Zweedse strafkolonies steeds volgeboekt Scheveningse pier 19 mei open Bezinning op drie eeuwen van Amsterdams jodendom 10 f ii O VINCI ALE ZEEUWSE COURANT DONDERDAG 4 MEI 196 L De officiële opening van de pier te Scheveningen is vast gesteld op vrijdag 19 mei 's ochtends om ca 10.30 uur. De opening zal worden ver richt door prins Bernhard, die een scheepssirene in wer king zal stellen, op het ge luid waarvan het toegangs hek tot de pier openschuift. Tegelijkertijd zullen alle vlaggen van de pier voor het eerst worden gehesen. De feestelijkheden, die om ongeveer kwart over negen al beginnen, zullen worden op geluisterd met muziek van de koninklijke militaire ka pel, de marinierskapel en het korps tamboers en pijpers van de koninklijke marine, de koninklijke luchtmachtkapel en de Haagse politie muziek vereniging „Onderling Kunst genot". Na afloop van de ge beurtenissen op de pier vindt een feestelijke samenkomst plaats van genodigde autori teiten en andere gasten waaronder een groot aantal deputaties van de arbeiders, die de pier hebben gebouwd om ongeveer twaalf uur in de Kurzaal. 's Avonds om negen uur zal voor het eerst de avondver lichting van de pier worden ontstoken gevolgd door een afsteken van vuurwerk op het strand. Op deze eerste dag zal de pier uitsluitend voor de ge nodigden toegankelijk zijn. AMSTERDAMSE EFFECTENBEURS Koersverbetering van alle internationale waarden 2 mei 3 mei Nederland 1959 (4%) 103% 103% 98}Sgl Nederland 1951 (3%) Nederland 1948 (3%) 92% 93 Nederland 1955 (3%) 94% 94 Nederland 1947 (3%) 3 95 95g! Nederland 1937 3 95'/» Dollarlening 1947 3 91 91% Investeringscert. 3 lOO'/sgl 100 %gl Nederland 1962-64 3 1003% lOOrt Ned. Indië 1937 3 100 6 s"® Woningbouwlening 1957 111% 111% Grootboek 1946 3 95% 95% Ned. Handelmij. 322 Alg. Kunstzijde Unie 496 504gl Berghs' en Jurgens 305% Calvè-Delft 874 878 Hoogovens n.r. lllTgl 1130g Ned. Kabelfabriek 710 Philips 980 Unilevers 156% 156% Wilton-Feijenoord - 310%exd. 312% Billiton 630 Kon. Petroleum Mij. 150.30gl 151.50 Amsterdam Rubber 120gb 119gb Holland Amerika Lijn 215 Kon. Paketvaart 176% 178 Rotterdamse Lloyd 165"/. 163% Scheepvaart Unie 170 171 Stv. Mij. Nederland 186% 187 KNSM 205 206% Ver. H.V.A. Mij. N.V. 143gl 144% Deli Mij. 167 167 Bank voor Ned. Gem. 4% 102% Bank voor Ned. Gem. 5-1958 106 106% Van Berlcels Patent 408 407 Bronswerk 190% 186'Aexd Albert Heijn 675 690 Centrale Suiker bl. excl. Kon. Mij. De Schelde N.B. 338 336 Intern. Nickel 74% 74% American Motors 19ft 19 Anaconda 60% 59 ft Baltimore en Ohio 30% 30% Bethlehem Steel 47% 48% General Motors 45 45% Kennecott 90% 90% New York Central 18%b Pennsylvania 13ft Republic Steel 61 60% Shell Oil Comp. 42% 42%exd. Tide Water 24ft 24% U.S. Steel 83% 87% PREMIELENINGEN. Amsterdam 1951 87% 88 Breda 1954 83% Eindhoven 1954 82% Enschede 1954 84 %b 87 Den Haag 1952 I 93% 93% Den Haag 1952 II 97% 97 Rotterdam 1952 I 94% 95 Rotterdam 1952 II 94% 95% Rotterdam 1957 101% 100% Utrecht 1932 93 Amsterdam 1956 I 82% 86% Amsterdam 1956 II 82% 95% Amsterdam 1956 III 96 95% Amsterdam '33 (C. en A.) 108% 108% Dordrecht 1956 83 83% Alkmaar 1956 82% 82tf Zuid-Holland 1957 981 97% ANP-CBS BEUHSINDICES Intern. Concerns Industrie Scheepvaart Banken Handel enz. Algemeen 28-4 2-5 3-5 649.08 651.89 603.15 420.92 423.87 430.08 109.87 196.77 198.54 240.07 243.67 242.98 182.27 181.91 183.87 464.68 467.00 473.99 De optimisten van dinsdag, die voor woensdag een vaste markt hadden ver wacht. hebben gelijk gekregen. Bij kalme handel vertoonden alle internationale waarden hier en daar koersverbeteringen. Weliswaar werd dinsdag door de Ameri kanen de ruimtevaartproef voor minstens 42 uur uitgesteld, doch dit was voor Wall Street geen aanleiding om liet lioold te laten hangen. Integendeel, de stem ming op de New Yorkse beurs was aan de vaste kant, mede in verband met de ontspanning in de internationale poli tieke situatie in Laos. Bij toenemende handel boekte Wall Street flinke koers winsten. Dit stimuleerde de Europese beurzen, waarvan vooral het Damrak. De Philipswaarden, die dinsdagavond reeds vast in de markt lagen door Amerikaan se aankopen, boekten gisteren op 1185 een koerswinst van circa 20 punten, ver geleken met de vorige slotkoers. De handel bleef in deze hoek binnen nau we grenzen. Hoogovens, welk fonds een paar weken geleden op gelijke hoogte van de Philipsaandelen noteerde, verbe terde gisteren op 1129, circa 16 punten. AKU's zetten de opmars van dinsdag ver der voort. Deze aandelen noteerden we derom boven de vijfmaal parikoera op 502 (495%). Er worden in Amerika maatregelen beraamd ten gunste van de textielindustrie aldaar. Mogelijk dat de American Enka (dochtermaatschappij van het AKU-concern) hiervan te zijner tijd de vruchten zal bunnen plukken. Unilevers deden van zich spreken met een koerswinst van circa 12 punten op 880. De beurs in Londen was vast, die van West-Duitsland gaven iets hogere koer sen te zien. Al naar gelang de beursduur vorderde werd de handel stiller. De be haalde koerswinsten konden de hoofd fondsen vrijwel geheel handhaven. Ook de scheepvaartfondsen waren vast, De handel was echter gering. Cultures iets beter voor certificaten Deli en aan delen HVA. Staatsfondsen praktisch on veranderd met weinig zaken. Duizenden Gereformeerde jongeren naar Utrecht Op de bondsdag van de bond van Gereformeerde J eugdveren igingen die op Hemelvaartsdag in Utrecht wordt gehouden, verwacht men onge veer elf-en-een-half-duizend jongens en meisjes uit alle provincies van het land. De Margriethal van de Koninklijke Nederlandse Jaarbeurs zal voor deze gelegenheid feestelijk worden ver sierd. Een van de hoofdmoten van het bondsdagprogramma is het spel „Er wordt op je gewacht", waaraan 160 mensen meewerken. Dc samen zang staat onder leiding van Kees Deenik. Verscheidene predikanten zullen tij dens de vijf onderdelen van het spel een kort woord spreken, dat aansluit op de diverse klankbeelden. De Hemelvaartsviering, waarmee de dag begint, wordt geleid door ds. J. F. Colenbrander, terwijl ds. Lam mens het openingswoord zal spreken. 0 De in het Jiddisch publicerende joodse schrijver Naftali Hertz Kalm is in Polen gearresteerd, aldus is van betrouwbare zijde in: Parijs vernomen. Kahn werd reeds in 1937 in de Sowjet-Unie gearres teerd, bij het uitbreken van de oorlog vrijgelaten en in 1948, ten tijde van de anti-joodse actie, opnieuw In hechtenis genomen. In 1959 ging Kahn naar Polen. LENINPRIJS VOOR SEKONTOURÉ De president van Guinee heeft be kendgemaakt, dat hem de Leninprijs is gegeven door de Sow jet Unie. Hij liet er onmiddellijk op volgen, dat hij geen communist was. Hij vertelde, dat hij ook aan presi dent Leonid Breznev van de Sowjet Unie had verteld, dat hij geen com munist was. Verder had hij gezegd, dat zijn „democratische partij" geen communistische partij was. Het was wel de enige partij in het land. Van de lokale waarden was de advies- koers, voor aandelen Bijenkorf 1170, tegen dinsdag 1215 laten en een laatstgedane notering van 1225. De maatschappij stelt een dividend voor van 15 (14) Een bescheiden dividend, volgens de beurs. De redenen voor de hoge koers van dit fonds liggen, volgens de beurs in een ge- heel ander vlak. Men verwacht te zijner tijd een emissie Bijenkorf met een flinke claim, in verband met de uitbreidingen. Woensdag kwamen voor het eerst aan delen claims en obligatie claims Stokvis in de handel. De adviesprijzen waren respectievelijk f 500, neerkomende op 300 procent voor een nieuw aandeel en f 90, neerkomende op 127 procent voor een obligatie. Claims VRG-papier, waar voor dinsdag een grote belangstelling be stond hij een prijs van f 2100. werden honderd gulden hoger op f 2200 geadvi seerd. Amsterdamse wisselmarkt CONTANTE PRIJZEN. Amsterdam 3 mei 1961. Londen 10.04 10.04%: New York 3.59ft3.59 ft; Montreal 3.63K—3.64ft: Parijs 73.31—73.36: Brussel 7.16—7.16%: Frankfort 90.43%30.48%; Stockholm 69.62% —69.67%: Zurich 82.98—33.03: Mi laan 57.88%—57.93%: Kopenhagen 51.90—51.95: Oslo 50.18—50.23; We nen 13.77'/*—13.78%Lissabon 12.33—12.54%. VWWWWVWWWWW HET JONAS DANIEL MEYERPLEIN Een periode werd afgesloten (Van een medewerker) Twee synagogen markeerden het plein. Aan de ene kant de ver maarde Esnoga van het Portugees Israëlitische Kerkgenoot schap, aan de andere zijde de Grote synagoge van de Neder lands Israëlitische Hoofdsynagoge. Op de grote ruimte tussen beide synagogen aan het Amsterdam se Jonas Daniël Meyerplein speelde het joodse leven zich af. Hier werden de leden van het koninklijk huis door de joodse gemeen schap ontvangen. Op dit plein liep men te hoop bij vreugde en leed. Eeuwenlang was hier het centrum van de joodse gemeen schap van Amsterdam. Op dit plein was het ook, waar de Duit se horden op sabbat 22 en zondag 23 februari 1941 de 425 joodse jongemannen tussen de 25 en 35 jaar verzamelden als buit van hun eerste razzia. Slechts een van hen keerde weer. Mari Andrïessens beeld De Dokwer ker staat thans op het plein als her innering van de solidariteit met de getroffen joodse gemeenschap door een deel van het Nederlandse volk dat als gevolg van deze razzia in sta king ging. Het beeld staat op de plaats, waar voorheen joodse kin derkoren aubades brachten aan ko ninklijke bezoekers. Er zijn geen joodse kinderkoren meer, die dat zó kunnen die het plein kunnen be volken. Tot de zes miljoen vermoor de joden, van wie honderdduizend uit Nederland afkomstig, behoorden één miljoen kinderen. Niet meer Niet langer is het Jonas Daniël Mey erplein het hart van de joodse ge meenschap van Amsterdam, van Ne derland. De Grote synagoge, waar beroemde opperrabbijnen werden ge ïnstalleerd bestaat niet meer als joods bedehuis. De administratieve zetel van de joodse gemeente van waaruit de impulsen gingen naar ge heel joods Nederland en vaak ook ver over de landsgrenzen is op dit plein uitgebroken. De drie andere synagogen, oud in leeftijd, van belang uit geschied kundig oogpunt zijn niet meer in gebruik. Zij waren dat al vele jaren voor de catastrofe niet re gelmatig. In de nieuwe stadswij ken van Amsterdam werden sy nagogen gebouwd, omdat daar heen vele joden trokken. Doch al werd de Amsterdamse jo denbuurt door niet meer dan om streeks tien procent van de joodse gemeenschap van dc hoofdstad be volkt, het Jonas Daniël Meyerplein bleef bet hart. Uitgebroken werd de grote synagoge in de oorlog. Vanda lisme vierde hoogtij in de joodse be dehuizen. „Op de droeve oorlogsavond van 28 september 1943 gingen de deuren van de grote synagoge voor het laatst open. In de daaropvolgende nacht werd het merendeel van de nog van deportatie vrijgestelde jo den weggevoerd'. Toen de Amster damse arts I. Dasberg de volgende ochtend, op Erew Rosj Hasjana 5704, voor het gebouw (waar hij zou voor gaan in de dienst) verscheen, vond hij de deur gesloten. Een voorbijganger vertelde hem wat er die nacht was gebeurd. In de Grote sjoel bleef het voor het eerst op de dag voor het joodse Nieuwjaar donker. Voor de eerste maal sedert 1671 werd onder de hoge koperen kroonluchters niet geoord (gebeden). Er zou in „VOORWAARDELIJK" KENT MEN NIET Dronkenschap achter het stuur wordt duur betaald (Van speciale correspondent) j n 1960 werden in Zweden 4000 mannen en vrouwen veroordeeld wegens dronken schap achter het stuur. Over eenkomstig de Zweedse rechts praktijk werden zonder uitzon dering gevangenisstraffen op gelegd en geen voorwaardelijke straffen. Zodra de vonnissen rechtskracht gekregen hebben moeten de straffen in speciaal daartoe ingerichte strafkolonies worden geboet. Een dezer kolonies is Smalteryd, een grote boerenhoeve uit de acht tiende eeuw die 200 jaar gele den do'or de kroon in West-Zwe den werd gebouwd en aan een ge pensioneerde majoor als woon plaats werd toegewezen. Van de trap van het herenhuis kan men zijn blik laten gaan over een vre dig landschap tot aan het Lygnern- meer en een bos op een zachtglooi- ende helling. De weg naar de witte kerk in Satila, het dichtsbijzijnde dorp is omzoomd door oude wei. den. Maar de mannen die alleen of in kleine groepen deze weg afleg gen hebben geen oog voor het idyllische landschap. Ze gaan ern stig en zwijgend naar de boeren hoeve want het zijn „Rattfylleris- ter", wegens dronkenschap'achter het stuur veroordeelden, die hun vrijheid hebben verloren en zich voor het uitzitten van hun straf moeten melden. In bos en werkplaats De gevangenenkolonic Smalteryd. die dertig kilometer ten oosten van Küngsbacka en niet ver van de grens van de provincie West-Gotha ligt, heeft plaats voor 47 gestraften. De hoeve met zijn grote bospercelen en akkers, een timmermanswerkplaats in de stal en een houtzagerij is voor dit doel bijzonder geschikt. In de win ter werken de gevangenen in het bos. In het vroege voorjaar transporteren ze hout met sleden en paarcfen naar de zagerij en in de zomer vervaardi gen zij, voor zover zij niet op de ak kers moeten werken in de timmer manswerkplaats eenvoudige houten voorwerpen voor de staat. Als bezoe ker ervaart men onmiddellijk de vreugdeloosheid en de geestelijke druk die op de mannen in hun blauwe overalls met schorten voor en een gestichtsmuts op, drukt. Behalve de werkbaas bestaat het toezicht uit slechts drie politiemannen. Binnen de kolonie kent men geen speciale straffen. Wie zich niet aan de reglementen van de inrichting houdt, wordt door een gevangenis bewaarder gehaald en in een geslo ten inrichting opgesloten. Het erg ste is het in Smalteryd, wanneer de jeneverfles door een „goede de Grote sjoel nooit meer geoord worden: het zou er altijd duister blijven". Dit schrijft dr. Jaap Meyer in het in opdracht van het kerkbestuur van de Nederlands Israëlitische Hoofdsynagoge te Amsterdam ge schreven boek (Uitg. J. H. de Bussy, Amsterdam). Het Jonas Daniël Meyerplein be zinning- op drie eeuwen Amsterdams jodendom. Met dit boek, waarvan het eerste exemplaar onlangs werd aangeboden aan Amsterdams burge meester mr. G. van Hall heeft de joodse gemeente definitief afscheid van haar gebouwen genomen; haar synagogen, scholen, vleeshal, admi nistratieve lokalen en kerkelijk bad aan het Jonas Daniël Meyerplein en aangrenzende straten. Aan het roem rijke jodendom van Amsterdam dat aan de wieg stond van vele joodse gemeenschappen in andere landen is een einde gekomen met het symbol i- lisch overhandigen van de geschiede nis van dit jodendom. T oekomstmanifest Geen einde is echter gekomen aan de taken van de joodse gemeente. Op dezelfde dag dat de roemrijke historie werd aangeboden, een histo rie die zich afspeelde hoofdzakelijk in en om de gebouwen aan dit plein, gaf de joodse gemeente een toe- Komstmanifestatie uit. Want vertien voudigd zijn de taken van de Neder lands Israëlitische Hoofdsynagoge. Dc feitelijke overdracht van de sy nagogen, die drie eeuwen belichaam- schiedenis in Nederland belichaam den, heeft reeds eerder plaatsgevon den. Reeds in 1954 vond de over dracht plaats van de gronden en op stallen aan de gemeente Amsterdam. De zakelijke transactie van toen, en de plechtige overhandiging onlangs heben definitief een periode afge sloten, waarvan het einde 10 mei 1940 begon. In zijn boek zegt dr. Jaap Meyer In de Verantwoording: „Na anderhalve eeuw emancipatiestrijd heeft het Zionisme zijn doel volbracht, door de stichting van de joodse staat. Wil len wij, diaspora-joden, ons naast en ten behoeve van Israël, handhaven, dan moeten wij ons de vraag durven voorleggen: hoe kan een jood, die niet naar Israël gaat, respectievelijk is gegaan, zich handhaven als zoon van zijn volk. Het antwoord op deze vraag kan simpel aldus worden ge geven, dat het voor ons het ge slacht in de woestijn uiterst nood zakelijk moet worden geacht ons te bezinnen op de legale joodse bronnen en de zuivere joodse historie. Juist de stichting van de staat Is raël, met al zijn nivellerende na tionale invloed, maakt het voor ons noodzakelijk ons opnieuw te oriënteren op de oude status der „Joodse Natie" en haar eeuwen oude Kehillot (gemeenten). Laten wij desnoods het getto geheel vergeten, maar moge van ons ge slacht nimmer worden gezegd, dat wij geen begrip hebben kun nen opbrengen voor de eeuwige lamp van het jodendom, die bran den bleef boven alle puinhopen der diaspora". vriend afhalen aan de rand van het bos" vergeten opduikt. Dit soort vrienden komt zeer zeker tot schade van dc hier opgesloten ge vangenen, steeds weer op de prop pen.... Volgeboekt.... De leider van de inrichting, die elke verkeerszondaar ontvangt, vertelt van mensen die aan het begin van hun strafperiode als kleine kinderen hui len of volkomen tegenstelling volslagen onverschilligheid voorwen den. Velen van hen werden na zes maanden in Smalteryd de straf- norm waarop weinig uitzonderingen bestaan in Zweden geheelonthou ders. Anderen beschouwen de hele zaak als een ongelukkig toeval of als gevolg van eenmalige pech. In elk geval zijn alle 47 bedden van het oude landgoed voortdurend bezet. Dit geldt ook voor de andere kolonies, waar straffen wegens dronkenschap achter het stuur geboet moeten wor den. Zo kan het weken en maanden duren voor liet bevel van strafvol trekking bij de veroordeelden thuis komt, want ondanks het harde von nis; ondanks de aan een gevangenis straf verbonden schande, ondanks de gevolgen van het gerechtelijk vonnis voor de gehele familie en ondanks de voor de meesten ongewone harde ar beid blijft de curve der Zweedse „Rattfyllerister" van jaar tol jaar stijgen. Dit is mr. Maurice Patin, president van een van de kamers nan het hof van cassatie in Parijsdie zal optre den als president van het militaire hoge tribunaal, dut de deelnemers aan de militaire revolte in Algiers zal berechten. „Week van de fotografie" (Van een onzer verslaggevers) Onder auspiciën van de Stichting ter bevordering van de amateur fotogra fie en de algemene Nederlandse ver eniging voor vreemdelingenverkeer zal van 13 tot en niet 20 mei de „week van de fotografie" worden gehouden, aan welke manifestatie een nationale fotowedstrijd met een hoofdprijs van f 750,is verbonden, die de titel „Uit in eigen land" heeft meegekregen. In deze week die op 12 mei in liet Scheveningse Kurhaus met een fees- telke bijeenkomst wordt ingezet, zijn in tal van plaatsen attracties ge organiseerd, waardoor gedeeltelijk de fotohandel, gedeeltelijk de plaatselijke fotografenverenigingen tekenen. Zo staan er flitsbals, lezingen, projectie avonden en fotoraly's op liet pro gramma en voorts zal in een groot aantal steden een tentoonstelling wor den georganiseerd. Interieur van de Grote Synagoge te Amsterdam. Oolc dit Joodse bedehuis kwam, gelijk zovele, geruïneerd uit de oorlog. Zij, eens de oudste sy nagoge na de N.I.H.S. te Amsterdam, is thans niet meer als synagoge in gebruik.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 12