ZUID-TIROL
getergd land met
gastvrije mensen
„BELEGDE BROODJES" VOOR
ENERGIE VAN SATELLIETEN
M
PROVINC I ALB ZEEUW SE COURANT
ZATERDAG 10 JUNI 1963
Actueel probleem ten zuiden van de Brennerpas
In de komende maanden zullen weer duizenden vakantie
gangers over de Brennerpas naar het zuiden trekken. Ze
zullen daarmee van Tirol over de Italiaanse grens Tirol
binnenrijden en de meesten zullen er nauwelijks iets bij
zonders aan vinden, want ten zuiden van die grens is men
even gastvrij als ten noorden en men weet er de proble
men goed voor zichzelf te houden. Slid Tirol loopt niet te
koop met z'n tragedie, die al ruim veertig jaar duurt en die
de toerist niet zal raken. Tenzij het opgekropt gemoed van
de 22Ü.000 Süd Tirolers zich niet langer Iaat ringeloren en
er weer relletjes ontstaan of dynamiet ontploft, zoals in de
afgelopen maanden weer het geval is geweest, terwij! de
kwestie Süd Tirol de tragedie van een van de meest geterg
de minderheden in Europa in de algemene vergadering van
de Verenigde Naties aan de orde kwam.
Ook daar wist men geen raad met
deze erfenis uit de eerste en de
tweede wereldoorlog tegelijk. Italië
en Oostenrijk moesten er maar
eens over praten, zo dacht men en
anders zou de kwestie wel eens
voor het internationale gerechts
hof te Den Haag kunnen worden
gebracht. De besprekingen tussen
de Oostenrijkse en Italiaanse mi
nisters van buitenlandse zaken lie-
Den al vast. toen er alleen nog
maar over de agenda gepraat werd
en over de vraag of bepaalde Oos
tenrijkse voorvechters van de vrij
heid voor Süd Tirol de besprekin
gen al dan niet zouden kunnen bij
wonen.
En zo is de kwestie Süd Tirol weer
of nog altijd in het slop en dat.
terwijl hier eigenlijk geen langer
uitstel verantwoord is omdat dit
gebied een etterend gezwel is te
gen liet in liet zuiden van Europa
toch al zo gevoelige been van de
Europese eenwording. Niet voor
niets staat er langs de Brenner-
route in grote letters langs de weg
gekalkt: „Frellieit fitr Slid Tirol]',
niet voor niets zijn er jj-uist in dit
gebied veel Italiaanse kazernes....
In 1919
Het is allemaal begonnen in de
eerste wereldoorlog, toen Italië
toevallig aan de goede kant vocht
en bij de puinhopen van de laatste
resten van het Oostenrijkse im
perium met succes de waarde van
een goed te verdedigen grens aan
de Brenner, in dc bergen, kon be
pleiten waardoor in 1919 bij liet
verdrag van Saint Germain Süd
Tirol met een paar pennestreken
van Oostenrijks tot Italiaans ge
bied werd. Maar daarmee waren de
Süd Tirolers nog geen Italianen.
Zij waren niet voornemens om hun
volksaard, hun taal en cultuur te
verloochenen cn zijn dat nu. ruim
veertig jaar later nog niet. Süd
Tirol wil nog altijd zichzelf zijn en
vecht verbeten door met tot nu toe
vreedzame middelen. Süd Tirol is
echter intussen het gebied gewor
den, waar men jodelt met weemoed
inplaats van met vreugde en waar-
cultuur en volksaard door een af
wisselend geraffineerde en sabote
rende politiek van Italië langzaam
ondergaan. Relletjes maken van
tijd tot tijd duidelijk, dat de voor
de toeristen zo vriendelijke sfeer
van dit gebied het vernis is waar
achter de verbetenheid van een van
de meest getergde Europese min
derheden schuilgaat. Süd Tirol was
een van de gebieden, waar Italia
nen na de eerste wereldoorlog de
pap gingen roeren, zulks met gr oot
overleg en niet alle moeite om aan
branden te voorkomen.
Zij roeren nog en de pap stinkt,
dat merkt ieder, die in Süd Tirol
over politiek begint. De Duitstalige
Süd Tirolers kijken schichtig om
zich heen wanneer ge vraagt hoe
het allemaal zo gekomen is en
meestal zullen ze zich aan een dui-
Albergo Unterhojer
nou ja, zaken zijn zaken maar
het zijn twee noorden, die na JfO
jaar nog niet bij elkaar passen
omgedoopt in Bressanonc. Straat
namen werden omgedoopt en zelfs
op kerkhoven werden Duitse na
men van Süd Tirolers vcr-Itali-
aanst. Vooral uit het onderontwik
kelde en straatarme zuiden van
Italië, uit Apulië en Calabrië wer
den duizenden Italianen naar Süd
Tirol gebracht, waarbij de gedach
te voorstond, dat liefde niet kijkt
naar nationaliteit of politieke ge
schillen cn dat de Italianen door
gaans een vruchtbaar volk vor
men. Italianen kregen de functies
bij politie en justitie cn vele andere
takken van het ambtelijk bestaan.
De Süd Tirolers konden zich plot
seling aan de loketten van post
kantoren of stations niet meer ver
staanbaar maken.
Huizen worden gevorderd voor
Italianen, die soms nimmer enig
comfort hadden gekend, het toilet
als koelbox gebruikten eu de fae-
caliën in krantenpapier verpakt
uit het raam wierpen. En toch wil
de Süd Tirol maar niet Italiaans
worden. Hitler en Mussolini spra
ken er eens over en de Süd Tirolers
kregen de kans om „Heint in's
Reich" te keren, waarvan er 70.000
gebruik maakten, die na de oorlog
voor liet merendeel weer terug
kwamen omdat er maar één Süd
Tirol is, ook al is de vrije menings
uiting er tot op de dag van van
daag een nogal vaag recht, dat met
de nodige voorzichtigheid gehan
teerd dient te worden.
Voor de arme Italianen werd Süd
Tirol een paradijs. Er werd indus
trie gesticht, er werden flats ge
bouwd, maar de Süd Tirolers ko
men aan de nieuwe huizen tot op
de dag van vandaag nauwelijks
te pas. Is het dan eigenlijk èen
wonder, dat onlangs in een in aan
bouw zijnd flatgebouw een grote
hoeveelheid TNT werd gevonden?
Zo zijn de Süd Tiroler s min of
meer uit de steden verdrongen en
zo leven zij veertig jaar onder ter
gende omstandigheden. Soms doet
weer een of andere maatregel de
fiolen der gramschap overvloeien
en ontstaan er incidenten, die met
traangasbommen bedwongen wor
den.
(lelijk antwoord onttrekken. Do
Italianen zullen op uw vragen ecu
fel antivoord geven en U een glas
wijn aanbieden, waarmee zij dan
een dronk uitbrengen op Italië met
de aloude kreet: „Italia fine al
Brenncro".
I talianisering
De Italianisering van Süd Tirol is
een moeizaam karwei gebleken,
waar vooral Mussolini zich nogal
wat moeite voor heeft getroost.
Süd Tirol ging Alto Adige heten.
Bozen werd Bolzano. Brixen werd
En soms krijgen dc Süd Tirolers
weer nieuwe hoop, zoals ook in
1946, toen betere tijden schenen
aan te breken. De Italiaanse mi
nister De Gasperi en de Oosten
rijkse minister Gruber onderteken
den in Parijs een overeenkomst,
die voorzag in volledige gelijkbe
rechtiging van Süd Tirol. Et zou
den bijzondere maatregelen wor
den getroffen om het volkskarak
ter te beschermen, om de economi
sche eu culturele ontwikkeling van
het Duits sprekende deel van de
bevolking te verzekeren.
De Süd Tirolers zouden onderwijs
krijgen in eigen taal, die in de of
ficiële en publieke sfeer gelijkge
steld zou worden met het Italiaans,
zoals bij de verdeling der officiële
functies de Tirolers en de Italianen
zelf. Süd Tirol zou verder een re
gionale autonomie worden eu het
gebied verkeerde in feeststem
ming, want de overeenkomst
scheen even hoopvol als de glim
lach op de gezichten van de twee
ondertekenende ministers. Groot
werd de teleurstelling, want de
Italianen gingen de uitwerking van
de overeenkomst op hun eigen ma
nier interpreteren. Zij gingen
knutselen aan het verdrag dat hen.
niet sympathiek kon zijn, aange
zien het ging ora het terugtrekken
van twee stevige armen ui® de
Tiroolse pap, die in het vervolg nog
maar met een vinger geroerd zou
kunnen worden eu dat, terwijl de
andere winst van de eerste wereld
oorlog: Slovenië. Istrië en het stuk
Adriakust met Zara als middel
punt al verloren was gegaan cn
Süd Tirol als enige nationalistisch
idool was overgebleven. Zeker, in
1948 kwam de regionale autonomie
tot stand, maar pas nadat de Ita
lianen de provincie Trentino aan
Süd Tirol hadden geplakt. In Tren
tino wonen 394.000 Italianen en
van de 334.000 inwoners van de
provincie Bozen zijn er 220.000
Süd Tirolers. De verhouding is dui
delijk, de toestand eigenlijk ook
cn het is logisch dat de Süd Tiro
lers er aanvankelijk niets voor
voelden om onder deze omstandig
heden mee te werken, maar het
tenslotte toch deden omdat er niets
anders opzat. Aan het hoofd van
de „Region" staat een regionale
raad, die uit de verkiezingen naar
voren is gekomen en uit zijn mid
den een president van de regionale
regering kiest, waar van steeds een
Italiaan voorzitter is. In de regio
nale raad, die in Trento en niet in
Bozen zetelt, hebben 15 Süd Tiro
lers en 33 Italianen zitting.
Twee talen
Do zogenaamde autonome provin
cies hebben op het gebied van han
del, industrie en onderwijs wetge
vende macht, maar van de wette
lijke maatregelen wordt een groot
deel door de Italiaanse Tegering
afgekeurd, terwijl beroep wel voor
het gehele gebied, maar niet voor
een afzonderlijke provincie moge
lijk is. Op het punt van gelijkbe
rechtiging i au de twee talen ging
or ook iets mis, want de zoge
naamd autonome organen moesten
dc Italiaanstalige ambtenaren
overnemen en in de provincie Bo
zen is 85 van de ambtenaren
Italiaans.
De kinderen zouden onderwijs krij
gen in eigen taal, maar er is ge
brek aan schoolgebouwen. Op de
middelbare scholen overwegen dc
Italianen. Het Duitse Schulamt in
Bozen staat onder Italiaanse lei
ding, de Duitse onderwijzers wer
ken in los verband, kunnen niet
bevorderd worden en de Duitse
oud-onderwijzers krijgen geen
pensioen. Vrijwel alle kleuterscho
len worden nog geleid door een ir-
i edentistischc Italiaanse oi-ganisa-
tie. hetgeen wil zeggen door lieden,
die nogaltijd lijden aan de ge
dachte Italia irredenta oftewel dc
„onverloste" Italiaanse gebieden
als Triest, Malta, Tessin. Nizza en
Corsica terug aan Italië. Na 1946
dat moet gezegd zijn er op
het gebied van do volkscultuur
meer vrijheden ontstaan. Er zijn
vele verenigingen cn overkoepelen
de organisaties, die evenwel vrij
wel geheel zichzelf moeten bcdrui-
Sterzing, een van de plaatsen in
Zuid Tirol, die Oostenrijks bleven,
naar uiterlijk en naar innerlijk
Jerkeerstipy
pen. waarbij het feit. (lat de Itali
aanse verenigingen rijksbijdragen
ontvangen, de Süd Tirolers mate
loos ergert.
„Süd Tirol ist Deutseh", staat cr
langs de Bvenner-route gekalkt.
„Frcihoit für Süd Tirol, ist was
wir wüuschen", zei de jongen bij
oen benzinepomp In Bozen óns,
maar langzaam gaat Süd Tirol
worstelend onder in de poel van
Italiaanse intrigues. Ei- wordt in
dit gebied nog wel gefluisterd over
een kostbare Hitlersehat, die tegen
het einde van de oorlog in dit ge
bied verborgen zou zijn en nimmer
gevonden. Als die schat er is,
vormt die echter nog niet de groot
ste rijkdom van dit vriendelijke
gebied, de grootste rijkdom—van
Süd Tirol is het nationaliteitsbe
sef, de verbeten vrijheidszin van
een minderheid van 220.000 gast
vrije mensen in een land. dat in
nood is, maar nochtans weer dui
zenden vreemdelingen gastvrij zal
ontvangen.
Een optocht van Siid-Tirolcrs, zo
als hier in het Pustertal, is meer
dan een folkloristisch gebeuren,
maar de Italianen begrijpen daar
niets van.
|ll!llllllllllilllllllllllllllllll]llll!ll|illllllllllllllllllllll!llll||||||||||||||||||||l!l
Zesjarig jongetje vijlde
aan zware granaten
ij Een 6-jarig Bergen op Zooms j|
jongetje is nauwelijks aan de
ff dood ontsnapt. Dat ontdekte f|
zijn vader, nadat hij donder- n
dagmorgen op het politicbu-
reau had gemeld, dat hij zijn
zoontje een granaat had afge-
pakt. Bij het onderzoek door
de politie bleek, dat het jon-
jü getje nog meer granaten in
zijn bezit had en dat hij bezig
was geweest deze af te vijlen, ff
p De hulpverleningsdienst stelde ff
vast. dat het arsenaal bestond
H uit een scherpe rookgranaat, ij
een scherpe brisantgranaat en
een artilleriegranaat. Wanneer
Ij het ventje was doorgegaan l|
H met vijlen, zouden de projectie- ff
len zeker zijn ontploft,
ij Hij had de granaten gevonden
Ij op een opslagplaats van oud
M ijzer. Daar dit terrein was af-
gesloten is het jongetje ver- §1
H moedeiijk onder het prikkel-
draad doorgekropen. De hulp-
s verleningsdienst zal de opslag-
plaats op explosieven c-ontro-
leren.
Mlllllllllllllillllllllllllllllll!lllllllllllllllllllillillilllllllllllllllllllll||||||]jj
Algerijnse commissaris is
door Duitser vermoord
De politie in Algerije heelt donderdag
twaalf mensen gearresteerd, onder
wie vjjf deserteurs van het eerste i -
regiment valscherintroepen van liet I
ontbonden vreemdelingenlegioen, en
de moordenaar van de commissaris 1
van politie in Algiers, Roger Gavou-
ry. De commissaris werd op 31 mei 1
geslagen en doodgestoken in zijn I
woning, klaarblijkelijk door legen-
standers van De Gaulles Algerye-
politiek.
Volgens de politie is Gavoury's moor
denaar een Duitse parachutist. De
woordvoerder van het Franse be
stuur in Algerije, Jacques Coup de
Fréjac, zei dat de vijf deserteurs uit
het legioen werden verborgen gehou
den in de huizen van personen die in
medisch en handelskringen in Al
giers een naam hebben.
„Dc agenten waren pijnlijk verbaasd
toen zij in één der kamers waarin
de deserteurs huisden, hakenkruisen
aantroffen. De mannen waren ge
wapend met pistolen en granaten",
aldus Coup de Fréjac.
9 In de Sowjet-Unie is een regerings
decreet uitgevaardigd dat de verbetering
van hot talenonderwijs beoogt. Kennis
van talen bij specialisten en brede Wrin
gen der werkende bevolking is van groot
j belang voor de ontwikkeling der intcr-
I nationale banden, aldus het decreet
K.N.S.M. bestelt
drie schepen
Dc Koninklijke Nederlandse Stoom
boot Maatschappij N.V. heelt weder
om aan een tweetal Nederlandse
scheepswerven bouwopdrachten ver
strekt. r>e N.V. Sen eepsbo uw wc r f
Gebrs. Pot te Bolnes kreeg opdracht
tot het bouwen van twee schenen in
de zogenaamde „Es-klasse", shelter-
deck vrachtschepen met passagiers-
accommodatie van circa 7100 ton
draagvermogen.
Eenzelfde type schip werd besteld
bij C. van der Gicssen en Zonens
scheepswerven N.V. to Krimpen aan
de IJsel. Het aantal in bouw of be
stelling zijnde schepen voor rekening
van de K.N.S.M. steeg hierdoor tol
acht.
Algerijnen betreuren
arrest van Ben Bella
Een Algerijnse woordvoerder heeft
in Evian verklaard, dat het niet be
moedigend is dat de Franse regering
nog steeds niet bereid is Mohammed
Ben Bella en de vier andere Alge
rijnse nationalistische leiders vrij te
laten.
Het op een of andere wijze betrekken
vnn deze vijf leiders bij dc onderhan
delingen kon een zeer gunstige in
vloed op hét verloop van dc confe-
I rentle hebben, aldus de woordvoer
der.
Automobilist A voert de juiste ver
lichting, doch de bestuurde.) van auto
B weet niet hoe het hoort cn ver
blindt niet alleen de bestuurder van
auto C met zijn on gedimde koplich-
ten, doch ook A ondervindt, via zijn
binnenspiegel hinder van de grote
lichten van de achter hem rijdende
auto.
De A.N.W.B. adviseert dat in zo'u
geval C, die met gedimde lichten
rijdt, en door de ongedimde lichten
van B wordt gehinderdniet zijn
ongedimde koplichten moet ontste
ken al duurt dit maar even
want dan zit A met recht tussen
twee verblindende vuren!
0 Het Oostduitsé persbureau A.D.N.
meldt, dat in het gebied van Dresden
twee massagraven uit de laatste oorlog
zijn gevonden. Zij bevatten de geraamten
van 80 tot 100 hoofdzakelijk Russische en
Poolse krijgsgevangenen, die door de
Duitsers utfoe weken voor do capitulatie
van Duitsland waren doodgeschoten.
AMERIKAANSE VINDING
Dr. Robert W. PiUÜ,
leider van de afdeling
„General Atomic Divi
sion", van „General
Dynamics", heeft ver
klaard, dat thans een
„belegd broodje" is ge
construeerd, dal in
staat is zonneënergic
op te nemen en om te
zetten in elektriciteit,
die gebruikt kan wor
den om satellieten en
ruimteschepen energie
te geven.
De „broodjes" bestaan
uit een reeks kleine
thermo-elektrischc cel
len. geplaatst tussen
gemetalisecrde plastic
lappen. Deze broodjes
die zo worden ge
bouwd. dat zij kunnen
wórden opgevouwen,
kunnen, als het ruimte
schip eenmaal los van
de aarde is. worden
uitgeklapt, zodat dc
energievoorziening kan
beginnen.
Het tot nog toe toege
paste systeem van fo
to-elektrische cellen
(zonnebatterijen)
werkt weliswaar vol
gens oen simpeler prin
cipe, omdat de cellen
de zonneënergic direct
omzetten in elektrische
energie. Maar deze
batterijen zljm zeer
kwetsbaar en gaan snel
kapot als gevolg van
botsingen met meteo
rieten of door dc ster
ke radio-actieve stra
ling.
De zonnc-hroodjcs zet
ten de energie van de
zon eerst om in lütte
die dan weer wordt
omgezet in elektricir
feit. De broodjes heb
ben echter een grote
bedrijfszekerheid en
zijn betrekkelijk onge
voelig voor de schade
die in de ruimte kan
ontstaan.
