pijn
Arsenal
Geen tweede atoomkoopvaarder
zonder steun van de regering
Koude oorlog tussen
Rabat en Madrid
nieuw VRA"|N-
MUIZEMX PASTA
VLOKKEN
MAANDAG 24 APRIL 1961 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DE „SAVANNAH" LIGT STARTKLAAR, MAAR...
f Advertentie)
Hoge bouwkosten vormen voor de
reders groot obstakel
(Van een onzer redacteuren)
Terwijl men in tal van Westeuropese industriecentra nog gebogen zit
over studieboeken en tekeningen, waaruit het antwoord moet komen op
de vraag of de koopvaardij van de toekomst gebaat zal zijn met het in
de vaart brengen van een atoomschip, staat men in de Verenigde Staten
aan de, vooravond van het ogenblik, waarop de Savannah voor zijn eerste
reis zee zal kiezen. Nog is niet bekend in welke havens dit eerste door
kernenergie aangedreven koopvaardijschip wekom zal zijn, want zo hard
men blokt om een inzicht in de economische mogelijkheden te krijgen,
zo intensief houdt men zich als eventuele gastheren ook bezig met
het probleem van veiligheid en verzekering.
De reactor van de Savannah In aan
bouw.
Amerikaanse ingenieurs, die nauw
bij de bouw van de Savannah be
trokken zijn geweest, hebben meer
dan eens officieel verklaard dat' dit
schip even veilig is als welk ander
conventioneel schip dan ook; de
Amerikaanse regering heeft daar
naast herhaalde malen betoogd dat
niets is nagelaten om ook maar het
geringste risico uit te bannen, maar
niettemin heeft men nog geen vast
omlijnd programma voor de eerste
wereldreis van de Savannah kunnen
opstellen.
Dezer dagen kwam als reactie op de
vele vragen, die daarover zijn gere
zen, het veelzeggende bericht, dat
dit programma inderdaad nog niet
gereed is, maar dat het schip in ie
der geval slechts die havensteden
zal aandoen, die een officiële uitnodi
ging daartoe aan de Amerikaanse
regering hebben gericht. Hoeveel dat
er zijn is nog niet te zeggen, vast
staat slechts, dat de vertrekdatum
voor de eerste reis reeds enige ma
len is gewijzigd.
Al enige jaren geleden kwamen
de Amerikaanse schecpvaartmaat
schappijen in beroering. Zij ston
den om zo te zeggen aan de
grens van hun mogelijkheden en
grepen de beslissing van hun re
gering om een atoomschip de
Savannah te bouwen aan als
een kans om te profiteren van de
ervaring die bij de ontwikkeling
van deze kern-eersteling zou wor
den opgedaan. Drie belangrijke
oliemaatschappijen en enkele on
afhankelijke tankereigenaren
stelden zich onmiddellijk met het
departement van marine in ver
binding om op de een of andere
manier in het programma van de
Savannah te worden opgenomen.
Van officiële zijde kon men dan
ook inderdaad van serieuze be
langstelling voor de kornaandrïj-
ving spreken, maar nog meer zeg
gender was de verklaring van de
Atoom-energiecommissie, dat er
sinds de kiellegging van de Sa
vannah van een ware ommezwaai
hij ontwerpers, reders en scheeps
bouwers sprake is.
Plannen
Er kwamen ook al vrij snel ernstige
nlanncn om de Savannah niet al te
lang het enige atoomschip te laten
b'ijvcn. De Cities-Service Oil Com-
pnhy benaderde de atoomcommissie
met. de mogelijkheid een atoomtan
ker te bouwen en hetzelfde deed de
Gulf Oil Corporation, terwijl Esso
Shipping zijn voornemen publiceerde
één Van zijn bestaande tankers van
een reactor te voorzien. Behalve de
ze mm of meer omlijnde plannen
hebben tal van Amerikaanse reders
nog allerlei studieobjecten onderban
den. Men mag steller, dat deze ken
nelijk ernstig' bedoelde voornemens
van belang zijn voor de ontwikke
ling van een programma, dat de
kernaandrijving van het zuiver we
tenschappelijke naar het praktische
vlak wil verplaatsen. Het is daar
naast duidelijk, dat ook het energie
plan van.de Amerikaanse Marine
veel tot de nieuwe gedachtengang
heeft bijgedragen en het is evenzeer
van onschatbare waarde, dat de
bouwers van straks een inzicht zul
len kunnen hebben in de kosten. De
Savannah komt de regering op om
en nabij de veertig miljoen dollar te
staan. 'De reactor alleen al vroeg
tien miljoen dollar.
Drie jaar varen
Deze reactor een waterreactor
voorzien van samengeperste lucht
werkt volgens het principe
dat water onder hoge druk kan
worden verhit tot hoge tempera
tuur zonder dat het kookt. De
stoom, die men verkrijgt door de
hitte te stuwen naar water onder
lage druk, drijft de turbines aan.
Het inwendige van de reactor is
samengesteld uit 5248 zogenaam
de rods, die gevuld zijn met
683.000 korreltjes uranium-oxy-
de. De rods zijn vervat in 32
brandstofelementen, die vier bnn-
dels van 41 van deze rods bevat
ten. Het water'wordt verhit door
atoomsplitsingen in de reactor.
Men heeft berekend dat de Savan
nah 300.000 mijl kan afleggen, voor
dat hij nieuwe brandstof moet in
nemen. Dat betekent dat hij drie
jaar aan een stuk door kan blijven
varen.
Het ligt voor de hand dat de reders,
en hun economische medewerkers,
veel van de Savannah zullen kunnen
leren, al dient daarbij vermeld te
worden, dat het schip niet om de
commercie in de vaart wordt ge
bracht, maar in de eerste plaats
aldus een officiële lezing uit Wash
ington om het vreedzaam gebruik
van atoomenergie te bevorderen.
Door geregeld op buitenlandse han
delsroutes te varen en allerlei we
reldhavens te bezoeken, zal het
schip, naar men verwacht, de angst
van velen voor atoomkracht vermin
deren. Men streeft er inmiddels naar
voor de Savannah een vaste route
uit te stippelen.
Haast hoeft men daarbij overi
gens niet te maken, want voorlo
pig staat een groot aantal reizen
met atoomgeleerden op het pro
gramma en dat betekent ook, dat
de zeven grote Amerikaanse
scheepvaartmaatschappijen, die
het schip binnen het verband van
hun organisatie willen laten va
ren, nog even geduld zullen moe
ten oefenen.
Lange route
In scheepvaartkringen kan men de
mening beluisteren, dat kernaandrij
ving het beste kan worden gebruikt
voor olietankers van ongeveer 38.000
ton. Deze tankers worden over het al
gemeen ingezet op de langere routes,
lossen en laden automatisch en varen
;emiddeld twee maal zo snel als de
.ileinere vrachtboten. Grote tankers
hebben meestal tien procent van hun
laadruimte voor brandstof nodig; door
op kernaandrijving over te gaan zou
den zij die ruimte voor kracht kunnen
gebruiken. Hetzelfde geldt voor grote
vrachtboten. Voor andere koopvaar
ders en voor passagiersschepen valt
dit voordeel volgens scheepvaartdes
kundigen weg. Die schepen immers
zijn veelal kleiner, doen haven na ha
ven aan en hebben dus ook niet veel
ruimte voor brandstof nodig. Boven
dien vullen zij zelden de gehele be
schikbare ruimte. Ladingvoordeel telt
voor hen dus niet ernstig mee. Wel
licht zouden kleinere en lichtere reac
toren met lagere atoombrandstof hier
wel van dienst kunnen zijn, maar vol
gens ingewijden zou dit toch niet eer
der dan over een jaar of vijftien spe
len.
In Washington is men de mening
toegedaan, dat een hoge produktivi
teit de sleutel tot het succes van
atoomschepen zal blijken te zijn.
In een officiële verklaring heet het,
dat de meest economische snelheid
tussen de achttien en de twintig
mijl ligt dertien mijl is voor
conventionele schepen normaal
en dat men dan door meer vracht
sneller te kunnen vervoeren voor
deel boekt. In tijd van oorlog biedt
een atoomschip nog als extra voor
deel zijn onafhankelijkheid van ei
gen of buitenlandse olie.
Nog geen eigen geld
Maar afgezien van de vraag of atoom-
schepen economisch zullen kunnen va- j
ren vormen ook de hoge bouwkosten
al een enorm obstakel. Kost de bouw
van 38.000 tons tanker ongeveer 12
miljoen dollar, een tanker met kern-
aandrijving vraagt nog altijd 18 mil
joen dollar. Kost de voortstuwing van
de eerste twee miljoen dollar per jaar,
de tweede komt op drie miljoen dol
lar per jaar. Een Amerikaanse voor
spelling dat het nog wel een aantal
jaren zal duren tot 1968 zegt men
voordat er van een economische
vaart met atoomschcpen sprake kan
zijn, lijkt dan ook gewettigd.
De reders staan op het standpunt dat
zij in ieder geval voorlopig niets kun
nen doen zonder de steun van de rege
ring, waaruit de conclusie mag wor
den getrokken dat het Washington is
waarvan de toekomst van de Ameri
kaanse scheepvaart-conventioneel dan
wel met kernaandrijving afhangt.
Er gaan inmiddels stemmen op voor
een bijdrage van regeringszijde gelijk
aan het verschil tussen een normale en
een atoomtanker. De reders zouden
dan bovendien de speciale opleiding
van de bemanningen voor hun reke
ning nemen. De regering van haar
kant hamert er op, dat de scheepsei
genaren bereid moeten zijn geld in de
zaak te steken en voegt daaraan toe,
dat het goed voor het prestige van de
Verenigde Staten zou zijn als men
door de bouw van particuliere atoom
schepen een bijdrage zou kunnen leve
ren tot het vreedzaam gebruik van
kernenergie.
Toch blijven do reders wat gere
serveerd als het er op aankomt ei
gen geld op tafel te leggen. Voor
al ook omdat men er bang voor is,
dat de reactor van over vijf jaar
al weer sterk verouderd zal zijn.
Die mening krijgt bovendien voed
sel door het feit, dat men thans
bezig is verscheidene typen te ont
wikkelen, waarbij blijkt dat de
technische ontwikkeling groot is.
Maar niet alleen dat de Teactoren
beter worden, zij worden ook goed
koper. En daarom wacht men nog
even af.
Het Amerikaanse a.s. Savannah, dat
binnenkort voor het. eerst see sal
kiesen.
DE ONTVOERING IN DE SAHARA
Neemt gij mijn oliezoekers
dan haal ik bij U gijzelaars
(Van een speciale correspondent)
Een gangsterstuk met Wild-West methoden, dat zowel in Span
je als in Marokko de gemoederen verhitte, heeft zich enige tijd
geleden afgespeeld in het eenzame woestijnzand van de Sahara.
De vrijwel onbewoonde gebieden in het zuiden van Marokko,
waar het verloop van de grenzen niet af nauwelijks vaststaat,
zijn sinds enige tijd een geliefd reisdoel van internationale olie
prospectors.
Bij Tarfaya, op; Marokkaans gebied,
werken Italiaanse specialisten sa
men met de Marokkaanse autoritei
ten, enkele kilometers zuidelijk, in
de Spaanse Sahara, gaan de technici
van de Amerikaanse Union Oil Cy.
hand in hand met de Spaanse Com-
pania Herica de Petroleos om het on
deraardse vloeibare goud naar de
woestijnoppervlakte te brengen. Het
werk van de Amerikaans-Spaanse
olieboorders was Marokko reeds im
mer een doorn in het oog, omdat Ra
bat het gebied van de Spaanse Sa
hara tot Marokko rekent en de sol
daten van Franco er liefst zo snel
mogelijk uit zou willen verdrijven.
Op 11 maart laaide het smeulende
vuur op. De Spaanse autoriteiten
arresteerden vier Italiaanse in-
f Advertentie)
ROEIT ZÉ GENADELOOS UIT
genieurs en één Marokkaan on
der voorwendsel van illegale
grensoverschrijding. Marokko be
weerde daarentegen dat de vijf
mannen zich op Marokkaans ge
bied hadden bevonden en dat de
Spaanse soldaten met agressieve
bedoelingen het Marokkaanse ter
ritorium hadden betreden. Maar
nog voor de aard van deze grens-
schending officieel onderzocht
kon worden, hadden de Noord-
Afrikanen al naar eigen recht ge
zocht. De stam der Rguibates die
in dit gebied van de Spaanse Sa
hara woont, roofde bij een over
val op de hoorplaats 11 prospec
tors van de Ibcro Amerikaanse
Petroleum Mij. en bracht deze
„gijzelaars" onder beschutting
van de duisternis over de Marok
kaanse grens.
De Spanjaarden zonden daarop hun
vier Italianen naar Las Palmas op
de Canarische eilanden en overhan
digden hen aan de Italiaanse consul-
generaal, die daar juist een rustige
vakantie wilde doorbrengen. De ge
vangen Marokkaan kreeg een pak
slaag en werd daarna naar huis ge
stuurd. Maar intussen was de weder
zijdse roof van oliearbeiders reeds
het onderwerp geworden van diplo
matieke verwikkelingen. Madrid
zond een officiële protestnota naar
Rabat, die door het Marokkaanse
ministerie van buitenlandse zaken
wijselijk niet werd geaccepteerd.
Hierop dreigde Spanje opnieuw de
grensschending en de roof van per
soneel der oliemaatschappijen voor
het forum der Verenigde Naties te
brengen. Tegelijkertijd zond Fran
co's ministerie van marine de kruiser
Canaria3 met 3500 soldaten en nog
twee kleinere oorlogsschepen naar
het zeegebied tegenover de Spaanse
Sahara.
Nu pas was men in Rabat bereid de
U ontvoerde prospectors waaron
der mensen met Amerikaanse, En
gelse en Franse nationaliteit op
vrije voeten te stellen. Koning Has
san II van iMarokko bleef mets over
dan de ambassadeurs van de Ver
enigde Staten, Frankrijk, Engeland
en Spanje voor een bijzondere audi
ëntie uit te nodigen en op hoffelijk
diplomatieke wijze de zaak ab acta
te leggen. Intussen niet zonder met
opgeheven wijsvinger te verklaren
dat de vrijlating der elf oliezoekers
twee betekenissen had: een geste om
ontspanning teweeg te brengen maar
ook een waarschuwing aan iedereen
die thans nog de trouw der Sahara-
bewoners aan Marokko in het ge
ding zou willen brengen.
RAADSLID TE STEIN
GEREHABILITEERD
In de donderdagavond gehouden ver
gadering van de raad der gemeente
Stein-Limburg heeft burgemeester
R. Korten het raadslid L. Houben, die
vorige maand een nacht onschuldig in
de cel van de rijkspolitie gevangen 1*
gehouden, nadat de gemeenteontvan
ger een bedrag van 5.000 in de kas
vermiste, het gedupeerde raadslid
volledig, gerehabiliteerd.
De verdenking vie Idestijds op het
raadslid omdat deze op "het kantoor
van de ontvanger bij de geopende
brandkast had getelefoneerd.
Bij onderzoek kwam de volgende dag
echter een boekingsfout aan het licht,
waarna het raadslid in allerijl in vrij
heid werd gesteld. De burgemeester
gaf een korte uiteenzetting van het
gebeurde, hetgeen door hem als ook
door de gemeenteontvanger ten zeer
ste wordt betreurd. Met nadruk wees
de burgemeester erop, dat het raads
lid Houben, dat met deze openbare
rehabilitatie door de burgemeester
genoegen nam geheel vrijuit gaat.
Menderes zou grondwet
hebben geschonden
Ex-premier Adnan Menderes en ex-
president Celal Bayar van Turkije,
ziin tiidens het nroces van Yassiada,
schuldig: bevonden aan overtreding
van artikel 146 van de Turkse straf
wet, dat de doodstraf stelt op schen
ding van de grondwet. Het feit dat
Menderes, Rayar en drie van hun
medeverdachten werden schuldig be
vonden, houdt in, dat de doodstraf
moet worden uitgesproken, doch Is
op zichzelf technisch bezien geen ter
doodveroordeling.
De vonnissen zullen pas worden ge
veld als het gehele proces ten einde
is. Reeds driemaal eerder is Mende
res schuldig bevonden aan misdaden
waarop de doodstraf staat. Bayar is
tweemaal eerder schuldig bevonden
aan een dergeliik misdrijf.
Overigens zal het eigenlijke proces
vermoedelijk pas in juni kunnen wor
den afgesloten.
Advertentie)
Wie Arsenal rookt, is in zijn
element. Die weet dat hij een
goed merk heeft opgedoken!
Geniet van het koninklijke
formaat en de kostelijke melange.
Overal, bovenal, Arsenal
/net
R DTERN
PHARMAC£HTUCHÏ FABAIEX HILVERSUM
