PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VERWOERD GEESTDRIFTIG ONTHAALD
BIJ TERUGKEER IN PRETORIA
Sluizenbouw in Temeuzen zal
binnenkort beginnen
„Zuid-Afrika bevrijd
van zware druk"
Raadslid zat nacht
onschuldig in cel
Vandaag...
Kikvorsman testte bewaking
onderzeeboot-moederschip
ZWITSERLAND
BEMIDDELT
VOOR EVIAN
Brou I
Brou II
Brou III
204e jaargang - no. 68
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteuren
W. Leertouwer en O. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, 7.00 p. kw.; fr. p. p. 7,25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Dinsdag 21 maart 1961
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent per
m.m Minim, p. advertentie 4,—.
lng. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (ma*. 8 regels)
25 cent per regel met een minimum
van 1.25. „Brieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Bureaus: Vllaslngen Walstr. 68-60, tel. 2396 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3945); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, Grote Markt 2, tel. 6140 Cb.r.f. adv. 8213); Oostburg, Q. F. de Pauwstr. 9, tel. 2395, Temeuzen, Brouwerijstraat 2; Zlerikzee, red. tel. 2425. adm. tel. 2094.
Politie arresteerde Afrikaanse leiders
Vijftienduizend blanke inwoners van Zuid-Afrika hebben hun
eerste minister, dr. Hendrik Verwoerd, op het Jan Smuts-vlieg-
veld van Pretoria toegejuicht bij zijn aankomst uit Londen,
waar hij de bijeenkomst van premiers van landen van het
Britse gemenebest heeft bijgewoond. Op deze bijeenkomst heeft
dr. Verwoerd, zoals bekend, de Zuidafrikaanse aanvrage om ook
na 31 mei, wanneer liet de republikeinse staatsvorm krijgt, lid
van het gemenebest te kunnen blijven, ingetrokken in verband
met de veelvuldige kritiek op de Zuidafrikaanse politiek van
gescheiden rassenontwikkeling („apartheid").
Een stilte viel over de menigte toen een officier van de Zuid
afrikaanse luchtmacht opstond 0111 als voorzanger „de stem
van Zuid-Afrika", het nationale volkslied en andere nationale
liederen aan te heffen, die door de menigte uit volle borst
werden meegezongen.
In het Zweedse mijnstadje Idlcerber-
fjet, heeft zich volkomen onverwacht
een instorting van oude mijngangen
voorgedaan, welke wonder boven
iconder aan niemand het leven heeft
gekost, maar welke grote schade
heeft aangericht. Omdat verdere in
stortingen worden verwacht, zijn 26
gezinnen uit de omgeving van de
pas ontstane diepe kuil naar veiliger
oorden overgebracht. De foto laat
zien wélk een groot gat tn'het land
schap is gevallen.
Verwoerd zwaaide met zijn zwarte
hoed vanaf de trap van het vlieg
tuig naar de verwelkomers. Bij de
aankomst van de premier werden 21
saluutschoten afgegeven. Terwijl dr.
Verwoerd een erewacht inspecteerde,
vlogen negen Sabre-straal jagers over
het ontvangsttoneel. De politie had
uitgebreide veiligheidsmaatregelen
genomen.
Sterker
Premier Verwoerd zei tot de belang
stellenden: „Zuid-Afrika zal, na zijn
terugtrekking uit het Britse gemene
best, sterker dan ooit naar voren
treden. Wij hebben ons bevrijd van
de zware druk der Afrikaanse en
Aziatische leden, die de leiding over
het gemenebest aan zich hebben ge
trokken. Wij zijn niet bereid ons
door hen te laten dicteren, wat wij
moeten doen".
Zich speciaal tot de Engels spreken
de Zuidafrikanen richtend, zei Ver-
woerd: „Ik weet, dat het fj droef te
moede was, toen U vernam dat de
Unie haar aanvrage voor voortge
zet lidmaatschap van het gemene
best moest intrekken. Maar ik verze
ker U: wij hebben onze vriendschap
niet Groot-Brittannië versterkt".
Intussen heeft de politie in Johan
nesburg tien Afrikaanse leiders ge
arresteerd om te verhinderen, dat
dinsdag wordt betoogd ter herden
king van de eerste vérjaardag van
de schietpartij van Sharpville en
Langa.
De arrestaties, die werden uitge
voerd, werden gerechtvaardigd door
de wet op verboden organisaties en
de onderdrukking van het communis
me. Een van de arrestanten was Jor
dan Ngoebane, nationaal vlce-voor-
zitter van de liberale partij.
Ngoebane had, sanien met de an
dere gearresteerde leiders, aan
staande zaterdag in Pieter Ma-
ritzburg een conferentie moeten
bijwonen van de commissie die
pleit voor herziening van de nieu
we republikeinse grondwet door
een nationale alle rassen omspan-
nede conventie.
Betoging
Een betoging In Johannesburg was
uitgegaan van de blanken-beweging
...is het 25 jaar geleden, dat de
bekende Russische componist
Alexander K. Glazoenow, wiens S
c vioolconcert het meest popu-
y lair werd, te Boulogne sur Seine
overleed.
WAWWVWWAAWWVW
die de rouwsjerp in Zuid-Afrika
heeft ingevoerd. Dragers van deze
zwarte sjerp liepen door de straten
van Johannesburg met borden waar
op leuzen als „de misdaad - apart
heid" en „de straf - isolement", als
ook „integreer uw eigen huis eerst".
Ooit andere blanken deden mee aan
de betoging. Toen zij slaags raakten
met Verwoerds aanhangers, gingen
ook negers meedoen aan het gevecht
op de vuist. Gewonden of zelfs ar
restaties zijn niet gemeld, de politie
heeft de betogers snel uiteengejaagd.
ONTVANGER MAAKTE GROVE FOUT
Vijfduizend gulden waren
niet:
(Van onze correspondent)
Na thans eerst bekend Is geworden,
heeft bet raadslid L. Houben in de
van de rijkspolitie doorgebracht,
omdat het raadslid werd verdacht
van een diefstal van een bedrag
van 5000 gulden ten nadele van de
gemeente. Bij het afsluiten van de
as door de gemeenteontvanger
miste deze een bedrag van 5000
gulden. Nadat was nagegaan wie
op die dag op het kantoor van de
ontvanger waren geweest, viel de
verdenking op bet raadslid, die van
de telefoon op het ontvangerskan
toor had gebruik gemaakt, op het
ogenblik dat de brandkast open
stond.
Er werd nu verondersteld dat het
raadslid in een onbewaakt ogen
blik een greep in de brandkast nad
gedaan, temeer ook omdat de ont
vanger meende dat er een pakje
bankbiljetten in de brandkast; had
gelegen.
Duwboot omgeslagen
schipper verdronken
Maandagmiddag is de duwbak „Bout-
teur 1". metende ongeveer 20 ton, bij
het opduwen van een bak plotseling
gekapseisd en gezonken, waarbij de
schipper, de veertigjarige lieer Ken-
berg uit Dordrecht is verdronken.
De 41-jarige Engelse
kikvorsman Michael
Henderson heeft op de
avond van 5 maart een
tocht onder water dooT
het Holy Loch gemaakt
en zijn voorletters ge
krast op de scheepshuid
van liet Amerikaanse
onderzeeboot-moeder
schip „Proteus". Ik wil
de eens uitvinden hoe
goed de beveiliging
was", zei Henderson.
Was die wel goed"
Kapitein ter zee Ri
chard Laning, de com
mandant van de „Pro
teus", zei zondag van
wel. „Ik heb de man
zelf gezien. We hebben
hem enige tijd in een
boot achtervolgd. We
wisten niet wie nij was.
maar een journalist zei
dat een man genaamd
Henderson hem had uit
gevraagd over de „Pro
teus". De man wilde een
stunt uithalen en in de
krant komen".
„Ik geloof dat er van
enige beveiliging geen
sprake is", aldus Hen
derson, „hoewel het
vermoedelijk iets an
ders was geweest als ik
er overdag op af ge-
liókken was".
Maar Laning en ook een
hoge Engelse marine
officier zeiden dat de
beveiliging prima ge
werkt had. „Het is een
kinderachtige onderne
ming, die bovendien
gevaarlijk was. De
mensen die deze dingen
uithalen zijn amateurs.
Er varen een stuk of
tien boten rond en het
water is niet helder.
Levensgevaarlijk. Als
ze dit dit somt stunt*
uithalen kunnen ze
overvaren worden en
het eerste dat wij dan
te zien kriigen is een
drijvend lijlc', zei La
ning.
„We hebben onze eigen
manier van bewaking
en de kikvorsman werd
gezien toen hij ons schip
naderde. We hadden een
boot in de buurt maar
we lieten hem gaan om
dat we. in deze haven,
vertrouwden dat er
geen gevaarlijke dingen
zouden worden gedaan.
Maar ik zou toen liever
zien dat deze stunt niet
wordt herhaald", aldus
Laning.
Henderson heeft verteld
dat hij op twee plaatsen
onder water zijn initia
len in de scheepshuid
heeft gekrast, in tien
centimeter hoge letters.
Nadat het raadslid door de rijkspolitie
was ontboden, was hij 'stomver
baasd over deze verdenking, doch
de aanwijzingen tegen het raads
lid waren zo sterk dat hij on
danks zijn hardnekkig ontkennen
werd vastgehouden. Een huiszoe
king in de woning van het raads
lid, mede op diens verzoek inge
steld, bracht niets aan het licht.
Onmiddelijk kwam het verificatie-
bureau van de vereniging voor
Nederlandse gemeenten in actie,
teneinde een nauwgezet onderzoek
naar de boeken en bescheiden van
de ontvanger in te stellen.
het mysterie was al opgelost,
bleek namelijk dat er een foutieve
boeking was verricht op het ont
vangerskantoor, zodat er in het
geheel geen tekort bleek te zijn en
evenmin van diefstal sprake was.
Het bleek een pijnlijke vergissing te
zijn geweest en het raadslid is toen
De Franse regering heeft de
Zwitserse officieel haar „goe
de diensten" gevraagd in ver
band met de komende Frans-
Algerijnse onderhandelingen,
zo deelt het Zwitserse ministe
rie van buitenlandse zaken me
de.
In de bekendmaking wordt gezegd,
dat de Franse ambassadeur Etienne
Dennery, de secretaris-generaal van
het ministerie Robert Kohli,'1 heeft
medegedeeld, dat de onderhandelin
gen tussen „de Franse regering en
de voorlopige regering van de Alge
rijnse republiek binnenkort zullen
beginnen".
In dit verband deelde de ambassa
deur Kohli mede, dat de Zwitserse
regering zou worden gevraagd „om
bepaalde bemiddelingen, over de aard
waarvan zij later zal worden inge
licht".
Op het Braziliaanse paspoort zijn de
beperkende bepalingen met betrekking
tot een bezoek aan de communistische
Oosteuropese staten en de Chinese Volks
republiek vervallen verklaard.
liiii!i:iiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiüiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii[iiiiiiiiiiiii|i
Aap maakt het goed na
blindedarmoperatie J
„Peek" van diergaarde Blij-
dorp, vermoedelijk de eerste p
orang oetan ter wereld die een
blindedarm operatie heeft on-
dergaan, maakt het goed. Twee
dagen na de ingreep, stemt zijn
toestand tot tevredenheid. De
temperatuur is gezakt en de
aap heeft weer enig vloeibaar
voedsel tot zich genomen. Er
bestaat dus alle hoop op herstel.
De vier jaar oude aap was plot-
seling ernstig ziek geworden. M
De „mensen"artsen constateer-
den blindedarmontsteking en
dezelfde avond nog werd
„Peek" in het Sophia-zieken-
ziekenhuis geopereerd. Men kon m
hem er eenter moeilijk in een
bedje stoppen, en zo werd hij
naar de diergaarde terugge-
bracht. Zijn oppasser heeft hem
H de eerste tijd dag en nacht be-
waakt.
lllllllllllfp
Kustvaarder Walcheren
Het 400 ton metende Nederlandse m.s.
„Walcheren" uit Groningen, dat zon
dag op de oostkust van het Zweedse
eiland Oeland in de Oostzee aan de
grond was gelopen, is maandag vlot-
getrokken. Een deel van de houtla
ding van het schip was tevoren over
boord gezet.
WOENSDAG EERSTE AANBESTEDING
Maken van bouwputteneerste
fase van kanaalverbreding
De Zeeuws-Vlaamse kanaalzone
staat vandaag aan de voor
avond van een historische ge
beurtenis, die het karakter van
deze streek in de komende ja
ren aanmerkelijk zal verande
ren. Morgen, woensdag 22
maart, om 11 uur voormiddag
wordt in het kantoor van de
rijkswaterstaat te Middelburg
aanbesteed het eerste van de
vijf bestekken voor het verbre
den en verdiepen van het ka
naal van Terneuzen naar de
Belgische grens. Dit eerste be
stek houdt in het maken van
bouwputten voor de nieuwe zee-
en binnenvaartsluis en bijko
mende werken te Terneuzen.
Hoewel dit bestek bij de rijkswater
staat bekend staat als het kleinste
van de vijf, is het toch altijd nog
een „karweitje" dat vele miljoenen
guldens zal kosten. Het graven van
de beide bouwputten eist namelijk
zodanige noodvoorzieningen dat vrij
wel onmiddellijk nadat de eerste spa
de de grond is ingeslagen, enorme
veranderingen zullen plaatsvinden.
Zoals bekend, komt de nieuwe zee
sluis zuidwestelijk van de huidige
sluis. Om precies te zijn, tussen de
Willemskerkepolderstraal (weg
naar Boeregat) en de nieuwe weg
naar Hoek. Aangezien deze bouw
put een lengte krijgt van 451 meter,
betekent dit, dat de beide uiteinden
van de put, deze wegen tot op enkele
tientallen meters raken.
Verder komt de put voor de zeesluis
slechts 60 A 70 meter westelijk van
de rijksweg 61 tussen de beide we
gen. Dit betekent, dat deze rijksweg
voor het verkeer moet worden afge
sloten. AI dit verkeer zal worden
omgeleid via de Willemskerkepol
derstraat en Piermansdijkje tot aan
de aansluiting nieuwe Hoekseweg en
omgekeerd. Uiteraard zullen deze
wegen eerst aan het huidige verkeer
moeten worden aangepast.
Ook de rijkswaterleiding tussen de
wegen naar Hoek en Boeregat moet
worden gedempt, omdat die gedeelte
lijk in de bouwput valt. Daarvoor zal
echter eerst een nieuwe leiding ge
graven moeten worden, die zuidelijk
van de Hoekseweg komt, via een
duiker onder die weg doorgaat en
ook weer via het Piermansdijkje
een uitweg vindt in de westbuiten
haven.
De afmetingen van de bouwput voor
de zeesluis worden 451 meter lang,
77 meter breed bij een diepte die
zal variëren tussen 141,* en 16'/> me
ter.
Uit de putten voor zee- en bin
nenvaartsluis komt uïet minder
dan 1^3 miljoen kubieke nieter
grond vrij, terwijl de bijkomende
werken nog eens 400.000 kubieke
meter zand en grond zullen ople
veren.
Juist ten zuiden van de nieuwe
Hoekseweg wordt een groot de
pot gevormd, voldoende om
380.000 kubieke meter zand op te
slaan, benodigd voor de later aan
te leggen nieuwe weg naar Sluis
kil. De rest van de vrijkomende
gron l- en zandmassa's wordt met
(Zie tlot pag. 2 kol. 3)
Toen in september 1959 het wets
ontwerp tot gemeentelijke her
indeling van Schouwen-Duive-
land bij de Tweede Kamer werd in
gediend schreef minister Toxopeus in
zijn memorie van toelichting, dat
men op het eiland moeilijkheden
vreesde rond de aanwijzing van de
bestuurszetels in de nieuwe gemeen
ten. Diegenen, die destijds deze vrees
hebben uitgesproken, hebben wél ge
lijk gekregen: de aanwijzing van de
bestuurskern is hier en daar nogal
opzienbarend verlopen en met name
Brouwershaven heeft vorige week in
dit opzicht sterk de aandacht ge
trokken. Met zes tegen vier stem
men werd vrijdag j.l. besloten het
oude stadhuis van „Brou" te restau
reren en dit als gemeentehuis in te
richten. Met dit be
sluit gin het niet
van een leien dak
je en de meningen
ra de raad en daar
buiten stonden fel
tegenover elkaar. Desondanks gelo
ven we, dat minister Toxopeus er
destijds goed aan heeft gedaan niet
toe te geven aan de druk uit Schou-
wen-Duiveland om de zetelaanwijzing
bij de wet te regelen. In deze zaak
moeten de gemeenten zélf beslissen,
ook al zijn er in dit opzicht grote
moeilijkheden te verwachten.
Over het algemeen is bij gemeen
telijke herindelingen de aanwijzing
van de bestuurskemen een heet hang
ijzer. Er wordt immers door de
raadsleden van de nieuwe gemeen
ten nog teveel in oude stijl gedacht,
de stijl van de kleinere verhoudin
gen, die vroeger golden en generaties
lang dezelfde waren gebleven. Nu
echter moet er plotseling in een nieu
we stijl worden gedacht en bestuurd:
de man uit Zonnemaire dient sinds
1 januari 1961 te begrijpen, dat ook
Noordgouwe tot zijn gemeente be
hoort en het raadslid, dat in Brou
wershaven woont, moet te zelfder
tijd weten dat zijn bestuur zich ver
der uitstrekt dan de keersluis in zijn
haven. Dat is géén gemakkelijke
overgang. Het denken en besturen in
grotere verbanden komt de mens zo
maar niet aangewaaid op slag van
twaalven in de oudejaarsnacht. Men
moet in een nieuwe situatie groeien
en pas na enige tijd wellicht eerst
na jaren zal men kunnen zeggen,
dat het bestuur van de nieuwe ge
meente er in is geslaagd inhoud te
geven aan de nieuwe vorm.
In het geval Brouwershaven speel
de bovendien een extra-moeilijk
heid een rol, een psychologische
factor uit de jongste nerindelingsge-
schiedenis. Men zal zich herinneren,
hoe het college van Gedeputeerde
Staten aanvankelijk voor deze nieu
we gemeente de naam Tergouwe had
voorgesteld. Tergouwe echter kon
geen genade vinden in 's ministers
ogen en Brouwershaven bleef als
plaatsnaam gehandhaafd. Maar daar
mee werd de schijn gewekt alsof
Brou de drie andere gemeenten (Zon
nemaire, Noordgouwe en Dreischor)
annexeerde. Het was schijn, géén
werkelijkheid: het ging hier immers
om een algehele gemeentelijke her
indeling en niet om een annexatie.
Desondanks bleef er een bepaalde in
druk achter. Een voorstel onder de
nieuwe bedeling om de vroegere ge
meente Brouwershaven óók nog eens
als bestuurszetel aan te wijzen,
moest dus wel op verzet stuiten.
Vermoedelijk is hier bovendien
nog vaag sprake van tegenstellingen
tussen Brouwershaven en het om
ringende platteland, oude ressenti
menten van het platteland tegen de
stad, die in Zeeland belangrijker zijn
dan men in deze tijd zou verwach
ten. Het begrip stad heeft in dit op
zicht niets met inwoneraantal te ma
ken, maar is meer een aanduiding
van een levensstijl.
Het is duidelijk, dat in zulk een
situatie elk besluit tot aanwijzing
van de bestuurskern hoe het ook
uitvalt weerstanden zal oproepen.
In dit verband kan de vraag worden
gesteld of een snelle beslissing wel
wenselijk was. Had men niet beter
kunnen volstaan met een voorlopige
aanwijzing, teneinde de tijd af te
wachten waarin de nieuwe gemeente
een werkelijke bestuurseenheid zou
zijn geworden De raad Brouwers
haven heeft echter resoluut de knoop
doorgehakt met alle risico's vandien.
Misschien in groot verband gezien
nog niet de slechtste oplossing: de
tijd zal het wel leren.
Bij al deze overwegingen moet
één ding echter niet worden
vergeten: niet in de eerste
plaats is belangrijk van waaruit een
gemeente wordt bestuurd, maar hóe
dat wordt gedaan. Vooral in Brou
wershaven mag men zich dat wel
terdege realiserenTwee groepen
hebben hier in de raad fel tegenover
elkaar gestaan, maar zij zullen elk
aar toch weer moeten vinden, want
anders zal de gemeente er ernstig
schade door lijdén. Juist op het stuk
van samen-groeien, waar zich dus
allerlei moeilijkheden kunnen voor
doen. zal een krachtig beleid nodig
zijn en moeten samengaan met tact
en wijsheid. Het gaat daarbij welis
waar vaak om kleinigheden, zoals
vermeende achteruitstellingen en
grieven in het persoonlijke vlak. maar
zij kunnen de sfeer in "een gemeente
kapotmaken. Een goede communica
tie tussen bestuur en bevolking is
hier een eis van de hoogste orde. Er
liggen hier vele voetangels en klem
men. zo is vorige we>ek gebleken. Het
is daarom te hopen, dat de besturen
van de samengevoegde gemeenten
het geldt niet alleen voor Brou
deze gevaarlijke dingen zullen zien
liggen. Want als er één zo'n klem
dichtklapt, dan kan dat een pijnlijke
affaire worden