S.B.M. behaalde respectabele
leeftijd: 75 jaar
1
SPORT EN WEDSTRIJDEN
DEZELFDE
FIJNE
PANTER-KWALITEIT
IN
FORMATEN!
NIEUW-GUINEA-VERHALEN VAN
NIEUW LANDS SCHOOLHOOFD
DONDERDAG 6 APRIL 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
5
OP 24 APRIL 1886 OPRICHTINGSAKTE
De stichtingsakte van de S.B.M. was
nauwelijks drie weken gepasseerd of
op 7 mei 1887 maakte de eerste tram
een proefrit. Op die dag ook werd
bovenstaande foto gemaakt, die be
rust in de verzameling van de Aar-
denburgse verzamelaar Rosseel.
Jubileumviering in
stadhuis te Sluis
De Stoomtram-Maatschappij
Breskens-Maldeghem N.V. (be
ter bekend als de SJ3.M.) viert
vrijdag haar 75-jarig bestaan.
Een respectabele leeftijd voor
een bedrijf, dat in W. Zeeuwsch
Vlaanderen niet meer is weg te
denken en dat ook bij onze di
recte zuiderburen een goede
naam heeft verworven. Vandaar
dat men dit 75-jarig jubileum
niet zonder meer wil laten voor
bij gaan.
Herinnering aan het oude
vervaagde, maar bleef...
Ter gelegenheid van dit jubileum zal
morgenavond ten stadhuize in Sluis
een besloten bijeenkomst worden ge
bonden, waarvoor onder meer zijn
uitgenodigd de commissaris der ko
ningin in Zeeland, jhr. mr. A. F. C.
de Casembroot, de leden van Gedepu
teerde Staten RL J. van Poelje en A.
Schout, de Gouverneur van West-
Vlaanderen Ridder Pierre van Outry-
ve d'Ydewalle, diens ambtgenoot in
Oost-Vlaandercn, de heer A. Marien,
de directeur van de Belgische buurt
spoorwegen, ir. R. Hoens en de voor
zitter van de Koninklijke Vereniging
van Transportondernemingen, mr. D.
van Setten. Verder de burgemees
ters van alle gemeenten die de S.B.M.
„aandoet", vertegenwoordigers van
nevenorganisaties, en andereu.
Op de avond van de 23e april zal het
gehele personeel van de jubilerende
maatschappij met dames te Aarden
burg een diner worden aangeboden.
De eigenlijke oprichtingsdatum van
de S.B.M. is 24 april 1886. Op die dag
werd de feitelijke oprichtingsakte
gepasseerd. Het klinkt wellicht wat
vreemd, maar de S.B.M. had al met
concurrentie af te rekenen voordat
de maatschappij werd opgericht. In
1884 had een Belgische maatschappij
met vestigingen te Brussel al serieu
ze pogingen aangewend om conces
sies te verkrijgen voor de aanleg van
tramwegen in West Zeeuwsch-
Vlaanderen. Dat werd geweigerd.
Een nieuwe poging kwam van de
toenmalige burgemeester van Groe-
de, de heer J. G. Gerritsen, die con
cessies kreeg voor de lijn Breskens-
Maldeghem meteen zijtak naar Sluis.
Later heeft hij deze geheel belange
loos afgestaan aan de inmiddels op
gerichte S.B.M.
Eerste telegram
Met bekwame spoed werd ge
werkt aan de aanleg van de eerste
lijn en op de voor die tijd gedenk
waardige dag van 7 mei 1887 kon
de eerste proefrit worden ge
maakt. „Een geslaagde proefrit",
zo luidde de inhoud van het tele
gram aan de minister van Ver
keer en waterstaat. Typisch, dat
dit ook het eerste telegram was,
verzonden vanuit het op dezelfde
dag in gebruik gestelde telegraaf
kantoor to Breskens!
Het behoeft geen verwondering dat
Groedes burgemeester Gerritsen de
eerste S.B.M.-commissaris werd. De
eerste directeur was de heer G.
(Ai.jertenttej
M TT
fr Als U
schoenen^/f
koopt.. eist dan een merk.Jj
bovendien voorzien van
tegen transplratie-geur
tegen huidirritatie
antl-septljch
verlengt de
levensduur
Heuff. De Stoomtram Breskens-Mal
deghem begon met 7 locomotieven, 6
rijtuigen le en 2e klas, 3 rijtuigen
2e klas, 4 bagagewagens met post-
eompartiment, 14 goederenwagens en
1 waterwagen. WestZeeuwsch-Vlaan-
deren had beslist geen „tram-vrees",
hetgeen moge blijken uit een der
eerste jaarverslagen. In 1888 werden
in de 2e klas 98.661 en in de le
klas 9929 passagiers vervoerd. De
opbrengst per tram-kilometer be
droeg in datzelfde jaar 0.224.
Bietenteelt
„Die eerste jaren van de tram moeten
in West Zeeuwsch-Vlaanderen heel
wat hebben veranderd", aldus de hui
dige directeur, de heer L. Hortensius.
„Om een voorbeeld te noemen: voor
1886 kende deze streek hoegenaamd
geen bietenteelt; rond de eeuwwisse
ling vervoerde de „tram" soms meer
dan 100 ton bieten per dag naar
Breskens".
Verder werd als het ware het he
le „land-van-Cadzand" in het rei
zigersverkeer opgenomen. Maar
ook de tram bestaat niet meer.
De S.B.M. moest mee met de con
currentie. Het onderhoud van de
lijnen waarvoor een flinke
ploeg mensen nodig was lever
de steeds meer problemen op. Ook
de snelheid begon een woordje
mee te spreken.
„We zaten vast aan onze lijnen en
daar moesten we af", aldus de heer
Hortensius. In 1948 ging de S.B.M.
er af. De bussen deden hun intrede.
En thans zorgt 29 man personeel dat
de 13 bussen hun dagelijkse ritten
kunen uitvoeren van Breskens naar
Groede en Cadzand, naar Draaibrug
en Sluis, maar ook naar Maldeghem,
Westkapelle en Brugge.
De Brugge-bussen rijden momenteel
zo'n „slordige" 120.000 km per jaar.
Het devies is echter gebleven „snel
ler en beter". Vooral nóg beter. Mo
menteel is het gehele S-B.M.-wagen-
park met een algehele vernieuwing
bezig. Een vernieuwing, die in de
loop van 1962 zal zijn gerealiseerd.
Maar de herinnering aan het oude
mag dan zijn vervaagd, het is in
ieder geval gebleven. En daarvan zal
ongetwijfeld tijdens de jubileumbij
eenkomst van morgenavond worden
blijk gegeven
Bram van Sluis uitgenodigd
voor wedstrijd bij Ziirich
De VJissingse wielrenner. Bram van
Sluis is samen met Wout Wagtmans
uitgenodigd voor de „Vier kantons-
rit een profwedstrijd in de omge
ving van Zürich in Zwitserland. Het
vorige jaar won Wout Wagtmans de
ze wedstrijd.
Eervolle uitnodiging
voor AV Dynamo
De Middelburgse atletiekvereniging
„Dynamo" ontving van haar zuster
vereniging „Olympic" te Brugge een
invitatie deel te nemen aan een in
ternationale estafette, die a.s. zon
dag wordt gehouden. Deze aflos
singswedstrijd, die „Brugge's tiende
doortocht" is geheten, bestaat uit
de afstanden 800-1550-350-600-1250-
650-900-350. De Dynamo-ploeg zal
gevormd worden door de atleten
Hans Bostelaar, Piet Zwartepoorte,
John van Riel, Han Mondeel, Rini
Mondeel, Wim Bak, Frans Wassink,
Frans Brouwer en als reserve Jan
Matthijs. Nederlands kampioen Hein
Cujé heeft de gehele maand april
voor zijn training gereserveerd, zo
dat hij niet zal starten.
Vlissingse dammer Lere
in finale bekertoernooi
Dc Vlissingse dammer Joh. Lere
heeft dezer dagen beslag gelegd op
de eerste plaats in de competitie in
gewest 3 voor de landelijke dambe-
ker. Als winnaar van dc provinciale
wedstrijd van liet vorig jaar was liij
gerechtigd aan deze competitie deel
te nemen.
Vorige week won hij tegen de Bra
bantse kampioen J. Craane en twee
de paasdag kwam hij uit tegen de
Zuidhollandse kampioen J. H. de
Kluiver uit Rotterdam. Lere had hier
aan remise reeds genoeg om zich in
dé landelijke finale te plaatsen. Na
een eindspel met uitstekende kansen
kwam de Zeeuw tot een puntenver
deling. Hij zal nu uitkomen in de
landelijke finale, waar slechts vier
spelers aan deel zullen nemen, onder
andere de Nederlandse kampioen ir.
G. van Dijk uit Wageningen en W.
de Jong uit Haarlem.
Pupillentoernooien in
Zeeland voor Poliofonds
Het ligt in de bedoeling om in alle
districten van Zeeland pupillentoer
nooien te organiseren op zaterdag,
29 april a.s., waarvan de opbrengst
ten goede zal komen van het Prin
ses Beatrix Poliofonds. Aan deze
toernooien kan worden deelgenomen
met elftallen, samengesteld uit spe
lers die op 1 sept. 1960 de tienjarige
leeftijd hebben bereikt en nog geen
twaalf jaar zijn. De spelers mogen
eveneens niet zijn uitgekomen in elf
tallen, die deelnemen aan de junio
rencompetities van het lopende sei
zoen. Het inschrijfgeld bedraagt 10
gulden per elftal alsmede 25 cent
per deelnemer. Het is de bedoeling
dat de verenigingen de deelnemers
zelf dit kwart; 3 zullen laten betalen
onder het motto: „De gezonde
knaapjes voor de zieke kameraad
je»".
Vee! spanning in Zeeuws
dambekertoernooi
Te 's Gravenpolder zijn dezer dagen
de wedstrijden in de derde ronde van
het toernooi om de Zeeuwse dambe-
ker gespeeld.
De partij tussen De Jonge en Blom
kwam al spoedig in klassieke banen,
maar bij een zeer moeilijk spelge-
deelte bleek Blom de mogelijkheden
uitstekend getaxeerd te hebben en
De Jonge had grote moeite een be
paalde dreiging te weerstaan. Hij
moest in het eindspel dan ook schijf-
verlies accepteren. Blom scheen toen
de winst voor het grijpen te hebben,
maar zijn tegenstander verraste met
nog een offer en wist tot een pun
tenverdeling te komen. De Yerseke-
naar Louwerse zag tegen Blaas een
eenvoudige dreiging over het hoofd,
die tot verlies leidde. Bekerhouder
Lere en Zeeuws kampioen. Via de
zogenaamde Roozenburg-opstelling
werd de partij uiterst ingewikkeld.
Sinke speelde uitstekend tegen, zo
dat Lere gedwongen werd een schijf
te offeren. De overblijvende stand
bood hem weinig perspectief en de
Zeeuws kampioen kreeg dan ook
beide punten. De uitslagen lulden
als volgt: De Jonge-J. Blom 1-1,
Louwerse-Blaas 0-2, Lere-Sinke 0-2,
De stand is nu als volgt: 1, 2 en 3.
Blaas, De Jonge en Sinke, elk vier
punten, 4 en 5. Blom en Lere, 3 pun
ten en 6. Louwerse, gefen punten.
De vierde ronde zal maandag 10
april te VHssingen worden gespeeld
met de volgende partijen: Sinke-
Blom, Lere-Louwerse en Blaas-De
Jonge.
Docenten voor amateur-
spelleiderscursussen
Het ligt in de bedoeling van de
K.N.VJ3. ook dit jaar weer docen
ten beschikbaar te stellen aan de
afdelingen, voor het houden van
amateur-spelleiderscursussen. Hier
aan kan worden deelgenomen dooi'
personen die tenminste de leeftijd
van 23 jaar hebben bereikt. De cur
sussen, die voor het aanbreken van
de vakantie-periode geëindigd zijn,
bestaan uit 10 lessen van 1 uur,
t.vv. 2 theoretische en 8 praktische,
te houden in 10 achtereenvolgende
weken.
Het bestuur van de K.N.V.B.-afde-
ling Zeeland wekt de verenigingen
met de meeste nadruk op enkele
personen aan deze cursussen te laten
deelnemen. Behalve eventueel te ma
ken reiskosten zijn hieraan geen
kosten verbonden. Omdat ook voor
het amateurvoetbal het opvoeren van
het spelpeil één van de elementaire
doelstellingen vormt wordt deelname
wenselijk geacht.
Schoolvoetbalwedstrijoen op
vrijdag en zaterdag
Alle schoolvoetbalwedstrijden in het
district West Zeeuwsch-Vlaanderen,
die afgelopen dinsdag en woensdag
gespeeld zouden worden, zijn uitge
steld.
Het programma van dinsdag, wed
strijden uit de afdelingen A, C en D,
worden zaterdag gespeeld. De wed
strijden van woensdag (afdeling B)
zijn verzet naar vrijdag.
Omdat
mensen
en wensen
verschillen
Beide:
naar geur en smaak
echte Pantertjes.
Beide:
lekker, licht
en goedkoop.
Alleen
't formaat verschilt,
opdat u het
Panter-sigaartje
kiezen kunt
dat geheel en al
naar uw wens is!
2
PARI
SPRINT
Nutsspaarbank Vlissingen
in de maand maart
NUTSSPAARBANK VLISSINGEN
Bij de Nutsspaarbank te Vlissingen
is in maart ƒ267.322,- gespuaTd. In
gelegd werd 1.331.923,54, terwijl
f 1.064.601, 54 werd terugbetaald.
Hierdoor steeg het spaarderstegoed
van 22.780.003.62 tot ƒ23.017.325,62.
Het aantal rekeningen steeg van
27.148 tot 27.236. Met het sclioolspa-
ren werd f 3.457,20 ingelegd. Het ge
spaard bedrag van do jeugdspaarwet
bedroeg 9.447,89. Het ledigen van
294 spaarhusjes bracht 10.219,47 op.
Hoofdkantoor Vlissingen (inclusief
bijkantoor Bor.edijkestraat linleg
ƒ835.849.62; terugbet. ƒ608.089,43.
tegoed: 14.743.684,98.
Kantoor Souburg: inleg: ƒ78.909,29;
terugbetaald: 90.545,63; tegoed
1.392,921,28.
Kantoor Goes: inleg: ƒ298.983,58; te
rugbetaald: ƒ273.305,97; tegoed
4.518.288,28.
Kantoor Wolphaartsdijk: inleg:
25.623,73: terugbetaald: ƒ25.236,08;
tegoed: ƒ816.064,46.
Kantoor Noord-Beveland: inleg:
ƒ19.578,58; terugbetaald: 12.298-
tegoed: ƒ273.327,31.
Kantoor Kapelle: inleg: ƒ11.304,99;
terugbetaald: ƒ19.608,67; tegoed:
256.280,26.
Kant, Terneuzen: inleg: 38.814,64;
terugbet. ƒ19.876,19; teg. ƒ688.128,23.
Kantoor Zaamslag: inleg: ƒ3.226,56;
terugbet. ƒ472,87; teg. ƒ152.327,09.
Kantoor Axel: inleg: 7.862,55; te
rugbet. ƒ4.646,14; teg. ƒ144.037,64.
Benoeming
Aan de christelijke kleuterschool ,,Ka-
keldans" te Yerseke is als kleuter
leidster benoemd mejuffrouw A. de
Koeijer.
Bevordering r.mls. Goes
Tot de tweede klas van de rijks mid
delbare landbouwschool te Goes zijn
bevorderd:
M. Allemekinders, Baarland: J. F.
v. d. Bliek, Wolf aartsdijk; M. W.
Boonman, Nisse; A. P. Dingemanse,
Wolf aartsdijk; A. J. J. de Feijter,
Oud-Zuilen (Utr.); C. W. Hage,
Kruisland (N.-Br.j; H. van den
Hoek, Nieuwerkerk; H. J. Janse,
Wolfaartsdijk; J. Jansen, Kruinin-
gen; D. J. Kardux, Steenbergen (N.
Br.); M. I. van de Linde, Kortgene;
J. C. Luijk, Kamperland; A. A. van
der Meulen, Nieuwdorp; J. J, Mol,
Hoedekenskerke; M. Mol, Yerseke;
M. C. Mol, Veere; J. J. van Nieuwen-
huijze, Kloetinge; A. J. Padmos, Re-
nesse; A. Remijn, 's-Heerenhoek; P.
Remijn, 's-Heerenhoek; D. J. Rent
meester, Wolfaartsdijk; D. A. Ruijs-
senaers. Zevenbergen (N.-Br.); M.
J. Stoutjesdijk, Tholen; F. I,. Tim
merman, Zierikzee; J. van der Wek
ken, Zierikzee; J. de Winter, Bors-
sele; J. M. Zandee, Oudelande; P.
Zandijk, Waarde.
Wegens ziekte wordt het examen
met 2 leerlingen voortgezet. Afge
wezen werden 4 leerlingen.
Medailles voor arbeiders
„Wilhelminapolder"
Drie arbeiders van de Koninklijke
Maatschappij „De Wilhelminapol
der" te Wilhelminadorp zijn begif
tigd met de eremedaille in brons
verbonden aan de Orde van Oranje
Nassau. Het zijn de heren D. P.
Westdorp, J. J. Kopmels en M. J.
Lokerse, allen woonachtig in Wil
helminadorp.
De drie gedecoreerden kregen de on
derscheiding in verband met hun
veertigjarig dienstjubileum. De me
dailles werden uitgereikt door bur
gemeester P. J. Evers, tijdens een
bijeenkomst in het „Wilhelmina-
huis". De jubilarissen werden voorts
toegesproken door de directeur, ir.
A. Minderhoud, die hen dank bracht
voor de veertig jaar trouwe dienst.
DE HEER C. J. SONKE KWAM TERUG....
„Het was een machtig
mooie tijd
DE JONGENS en meisjes,
die de komende jaren de
christelijke school van
Nieuw- en St.-Joosland zullen
bezoeken krijgen daar zonder
mankeren de nodige lesjes
over land en volk van Nieuw-
Guinea. De lesrooster rept
daarover met geen woord.
Maar toch staat het nu al bij
voorbaat vast! Met ingang
van 1 juli aanstaande name
lijk is op deze school tot
hoofd benoemd de heer C. J.
Sonke. Een man met blond
haar en een vriendelijk ge
zicht, die enkele maanden ge
leden nog de scepter zwaaide
over 86 leerlingen van de ver-
volgschool-annex-internaat
bij het Sentanimeer aan de
noordkust van Nieuw-Gui-
nea
Meer dan tien jaar heeft de heer
Sonke in de schoolbanken van het
kleine Joka Papoea's onder zijn
gehoor gehad. Sinds kort is hij
met zijn vrouw in Nederland te
rug. In Souburg is het gezin Son
ke nu weer compleet: vader, moe-
HET ECHTPAAR SONKE
....met de albums erbij....
der en twee zoons. En juist dit
laatste is voor de heer Sonke het
aantrekkelijke van een baan in
het vaderland.
Want terwijl hij Papoea-jongens
na het wat primitieve onderwijs
op de dorpsscholen de eerste be
ginselen van de beschaving bij
bracht, moesten de kinderen van
het onderwijzersgezin uren op
weg om een school te bezoeken.
De laatste jaren betekende het
voor de beide j'ongens zelfs een
verblijf bij familie in Nederland.
„In Hollandia was wel een hbs.
Maar elke dag 25 km op en neer
gaan over Nieuwguïnese we
gen, vaak zonder bus-verbinding
land ligt allemaal een beetje
te zwaar. In Nieuw- en St—Joos-
land ligt dat alelmaal een beetje
femakkelijker. Er is een hbs in de
uurt, een technische school...".
Het is één van de probleempjes,
die het leven in Nieuw-Guinea
met zich meebrengt en waar
mee ook de heer en mevrouw
Sonke nadrukkelijk te maken
hebben gehad. „Maar", zo
vaagt deze onderwijsman van
de hervormde zending onmid
dellijk daarop alle moeilijkhe
den uit zijn gedachten, „het
was een machtig mooie
tijd
Er komen albums met grote fo
to's aan te pas. En terwijl hij de
ze vluchtig met zijn bezoekers
doorbladert rijen de verhalen
over het onderwijs aan de Pa
poea's en alles wat daarbij komt
zich aaneen. Toen de heer Sonke
in 1950 de Vlissingse Oranje-
school vaarwel zei vond hij in de
kleine nederzetting Joka een
schooltje dat hard aan een op
knappertje toe was. Dat kwam er
dan ook. In 1956 stond er zelfs
een nieuw gebouw, compleet met
eigen elektriciteitsvoorziening en
waterleiding. Die waterleiding be
stond uit een tank op een heuvel
tje. Om die tank gevuld te krij
gen moest een pomp op gang wor
den gebracht, die per maand
maar eventjes 600 liter benzine
verslond.
Als de lieer Sonke aan het ver
tellen raakt over de waterleiding
in Joka mag daarbij de „ontdek
king" van een van zijn gasten
niet ontbreken. Omdat dc kraan
op een goede dag wat erg traag
water afleverde, werden er buizen
losgeschroefd. Er kwam een rot
visje tevoorschijn: het euvel was
daarna verholpen.
De vervólgscholen, waarvan
Nieuw-Guinea er thans dertien
telt, leiden per jaar 900 leerlingen
op. Dat is twaalf procent van het
totale „aanbod" aan jongelui. Er
is dus een soort examentie nodig
om toegelaten te worden. Bij deze
selectie blijven de meest pientere
Papoea-jongens over. Na twee
jaar worden de meeste oud-ieer-
lingen overgeheveld naar het be
drijfsleven of naar een primaire
middelbare school. Ook op dat
punt ijeeft de heer Sonke in
Nieuw-Guinea een flinke dosis
onderwijservaring opgedaan. Tien
maanden heeft hij namelijk de
onderwijsopleiding in de comman
do-post Tiom geleid. Samen met
een Australische zendeling.
Vijftien jongens kregen daar
een training tot onderwijzer.
Jongens, waarmee de heer
Sonke de prettigste ervaringen
heeft opgedaan. Zijn ringer
glijdt over de foto's in een van
de vele albums, ,,'t Was een
machtig mooie tijd". De
NIeuwlandse schoolkinderen
zullen er nog wel meer van
horen
