PAGIJm
Nederlandse ouders: te weinig
aandacht voor mondverzorging
~Öan ozóuto
C tot OZOtiW
MAÏZENA
DURYEA
VRIJDAG 9 JUNI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
CIJFERS DIE VERONTRUSTENDE TAAL SPREKEN
Zestig procent der kinderen
verzorgt het gebit onvoldoende
(Van onze redactrice)
,Wie uit een gezin stamt, waar hem van jongsafaan met de pap
lepel de stelregel is ingegoten dat tandenpoetsen na elke maal
tijd, bij het opstaan én voor het naar bed gaan een hoogst be
langrijke zaak is, vindt het vanzelfsprekend om deze gewoonte
in te passen in zijn dagpatroon, en later die gewoonten ook door
te geven aan zijn kinderen. Hij vindt dit alles waarschijnlijk nor
maal, dat hij wellicht vreemd zal opkijken van de volgende cij
fers:
1 op de 10 kinderen poetst nooit zijn tanden;
1 op de 20 kinderen heeft nog nooit tandpasta ge
proefd;
5 van de 10 kinderen poetsen zo nu en dan hun
tanden;
60 pet. van de Nederlandse kinderen verzorgen hun
tanden niet goed.
Dit zijn enkele van de voornaamste gegevens, die resulteerden uit liet
onderzoek over mondhygiëne, gehouden onder zestigduizend leerlingen
van lagere scholen in Nederland. Het werd in 1959 opgezet om een indruk
te krygen van de mondhygiëne by de Nederlandse schooljeugd en van een
aantal factoren die deze kunnen beïnvloeden, zoals leeftijd van de kinderen,
geslacht en milieu. De enquête werd schriftelijk gehouden door formulieren
met vragen te verzenden aan een groot aantal onderwijzers (ruim twee
duizend), dank zij wier medewerking de onderzoekers gegevens kregen
over ongeveer zestigduizend kindereu van 6 tot 14 jaar.
Bij wie thuis poetst vader elke dag
zijn tanden; bij wie thuis moeder?
Wie krijgt bij het naar bed gaan wel
eens een snoepje of een koekje? Hoe
vaak per jaar ga je naar de (school-
of privé-) tandarts?
De toestand op het gebied der
mondhygiëne in Nederland, die
nog lang niet rooskleurig blijkt
te zyn, kan misschien het best
geïllustreerd worden door deze
conclusie: Zestig procent van de
Nederlandse kinderen verzorgen
hun tanden niet goed. Een percen-
De belangrijkste vragen waren:
Wie heeft nog nooit tandpasta ge
proefd? Wie poetst nooit tanden?
wie poetst zo nu en dan tanden?
Wie poetst dagelijks? Wie poetst
meer dan eenmaal per dag? Bij wie
is op het ogenblik thuis geen tube
tandpasta aanwezig? Wie moet er
van thuis tanden poetsen? Wie ge
bruikt een tandenborstel samen met
broertjes, zusjes, vader of moeder?
(Advertentie)
Miljoenen moderne vrouwen
voelen zich met o.b. tampon»
•veilig - altijd en overal!
Want de o.b.-methode is beter
om de volgende redenen:
o.b. geeft Onmerkbare Bescherming:
®.b. tampons, inwendig gedragen, voelt
men niet, merkt men niet. ziet men niet.
Gemakkelijke toepassing:
Bii o.b.tampons heeft men geen schuif-
koker nodig. Men kan ze meenemen ia
het kleinste tasje en na gebruik onge
merkt wegdoen.
Volkomen bewegingsvrijheid:
Niet langer gehinderd door gordel,
zwachtel of spelden, kunt u gewoon
alles blijven doen: sport, fietsen, dan
sen, uitgaan, baden enz.
Onopvallend:
®.b. tampons kunnen zichniel aftekenen
onder dunne, nauwsluitende kleding of
badpak.
Absoluut safe:
Men voelt zich overal en onder alle om
standigheden veilig beschermd.
Medisch verantwoord:
Wetenschappelijk onderzoek in Ame
rika en vele Europese landen heeft aan
getoond. dat de o.b. methode aan alle
eisen van de moderne hygiëne voldoet.
tampons
de moderne hygiëne
Par pakje van J0 tampons
voldoende voor maandelijks gebruik..
Normaal f 1.-, Speciaal f 1.25
GRATIS v 5
Aen Drogerijen Mij., Mijdrecht
Gelieve mij In discrete blanco envelop te
5 zenden gratis en franco, uw uitvoerige,
I geïllustreerde brochure met proefpakje
I o.b. tampons.
I Naam
Straat
Woonplaats
tage dat in kleinere plaatsen en bij
jongere kinderen nog hoger kan
worden geschat.
Een dergelijke enquête, gehouden on
der de schooljeugd, kan ongetwijfeld
weer iets bijdragen tot een verbete
ring van deze toestand. Want een
goed onderhoud van het gebit tijdens
de jeugd is immers zo belangrijk;
het melkgebit bepaalt immers of er
een goed blijvend gebit kan worden
gevormd. En dat blijvende gebit
vele ouders blijken het zich niet te
realiseren! moet een heel leven
dienst doen, want als er schade aan
ontstaat, kan deze niet op natuur
lijke wijze worden hersteld.
De enquête was gesplitst in twee
categorieën, n.l. mondhygiënisch-ne-
gatieve, en mondhygiënisch-positieve
antwoorden, waarbij een bevestigend
antwoord ongunstig, respectievelijk
gunstig is. Bij de negatieve vragen
konden de volgende (voor zichzelf
sprekende) gegevens worden opge
tekend:
Eén op de twintig kinderen heeft
nog nooit tandpasta geproefd; in
sommige streken is dit aantal zelfs
1 op elke zes kinderen. Dat houdt
in dat deze kinderen hoogstwaar
schijnlijk nog nooit hun tanden heb
ben gepoetst, want tandpasta mag
tegenwoordig toch wel geacht wor
den, een algemeen verbreid en he
leend hulpmiddel bij de tandhygiëne
te zijn. De vermelde cijfers zijn ge
middelden: in de grote plaatsen is
het ongeveer twee procent, in de
kleinere op het platteland 17 pro
cent. Er is ook verschil tussen jon
gere en oudere kinderen; de laatsten
poetsen beter, en voorts poetsen de
jongens over het algemeen slechter
dan de meisjes.
Eén op de tien kinderen poetst nooit
zijn tanden. En dat is nog niet alles,
want dit cijfer wil nog niet zeggen
dat de overige negen wel goed poet
sen. De onderzoekers nemen aan dat
bij deze vraag (door een bepaalde
schaamte) wel flink zal zijn gesmok
keld, en bovendien volgen deze an
dere negen de „wetten van de tand
hygiëne" waarschijnlijk ook niet op
de voet. In kleinere plaatsen trof men
Een „jumper-kostuum" noemde de (Engelse) ontwerpster
van dit toilet haar creatiedie niet uitgesproken-zomers aan
doet maar in onze koele contreien een niet te versmaden on
derdeel van de zomer-garderobe zou zijn. Het kostuum is
gemaakt van grijze jersey, doariveven met zilverkleurig
lurexdraad, en dat zilverachtige maakt het pakje bij uitstek
geschikt voor avondlijke feestelijkheden
VVVVVVVVVVVVVVVVVVAA^VVVVVVVVWVVVWAWVVVNVV
Voorlichting mondhygiëne
nog altijd onvoldoende
Op gezette tijden wordt in Ne- |f
derland de alarmklok geluid
s over een bepaald facet van de
H volksgezondheid: de mondhv-
giëne. De voorlichting op dit p
gebied is en blyft een groot
H belang, maar hoezeer die voor-
H lichting ook geïntensiveerd
H wordt: ze blykt nog altijd niet
voldoende. Dat wordt weer eens
bewezen door de resultaten van
s een enquête, door het research
laboratorium van een der Ne-
derlandse tandpasta-indus-
H trieën gehouden onder zestig-
H duizend leerlingen van lagere
scholen in Nederland. Twee-
duizend onderwijzeressen en
H onderwijzers werkten aan deze
enquête mee. De resultaten
waarvan een aantal in bij-
li staand artikel wordt gepubli-
H ceerd, spreken duidelijke taal
over de stand van zaken op
H mondhygiënïsch gebied in Ne-
derland; 'n gebied waarop nog
heel veel zal moeten worden
gedaan.
ÉIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIM
getallen als 1 op 4 jongens en 1 op
5 meisjes die nooit hun tanden poet
sen vooral bij de jongere garde,
voor wie het juist zo belangrijk is.
Vijf van de tien kinderen poetsen
hun tanden zo nu en dan, waaruit
men kan concluderen dat van elke
tien Nederlandse kinderen er ge
middeld vijf totaal onvoldoende
poetsen. Uit deze conclusie heeft
men dan het cijfer van de zestig
procent berekend: dit percentage
van de Nederlandse kinderen ver
zorgt hun tanden dus niet goed.
Een op vier kinderen hoeft van thuis
niet te poetsen (de meisjes geven hier
over het algemeen gunstiger ant
woorden dan de jongens); 1 op elke
twee kinderen krijgt een snoepje
mee naar bed. Blijkbaar denken dus
maar weinig ouders na over het ver-
keerdé van deze gewoonte: onder in
vloed van bacteriën bij de ontleding
van de kleverige resten van zo'n
snoepje ontstaat weer melkzuur, dat
het tandglazuur zal aantasten. En
1 per 7 kinderen moet een tanden
borstel met anderen delen; ook al
weer een weinig opwekkende ontdek
king.
Bij de positieve vragen bleek weer
eens, dat goed voorbeeld nog altijd
goed volgen doet: waar de ouders
dagelijks poetsen, blijken de kinderen
het meestal ook te doen.
De samenvatting van de resultaten
zouden eigenlyk in elk huisgezin
waar men het niet zo nauw neemt
met de tandverzorging, moeten wor
den uitgeknipt en bewaard:
Vyf procent van de kinderen heeft
nog nooit tandpasta geproefd, zes
procent heeft thuis geen tandpas
ta, tien procent gaat nooit naai
de tandarts, ruim dertien procent
heeft geen eigen tandenborstel,
doet samen met anderen, vijfen
twintig procent hoeft van thuis
geen tanden te poetsen, vijfen
veertig procent krijgt bij het naar
bed gaan snoep of koek, vijftig
procent poetst zo nu en dan, ruim
drieënzestig procent poetst niet
Als U een bij uitstek bemoediger
bezigheid zoekt, kan ik U het
ruimen van oude kranten, aanl
Een zomers hoedje uit Londen, ont
worpen door modiste Gina Davies;
als materiaal gebruikte ze zwart stro,
voor de brede rand werd witte zijde I
genomen. Een enorme margriet siert
dit hoofddeksel, dat de naam ,Jüady
Day" draagt.
M'
Zo gaat de lippenstift
langer mee
Een goede lippenstift is niet goed
koop en daarom is het verspilling om
het laatste restje dat in de huls zit
en niet meer „gewoon" kan worden
gebruikt, weg te gooien. Het weg
gooien betekent een verlies van on
geveer een gulden, zo heeft de altijd-
ijverige Consumentenbond voor de
Nederlandse vrouw berekend, en zij
vestigt in dit verband de aandacht op
penseeltjes in plastic houder met dop.
die voor weinig meer dan een gulden
in de handel zijn en waarmee men
een lippenstift tot het einde toe kan
opgebruiken. Een penseel gaat lan
ger dan twee stiften mee en betekent
dus een besparing en bovendien
krijgt men met een penseel vaak een
mooier resultaat. In dat geval zijn
beurs én uiterlijk met deze werkwijze
gebaat
Advertentie
maakt Uw groenten zo lekker.
dagelyks. De antwoorden die be
wezen, dat de ouders niet dage-
lijks poetsen, varieerden van 45
tót 55 procent.
De leeftijd tenslotte bleek zeer zeker
van invloed te zijn (hoe jonger, hoe
slechter de poetsgewoonten), evenals
het milieu: op het platteland en in
kleine plaatsen wordt minder ge
poetst, en beter gesitueerden poetsen
over het algemeen geregelder. In alle
leeftijdsgroepen poetsen jongens
slechter dan meisjes: een kwestie van
vrouwelijke ijdelheid? Misschien zou
bij de propaganda voor een goede
mondverzorging op die ijdelheid nog
meer de nadruk moeten worden ge
legd (de tandpasta-advertenties doen
dit in zekere zin dus al!), want elke
ouder ziet zijn kind immers graag
als een zo goed mogelijke verschij
ning Maar blijkbaar denkt men wei
nig of helemaal niet na over het be
lang van een goed gebit voor dat
uiterlijk
Het rapport concludeert dat het in
de praktijk niet eenvoudig blijkt, om
de mondhygiënisclie gewoonten van
kinderen te veranderen. Volgens een
Engels onderzoek is het beste middel,
ervoor te zorgen dat elk kind be
schikt over een tandenborstel en
tandpasta. Goedkoper én nuttiger
dan het duurste stuk speelgoed!
V^ccepfcu uit oude .(Qronmqse) l
oos
„éjzijse tzzaai
tegen hooföfsijn..."
De Plattelandsvrouwhet
maandblad van de Neder
landse Bond van Platte
landsvrouwen, signaleert in haar
laatstverschenen nummer een re
ceptenboekje, getiteld „Culinaria
der Groninger-Borgen", en uitge
geven ter gelegenheid van de ten
toonstelling „De Groninger Bor
gen". Het zijn oude Groningse
recepten, verzameld in de loop der
eeuwen, die door de wouw des
huizes nauwkeurig werden geno
teerd in een speciaal daarvoor ge
kocht blanco boekje, nadat ze
eerst waren beproefd. Recepten
van logés werden ook in het boek
je genoteerd, met bronvermelding
en datum van inkomst.
Een paar van de recepten nemen
wij hier over; misschien zijn er
ondernemende kooksters die ze in
de praktijk willen proberen.' Zo
niet, dan is het toch altijd inte
ressant om recepten van vorige
generaties te vergelijken met de
hedendaagse, die zo sterk het
stempel van het begrip verant
woorde en gezonde voeding" dra
gen.
pruttelentot ze gaar ware...
Een recept voor „Choes" luidt als
volgt: „Op V> lbs putwater doet
men VJ lbs boter en laat dit op
het vuur al roerende erin smel
ten, neem dan een y2 lbs weite
meel en roer er dat ook op het
vuur in en als dat gaar is neemt
men het af; een weinig verslagen
zijnde roert men er 2 eieren een
voor een in. hoe meer het geklopt
wordt hoe beter het is. Dan zet
men de taartenpah op het vuur
om heet te worden, doet in de
vormpjes een weinig boter en
maar een lepel beslag, taant die
moeten pas half vol zijn, het kan
in een kicartier gebakken wor
den, maar er moet niet na gezien
worden...."
/ia „abrikozen op brandewijn"
y en een drankje dat .JSint
Christoffél" wordt tfenoemd,
komt. men tot het beslaan van
rose koek", waarvoor weiten meel
met zoete melk beslagen werd en
vermengd met eieren. Door een
trechten moest het beslag in een
koekenpan met gesmolten boter
lopen en dan als sprits gebakken
worden.
Kookboeken uit vroeger tijden be
vatten in de meeste gevallen ook
recepten «oor huismiddeltjes tegen
diverse ziekten, en deze „Culina-
BiJ het lezen dan deze recep- ria" maakt hierop geen uitzonde-
ten moet men wel weten, wat ring. Tegen „kinderhoest" icas er
tie rffiwM hr,e*.eeihein~ee~. hef volgende drankje: vier eier-
de diverse hoeveelheidsaan
duidingen betekenen. Met een oort
wordt een kwart liter bedoeld,
met een lood ongeveer tien gram,
met 1 lbs 458,6 gram. Het is geen
wonder dat tussen al deze recep
ten er ook eentje voorkomt „om
oude patrijzen te stoven", want, de
ingrediënten waren allemaal af
komstig uit kas, moes- of krui
dentuin, uit de boomgaard of.... uit
het bos. Die oude patrijzen moes
ten worden schoongewassen, gin
gen 2.) uur in azijn en werden
daarna „op de borst leggende" in
een pot gedaan. Er ging een kom
metje vers kalfsnat of water over
met wat zout, wat hele peper, wat
beschuit, gesneden sjalotten,
kruidnagels en foelie en daarna
moesten de patrijzen „mitonnèren"
dooiers, vier loot kanariesuiker, *4
lbs witte honing, een achtste looi
safteraan, enig brandewijn: te
gebruiken driemaal daags een
mosterdlepel vol). Een remedie
als men zich verrekt heeft": C~
een bouteltje jenever doet men een
lepel fijn zout en een gewreven
nootmuscaat en laat het zo staan,
en als men het wil gebruiken, zo
moet men het wat schudden, en
het op dat gedeelte leggen dat
verrekt is.
En tenslotte een receptje om van
te griezelen: tegen hoofdpijn neme
men „een grijze kraai levendig
gevild, en het vel op het hoofd
leggenHet moderne aspirien
tje is een gemakkelijker én aan-
frrkkeli iker remedie.'
digende
op-
janbe
velen. Het is een karwei waartoe ik
van tijd tot tijd genoodzaakt ben, wil
ik niet reddeloos in de panierlawine
omkomen. Weliswaar bestaat er een
methode om dit te vermijden, die even
eenvoudig als afdoende is. namelijk
elk stuk bedrukt papier na lezing in
het vuilnisvat deponeren. Maar dat
heeft ook zijn onvermoede bezwaren.
Elke krant, ieder weekblad bevat, ten
minste voor mij. een schat aan we
tenswaardigheden. belangrijke gege
vens of eigenaardige berichten die. te
zijner tijd, hun nut kunnen hebben.
Het is zaak daar niet zo nonchalant
mee om te springen door zich er na
oppervlakkige lezing meteen maar
van te ontdoen.
aar afgezien van allerlei nuttige
en praktische zaken maakt het
opruimen van oude kranten U
iets duidelijk dat U niet licht moet
onderschatten: de opzienbarende be
trekkelijkheid der dingen.
Wat een jaar, een nalf jaar, een
maand geleden zelfs nog frontpagina
nieuws was, met dikke koppen en
levensgrote portretten, is nu al terug
gebracht tot de proporties van: och
ja, dat is waar ook, de oveolste sisser
na de zoveelste angstaanjagende
vuurpijl. Wat heeft de wereld zich
destijds druk gemaakt over dat feit,
dat dreigende conflict, die onheilspel
lende nota, die uiterst gewichtige con
ferentie.
Wij plachten elkaar vroeger, in onze
malle jonge jaren, in wat wij hache
lijke ogenblikken noemden (een ge
vreesde repetitie, een overgangsexa
men) te troosten met de plechtige uit
spraak: Och, je moet maar zo denken:
ook dit zal eenmaal verleden zijn.
Wie zich in oude kranten verdiept
kan het met de ironie van de rijpere
jaren beamen. Kijk eens even aan
wat er alles verleden is geworden.
Nieuws dat ons schokte, opwond, ver
bijsterde doet ons nu belachelijk over
dreven aan: hoe is het mogelijk dat
wij elkaar daarvoor 's avonds de
krant uit de handen rukten. En de
tijd blijkt eens te meer een onfeilbare
keurmeester: wie niet werkelijk iets
betekent wie geen waarde in zichzelf
bezit, verdwijnt onherroepelijk en zon
der een spoor na te laten.
Een portret van koningin Astrid
ontroert ons nu nog altijd, en wij
vertellen onze dochters, die haar
nooit gekend hebben, hoe lief, gracieus
en onvervangbaar zij was. Onvergete
lijk ondanks haar vroege dood „in het
negenentwintigste jaar van haar stra
lende leven" zoals het opschrift in de
kleine herinneringskapel bi*' Küss-
nacht zegt. Maar wie ter wereld windt
zich nog op of verspilt één gedachte
aan koningin Nariman, die weinige
jaren geleden, breeduit de voorpagi
na's versierde? Er zijn maar weinig
werkelijk goede en belangrijke dingen
op de wereld, die geen herinnering
hebben achtergelaten.
Maar wat uit al die oude verhalen
en berichten, één dag belangrijk
en dan hoogstens nog coed om er
een bos wortels in te wikkelen, soms
frappant duidelijk naar voren springt
is de nooit genoeg te waarderen im
portantie van de gewone, eenvoudige
mens. Niet alleen in die kleine, onop
vallende vermeldingen van zelfopoffe
ring en heldenmoed: een kind uit een
diepe schacht gered, een baby uit een
brandend huis weggerukt, een uitge
putte bemanning na urenlang worste
len van een zinkend wrak gehaald,
een kostbaar medicament belangeloos
van hand tot hand gegeven om vooral
op tijd te kunnen worden toegediend.
Maar ook de eenvoudige plichtsbe
trachting van enkelen, die enorme
rampen voorkomt, het vanzelfspre
kende verzet tegen onrechtmatige da
den, zonder enige beloning of erken
ning. Bij de laatste opstand in Alge
rije hield iedereen de adem in, gewend
als wij waren aan het spreekwoorde
lijk succes van militairen, die naar de
macht grijpen. Op zijn minst kan men
een bijzonder bloedige burgeroorlog
verwachten en wat is triester schouw
spel dan jonge kerels van hetzelfde
volk die met de allermodernste wa
pens op elkaar losgelaten worden De
opstand is geluidloos in elkaar gezakt
als een doorgeprikte ballon, en nie
mand interesseert zich meer voor de
leiders: onbenullige burgermannetjes,
wie niets anders meer overschiet dan
op hun vonnis te wachten. Want. zei
de oude krant, die ik eindelijk met 'n
glimlach uit de handen legde: De op
stand is vastgelopen op de onwil der
dienstplichtigen. Distplichtigen nota
bene: doodgewone jonge jongens van
amper negentien, die nauwelijks een
geweer hadden leren hanteren en stel
lig door de oudere generatie voorlopig
niet in staat geacht werden er een
eigen mening op na te houden. Jonge
jongens, die de gevreesde para's en de
moorddadigste wapens tegenover zich
hadden. Maqr die koppig bleven sabo
teren: wij doen niet mee. wij willen
er niks niemendal mee te maken
hebben, jullie revolteren maar raak.
maar zónder ons.
De kastanjes zijn in het vuur blij
ven liggen, en van dat hele vuur
is al geen sprankje meer over. Eij
mijn weten heeft niemand deze kna
pen toegesproken, en nog veel minder
gedecoreerd. Welnee het was im
mers niet meer dan hun plicht?
Maar zij hebben het hem dan toch
maaj geleverd wie durft nog zeg
gen dat de gewone man geen invloed
heeft op het wereldgebeuren?
MAj|)RICA
PARELS BUOUX