„Jagars": Zweedse elitetroepen
per ski en Lappenslee vlakte in
Muiderslot verrijkt
met kruidentuin
KAAS EN MELK ZIJN SCHAARS
GEWORDEN IN ZONE
KLEINE GEVECHTSEENHEDEN,
SNEL EN GOED BEWAPEND
MENSELIJKE FACTOR VRIJ
GROOT BIJ VLIEGRAMPEN
ZATERDAG 3 JUNI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1B
SAAB-STR AALJAGERS EN M.T.B.'S
De slanke Saab J-35 „Draken" straal
jagers kan men de haviken van de
Zweedse luchtmacht" noemen. Op
merkelijk is dit produkt van Zweed
se bodem, revolutionair zijn vooral
de contouren; het vliegtuig bezit na
melijk een dubbele delta-vleugel. De
„Draken" behoort tot de snelste
vliegtuigen ter wereld, en kan 2000
Ion. per uur zelfs in de klim
ruim overschrijden. De bewapening
is ongeveer even groot als die der
„Starfighter". Inderdaad, een opmer
kelijk produkt van een volk dat
slechts 1 miljoen zielen telt. Het
toestel is momenteel in operationeel
gebruik.
Drie Oostduitse jongens
sprongen de vrijheid in
Toen de Oostduitse auto-veerboot
Sassnïtz meerde in de haven van het
Zuid-Zweedse Trelleborg, sprongen
onverwacht drie jongemannen van het
tweede dek op de vijf meter lager
liggende kade. Zij verborgen zich in
een loods, wachtten daar do politie
af, en vroegen toen politiek asiel. Alle
drie bleken zij door de sprong hun
enkels te hebben verstuikt.
Als de Sassnitz Trelleborg aandoet,
moeten de Oostduitse reizigers op dit
schip zich altijd verzamelen op dek
drie. Van dat dek af kan men onmoge
lijk op de kade springen. De drie jon
gemannen hadden echter kans gezien
op het voor hen verboden tweede
dek te komen.
Zij waren aan boord van de veerboot
als leden van een „picnic groep", die
een reisje met de veerboot mocht ma
ken.
Post- en goederentrein in
Rotterdam botstsen
Gisternacht omstreeks drie uur zijn
in Rotterdam op het zuidelijkste ge
deelte van het uitgebreide spoorweg
emplacement op de Linker Maasoever
ter hoogte van de Smeetlandsedijk
een posttrein en een goederentrein
met elkaar in botsing gekomen. Per
soonlijke ongevallen deden zich daar
bij niet voor. Alleen de machinist van
één der treinstellen, de 38-jarige C.
de Jong uit Rotterdam kreeg een
lichte hoofdwonde. Hij kon na een be
handeling in het Dijkzïgt-zickenhuïs
naar huis gaan.
Door de botsing werd de belangrijke
spoorlijn tussen Rotterdam C.S. en
Dordrecht enige tijd geblokkeerd. De
diensten op dit traject werden in de
vroege morgenuren mét autobussen
onderhouden. Maar reeds om tien over
was het normale verkeer in beide
richtingen mogelijk.
0 De bekende Ierse toneelschrijver Bren
dan Belian is in Hollywood aangehouden,
omdat hij de orde zou hebben verstoord.
Toen hem in een restaurant een glas bier
werd geweigerd, was hij gaan vloeken.
Hij werd echter voorlopig in vrijheid ge
steld. nadat de betrokken restauranthou
der een borgsom van 105 dollar had ge
stort.
Pas opengesteld voor bezoek
Waardevolle
historische
attractie
(Van onze speciale
verslaggever)
Tijdens de traditionele jaarlijk
se ontvangst van wat Muider-
slotvoogd Ton Koot „zijn pers
ridders" pleegt te noemen, is
ons gebleken dat deze zeven
eeuwen oude veste aan de mon
ding van de Utrechtse Vecht er
thans een opmerkelijke publieke
attractie heeft bïjgekregen: een
zeventiende-eeuwse kruiden
tuin, precies zoals die ten tijde
van Hooft geweest moet zijn.
En bovendien op dezelfde plaats
als in zijn tijd.
Het is eenechte Nederlandse tuin
geworden van dertig bij dertig me
ter, even groot als de bodemopper
vlakte van het slot zelf en gelegen
buiten de ommuring voor de slot
brug. De botanicus G. Bootsman uit
Hilversum, voorzitter van de Ver
eniging voor Kruidkennis, zwaait er
de scepter en kan de bezoeker dui
zend en een bijzonderheden vertel
len over de eeuwenoude gewassen
die hem tot een hobby werden en die
hem heel wat zorg opleveren om ze
te bemachtigen en vervolgens in de
goede conditie te houden.
De meeste in deze botanische tuin
voorkomende kruiden dienden eer
tijds om spijs of drank verfijnder
smaak te geven, maar ook was
^er in de kruidentuin van weleer
altijd een aantal medicinale krui
den en zelfs een aantal gewassen
voor reukwatertjes of voor die
dagen normaal huishoudelijk
bruik.
Wandelend door zijn kruidentuin
schetst botanicus Bootsman ons aan
de hand van zijn gewassen vele le
vensgewoonten van de zeventiende
ééuwers. Rozemarijn en lavendel wa
ren immer geliefde kruiden om fris
se geur aan het linnengoed te geven,
een gewoonte die de hedendaagse
huisvrouw nog veelal niet vreemd is.
zij het dat haar andere middelen
met dezelfde geur ten dienste staan.
Ook de kalmoes staat er. We den
ken het niet meer te kennen, maar
de heer Bootsman verraadt ons dat
dit eetlust opwekkende kruid in ge-
confijte vorm terug te vinden is in
de beroemde Deventer koek en er
zijn pittige smaak aan geeft.
BOTER EN GROENTE STEEDS KRAPPER
Koffie alleen nog op
zwarte markt te koop
(Van onze correspondent)
De jaarlijks in deze maand optreden
de verzorgingscrisis in de Sowjet-zone
van Duitsland, wat betreft de voedsel
voorziening, schijnt dit jaar een gro
tere omvang te hebben dan anders.
Niet alleen boter en groente zijn ui
terst schaars men kan slechts een
half pond boter per week per persoon
krijgen er is ook een tekort aan
aardappelen. Door ondeskundige be
waring zijn tonnen aardappels onge
nietbaar geworden. De staatsiukopers,
die van dorp tot dorp reizen, bieden
de boeren Teeds tot tien mark voor
een mud aardappels. Niettemin krij
gen zij niet voldoende bijeen, zodat in
talrijke bedrijfskeukens reeds rijst en
meelspijzen inplaats van aardappels
óp tafel worden gebracht.
De verkoopsters in de levensmiddelen,
zaken hebben instructie, de huisvrou
wen margarine inplaats van boter aan
te bevelen. De winkelbedienden zijn
premies op een vergroting van de
margarinepmzèt in het uitzicht ge
steld. Kaas is. evenals melk, een
schaars artikel. Volle melk is gewoon
lijk alleen te krijgen voor oude men
sen en kinderen. Vlees daarentegen
is in voldoende hoeveelheden te krij
gen, doch de keuze is kleiner gewor
den. Suiker is in overvloed voorhan
den, omdat de zone grote hoeveelhe
den uit Cuba importeert.
Ook is er geen tekort aan meel. Niet
temin loopt in veel zaken de afleve
ring van broodjes niet zoals het be
hoort. Klanten, die bij de ochtendkof
fie een vers broodje willen eten, ko
men vaak tevergeefs omdat de afleve
ring pas in de middag plaats heeft.
Koffie is krap en wordt slechts met
kwart ponden tegelijk afgeleverd. Een
redelijk bruikbare soort koffie kost
nog onveranderd 10 oostmark per 123
gram. Evenals de koffie-invoer werd
ook de import van zuidvruchten in de
laatste tijd sterk ingekrompen wegens
een tekort aan deviezen.
Specialiteit
Een echte moerbei staat er ver
der in dc kruidentuin, maar ook
groeit er weer de geurige kwe-
peer, waarvan de kweeperenstruif
gemaakt kan worden, dat opge
klopt met eiwitschuim hopelijk
een specialiteit van het Muider-
slot-restaurant zal kunnen wor
den.
Pepermunt, spêrmint. karwij en
roomse kervel, de zeldzame konings
varen. de madonnalelie, het boeien-
wormkruid, valeriaan, look zonder
look, en thijm vinden we voorts in
deze kruidentuin, maar ook de
heemst, een kruid waarvan de wor
tel vroeger werd gebruikt om er de
jonge kinderen op te laten sabbelen
(de befaamde dot).
Een vieze gewoonte, zeggen we te
genwoordig. maar onze voorouders
wisten dat de sappen uit deze wortel
het tandvlees van de babies ver
zachtte, waardoor het doorkomen
van de tanden minder pijnlijk was.
En dan, hoe wasten onze voorouders
zich? Wel in Hoofts tuin groeide
natuurlijk het schuim opleverende
zeepkruid, dat behalve als waspro-
dukt ook goede diensten bewees om
drankjes een wat mousserend karak
ter te geven zolang het koolzuur niet
bekend was.
Zeep
De hennep is een andere zeven
tiende-eeuwse plant, waarvan on
ze voorouders groot profijt ge
trokken blijken te hebben. Uit
het zaad werd olie geperst, waar
van groene zeep bereid werd.
Maar de gedroogde stengels le
verden henneptouw op en... zwa
velstokjes.
Wijnruit een broertje van de si
naasappel, waaruit een belangrijk
geneesmiddel tegen te hoge bloed
druk geproduceerd kan worden, juf
fertje in het groen, bieslook (een ge
distingeerde uiesmaak), maagde-
palm, mannetjesvaren, marjolijn,
vuurwerkplant, citroenkruid, absinth,
kamille en maggikruid, ze staan er
allemaal, in de thans voor het eerst
opengestelde kruidentuin van 't Mui
derslot, waarvoor slotvoogd Ton
Koot de farmaceutische raad, de
voedingsraad en de bollenjongens wil
gaan interesseren, teneinde te berei
ken, dat er in Nederland tenminste
één zo'n zeventiende-eeuwse warmoe-
zerij en siertuin zal blijven.
Dit streven verdient alle steun, aan
gezien er de laatste tijd volgens bo
tanicus Bootsman ook hij weten
schappelijke instellingen wegens
plaatsgebrek steeds meer van deze
historische plekjes grond als over
bodig worden opgeruimd.
De hertog van Kent hoopt op 8 juni
in York in het hutcelijk te treden
met Katharina Worsleg. Een heken-
de Londense firma zal het paar een
bruidstaart aanbieden. Twee banket
bakkers zijn al zes u-eken met de
taart bezig. Het kunstwerk is 1.50
meter hoog. Er zijn verscheidene mo
tieven aangebracht, o.a. St. Joris en
en draak. Bovenop de taart komen
nog de monogrammen van bruid en
bruidegom.
DICHT ONDER DE ROOK VAN DE SOWJET-UNIE oefenen
in liet koude noorden van Zweden de blonde élitetroepen, de
Jagars, maken Saab-straaljagers hun oefenvluchten tot hoog
in het oneindige van de poolluchten, zwermen torpeclobootja-
gers van ondergrondse bases uit over de Oostzee, de Noordzee
en de Noordelijke IJszee. De Zweden zijn een klein volk.
Slechts 7 miljoen zielen. Toch brengt dit volk een leger op, dat
bekend staat om de wijze waarop het is uitgerust en geoefend,
en waarop de Zweedse militair wordt vertrouwd gemaakt met
de modernste wapens en de koudste weersomstandigheden; het
is een leger dut onder alle weersomstandigheden te land, ter
zee en in de lucht is aangepast aan de eisen van de moderne
oorlog, dus atomische oorlogvoering. Bovendien zorgt eigen
industrie voor de levering van supersonische straaljagers, tor-
pedoboten en M.T.B.'s alsmede automatische en zware wapens.
een poging doet wor-
BESEF
Links-uit-de-flank maken is uit de
tijd toen aanstormende ruiterij
moest worden opgevangen door de
spiezen van het zich abrupt kerende
voetvolk. Belangrijker voor de
Zweedse militair is evenwel het da
genlange verblijf in de ijzige noor
delijke vlakten van Zweden, een
keihard onderdeel van de winte'rtrai-
iiing. We bepalen ons daarom tot de
„Jagars", skitroepen die tot het
corps d'élite van het Zweedse leger
behoren, en die vooral in het hoge
noorden opereren. Mannen van staal,
met kerngezonde lichamen, bedreven
in het skilopen en kamperen in de
witte sneeuw of de donkerte van de
naaldwouden, handig in het omgaan
met automatische wapens en spring
stoffen, vindingrijk bij het bepalen
van hun routes in een landschap
zonder markante punten; kortom
„iets meer uit de kluiten gewassen
broers van de Nederlandse comman-
dosoldaal".
VRIENDENTEAMS
Net zoals de Zwitserse alpenjagers
opereren de „Jagars" meestal boven
zee, in de heuvels en hergen van het
barre noorden. Bovendien in kleine
gevechtseenheden. snel verplaats
baar en beschikkend over een grote
vuurkracht. Er wordt wel eens ge
zegd dat de Jagars de „vechters van
het eerste uur, zelfs de eerste mi
nuut zijn". Het zijn vriendenteams
van jonceniannen die elkaar om de
6 jaar terugzien en dan gedurende
een maand de oude oefeningen nog
eens herbalen. Ruun 14 dagen van
die ma-nd brewen ze dan door 'n
de arctische w«'dernis, ver van de
bewoonde wereld.
Een uit zeven man bestaande
sectie trekt aldus met een drietal
Lanpensleden of Pulka's kris-kras
door de streek die ze is toegewe
zen. geheel aan zichzelf overge
leverd met slelhts enkele malen
radiocontact. Op hun ruggen dra-
gpn de mannen een last van ruim
80 Vg, omvattende een modern
machinepistool, munitie, warme
kleren, voedsel voor een week en
een rendierhuid waarin desnoods
de nacht in het ooen veld kan
worden doorgebracht. In de sle
den bevinden zich tenten, pot
kacheltjes, ammunitie, een aan
tal dekens en een assortiment
zware uitrustingsstukken zoals
mortieren en mitrailleurs. In een
extra Pulka, een bootvormige
Lanoenslede dus, bevinden zich
radiozend- en ontvangapparaten
alsmede het z.g. „trapper" ge
reedschap.
Deze sleden wegen elk niet minder
dan 200 kg. en dat voor het trekken
van deze sleden noeste kracht nodig
is, behoeft geen betoog. Daar be
schikken de jonge Zweden dan ook
over, ook al staan zij dan op ski's.
Deze ski's ziin eveneens van een
Lappen type. breed gevormd waar
door ze geschikt zijn voor poeder
achtige, losse sneeuw, dat de eigen
schap van drijfzand kan hebben en
Prinses Margaret, die in liet najaar
een babn verwacht, en haar echtge
noot de heer Antony Armstrong Jo
nes hebben in Kensington een par
tijtje bijgewoond, (lat werd gegeven-
ten huize van de Panamese ambas
sadeur dr. Roberto Arias en zijn
echtgenote, de ballerina Margot Fon-
teyn. Margot Fonteyn had die- avond
met het koninklijk ballet voor het
laatst in dit. seizoen in Covent Gar
den gedanst. Meer dan 60 gasten wa
ren uitgenodigd voor het partijtje.
elke beweging
den.
ENERGIEK
In 1 enten van het Amerikaanse Tee-
peetype overnachten ze, meestal ge
plaatst in een kleine strategische
terreinplooi bovenop een heuvel,
waar ze voor sneeuwstormen en ont
dekking goed beschut staan. Er wor
den rabarber- en bramensoepen ge
maakt, en het tentdoek Is binnen de
kortst, mogelijke tijd van dit aroma
doortrokken. Als de poolschemering
de eentonige kleuren van het Zweed-
sche landschap vervaagt, smelten de
Jagars samen niet de donkere sil
houetten van de poolwouden.
Moderne jongemannen van het
Zweedse land zijn daar bijeen, elk
met zijn vreugden en moeilijkheden,
en met een energiek besef dat. hoe
wel ze misschien nooit een oorlog
kenden, de gevechtsrealiteit door de
jaren heen voldoende is geweest zich
te wapenen en te trainen om bij een
conflict niet verrast en overrompeld
te worden.
Op een vliegbasis 200 kilometer ver
derop staan ze klaar, de supersoni
sche Saab „Draken" straaljagers; de
haviken van de Zweedse luchtmacht.
Er hangt nog een dichte grondmist
over de baan als de pijlvormige ja
gers zich al een weg breken en blik
semsnel na een alarm uit onder
grondse hangars hogere regionen op
zoeken. De Saab-straaljagers, de J-
29 „Tunnan", de J-32 „Lansen" en
de laatste tevens modernste van het
trio de J-35 „Draken", produkten
van eigen bodem en vergelijkbaar
met de modernste Amerikaanse of
Russische jagers, vormen als zoda
nig een symbool van de degelijkheid
van liet Zweedse leger. Een leger dat
opereert omdat liet moet, want de
Sowjet-rook is dik....
Zelfbediening - ook in
juweliersbranche
Zelfbediening beperkt zich allang niet
meer tot alleen maar de levensmid
delenzaken; er blijken nog diverse
andere branches te zijn waarin deze
moderne vorm van kopen cn verko
pen bijzonder goed voldoet. Niemand
zou echter hebben verwacht, dat zelf
bediening zich ook zou kunnen uit-
strkken tot een zo „kostbaar" ter
rein als de juwelierszaken! Een ju
welier in Oslo heeft echter bewezen,
dat het wel kan. Hij dacht lang na
over de groei der omzetten in vele
zelfbedieningszaken, en concludeerde
tenslotte dat juist bij sieraden de ver
koop sterk zou kunnen worden be
vorderd door een vrije keuze. Dus
waagde hij' het experiment: hij rang
schikte zijn artikelen overzichtelijk,
voorzag ze van prijzen, legde een
speciale afdeling van goedkope ge
schenkartikelen voor de jeugd aan
en stelde een grote collectie verlo
vingsringen samen. Na een paar
maanden kon hij tot zijn niet geringe
vreugde constateren dat zijn omzet
met ruim honderd procent was geste
gen, mede dank zij het feit dat hij
ook zijn etalage op zelfbediening had
afgestemd.
Het vakblad „Edelmetaal" dat deze
ervaringen van een Noorse collega
publiceert, vraagt zich echter wel één
ding af: hoe heeft de vooruitstreven
de juwelier kans gezien om zijn sie
raden te beschermen tegen diefstal?
De kostbare zaken kunnen immers bij
een dergelijke verkoopwijze wel erg
gemakkelijk worden meegenomen
9 De Amerikaanse senaat heeft een reso
lutie goedgekeurd voor de vorming van
een „witte vloot", schepen die snel hulp
kunnen bieden aan slachtoffers van aard
bevingen, honger en andere rampen ïn
de gehele wereld.
STATISTIEK ILLUSTREERT VEILIGHEID
Bij landing en start
meeste ongevallen
De wereld is dezer dagen we
derom opgeschrikt door een
luehtramp die vele mensen het
leven kostte. En wederom is '11
commissie van luchtvaartdes
kundigen begonnen aan een
omvangrijk onderzoek naar
wat de oorzaak kan zijn van
dit ernstige ongeval.
Dit soort ongelukken in de
lucht laat vooral daarom zo'n
diepe indruk bij ons achter om
dat er vaak zovele mensen te
gelijk het slachtoffer van wor
den. Toch heeft een deskundi
ge op dit gebied, de Duitser
Pleine enige tijd geleden bere
kend, dat minder dan drie op
elke miljoen luchtreizigers het-
gevaar lopen bij een ongeval
met een verkeersvliegtuig om
het leven te komen.
Hoe vaak de waarde van statistische
cijfers ook in twijfel moge worden
getrokken, voor de deskundigen zijn
zij onontbeerlijk. In Europa is de
statistische arbeid op luchtvaartge
bied nog niet zo ver ontwikkeld als
in de Verenigde Staten. Volgens de
gegevens uit dit laatste land gebeu
ren slechts dertig procent van alle
vliegrampen tijdens de vlucht op gro
te of minder grote hoogte, terwijl ze
ventig procent dicht bij de grond, tij
dens de start of landing piaatsvind.
Daarvan is de landing\ aldus cel
medewerker van de Frankfurter
Allgemeine, hoofdzakelijk in ver
band met weersomstandigheden 't
gevaarlijkst met 50 tot 52 pro
cent der ongevallen, terwijl start
ongelukken IS tot 20 procent van
het aantal „grond-crashes" uitma
ken. Met andere woorden: de sta
tistiek wijst uit, dat van de mil
joen startpogingen er twee en een
half mislukken. Bij een gelijk
aantal landingen gaat het 12 tot
14 maal mis.
Geruchten
Na ieder ongeval hoort men talloze
geruchten. Er wordt verteld, dat de
technische inrichtng van de betrok
ken luchthaven onvoldoende zou zijn
en de situatie ter plaatse slecht be
kend. Een onderzoek wijst dan even
wel bijna altijd uit, dat deze ge
ruchten geen enkele grond van waar
heid bezitten. Alle voor het interna
tionale luchtverkeer opengestelde
vliegvelden staan onder een strenge
controle. Bovendien is iedere vlieger
goed met zijn route op de hoogte ge
bracht voor er mensen aan zijn hoe
de worden toevertrouwd.
Teri'ein- en weersomstandigheden
zijn, alweer volgens de Ameri
kaanss statistieken, slechts in 17
lot 22 procent der gevallen de
oorzaak van ongelukken. Dc fac
tor materiaal speelt in 20 tot 25
procent van het aantal luchtram-
pen mede een rol.
Vijftig procent echter, aldus de
cijfers uit Amerika, moet worden
geweten aan menselijke fouten.
Vaak spelen ook dan nog een uit
gebreid complex van factoren
mee.
Niet eenvoudig
Men zal begrijpen dat het onderzoek
naar de oorzaken van vliegrampen
geen eenvoudig werk is. Het eist des
kundigen, die naast grote technische
kennis ook vliegervaring hebben en
bovendien over een behoorlijke dosis
speurzin beschikken. Het kan maan
den duren voor een rapport wordt
uitgebracht en daaraan is dan een
intensief verhoor van vele getuigen
en een grondig onderzoek der wrak
stukken vooraf gegaan
De uitslag van het rapport kan er
toe leiden dat vliegtuigen van het
verongelukte type worden verbouwd
of verbeterd. Snelheid bij het onder
zoek is van groot belang. Bij de
ramp boven München in februari
1958 waarbij een aantal leden van
1": Britse voetbalclub Manchester
United om het leven kwam, was de
commissie van onderzoek snel ge
noeg ter plaatse om te constateren,
dat ijsafzetting op de vleugels een
der oorzaken van het neerstorten
moest zijn geweest.
Zeer moeilijk is de oorzaak van een
ramp echter vast te stellen, wanneer
alles zo snel in zijn werk is gegaan,
dat de, bemanning geen noodsignaal
ineer heeft kunnen uitzenden en
wanneer iemand het overleefd heeft.