BLAN
KEN
HEYM
RINKE TOLMAN
Bioloog
van formaat
Pinksteren is vooral dit jaar
het hoogfeest van de lente
DONDERDAG 18 MEI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
17
MEER DAN VEERTIG BOEKEN....
(Van onze correspondent)
Het leven, zo wil men het tegenwoordig, begint bij veertig.
Maar niet voor Rinke Tolman, die dan de uitzondering is,
welke de regel bevestigt. Yoor Tolman, die in Soest en ver
daarbuiten bekendheid geniet, begon het leven al heel
vroeg in de Friese polders, waar hij, geboeid door de
schoonheid, uren kon doorbrengen. Hij bracht zijn jeugd
door bij een grote boerderij in Friesland. Hij zwierf door
de weiden en sloot vriendschap met de vogels. Hij hoorde
hun roepstem, hun minnezangen, genoot van hun prachtig
gekleurd gevederte en leerde ze elke dag beter kennen. Hij
merkte in een uur tijds meer op dan menig ander in jaren.
De economie in de natuur trof hem; op latere leeftijd was
het alsof hij iets meekreeg van de dieren, opdat hij beter
in staat zou zijn ze te begrijpen.
Op 25 mei wordt de bioloog' Rinke
Tolman, zeventig jaar. Het berei
ken van die mijlpaal is voor ons
een welkome aanleiding bier nog
eens de betekenis van zijn per
soon en werk naar voren te bren
gen. „Data", aldus Tolman, „kan
ik moeilijk onthouden. Ik zou
zelfs mijn verjaardag vergeten,
wanneer een geschenk van vrien
den en kennissen, maar vooral de
noodzaak om het belastingbiljet
in te vullen, mij daaraan niet ge
regeld herinnerde".
„Gewone man
Tolman is een wonderlijk man. De
zeventig zie je hem niet aan:
spotgrage blauwe ogen, blond
(schaars wordend), haar tamelijk
lang, spreekt een beetje moeilijk,
lacht graag. Hij heeft meer dan
veertig boeken geschreven op na-
tuur-historisch gebied, zeker
twintig vertaald en twee tijd
schriften opgericht. Toch is hij
een „gewone man" gebleven.
Want de lichte ironie, waarmee
hij de mensen en dingen benadert,
richt zich ook op de mens Rinke
Tolman. Of hij nu voor de zoveel
ste maal in een uur as uit zijn
pijp op zijn broek gemorst heeft,
of zo juist met een boek klaar gé-
komen is, steedt komt een lach,
een spottend woord of kwinkslag
een en ander commentariëren.
Hoe hij ertoe kwam zich met de
natuur bezig te houden? Hij is
als boerenzoon geboren en was
als jongen al jager en eierzoeker.
Hij groeide midden in de wijdheid
van het veld op. En ook al heel
jong hield hij ervan te vertellen
van wat hij had gezien en opge
merkt. Hij las graag en dorstte
naar kennis zoals dat heet. Rin
ke kon op de boerderij gemist
worden; hij ging naar de kweek
school te Groningen. Hij liep kort
voor het laatste examen weg, hij
wandelde dertien uur van Gronin
gen naar Friesland, en belandde
in de journalistiek. Kort voor de
tweede wereldoorlog gaf hij zijn
baan eraan. Zijn schrijverstalen
ten kwamen hem later nog goed
van pas.
Het is een genoegen een boek van
zijn hand te lezen. En er is keus
genoeg, want hij schreef er zeker
veertig. Maar het is nog prettiger
om kennis met hemzelf te ma-
ken en te ontdekken, dat er nog
mensen zijn, die, los van alle
maatschappelijk gebeuren, zich
één voelen met de natuur.
Dit heeft ook zijn vrouw begre
pen, Kathe Mussche, die de dicht
bundel „Zon en Schaduw" schreef
en een bekwaam fotografe is. Zij
illustreert veel bij de door haar
man geschreven artikelen. Geen
wonder, dat beiden een bron van
inspiratie voor elkaar zijn.
Dierenvriend vist...
Rinke Tolman is een dierenvriend
en tegen wreedheid. Toch vist hij.
Hij kan 't niet meer laten. Toen
hij overwerkt was. ging hij naar
de dokter, die hem de hengelsport
aanraadde. Tolman volgde die
raad op en werd er beter door.
We vroegen, of het niet wreed is
vissen in een scherp haakje te la-
len bijten. „Neen", antwoordde
hij, „ik heb proeven genomen en
liet blijkt, dat de waterbewoners
weinig voelen van de pijn".
De bioloog had in Soest een uit
gebreid werkterrein.' Dat is bijna
allemaal verleden tijd, want de
woningbouw slokte zoveel mooie
plekjes op. Zo wist Tolman eèn
drietal plaatsen in de gemeente,
waar gentiaanklokjes bloeiden.
Deze zijn zeldzaam en groeien
voornamelijk op vochtige heide-
gedeelten. Daar staan nu hui
zen
Woont hier die meneer, die spin
nen in leven houdt?" vroeg eens
een jongetje en reikte een klein
doosje aan. Dat gebeurt meer bij
Tolman, aan de Parklaan. Oude
ren en jongeren, uit alle delen
van het land, komen vaak met al
lerlei en soms ook belangwekken
de voorwerpen aandragen. Dan
vertelt Rinke Tolman geduldig,
wat hij ervan weet. En meestal is
dat heel veel. Hij krijgt ook wel
eens waardevolle cadeaus. Een
vogelring uit „Moekva" en uit Po
len, Hij neeft ook een Nederland
se ring. Een bijzonder exemplaar,
namelijk van een nachtzwaluw.
Dichter
Langdurige studies en ontdekkin
gen vormden hem tot een natuur
kenner van formaat. Maar ook
tot een dichter, die de natuur be
zong in zijn Friese gedichten en
Christussonnetten maakte, die in
het Italiaans werden vertaald.
Filmserie over
de Bijbel
Dino de Laurentiis, een der grote Ita
liaanse filmproducenten heeft aan
gekondigd, dat hij in een driejarig
project kosten 25 miljoen dollar
een serie films zal maken over
de Bijbel.
De Laurentiis, echtgenoot van Silvana
Mangano, zei, dat naar zijn opvat
ting veel te weinig mensen de Bij
bel lazen en ook veel te weinig
mensen de kans kregen de Bijbel
te lezen. Daarom wilde hijtrach-
ten op deze wijze de grote massa
toch een indruk te geven van do
strekking van de Bijbel.
Bovendien vond De Laurentiis dat „de
wereld er slecht aan toe is, omdat
niemand meer weet waar uitzicht
op te krijgen is". De Italiaanse
producent zei. dat hij zich zo
nauwkeurig als mogelijk is aan de
tekst wil houden.
De films, waarvan de totale verto-
ningsduur 8 a 10 uur zullen bedra
gen, zullen in een serie vertoond
worden. Er zullen 30 tot 40 van de
belangrijkste episoden uit de Bij
bel, zowel uit het oude als uit het
nieuwe testament, in min of meer
los van elkaar staande stukken
verfilmd worden.
Gemeentesecretaris
krijgt vier maanden
De rechtbank te Roermond heeft gis
termorgen uitspraak gedaan in de
zaak tegen de 59-jarige J. van L.,
gemeentesecretaris-ontvanger van de
gemeente St. Odiliënberg. Hij js ver
oordeeld tot vier maanden gevange
nisstraf, waarvan drie voorwaarde
lijk met een proeftijd van twee jaar.
Hij was beschuldigd van het meerma
len opzettelijk gebruik maken van een
valse handtekening en van het meer
malen doen plegen van valsheid in
geschrifte.
VAN 1945 AF
Opvallend weinig zomerse
pinksterdagen
(Van onze weerkundige
medewerker)
H Het klinkt misschien vreemd.
H maar van 1945 af hebben wij
H op Hemelvaartsdag meer zon-
nig en warm weer gehad dan
'.ijdens de pinksterdagen van
p de laatste 16 jaar, die altijd
nog ruim een week dichter bij
de zomer liggen.
H Van de totaal 16 pinksterjaren
(van 1945 af) waren er zeven
met uitgesproken slecht regen-
li achtig weef, vier met matig
tot goed weer en vijf zomerse
s pinksterdagen dit in 1947 1948,
1949 (alsof het toen niet op
H kon!) 1953 en 1960. In deze
vijf jaren steeg de tempera-
H tuur tot 24 a 28 graden Celsius.
Zeer warm was het in 1953,
met maxima van 27 tot 30 gra
den Celsius.
;~Ioch is het aantal pinksterda
gen met te koel weer en regen,
3oms met onweer, vrij groot.
Gemiddeld drie maal in de tien
jaar een warme en zomerse
Pinksteren is niet van dien
aard dat men kan zeggen dat
wij daarmee verwend worden.
Een heel enkele keer is het bar
en boos- Berucht is nu nog de
pinksterstorm van 28 mei 1860
toen er windstoten tot 150 ki
lometer per uur voorkwamen
en er veel schade werd aange-
richt. Gelukkig is een derge-
lijk weersverschijnsel op Pink-
steren een bijzonderheid. Het
maakt niets uit of het nu een
late of een vroege Pinksteren f|
is want in 1948 was het op 16
en 17 mei zomers (26 graden)
§f en in 1954 op 6 en 7 juni (late
M Pinksteren) koud bij 12 tot
M 14 graden.
Met droog pinksterweer, licht
H tot half bewolkt en een mid- p
dagtemperatuur van 15 tot 18
graden Celsius mogen wij al
tevreden zijn. Elke graad die
het warmer wordt is een
meevaller. Dit wanneer wij het
§f gemiddelde pinksterweer over
de laatste 16 jaar berekenen, n
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
(Advertentie)
die goeie
jonge
(mee 't baardje)
7.60
DELFTSE V-I WORDT
OPGEGRAVEN
Dinsdag 23 mei zal een aannemers
bedrijf onder verantwoordelijkheid
van de heer A. Drent van de hulp
verleningsdienst van het ministerie
van binnenlandse zaken beginnen inet
het opruimen van de V-l in Delft.
Het projectiel ligt sinds 1944 onge
veer tien meter diep in een weiland
van de heer D. P. A. Zuydgeest, aan
de Schicweg te Delft. De werkzaam
heden zullen naar schatting twee tot"
drie maanden in beslag nemen.
Het projectiel is indereijd afgevuurd
op de lanceerplaats op het terrein van
de Lijm. en Gelatinefabriek te Delft.
Al spoedig na de start storte het neer
in het weiland. De vleugels werden
later in het weiland aangetroffen en
door de heer Zuydgeest begraven in
de krater van de neergekomen V-l.
Eerst vorig jaar, toen de gemeente
Delft op het terrein bezig was met
meingen voor het bouwrijp maken van
dit stuk Delfts grondgebied, deed de
heer Zuydgeest mededeling van zijn
ervaringen.
0 Bestuursambtenaar R. den Haan is be
noemd in de nieuwe functie van „com
missaris voor de openlegging van het
centrale bergland", zo meldt de Nieuw
Guinea Koerier. De heer Den Haan heeft
grote ervaring in de omgang met de
bergbevolking. Hij voltooide tussen 195Z
en 1956 de pacificatie van het gebied der
Wisselmeren.
IN HET HART VAN DE MEIMAAND
In iedere struik
een zanger
(Van een medewerker)
Meer dan de andere hoogtijdagen,
is Pinksteren het feest van het bui
tenleven. Nu moet men het vrije
veld in: langs de hooiweiden, die geel
zijn van de boterbloemen of rood
van de zuring, naar de plassen, waar
de scherpe, hardgroene biezen van
de iris een wonder baarden, een gele
bloem van zeldzame sierlijkheid. En
zelfs de bermen van de wegen wor
den omstreeks Pinksteren fijne gele
linten door de paardebloemen, of
blauwe door de ereprijs, of lila door
de pinksterbloemenwitte banden
door het fluitekruid.
Pinksteren is dit jaar het hoogfeest
van de lente. In het hart van de
meimaand verdringt de plantenweel-
de zich tijdens de reis van het jonge
jröen vanuit de openbarstende, nat-
;e aarde naar de lichtende blauwe
hemel en de lachende lente-zon.
De, klokkende slag van de nachte
gaal klinkt, evenals de stem van de
koekoek en heel het vogelkoor stelt
zich in dienst van de wandelende,
kijkende en luisterende mens.
In elke struik zetelt een zanger:
Drie eieren van de grote lijster
in het ruime nest.
een spotvogel, een grasmus, een
braamsluiper, een vink, een rood-
borst, een winterkoning, een tuin-
fluiter en onder elke struik, bij
elke ruige begroeiing lokt ner
veus een vogel met een tros
worpjes in de snavel, onzeker
rondfladderend, omdat ze niet
naar het nest wil, waar de jon
gen piepen. Want er is een mens
in de buurt en ze wil haar dier
baar kroost niet verraden.
Vlier
Met Pinksteren komen de vlieren in
bloei! Witte schermen tussen het
groen. Nu roept de kwartelkoning
zijn Latijnse naam uit het hooigras.
Een geheimzinnige stem: crèx-crèx,
die vooral die stille zomernachten,
wanneer een witte nevel uit de slo
ten over het grasland kruipt, te ho
ren is. Doch men lokaliseert de gras-
sluiper niet zo gemakkelijk. Zijn
stem klinkt een kwartier gaans
steeds voor U en dan weer naast
U en opnieuw voor U uit het rijpen
de gras. Te zien krijgt men hem
niet. De bruine spreeuwgrote vogel
heeft een doolhof van gangen onder
het overhuivende gras en komt on
gaarne op de vleugels. De scherpe
stem zucht heel ver door de nacht.
Soms van zo ver, zo zacht, dat TJ
denkt het grazen van de koeien te
horen vanuit een nabije weide. Het
fluisterende „schrit-schrit", waarmee
het bonte vee de zagende tong om
de grassprieten slaat. Maar het is
een vogel die in de tropen de win
ter doorbracht; terugkwam, om het
feest van Pinksteren mee te vieren.
Overigens, zo talrijk als weleer,
is de kwartelkoning ten onzent
lang niet meer. Wellicht zijn de
steeds vroegere openingsdata van
het hooiseizoen daar debet aan.
De kunstmest deed de spriet de
das om. Vele legsels van deze
hooiland-bewoner werden door het
atelende maaigarnituur ver
stoord
Kwartel
Nog minder kans hebt U, tijdens dé
pinksterdagen, op een ontmoeting
met de kwartel, helemaal geen fa
milie trouwens van de vorige soort,
doch een hoen, het enige inheemse
trekhoen. Want fazant, patrijs en
korhoen zijn uitgesproken standvo-
Gele linten van de paardebloe
men
Gedurende de camera«inruilactk ontvangt U b# aankoop van een „Sportsman" - voor Uw oude camera f 10.- terug.
gels, die zowel des zomers, als des
winters hun geboortegrond trouw-
blijven.
Die kwartel, wat kleiner dan de pa
trijs, doch er op lijkend geen
roestbruine staart en geen snorrende
vlucht leidt evenals de spriet een
verborgen bestaan. Slechts zijn roep.
een parmantig „dikkedik-dikkedak"",
verraadt zijn presentie. Niet zo al
gemeen voorkomend, kunnen we hem
niettemin hier en daar nog aantref
fen, bij voorkeur op verwaarloosd
bouwland of slecht grasland. En het
is aardig met Pinksteren eens te
luisteren naar de roep van de zeld
zame vertegenwoordigers van onze
avifauna!
Geen paspoort
Misschien, en dat kan haast niet
missen, hoort U dezer dagen ook een
vogel, die een tiental jaren geleden
nog geen Nederlands paspoort be
zat. Die sindsdien vooral onze bui
tens, de grote tuinen en plantsoenen
van steden en dorpen met zijn Azia
tische stem verlevendigde. De Turkse
tortel, een standvogel, wiens typische
koeren verwarring met andere in
heemse duiven houtduif, holen-
dnif, tortel uitsluit. Het is een
slettergrepig kirren: roe-koeoeoe-
de middelste oe-klank lang aan
gehouden, de laatste grappig afge
beten.
En zeker maakt U met Pinksteren
kennis met een vogel, die in groot
vaders kinderjaren hier vrijwel on
bekend was en nu zeer algemeen:
de grote lijster! Een vogel, die al in
januari begint met zijn voorjaars
concert en zijn ruime nest bij voor
keur in boomgaarden, in de stam-
vorken van vruchtbomen inricht en
daarin een 3- of 4-tal lichtgroene
vrij spaarzaam bruin en violet be-
spatte eieren deponeert. Hij lijkt op
de bekende zanglijster, een vergro
te uitgave, doch zijn roep is scherp
en ratelend en in de vlucht ziet men
witte vlekken onder de vleugels, die
de eerste mist!
Pinksteren is dit jaar het hoog
feest van de lente en een verblijf,
een wandeling buiten, zal vooral
op prille ochtenduren of tegen de
„oelenvlocbt". wanneer de melk
witte nevel de koeielijven tot
zwevende pootloze gevaarten
maakt en reeën het bedauwde
gras inlopen om te grazen, over
al de lange v's van hazeoren
tussen de boterbloemen uitsteken,
rijke vrucht dragen.
