude mei een
tegenslag opleverde met schadelijke
nachtvorsten in de laatste meiweek.
Ook zij opgemerkt dat het voorjaar
in West-en Noordnederland droger
bleef dan normaal, in het oosten en
zuiden natter dan normaal.
Hier de regencijfers van enkele hoofd
stations met tussen haakjes de nor-
in aalcyfers: Den Helder 87 (120
mm)Vlissingen 120 (130 mm)Gro
ningen 120 (140 mm): De Bilt 136
(150 mm); Maastricht 192 (148
mm).
Over het hele land werd dit voorjaar
het natst in Heerlen met 266 mm en
het droogst in Den Helder waar o7
mm viel.
1961 boven normaal?
Na de laatste wereldoorlog (1945)
hebben we twee opmerkelijk mooie en
warme zomers gehad (1947 met in
De Bilt 62 zomerse dagen en 1959 met
37 zomerse dagen). Onder officiële
zomerse dagen wordt verstaan een
temperatuur boven 25 C. Hiervan
krijgt De Bilt er normaal per jaar
23, Den Helder 6, Vlissingen 11, Gro
ningen 17, Winterswijk 27, Zuid-
Limburg 29. Verwend zijn wij overi
gens de laatste 15 jaar niet, want
er kwamen meer te koude dan te
warme zomers voor.
Alle zomers met minder dan 10 zo
merse dagen (zoals verleden jaar)
mogen wel diep teleurstellende zo
mers worden genoemd. Bovenstaande
cijfers tonen duidelijk dat wij vooral
de laatste zeven zomers vaak (te
vaak) teleurgesteld zijn, waardoor
1961, naar wij hopen, ons zal sparen.
Wie de pijp tot een van z'n goede vrienden
rekent doet dat ook met Voortrekkers -
de lichte, door-en-door rijpe tabak, die het
pijproken tot een puur genoegen maakt.
NIEMEYER garandeert de kwaliteit
BEDROGEN SOWJET-BURGERS KLAGEN AAN
„Als uitschot
declareren"
(Van onze correspondent).
Het Moskouse satirische tijdschrift
„Krokodil" heeft een knuppel in
hoenderhok gegooid. Het heeft name
lijk een aanval gedaan op de uitschot-
produktie van de Sowjetrussische
consumptiegoederenindustrie.
„We hebben ruimteschepen en spc
niks", schreef liet blad dezer dagen
verontrust, „maar geen meubels, die
deze naam verdienen. Wat de staats-
meubeifabrick van Wjasemak bij
voorbeeld onder de naam van commo
des verkoopt, zijn in werkelijkheid
gedrochten uit wormstekig hout, die
in een tentoonstelling van abstracte
beeldhouwers thuishoren en niet in
woningen".
„Krokodil" ontving daar on zoveel
geestdriftige brieven van lezers, dat
ook de „Istwestia" besloot, haar ko
lommen open te stellen voor lezers,
die zich bedrogen voelden. De redactie
van dit dagblad zond bovendien een
verslaggever naar het bekende Mos
kouse warenhuis „Gum". Kameraad
Kamenew zo heet de zwaarbeproef
de directeur van deze instelling
kreeg de kans, zijn gemoed te luch
ten: „We hebben in het afgelopen
jaar in meer dan 100.000 gevallen de
produktie van 200 fabrieken, die voor
ons werken, als uitschot moeten de
clareren", Hij nam de verslaggever
mee naar stellages, <lie letterlijk vol
gepropt waren met „voorwereldlijke"
schoenen tot een waarde van 5 mil
joen nieuwe roebel (5,5 miljoen dol
lar), Hij vertelde, dat hij order had
gegeven, deze schoenen niet eens aan
de klanten te laten zien, omdat zij
volkomen waardeloos waren en dus
ook niet verkocht mochten worden.
De leveranciers staan echter op volle
dige betaling.
KLEINERE ZAAK
Wat een machtig warenhuis nis
„Gum" zich veroorloven kan, is niet
weggelegd voor een kleinere zaak iu
de provincie. Ook het waardeloze uit
schot moet aan de man worden ge
bracht. Zo berichtte de „Istwestia"
uit Tasjkent, de hoofdstad van Usbe-
kistan, dat daar in de afgelopen win
ter geen enkele wintermantel in de
verkoop kwam, omdat de fabrieken
achter waren geraakt niet hun leve
ranties. Nu, in het voorjaar, zijn de
wintermantels gekomen, tweemaal
zoveel als besteld waren
Ook de geschiedenis van dc 300 drink
glazen, die door de fabriek „Rode
Oktober" in Mogilew aan „Gum"
geleverd werden, maakt thans de ron
de door de Russische pers. Bii de eer
ste aanraking met warm water,
sprongen er 250 en de levensduur
van de overgebleven 50 was maar
heel kort. Wat hebben we eigenlijk
aan onze trots óp het ruimteschip
.Wostok?" vragen vele Russen.
WVVVVVV>A/VVNAA<\A/SAAA'\iVvVV\Ai\A/V\VVVV\A»'VVVWVVVVV* j
Een 15-jarige schooljongen uit Bombay bekende, dat hij zich uit
vrees voor de woede van zijn ouders over zijn slechte examenresul
taten een maand geleden op een Italiaanse lijnboot had verstopt.
Terrence Sarrao werd op de lijnboot Roma op acht mei ontdekt,
nadat hij twee dagen op het dek had geslapen en had geleefd van
het voedsel dat vriendelijke passagiers hem hadden toegestopt.
Dat hij het Italiaanse voedsel niet kon verdragen.' leidde tenslotte
tot zijn ontdekking.
De jongen werkt nu als liulp van de scheepsadniinistratie, maar
wordt, wanneer het schip een haven aandoet in zijn hut opgesloten.
Hij mag pas aan wal wanneer de Roma via Sydney, Brisbane en
Singapore, terugkeert naar Bombay.
„Ik was bang toen ik mij op het schip verborg, maar ik maak mg
nu meer zorgen over de wijze, waarop mijn ouders zullen reageren
op mijn vlucht, dan over mijn slechte cijferlijst", aldus Terrence.
Antisemitische aanslagen
in Buenos Aires
Te Buenos Aires hebben onbekenden
vanuit een auto een bomaanslag ge
pleegd op een joodse synagoge.
Hoewel de vlammen lioog opspron
gen, bleef de. materiële schade be
perkt.
Vorige week hebben onbekenden een
bom in een bioscoop geplaatst, waar
een film over het leven van Eieh-
mann draaide. Een student werd ge
arresteerd die een zelfgofabriceerde
bom in een bioscoop had lalen om-
ploffen. w-ar ook de film over Elch-
mann werd vertoond.
Twee Amerikanen, die met liun vlieg
tuigje na motorstoring gevolgd doör
brand, een noodlanding op zee hadden
moeten maken, zijn na tien dagen op een
vlot te hebben rondgedreven, od onge
veer 150 km afstand van de kust van
de Golf van Mexico opgepikt. 7.ij hielden
zich in het leven me» oen op het vlot
terecht gekomen vliegende vis en een
beetje regenwater.
