Stilte voor de „storm" in Zeeuwse veilingen
Seizoenvoorbereiding afgesloten
met verbetering van fustpark
Produkt voor meest biedende: dus veilingen
Aardbeien plukken in het klein-
fruitteelt centrum Kapelle. De
aardbeien ivorden in 2%-ons
doosjes gelegd, die met 'acht
tegelijk ia bakjes wordeti ge
zet.
(Foto P.Z.C.).
BIJ „TOEVAL" OP GEDACHTE GEKOMEN.
Veilingmeester St.-Annaland
heeft zorgen over fruit
Een rustige,middag in de vei
ling van St.-Annaland. In het
kantoor voert veilingmeester
A. J. Duyzer een telefoonge
sprek met een teler, die wel
licht informeert op welk tijd
stip hij zijn vroege aardappe
len kan aanvoeren. Achter in
de grote veilinghal zijn enk<ilc
timmerlieden bezig de aard-
appelkisten te herstellen.
Vlug en vaardig drijven zij de
spijkers in de smalle planken,
die blinkend wit afsteken te
gen het verweerde hout van
de kisten. Vele kapotte kis
ten worden op deze wijze her
steld om in het komende
aardappelseizoen, dat juist
weer is begonnen, dienst te
doen.
Het fustpark geeft ons de meeste
zorg. De exploitatierekening komt
nooit rond. Altijd weer zijn er
kisten tekort, ook al omdat vele
kisten tijdens het vervoer stuk
raken. Wij beschikken in totaal
over 60.000 veilingkisten. maar
dat is tijdens het hoogseizoen
niet genoeg. Daarom huren we er
nog 23.000 stuks van het Centraal
Bureau".
Dit vertelde ons de veilingmeester
Duyzer in St.-Annaland, die toe
geeft, dat het met de voorberei
dingen voor het nieuwe seizoen
nogal losloopt. Natuurlijk, de ma
chines moeten worden nagezien,
de gebouwen schoongemaakt en
hier en daar komt er eens een
verfje aan te pas. Daar houden
de voorbereidingen echter op.
Maar de zorg over het fust blijft.
Eigenlijk net gehele jaar door.
Het fust rouleert ongeveer 3 tot
4 maal per jaar, hetgeen bepaald
niet bevorderlijk is voor een lan
ge levensduur. Als men weet, dat
een aardappelkist een uitgaaf
vergt van 2,80, is het dus duide
lijk, dat men op de veiling soms
met een bedenkelijk gezicht de
gehele voorraad kisten naar kwe
kers en handelaren ziet verdwij
nen
De veiling St.-Annaland, die in hoofd
zaak is aangewezen op vroege
aardappelen en uien, behoort met
een omzet van tegen de twee mil
joen gulden per jaar tot de groot
ste van het eiland Tholen. Het
klein-fruit en de groente, die in
de omgeving van St.-Annaland
worden geteeld en die kwantita
tief niet groot zijn, worden ge
veild in Bergen op Zoom, zodat
het bestuur, behoudens de uitbe
taling, hierover verder geen zor
gen neeft.
HET IS STIL de laatste weken in de Zeeuwsb
veilingen. De stilte voor een storm, die straks
met volle hevigheid gaat opsteken. Maar in
de Zeeuwse veilingen zijn ze niet bang voor
dit zich plotseling ontketenend geweld, want
de voorbereidingen zijn getroffen om de
grote stroom van produkten op te vangen.
Tienduizenden, zelfs honderdduizenden fruit-
kisten staan in bijkans onafzienbare rijen in
de open fustloodsen of op de veilingterreinen.
Op het eerste sein kunnen ze onder de kwe
kers worden gedistribueerd. In dezelfde aan
tallen treft men op de veilingen chips en al
lerhande bakken en bakjes aan, om nog niet
te spreken van de kartonnen doosjes, waar
van de aantallen in de miljoenen lopen. Uiter
ste zorg is in de weken voorafgaande aan de
Huisvrouwen hebben het gelukkig
getroffen met 2V2 ons doosjes
Een telkenjare terugkerende zorg voor veilingdirecteuren en -bestuurders
is het op peil houden en uitbreiden van de voorraad emballage. Nog steeds
breidt de fruitteelt in Zeeland zich uit. Iedere kist meer, die op de veiling
wordt afgeleverd, betekent de aanschaf van nieuwe kisten en kratjes,
bakjes en dozen. Het is dus een voortdurend afwegen van belangen. Is het
fust nodig? Kan het betaald worden, zonder een te zware last voor de
veiling te vormen? Gelukkig zijn de omstandigheden voor de veilingen
zodanig, dat er jaarlijks wel wat aangeschaft kan worden. De cijfers zijn
soms bepaald indrukwekkend: zo heeft de veiling Kapelle voor het in
middels reeds begonnen seizoen niet minder dan vier miljoen kartonnen
doosjes gekocht voor aardbeien, frambozen, bramen enz. en de veiling in
Goes heeft zich met IV2 miljoen kartonnen doosjes tevreden gesteld. Hier
gaat het niet zozeer om de investering, dan wel om de enorme hoeveel
heid. Regelmatig komt het echter voor, dat „grote stukken" moeten wor
den aangeschaft, zoals duizenden of zelfs enkele tienduizenden standaard-
fruitkisten, die per stuks liefst 3,30 kosten. Dat kan in de papieren lo
pen!
terechtkomt, dank zij de naam
van de veiling, die op elke kist
of krat is geschilderd.
opening van het seizoen besteed aan het fust
park. Er is uitgebreid en vernieuwd; alles
binnen het raam van de begroting, want
fruitkisten zijn duur! De gebouwen zijn
schoongemaakt en zo nodig chemisch gerei
nigd, de machines nagezien, geolied, ge
smeerd of gereviseerd, kortom omstreeks de
maand juni is de veiling gereed om de grote
stoot op te vangen. Hoe goed de voorberei
dingen dan ook zijn geweest, altijd weer moet
er veel geïmproviseerd worden, want wie
weet tevoren hoe de oogst zal uitvallen, de
vraag zal zijn en de prijzen zich zullen vor
men? Van dag tot dag, soms van uur tot uur
is het aanpassen aan de steeds wisselende
omstandigheden. Dit alles maakt de veiling
tot een dynamisch bedrijf.
[doet dan vervoer in chips. Voor de
veilingen betekent dit een rationeler
werkwijze, maar misschien wel iets
j meer voorbereidingen aan het begin
van het seizoen. Want de miljoenen
doosjes moeten toch bij de kwekers
terechtkomen!
De wat onhandige bushelsde grote
ronde manden en frambozentubs
zijn inmiddels bij de meeste veilingen
grotendeels uit de circulatie genomen
en daarvoor in de plaats heeft men
efficiënter materiaal gekregen.
Toch blijven er wensen bij de veilin
gen op het gebied van de fustvoor
ziening. De veilingdirecteuren van
Kapelle en Goes vertelden ons, dat
zij liever eenmalig fust zouden wil
len gebruiken voor het harde fruit
dan de thans gebruikelijke standaard-
fruitkisten, die gemiddeld tweemaal
per jaar „rouleren". In verband met
de hoge kosten, die dit met zich mee
zal brengen een last van 7 a 8
cent per kg heeft men het gebruik
van eenmalig fust voor hard fruit
Een slaiulaardfruitkisl:, die onder het
hoofd „mcermalig fust" valt, gaat in
de regel 5 a 6 jaar mee, zodat de
veilingen bepaald niet elk seizoen
opnieuw grote hoeveelheden van deze
kisten moeten aanschaffen. Tijdens
het gebruik gaat naar schatting 1
of 2 op de honderd kisten verloren,
die soms dienst doen als vuilnisbak
en ook wel benut worden bij „zeep
kistenraces". Een Zeeuw, die enkele
jaren geleden een zakenreis maakte
naar Mexico en die langs een haven
plaats kwam, zag daar tot zijn niet
geringe verbazing op de kade een
fruitkist van Krabbendijke staan.
"Van het Zeeuwse fruit was geen
spoor meer te bekennen, maar de kist
maakte het redelijk wel!
De veiling Goes, die over 430.000
standaardfruitkisten beschikt
naast elkaar gezet de afstand
Vlissingen-Amsterdam ziet zijn
kisten eerst naar de kwekers
gaan, vervolgens komen ze vol op
de veiling en tenslotte zorgen de
bandelaren ervoor, dat kist met
inbond de binnenlandse en buiten
landse markten bereikt. De veiling-
moet dan maar zien, dat hij haar
lust terugkrijgt. In 08 of 90 van
de honderd gevallen gebeurt dat
inderdaad, want de handelaren lij
den niet graag een verlies van
f 2,50, f 2,of f 1,50, de huur
voor één kist. Op verschillende
plaatsen kunnen handelaren het
fust inleveren bij een i'ustcentrale,
via ivelke instelling de emballage
weer bij de betrokken veilingen
Beste reclame
De veiling is ook een plaats waar
veel geëxperimenteerd wordt. Dit
vormt een belangrijk onderdeel van
de voorbereidingen. Vroeger was het
bijvoorbeeld zo, dat consumptieaard
beien in chips werden aangevoerd
en verhandeld en wie een pondje
wilde kopen in de winkel, kon het
produkt los in een zak verkrijgen.
Verre van aantrekkelijk voor de ko
per en beslist geen reclame voor de
fruitteelt. Met deze gewoonte heeft
men al enkele jaren geleden gebro
ken. Consumptieaardbeien worden
thans in een kartonnen doosje ver
kocht, inhoudende 2Vs ons. Het doosje
dat eveneens wordt gebruikt voor
bramen, bessen en frambozen, wordt
gerekend tot het eenmalig fust, met
andere woorden het wordt slechts
eenmaal gebruikt.
Voor de huisvrouw is dit een bijzon
der plezierige wijze van kopen en dat
is de beste reclame voor het Zeeuwse
kleïnfruit, dat in geheel Nederland
wordt geconsumeerd. Het is begrij
pelijk, dat een enorme hoeveelheid
van deze kartonnen doosjes benodigd
is voor één enkel seizoen. Alleen al
in het kleinfruitcentrum Kapelle zijn
er 4.000.000 stuks aangeschaft.
De doosjes worden acht stuks tege
lijk in aardbeienbakjes of -kratjes
vervoerd. Een methode, die beter v'ol-
Mel een wagentje komen de
fruittelers het fust afhalen op
de veiling.
(Foto P.Z.C.).
nog niet kunnen invoeren. „Jammer"
meenden de beide directeuren. „Het
zou een hele vooruitgang zijn". Voor
het seizoen aanvangt hebben de vei
lingen er zorg voor te dragen, dat een
flinke voorraad „bekleding" aanwe-
het fruit in kisten veel gebruik ge-
zig is. Er wordt bij het sorteren van
maakt van golfkarton, wikkels en
handwol, teneinde het fruit te be
schermen tegen ongunstige invloeden
van buiten. Ook dit vormt een onder
deel van de voorbereidingen voor het
nieuwe seizoen.
Ontwerpen
Experimenteren is haast een lief
hebberij van elke veiling. Want
ieder experiment dat slaagt,
Aanvoer van fruit op de veiling
te Kapelle.
(Foto P.Z.C.).
maakt het werken weer gemak
kelijker. De veiling in Goes heeft,
zo vertelde ons directeur S. G.
Nootenboom, volgens idee een sor-
teermachine met transportband
laten ontwerpen, die zelf de fruit
kisten aanvoert en weer naar de
opslagplaats dirigeert. Daar komt
geen mensenhand aan te pas. Ook
het intern transport van de veilin
gen vergt 'n grondige voorberei
ding, die na eenmaal afdoende te
zijn geregeld telkenjare weer zijn
vruchten afwerpt. Vijftien, twintig
jaar geleden werd elke fruitkist
stuk voor stuk versjouwd. Nü
wordt gebruik gemaakt van steek-
wagens, met een capaciteit van
7 tot 8 kisten en zelfs van hijs
trucks, die met een enkele greep
30 tot 40 kisten tegelijk verzetten.
Hoeveel werk en voorbereiding
dit bespaart is duidelijk.
Met de directeur van de veiling Goes
hebben wij voorts nog gesproken over
de taak van de provinciale organi
satie van tuinbouwveilingen in Zee
land, die o.m. tot doel heeft de be
hartiging van de belangen van de
veiling en haar leden. Op alle groente
en fruit wordt een kleine heffing
geheven, die jaarlijks rond een halve
ton in het laadje brengt. Een groot
gedeelte hiervan gaat weg aan sub
sidies, o.a. aan proefstations voor de
tuinbouw in de volle grond. Indirect
profiteren de telers dus weer van de
ze heffing in de vorm van adviezen
en voorlichting, die zij krijgen van
het proefstation.
Zo staan de veilingen nu alweer
aan het begin van een nieuw
seizoen. De aanvoer van aard
beien begint al aardig te lopen,
maar de „grote storm" moet
nog komen. Met spanning ziet
Iedere veiling de storm tege
moet. Met vertrouwen ook,
want de voorbereidingen zijn
getroffen!
landen voor, maar Nederland
heeft daar vele tientallen jaren
geleden al definitief mee af
gerekend.
„Min of meer bij toeval is men op
de gedachte gekomen het produkt
aan de meest biedende te verko
pen". Deze simpele, maar toch zo
veelzeggende zin staat te lezen
in „De betekenis van onze tuin
bouwveilingen", 'n uitgave van de
Provinciale Organisatie van vei
lingen in Zeeland van 1957. Erg
eenvoudig zal men zeggen. Er is
toch echt niet zoveel wijsheid voor
nodig om dit te begrijpen. Inder
daad, maar 60, 70 jaar geleden
lag de situatie geheel anders. De
tuinder mocht al blij zijn als er
een opkoper bij hem verscheen,
die zijn produkten wilde kopen.
Nadat de gedachte eenmaal was
ontwikkeld: „verkopen aan de
meest biedende", is men geleide
lijke gekomen tot do stichting
vah veilingen. In feite is de vei
ling dus een soort kunstmatige
markt in het produktiegebïed. Het
doeltreffende „kloksysteem" zorgt
ervoor, dat de telers steeds het
hoogste bedrag ontvangt, dat een
der kopers wil besteden.
Gunstig klimaat
Het klimaat was uitermate gun
stig, toen over het gehele land
een netwerk van veilingen werd
gesticht. In de omringende lan
den en in mindere mate ook in
ons eigen land, nam de industria
lisatie rond de eeuwwisseling een
grote vlucht. Er was voor een
agrarisch land als Nederland een
taak weggelegd om deze indus
triegebieden van groente en fruit
te voorzien. Dit stimuleerde de
teelt in belangrijke mate, mede
dank zij het feit, dat de produkten
via veilingen konden worden afge
zet. Op zijn beurt werkte het vei
lingwezen weer stimulerend op de
teelt en iedere uitbreiding van de
teelt betekende weer uitbreiding
van de veilingen.
Dank zij deze wisselwerking zijn
de veilingen uitgegroeid tot mach
tige bolwerken, die in de huidige
tuinbouw onmogelijk zijn weg te
denken. Dit is het wat veiling-
directeur S. G. Nootenboom in
Goes ervan zegt: „Als er geen
veilingen waren, zouden er onmïd-
delijk opgericht worden".
Op de veilingen wordt het tuin-
dersprodukt naar soort, gewicht
en kwaliteit gesorteerd, teneinde
het zo aantrekkelijk mogelijk te
maken voor de kópers. Een be
langrijk onderdeel van het vei-
lingwêzen is de openbare prijs
vorming. Lees er de krant maar
op na: dagelijks treft men de
veilingnoteringen aan.
De koper moet echter méér weten.
Hij moet op de hoogte zijn van
de markt in binnen- en buitenland.
Dit alles is voor hem bepalend
welke prijs hij zal betalen voor
een partij appels of peren of een
ander soort fruit. Voor sommige
fruit- en groentesoorten, vooral
de aan bederf onderhevige pro
dukten, gelden minimumprijzen.
Komt rrien beneden deze mini
mumprijs, dan wordt het Centraal
Bureau van Tuinbouwveilingen
eigenaar van de produkten. De
betrokken groente of fruit kan
vervolgens uit de markt worden
genomen, hetzij voor conservering
dan wel voor vernietiging. De
minimumprijzenfondsen vormen
op deze wijze een soort van onder
linge verzekering tegen marktbe-
derf.
Grote bedrijven
Dc veilingen zijn in de loop der
jaren uitgegroeid tot ware bedrij
ven. met vele tiéntallen, soms
honderden werknemers. Zij be
schikken over sorteer- en paksta-
tions, neerzetruimten, kantoren,
afmijnzaal en koelhuizen. Vele
veilingen zijn al uit hun „jasje"
gegroeid. Alleen al in Zeeland zijn
daar voorbeelden genoeg van te
vinden. Een enkele greep: St.
Annaland en Goes hebben een
nieuwe veiling gekregen, Kapelle,
Terneuzen en Krabbendijke heb
ben belangrijk uitgebreid.
Gedurende een groot deel van
het jaar heerst grote bedrijvig
heid in de Zeeuwse veilingen en
het komt niet zelden voor, dat
het personeel tijdens topdagen
vele uren moet overwerken. En
tijdens de rustige periode, voor
de Zeeuwse veilingen in hoofdzaak
mei, juni, is er weer de zorg voor
het fustpark. Want de kisten en
kistjes, bakjes en doosjes vormen
eveneens een onmisbaar element
in dc schakel, welke de veiling
vormt tussen producent en consu
ment.
Hoogopgestapeld in de fust-
loodsen van de Zeeuwse veilin
gen wachten de tienduizenden
standaardfruitkisten op liet
ogenblik, dat het fruitseizoen
iii volle gang zal zijn.
(Foto P.Z.C.).
Tijd van opkopers
al lang voorbij
ER IS EEN TIJD geweest,
dat de veiling nog een onbe
kend begrip was in de Neder
landse samenleving. Nauwe
lijks 70 jaar geleden was de
tuinbouwer, die méér produk
ten voortbracht dan beno
digd was voor eigen behoefte
en de onmiddellijke omge
ving, min of meer een „speel
bal" van de goedwillendheid
van opkopers. De tuinder
was veelal onbekend met de
markt en de opkoper, die
daarvan terdege op de hoog
te was, hield met deze weten
schap rekening. Resultaat
enkele centen minder per kg
voor dc tuinder.
Dc tuinder beschikte overigens
ook over enkele andere moge
lijkheden om zijn groente of
fruit af te zetten. Hjj kon zjju
produkten naar een consump
tiecentrum sturen of zelf met
zjjn waren op do markt gaan
staan. l)o meest gebruikelijke
methode was echter de verkoop
aan een opkoper. Deze vorm
van afzet komt nog in tal vau
