De hallen van de moderne Zweedse
bergkoningen
Hysterische massa in
V.S. viel negers aan
Voortrekkers
BOSCH
een pijp vol genoegen
DINSDAG 23 MEI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
NIEMEYER garandeert de kwaliteit
De witte vlek op de kaart (III)
Rassenrel20 gewonden
Specialisme van Zweden:
boren in graniet
hier heeft gepresteerd bij de
aanleg van schuilplaatsen en
ondergrondse fabrieken is fan
tastisch.
Schuilplaatsen
John Huckerby heeft mij de ge
weldige schuilplaats in Stock-
holms centrum uitvoerig getoond:
drie verdiepingen onder elkaar,
elk een halve kilometer lang; spe
ciale afsluitsystemen met deuren,
die elk vijftig ton wegen, een uit
muntende ventilatie, een eigen
krachtcentrale, ruimte voor 20.000
mensen, gedurende vele dagen,
goede sanitaire voorzieningen,
voedseldepots, waterreservoirs, om
maar eens enkele dingen te noe
men. Het totaal bedrag, dat met
de „bouw" van deze schuilplaats
was gemoeid, bedroeg rond de
drie miljoen dollar. Voor het sprin
gen van de rotsen werd 100 ton
dynamiet gebruikt, terwijl het
„fijnere werk" werd verricht met
drilboren. Twee jaar lang is over
dit project gebouwd voordat het
werd opgeleverd. Thans is het in
gebruik als parkeerplaats, waar
toe de kelder gehuurd wordt door
een coöperatie (de I.C.) van de
Zweedse B.B.
Specialisme
Zweden is Europa's „specialist on
der de grond". En dit specialisme
beperkt zich niet tot de Kfennis
en produktie van gereedschappen,
maar heeft ook te maken met de
„mens onder de grond". Er zijn
namelijk uitgebreide medische en
psychologische onderzoekingen
gehouden bij duizenden arbeiders
over de vraag of het verblijf onder
de grond voor de mens een groter
risico met zich meebracht dan
het „gewone" leven. Daarvoor
werden bijvoorbeeld twee fabrie
ken uitgekozen, die sterk op el
kaar leken, maar wel verschillen
in oppervlaktepeil: de een zat
onder de grond, de ander er bo
ven.
Bij dit onderzoek kwam vast te
staan, dat het percentage zieken
bij het bovengrondse werk hoger
was dan bij het ondergrondse!
Maar wel traden er in het laatste
geval bij de arbeiders een soort
„psychologische bijverschijnselen"
op: hoofdpijn, een algemeen ge
voel van onbehagen, oogklachten
en snelle vermoeidheid. Daar
staat weer tégenover, dat het aan
tal arbeidsongevallen onder de
grond lager was dan in de „ge
wone" fabriek. Er was één opval
lend punt: de ondergrondse wer
kers waren bezorgder voor hun
eigen gezondheid dan hun colle
ga's boven de grond. Uit deze on
derzoekingen is overigens wel ko-
men vast te staan, dat onder
grondse bedrijven de hoogste ei
sen stellen aan inrichting, maar
vooraf ook aan de mensen, die er
werkzaam zijn. Het personeel
moet van hoge kwaliteit zijn, ter
wijl vooral gelet moet worden op
nauwkeurig nakomen van de vei
ligheidsvoorschriften. Om kort te
gaan: een ondergrondse fabriek
betekent een „model-bedrijf".
Elf bronzen slagen
Dit alles heeft John Hucker
by me verteld, terwijl we
dwaalden door de lange gan
gen van bedrijven en schuil
plaatsen in Stockholm. Toen
we weer buiten stonden leek
Zwedens hoofdstad nog
mooier dan zij al is: een mag
nifieke stad in het gouden
licht van de voorjaarszon. Er
gens sloeg een klok, elf bron
zen slagen Maar achter
ons gebeurde niets, de hallen
van de moderne bergkonin
gen zijn anders dan in Peer
Gynt tegen klokslagen be
stand. Het is te hopen, dat
zij nooit andere slagen te
verduren krijgen, slagen die
de totale vernietiging door
de H.-bom aankondigen.
Want de satanische trollen
van Ibsen, op de vlucht gesla
gen voor de sfèm ran de
kerkklokken, zouden dan
weer dansend en gillend te
voorschijn komen. Maar nie
mand zou ze nog horen
Miljoenen mieren
verscheept
Vorige week zijn vanuit de Italiaanse
plaats Civitavecchia miljoenen mie
ren naar Sardinië verscheept als on
derdeel van een hulpverleningspro
gramma voor de Sardinische land
bouw.
Deskundigen van de universiteit van
Paj-ma, die dit soort Alpenmieren
al eerder met succes hebben gebruikt
bij experimentele landbouwprojecten,
hebben verklaard, dat de mieren on
schadelijk zijn voor de mens en de
gewassen, maar doodsvijanden van
andere insekten, vooral de Catenaria-
mieren.
Deze Catenaria-mieren richten grote
schade aan onder de kurkbomen, de
voornaamste industrie van het ei
land.
Finland nodigt
Gagarin uit
Joeri Gagarin, de Russische kosmo
naut heeft van de vereniging voor
Fins-Russische vriendschap een uit
nodiging ontvangen voor een bezoek
aan Finland ter gelegenheid van de
„dag voor de Fins-Russische vriend
schap".
Het is niet bekend, of Gagarin naar
Finland zal gaan.
Boven: Dit is de ingang van een
van de grootste Stockhohnse
schuilplaatsen, de Katarineber-
gets-garage. Hier kunnen, zo no
dig 20.000 mensen enkele dagen
blijven en ruim 5000 gedurende
lange tijd bivakkeren.
Onder: Een blik in een van de
hallen van een ondergrondse ga
rage. In vrijwel alle grote steden
van Zweden vindt men deze schuil
plaatsen, die thans plaats bieden
aan honderden auto's.
Advertentie
Wie de pijp tot een van z'n goede vrienden
rekent doet dat ook met Voortrekkers -
de lichte, door-en-door rijpe tabak, die het
pijproken, tot een puur genoegen maakt.
Assistent van
Kennedy werd
neergeslagen
In de straten van Montgomery
in de Amerikaanse staat Ala
bama is de rust zondag weerge
keerd. Zaterdag was het er tot
een grote uitbarsting gekomen,
toen blanken jacht begonnen te
maken op negers en 1500 ne
gers zich schuilhielden in een
kerk. Politie en brandweer
moesten stralen uit brandslan
gen en traangas gebruiken om
tweehonderd krijsende blanken
in toom te houden en tenslotte
te verjagen.
De federale regering kwam in actie
nadat een bus met „vrijheidsstrijders"
propaganda makend voor rassen-
gelijkheid in het zuiden der V.S. in
Montgomery was aangevallen.
Verschillende personen onder wie de
persoonlijke vertegenwoordiger van
president Kennedy, werden op gena
deloze wijze getrapt en geslagen. Een
jongeman, James Zwerg, de enige
blanke onder dc vrijheidsstrijders,
werd kennelijk het ernstigst gewond.
Toen hij uit de bus stapte werd hy
door gebaarde jongelieden tegen
de grond geslagen waarop nog een
regen van slagen op zijn gezicht
en schouders daalde toen hij bloe
dend op straat lag.
Een andere groep blanken trapte
en sloeg zijn reeds onherkenbaar
gezicht op het hete asfalt van de
weg.
Hysterische blanke vrouwen gil
den terwijl de menigte, inmiddels
aangegroeid tot 1500 tot 2000 per- i
sonen, nog opgewondener raakte.
De vertegenwoordiger van Kennedy,
de 32-jarige John Seigentlialer. assis
tent van procureur-generaal Robert
0 De Russische veiligheidsdienst heeft,
volgens een bericht van Tass, negen per
sonen aangehouden, onder wie een vrouw,
die worden beschuldigd van onwettige
speculaties in buitenlandse valuta en gou
den munten tot een bedrag van bijna
twee miljoen gulden.
Kennedy, werd bewusteloos geslagen
toen hij zag dat een blank meisje
werd achtervolgd en trachtte haar in
zijn auto te halen.
Seigenthaler, een twee meter lange
man, lag ongeveer 25 minuten be
wusteloos op straat voordat hij door
politie werd gevonden naar het zie
kenhuis gebracht.
Alle ambulances door blanken be
stuurd meldden dat de wagens motor
storing hadden, vertelde een politie
man op de vraag van een journalist
waarom er geen ambulance was ge
zonden voor Zwerg en Seigenthaler.
Bij de ongeregeldheden werden in to
taal twintig mensen gewond. Twee
negers die niets met de betogingen
hadden te maken, werden door jon
gelieden aangevallen. Een van hen
werd met brandbare vloeistof, die
vervolgens werd aangestoken, over
goten. Het laatst zag men hem spar
telend op straat ligen. Het vuur was
toen gedoofd, de andere neger liep
een gebroken been op.
elastisch rijden
BOUGIES
thBrmaeiast/C
afgestemd op hel hedendaagse verkeer
Het materiaal, waarmee de Zwe
den het graniet „te lijf" gaan,
wordt uitvoerig beproefd in
proefmijnen", zoals hier gebeurt
bij Atlas Copco.
(Van een onze redacteuren).
We gaan naar de hal van de bergkoning. Dat is me giste
ren beloofd en het klonk idyllisch en zelfs sprookjesachtig.
Die hal zou ergens in Stockholm te vinden zijn, maar nu ik
er op weg naar toe ben laat het Stockholmse verkeer weinig
van het sprookje over: het giert en raast voorbij, griezelig-
links met enorme snelheden. Het is oppassen geblazen om
er onbeschadigd door te komen
Toch zijn we op weg naar de bergkoning. John Huckerby
zegt het. En John is Brit, lijkt sprekend op Rainier van
Monaco en verzorgt de voorlichting van een grote Zweedse
industrie. Reden te over om hem te geloven public-rela
tions officers zijn immers de sprookjesvertellers van de
twintigste eeuw.
„The hall of the mountain-king" zegt John en met een
geleerd gezicht voegt hij er aan toe: „Ibsen". Leest hij
soms dagelijks uit Ibsens Peer Gynt om een beetje Scandi
navische sfeer op te doen? Hij grinnikt als ik hem dat
vraag. „Ik weet eerlijk gezegd niks van Ibsen, maar ik
hou van Grieg" is zijn antwoord en hij fluit een motief uit
de Peer Gynt-suite. Hoe was het ook weer met de berg-'
koning Hij was de vorst van de Trollen en -resideerde in
een grot. Aan Peer Gynt wil hij zijn dochter cadeau doen,
maar Peer weigert, waarop hij door de Trollen, wordt aan
gevallen en overmeesterd. Op dat moment echter begint
een kerkklok te luiden: de dwergen vluchten en de grot
stort in.
De grot stort in Daar kijkt Huckerby van op „Dat wist
ik niet. Maar wees niet bang. Onze grot is stevig genoeg
en bestand tegen kerkklokken en H.-bommen
Nee, het is allerminst een sprook
je: de hallen van de moderne
Zweedse bergkoningen zijn ge
maakt om atoomaanvallen te
weerstaan. „En alleen bij een di
recte treffer van een H-bom zijn
deze schuilkelders in de rotsen
niet helemaal veilig. Maar wat is
dat in zo'n geval wel zegt John
Huckerby. En terwijl we een gro
te thans als parkeergarage in
gerichte schuilkelder in de rot
sen van Stockholms oude binnen
stad binnengaan, vertelt John Hu
ckerby me do geschiedenis van de
moderne bergkoningen, de histo
rie van de Zweedse natie, die „de
grond inging
Onder graniet
Dat laatste is eigenlijk niet goed
geformuleerd, want „grond" doet
denken aan zacht materiaal. En
dat is hier helemaal niet het ge
val: Zweden ondergronds betekent
Zweden onder graniet. In de afge
lopen tientallen jaren is in dit
land voortdurend slag geleverd te
gen het keiharde graniet. Wan
neer men Zweden geografisch-ge-
ologisch-demografisch wil om
schrijven, dan kan dat heel een
voudig volgens Huckerby, mijn
moderne sprookjesverteller, name
lijk aldus: zesennegentigduizend
meren, acht miljoen mensen en de
rest graniet. Graniet, graniet, rots,
rots, rots, het is inderdaad een op
vallend kenmerk van dit land,
TOts met een laagje grond. Vroe
ger betekende dat armoede, want
op rotsachtige bodem is het slecht
hoeren. Maar in de eeuw van dc
industrie heeft men van deze nood
een deugd gemaakt op twee ma
nieren: men heeft werktuigen ont
worpen en vervaardigd om het
graniet te lijf te gaan en voorts
heeft men een groot deel van het
Zweedse bedrijfsleven onderge
bracht in ondergrondse fabrieken,
zodat zij in tijden van oorlog vei
lig zullen zijn.
Beide zaken hebben de Zweden
de laatste jaren beroemd ge
maakt in het buitenland. De
Zweedse drilboren zijn fameus
dank zij een uitmuntende sa
menwerking tussen een pers
lucht-industrie Atlas-Copco)
ei» een staalbedrijf (Sandvi-
ken). liet door deze bedrijven
vervaardigde materiaal, vari
ërend van het zwaarste kali
ber drilboor tot uiterst dunne
tandarts-boren (dental-air) is
over de erehele wereld bekend.
Het wordt gebruikt ln de mij
nen (o.a. in Nederland), bij
tunnelaanleg als bij de Mont-
Blanc, kortom bij alle belang
rijke projecten, waarbij staal
(v het tegen een harde boden»
moet opnemen. Daarnaast heb
ben én de Zweedse staat én de
industrie voortreffelijk munt
weten te slaan uit hun eigen
„gewroet" in de Zweedse rot
sen. Terecht: Want wat men
