Duitsers maken aanspraak op 600
miljoen aan A.K.U.-aandelen
KLANKBORD
Bretonse boeren gaan
tot sabotage over
Nederlandse slepers
met reuzenvogelkooi'
ZO WERKTE MINISTER LUNS
DE LAATSTE WEKEN
Joxe zelf
naar Algerije
VRIJDAG 16 JUNI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
8
NEDERLANDSE STAAT ONTEIGENDE
Uitspraak van Bondsregering
stemt tot zorg in proces
Een van de grootste Nederlandse bedrijven, de A.K.U., die haar
hoofdzetel te Arnhem heeft, wordt in Duitsland met een merk
waardig proces bedreigd. Wij maakten daarvan maandag reeds
melding in een uitvoerig bericht over de Duits-Nederlandse be
sprekingen. Een groep voormalige in Duitsland gevestigde
aandeelhouders van de A.K.U. heeft onder leiding van de Essen-
se advocaat dr. Heinrich Lïetzman, een theorie opgesteld, waar
door zij weer in het bezit zouden kunnen komen van de aandelen
in Duitse vestigingen van de A.K.U. Een recente uitlating van de
Duitse regering geeft duidelijk steun aan deze theorie.
Volgens de spatheorie zou de Ne
derlandse staat na de oorlog in 1945
niet gemachtigd zijn geweest de aan
delen van de Duitse aandelenbezit-
ters te onteigenen. De greep, die de
Duitse groep voormalige aandeelhou
ders probeert te doen, blijkt niet
minder dan het gehele A.K.U.-ver-
mogen in Duitsland te betreffen. De
onteigende aandelenbezitters eisen
het gehele aandelenkapitaal van de
A.K.U. in de „Vereinigte Glanzstoff"
op. Dit vermogen wordt geacht een
beurswaarde te vertegenwoordigen
van niet minder dan 600 miljoen gul
den. De aanvankelijke mening, dat
de A.K.U. in het geding was voor
300 miljoen en andere Nederlandse
maatschappijen nog eens voor het
zelfde bedrag, blijkt dus nog veel te
voorzichtig te zijn geweest.
Verenigd
De Duitse houders van na 1945 on
geldig verklaarde en door de staat
der Nederlanden onteigende aande
len, hebben zich verenigd in wat z\j
noemen de „Spalt-A.K.l\ A. G." en
zij beschouwen zich met andere A.K.
U.-aandeelhouders in de wereld als
eigenaren van het A.K.ü.-bezït in
Duitsland.
De theorie van.Lietzman ls, dat dc
ondernemingen daar gevestigd zijn.
waar het bezit van de maatschappij
zich bevindt en dat zou voor zijn
cliënten dan zijn op alle plaatsen
waar A.K.U.-vestigihgen in Duits
land zijn. De A.K.U. zou dus niet in
haar hoofdzetel Arnhem gevestigd
zijn en ook niet volledig onder de Ne
derlandse regering vallen. Volgens
deze theorie, die deskundigen kwali
ficeren als de theorie van „de schi
zofrenie der naamloze vennootschap"
zouden de aandeelhoudersrechten van
in Duitsland gevestigde Duitsers zich
buiten Nederland hebben bevonden.
Lietzman stelt nu, dat de staat dei-
Nederlanden geen recht had om bui
ten zijn territoir te onteigenen. Op
grond daarvan is hij tot de stelling-
gekomen. dat de A.K.U.-aandelen
van Duitsers, die zich in Duitsland
bevonden, nimmer onteigend zijn ge
weest of mochten worden.
Dat zou willen zeggen, dat de A.K.U.
ten onrechte duplicaat-aandelen aan
de Nederlandse staat zou hebben uit
geleverd en dat het beheersinstituut
in feite waardeloze stukken zou heb
ben verkocht. Deze waardeloze stuk
ken zijn inmiddels niet meer te her
kennen, omdat zij reeds lang zijn ver
wisseld voor nieuwe aandelen.
delijk vermogen een definitieve
streep getrokken", blijkt de Duitse
regering bij de behandeling van het
wetsontwerp in het Duitse parlement
te hebben verklaard: „Volgens Duitse
opvattingen is de werkingssfeer van
de inbeslagneming beperkt tot de
zich in het Nedwlandse gebied be
vindende vermogensbestanddelen van
rechtspersonen, zodat door de inbe
slagneming van de aandeelhouders
rechten de rechten van vroegere
Duitse aandeelhouders in de zich bui
ten Nederland bevindende delen van
het maatschappij-vermogen nooit zijn
aangetast. Deze opvatting wordt aan
Nederlandse zijde niet gedeeld".
Deze mededeling die wij in het offi
ciële verslag van de Duitse Bondsdag
aantroffen, stempelt de mededeling
van de Nederlandse regering aan de
Staten-Generaal als geheel onjuist.
Dat is de voornaamste reden waar
om de Kamercommissie besloot het
verdrag nu voorlopig maar opzij te
leggen tot de regering weet waar
zij met de Bondsregering aan toe is.
Het blijkt immers niet alleen het
hof van Karlsruhe te zijn dat de in
het licht van het „überleitungsver-
trag" onhoudbare theorie aanhangt.
Het is de Duitse regering zelf die de
ze opvatting huldigt en blijkbaar
meent dat zij met Nederland een ver
drag kan sluiten dat die theorie een
nieuwe rechtsbasis geeft. Waardoor
eigèndommen van Nederlandse onder
nemingen ter waarde van naar schat
ting meer dan een miljard gulden aan
die ondernemingen kunnen worden
ontnomen tegen een schadevergoe
ding van een bescheiden 280 miljoen
aan slachtoffers van de Duitse be
zetting in Nederland. De Nederlandse
regering vindt niet langer alleen een
nogal opportunistisch optredend
Karlsruhe-hof tegenover de Neder
landse belangen, maar de Duitse re
gering zelf die dat hof alleen maar
meer voedsel geeft.
Intussen worden in Duitsland de
voorbereidingen voor het proces
tegen AJK.U. voortgezet. Lietz-
mann heeft het Bundesgerichtshof
gevraagd een rechter aan te wij
zen voor wie het proces kan w or
den gevoerd. Het Bundesgerichts
hof heeft nu A.K.U. gevraagd
daarover zijn mening te zeggen.
Op grond van die uiteenzetting
zou het hof al meteen kunnen he
sluiten om geen enkele rechter
aan te wijzen. Maar of het hof dat
zal doen lijkt in het licht van wat
nu zelf de Duitse regering uit
spreekt niet al te waarschijnlijk.
*LANG EN VEEL
Geen verbazing bij
ingewijden
(Van onze Haagse redactie)
Minister Duns heeft zich overwerkt.
De ambtenaren van buitenlandse za
ken en alle in dc buitenlandse politiek
geïnteresseerden verbaast dit eigen
lijk niet, want mr. Luns is immers al
tijd op pad. Hij reist van conferentie
naar conferentie en als hij „thuis" is
werkt hij lang en veel.
Wij hebben getracht een zo volledig
mogelijk overzicht te geven van de
activiteiten naar buiten van de be-
Verweer
lleeds enkele jaren geleden heeft de
A.K.U. zich met succes verweerd
voor een Duitse rechter. Dit verweer
was en is dat er ten tijde van
de onteigening geen andere aan
deelhouders in de „Vereinigte Glanz
stoff" waren dan de rechtspersoon
A.K.U. zelf, die 100 procent van de
aandelen in de Glanzstoff bezat.
(Sinds enkele jaren is nu de „Verei
nigte Glanzstoff" zelf met aandelen
op de markt gekomen).
Er is volgens talrijke juristen van
faam geen twijfel 'aan. dat de aan
deelhouders gevestigd zijn in de
plaats, waar dc maatschappij, die
aandelen uitgeeft, is gevestigd. Voor
de A.K.U. is dit dus Arnhem, dus
binnen het Nederlands territoir.
Waar het aandeel zelf zich bevindt,
doet niets ter zake. Wat tot zorg
stemt, is echter dat de laatste tijd
door het Bundesgerichtshof te Karls
ruhe uitspraken zijn gedaan die op
bedenkelijke wijze tegemoet komen
aan de theorie van de „Spalt-A.K.U.
A.G.".
Ernstiger
Nog ernstiger is echter, dat de
Bondsregering bij de behandeling van
het wetsontwerp tot goedkeuring van
de Nederlands-Duitse overeenkomst
op zeer bedenkelijke wijze steun
blijkt te hebben gegeven aan deze
Spalt-theorie.
Terwijl de Nederlandse minister van
buitenlandse zaken in zijn memorie
van toelichting op het goedkeurings
wetsontwerp verklaarde: „Hiermee
is onder het hoofdstuk van het vijan-
WEKKER. Lady Janner, presidente
van dc Noordnollandsc rechtbank
draagt in haar handtasje een appa
raatje mee dat. in de keuken gebruikt,
begint te zoemen wanneer dc eieren
lang genoeg gekookt hebben. Lady
Janner gebruikt het echter wanneer
zij. achter de groene tafel gezeten, wil
weten wanneer de parkeertermijn van
haar auto buiten dreigt te verlopen.
Gaat de zoemer af, dan verdaagt de
presidente eventjes dc zitting, en
neemt maatregelen, dat zij niet op de
bon geslingerd wordt.
Lady Janner gaf haar kleine ge
heimpje prijs, toen haar collega me
vrouw Myrtle Mcgowan zich erover
beklaagde dat terwijl zij recht zat te
spreken, buiten ccn agent een boete
briefje van drie pond stond uit te
schrijven.
Metaalwerknemers
verontwaardigd
De werknemersorganisaties in
de metaalnijverheid die zowel
partner zijn in liet overleg met
j de werkgeversorganisaties in
de grote metaalindustrie als met
de werkgeversorganisaties in de
kleine metaalnijverheid hebben
met verontwaardiging kennis
genomen van een door de fede
ratie van werkgeversorganisa
ties in de kleine metaalnijver
heid aan de staatssecretaris van
sociale zaken en volksgezond
heid gezonden afwijzend tele
gram naar aanleiding van de in
de metaalindustrie overeenge
komen loonronde.
Dit optreden is voor hen niet begrij
pelijk. Immers de werkgevers hebben
bij herhaling hun waardering uitge
sproken over het georganiseerde
overleg. Dat men thans, zonder enig
overleg met de werknemersorgani
saties, een dergelijke stap doet, kan
dan ook niet worden gewaardeerd,
wanneer de werkgevers in de kleine
metaalnijverheid menen hun moeilijk
heden te moeten oplossen door op
onverantwoorde wijze zich te men
gen in de zaken van de metaalindus
trie en daardoor de realisering te
bemoeilijken van een door dezelfde
organisaties voor de mede in deze
bedrijfstak overeengekomen loons
verhoging dan wordt hiermede
op ernstige wijze het vertrouwen, dat
de basis van het overleg is, onder
graven. De werknemersorganisaties
willen dan ook uitdrukkelijk hun af
keuring uitspreken over deze actie
van de federatie, aldus mededeling
van de gemeenschappelijke metaal-
bewerkersorganisatics
Slachtoffers ramp in
Cairoiets beter
De Nederlandse arts dr. K. Vaan
drager, lid van de Nederlandse com
missie van onderzoek in C'aïro, heeft
donderdag meegedeeld, dat cr enige
verbetering is opgetreden in de toe
stand van dc drie levensgevaarlijk
gewonden van de ramp met het
K.L.M.-toestel bij Cairo.
„Er is meer hoop dan gisteren", zo
verklaarde hij, maar waarschuwde,
dat de patiënten nog steeds niet bui
ten gevaar zijn.
De drie gewonden zijn de Nederlan
ders Christian Hèndrick Fitsch, Ru
dolph Binkhorst en de Brit Robert
William.
windsman sinds 1 mei. Dat wij wel
licht toch niet alle vergaderingen en
buitenlandse gesprekken die in het
miniscule zakagendaatje van minister
Luns genoteerd staan, hebben weten
te vinden is vrijwel zeker. Ondanks
de mogelijke onvolledigheid ontstond
een indrukwekkende lijst.
2 en 3 mei: Conferentie in Brussel
over de Euromarkt:
4 en 5 mei: Politieke consultatie van
de ministers van de zes in Bonn;
6 mei: Conferentie Westeuropese
Unie in Bonn;
7 t/m 11 mei: N.A.V.O.-conferentie in
Oslo;
12 mei: Ministerraad in Den Haag;
15 mei: Conferentie van Benelux-mi
nisters in Brussel;
16 t/m 18 mei: Staatsbezoek president
i dr. A. Scharf van Oostenrijk aan Ne-
j derland
•19.mei: Conferentie Europese minis
ters in Brussel;
20 mei: Vergadering met de vaste
commissie voor buitenlandse zaken
van de Tweede Kamer;
23 en 24 mei: Begrotingsbehandeling
buitenlandse zaken in Eerste Kamer;
26 t/m 30 mei: Bezoek van de Joego
slavische minister van buitenlandse
zaken Popovitch aan Nederland;
29 mei t/m 1 juni: Ronde-Tafel-confe-
rentie in Den Haag;
2 juni: Ministerraad in Den Haag;
5 juni: Ronde-Taf el-conferentie;
6 juni: Benelux-overleg in Brussel
over Europese plannen van presi
dent De Gaulle;
9 juni: Ministerraad in Den Haag;
10 juni: Bezoek aan koningin Juliana
op Soestdijk;
12 juni: Conferentie van Europese mi
nisters in Brussel;
14 juni: 's Morgens Ronde-Tafel-con-
ferentie beëindigd, 's middags lunch
in sociëteit De Witte. Europees debat
in de Tweede Kamer, waarbij de mi
nister onwel werd.
Hr. Ms. opnemingsvaartuig Luy-
mes'', dat sinds 15 september 1958
in de wateren rond Nederlands
Nieuxo-Guinea hydrogafische opne
mingen heeft verricht, is donderdag
ochtend in de haven van Den Hélder
teruggekeerd. Dat gaf massale be-
groeetingen (foto boven), kleinef'
begroetingen (links onder) en gro
te 'begroetingen(rechts onder) na
22 lange maanden scheiding... De 21
maanden oude Erica Bott (links on
der) begroette haar vader, korporaal
Bott, niet bijster enthousiast. Dat
was geen wonder: hij 1 oas voor haar
een vreemde man", die zij nog nim
mer had gezien...
De Franse ministerraad heeft don
derdag besloten de te Evian in de
Frans-Algerijnse besprekingen ont
stane impasse niet van invloed te
laten zijn op de Franse houding in
Algerije: de eenzijdige Franse wa
penstilstand en andere, in samen
hang hiermee getroffen maatregeln,
zullen worden gehandhaafd.
Minister Louis Joxe zal binnenkort
naar' Algerije vertrekken, om zich
een oordeel te vormen over de toe
stand daar en toezicht uit te oefenen
op de uitvoering van de regerings
voorschriften.
WEEKMARKT IN LANNION MISLUKTE
Melkbussen leeggestort,
oogst vernietigd
De protestactie van de Bretonse boe
ren heeft zich donderdag gericht te
gen Launiou, waar de weekmarkt
werd gehouden. De stad werd door
barricaden, die de boeren op alle we
gen van enig belang oprichtten, vrij
wel geheel van de buitenwereld afge
sneden. In alle vijf districten van
Bretagne zijn de boeren, op bevel van
hun vakorganisaties, inmiddels be
gonnen met sabotagedaden.
Soms vernielen zij telefoonverbindin-
dingen, dikwijls laten zij hun melk
bussen leeglopen of vernietigen zij
hun oogsten. Langs de spoorlijnen
worden seinpalen onbruikbaar ge
maakt, wegen worden versperd met
omgehakte bomen.
De leden van de Franse nationale
vergadering die uit Bretagne komen,
y Op de binnenkort in het Rijksmuseum te Amsterdam te bezichtigen
S tentoonstelling Zxvedens Gouden Eeuw" zal men een van de kost- y
c baarste Zweedse kroonjuwelen', de kroon van koningin Lovisa UI- S
y rica, in 1751 vervaardigd, kunnen zien. Het kostbare kleinood werd
per vliegtuig naar Schiphol vervoerd, waar Ton Koot het in ont-
vangst nam. Eerst in het Rijksmuseum kon de heer Koot de zegels
y verbreken en het prachtige stuk met zijn 695 diamanten laten zien
S aan het hoofd van de afdeling zilver en goud, mevrouw M. Duyvene y
de Wit Klinkhamer. S
V%VVV\VV%*A\'WVVVVVVVVVVVVVVWVVVVVVVVVVVVVVVV\V
hebben een onderhoud met president
De Gaulle aangevraagd.
De oorzaak van de acties ligt in het
feit dat de Franse overheid slechts
aarzelend optreedt als de prijzen, die
de boeren voor hun produkten krij
gen. gaan dalen. Kool, artisjokken,
melk en vlees zijn in deze zomer
maanden al goedkoop. De overpro-
duktie leidt tot sterke prijsdalingen,
die volgens de boeren veel te laat
door de regering worden opgevan
gen met aankopen of subsidies.
Klaagschriften
In Lannion waren politie en gendar
merie met totaal 150 man aanwezig.
Toen de boeren ter sterkte van 500
man het gebouw van de onder-pre-
fektuur bezetten, keken de manschap
pen toe. De recretaris-generaal van
de prefectuur moest de klaagschrif
ten in ontvangst nemen. Na. een beto
ging die ongeveer een uur duurde,
gingen de boeren op verzoek van hun
leiders terug naar de ongeveer 100
landbouwtrekkers, waarmee zij de
wegen naar Lannion hadden ver
sperd. De marktdag in de stad werd
een stralende mislukking.
Een Bretonse boer liet de bussen, die
de gehele melkproduktie van zijn vrij
grote bedrijf bevatten, gistermorgen
demonstratief op een landweggetje
leeglopen.
Het Wereldgebeuren
Alles gratis!
De narigheid van de Bulgaren da
teert niet van vandaag of giste
ren. Dat heeft de enige koning
op zijn geweten die Hitier tjt zijn P|r"
soonlijke vrienden rekende, tsaar Bo-
ris. Wat de man heeft bezield om een
graag geziene gast in het hoofdkwar
tier van de Führer te worden is nooit
helemaal duidelijk geworden. In zijn
na zijn zelfmoord gevonden dagboek
schrijft Göbels telkens heel lofwaar
dige passages over de tsaar van Bul
garije. Deze speelde wel een heel hoog
spel. Toen de macht van de as Rome-
Tokio in het najaar van 1941 een
hoogtepunt bereikte, sloot Bons zich
bij de as-mogendheden ~an. In tie
week dat Duitsland Amerika de oor
log verklaarde, was Boris één der eer
sten die de Amerikaanse ambassadeur
van de oorlogstoestand tussen zijn
land en de geallieerden op de hoogte
stelde. Zo begon de ondergang van
Bulgarije. Boris beleefde die niet
meer, want in 1943 werd hij op een
morgen dood in bed gevonden. Hitier
was razend. Hij liet enkele Italiaanse
prinsessen, die hij verdacht de hand
in de moord te hebben geh d, naar
een vernietigingskamp brengen. Ter
wijl de machthebbers in Sofia kra
keelden over de opvolging, naderden
Russische troepen de grenzen. Oude
Bulgaarse steden, rijk aan gebouwen
en folklore, gingen in zwavel en bri
sant ten onder. Officieel was er nooit
oorlog tussen de U.S.S.R. en Bulgarije
geweest (Boris wilde niet alles op één
kaart zetten), maar Stalin gaf op
dracht het land als vijanc Jijk gebied
te beschouwen. Dat was niet zo heel
gek gezien, want Bulgaarse verkeers
knooppunten en vliegvelden waren in
Duits beheer „overgenome i".
Daarna viel het IJzeren Gordijn
over dit Balkan-land. Rondom
de prachtige St.-Alexander
Newsky-kathedraal in Sofia ver
dween de rijk bewerkte kledij sier
raden van Bulgaarse volkskunst
om plaats te maken voor het eento
nige kleursel van de communistische
jeugd. De economische toestand van
het land, die volgens onze maatsta
ven toch al niet erg hoog was. is er na
de bezetting door Rusland niet veel
beter op geworden. Er werd in 1959
een indrukwekkend congres gehouden
voor de arbeiders, waarin een vijf
daagse werkweek werd beloofd, een
gratis behandeling door dokter en
apotheker, gratis zwembaden, gebruik
van openbare keukens, gratis school
onderricht, gratis dit en gratis dat.
Alles voor niks! Aan het gejuich op
het congres kwam geen einde, want
ieder nieuwe spreker bood weer iets-
anders aan, dat binnen twee jaar gra
tis voor de arbeider zou zijn. De laat
ste vertegenwoordiger van de arbei
ders maakte het wel heel bont: hij
beloofde niets mefer of minder dan
universitaire opleiding natuurlijk
ook gratis voor ieder Bulgaars
staatsburger. Het werd niet verplicht
gesteld, maar wel aanbevolen. De par
tijbons zei er niet bij, wat men aaar
met al die academici moest doen,
want een middenstander zal liever op
de hoogte zijn van zijn vak dan zijn
kandidaatsexamen rechten doen en
een huisvrouw heeft meer aan goed
kopere levensmiddelen dan aan een
ingenieurstitel.
Maar al die zorgen heeft men voor
niets gemaakt. Want van heel
dat vreemde economische en
universitaire plan is niets terechtge
komen. Integendeel, de laatste maal
werd op het jaarlijkse Iandbouwcon-
gres in Sofia kritiek uitgeoefend op
de slechte vooruitgang.
Blijkbaar heeft, zoals in Wenen deze
week bekend werd, een viertal gene
raals er de brui aan gegeven. Niet zo
maar vier generaais," maar oude
vechtjassen. Mannen die tijdens de
nazi-capriolen van Boris niet een
groepje getrouwen de bergen introk
ken en het de Duitsers op allerlei ma
nieren onmogelijk maakten te foura-
geren. Zij zijn door het communisti
sche regiem erkend, maar toch altijd
min of meer achtergesteld bij de via
hun lidmaatschap van de communis
tische partij naar boven gekomen
stafofficieren. Een van die vier moet
verraad hebben gepleegd, want de
staatsgreep, die volgens inlichtingen
vrij primitief moet zijn geweest, is bij
de opperste heersers bekend gewor
den. EvEentjes is een stukje IJveren
Gordijn opgelicht van 'n la-1-', waar
men m het westen hoegenaamd geen
contact meer mee heeft. Het is niet
zo erg meegevallen. Voorlopig moe
ten de Bulgaren het nog doen met de
gratis-beloften. En ook in de rode sa
telliet landen kosten beloften niets.
Birma heeft aan twee communistische
functionarissen die de vorige maand uit
China vluchtten, politiek asiel verleend.
Een van hen is een voormalig officier
van liet leger, de andere een radiofunc
tionaris.
VIER BELANGRIJKE TRANSPORTEN
Dertigduizend zeemijlen
voor olieindustrie
De Nederlandse rederij L. Smit en
Co's internationale sleepdienst heeft
opdrachten ontvangen voor enkele
belangrijke transporten ton behoeve
van de olie-industrie. Vier sleepbo
ten zullen in de komende weken ge
zamenlijk een afstand van 30.000
zeemijlen afleggen, anderhalf keer
rondom de aarde.
De spectaculairste reis wordt zonder
twijfel die van de Oceaan: het tran
sport van een reusachtige meerstoel
van New Orleans naar Port Brega
in Libië, waar zij zal worden ge
bruikt door de grootste tankers. De
ze tocht, over een afstand van 6000
mijl, wordt gemaakt in opdracht van
de Esso. De meerstoel een reus
achtige „vogelkooi" met een door
snede van 40 meter, 24 poten van
elk 30.50 meter en een platform op
43 meter boven het wateroppervlak
is gemonteerd op een grote pon
ton, gezamenlijk gewicht: 3500 ton.
De Oceaan is onder commando van
kapitein J. Slotboom uit New Orleans
vertrokken.
Zwarte Zee
De Zwarte Zee 3 gaat voor de
McTermott International een reis
van 10.000 mfll maken: van Morgan
City aan de Golf van Mexico naar
Ras al Khafji in de neutrale zone
van Koeweit. De sleep is een woon
schip met accommodatie voor 160
man en een zwaar beladen ponton
met onderdelen voor een nieuw
pompstation. De Zwarte Zee 3 ver
trekt over enkele dagen.
Morgan City is tegen het einde van
deze maand ook het beginpunt van
de 6600 mijl lange tocht van de
Rode Zee en de Barentszzee ten be
hoeve van de Off Shore International
Aan de lange trossen komen te han
gen een drijVend booreiland en een
werkschip, die Port Gentil in Frans
equatoriaal Afrika tot bestemming
hebben.
