PALMENEILAND DJERBA: MARKANTE DORPEN EN PRACHTIGE STRANDEN Joden in Moslimse omgeving bewaarden oeroud geloof INGENIEURS VAN SCOTLAND YARD LOSSEN MISDADEN OP VERVALSINGSCENTRALE VAN RUSSEN STICHT VERWARRING DE WERELD VERANDERT MAANDAG 13 MAART 1961 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 7 TRIP DOOR TUNESIË (Van een onzer redacteuren) YY7 as het de zeer schilderachtige grijsaard, wijsgerig zijn V* nargileh (Turkse waterpijp) rokend, gehuld in een gro tesk aandoende jutezak, maar nog veel meer in een onaandoen lijk stilzwijgen, wiens beeld mij voor de geest zal komen zodra de naam Djerba als een flits door de gedachten schiet Ik zat vlak bij hem onder de luifel van het met kaartende en domino-spelende mannen gevulde koffiehuis, maar hij achtte de vreemdeling geen blik waardig, kennelijk had hij genoeg aan zichzelf. Of was het de niet minder markante stuurman, die mij op zijn antieke maar stevige bootje van het Afrikaanse vaste land naar dit in de Kleine Syrte en vlak bij de Libysche grens gelegen eiland voerde, een eiland, waarop men niet uitgekeken raakt, althans als men van bont en door de historie geadeld volksleven houdt? Of was het het jodenjongetje, dat mij de synagoge Het zien, een synagoge zo merkwaardig als er weinig- op de wereld bestaan De toeristische folders noemen Djerba wel eens „het eiland van Circe", daarmede dan vaststel lend dat hier de befaamde en ver leidelijke tovenares gewoond moet hebben die Odyseus tijdens zijn om. zwervingen een jaar wist vast te houden, een jaar dat voor haar vol gens het oude epos van Homerus niet zonder gevolgen is gebleven. We hebben in wetenschappelijke boeken geen bevestiging van deze lokalisering van het mythische eiland kunnen vinden, maar het kan natuur lijk waar geweest zijn. Meer kans is er evenwel dat hier het land der Lotophagen heeft gelegen, het wonderlijke land der Lotus-eters, waar Odyseus terechtkwam toen hij door de wind uit de koers was geslagen en na negen dagen einde lijk weer een kustlijn in het oog kreeg. De dromerige atmosfeer, het paradijselijke aanzien, de geheim zinnige aantrekkelijkheid, die de le zers van 's werelds schoonste reis verhalen kennen, het past hier alle maal bijzonder goed bij dit eiland. Maar ik vergeet alles wat er met Odysseus na de val van Troje ge beurd is. zodra ik aan Houati Cohen denk, de dertienjarige jon gen die de jongste beschermer is van wat een der aandoenlijkste heiligdommen van het oude Is raël mag heten. Terwijl hij mij voorging in het uitdoen van zijn schoenen, hoorde ik door de open staande deur de mussen in het heiligdom sjilpen. Psalm 84 was plotseling waar geworden, al was het dan ook in de diaspora. Zoals hij de kaars aanstak, mij de wets- rollen toonde, de lucht met zijn lichte wierookstaafje parfumeer de en in zijn zeer eigenaardige toonaard een van de oeroude ge beden van zijn volk zong, zó dicht zal ik wel nooit meer bij de he vige en innige wereld van het oude testament komen. Bimah Van bulten was er aan deze syna goge, die de „Ghriba" (de won derlijke) wordt genoemd, niet zo heel veel bijzonders te zien. Wit en blauw zijn de kleuren die alle huizen op het eiland vertonen. De Houati Colien en zijn zusje in de deur van de voorhof die naar de sy nagoge „Ghriba" (de wonderlijke) leidt: een intelligente knaap die veel begrijptal verstaat hij geen vreem de talen. 1 voorhof heeft met zijn vele en bonte tegelwerk wel iets van de ornamen tiek van een moskee, al is alles veel minder grillig en listig. De synago. ge zelf vertoont in haar indeling het gewone beeld dat men overal op de wereld zal aantreffen. In het midden de verhoogde, afgeschutte „bimah" (preekstoel) waar de voorlezer staat. Tegenover de ingang de bewaar plaats van de wetsrollen; daarvoor de zevenarmige kandelaar. De man nen en de vrouwen zitten apart. Een muur is met motieven als overla den, de vloer is met matten en kle den bedekt. Dat is dan de uiterlijkheid. Maar te weten dat deze synagoge rondom een steen gebouwd moet zijn die na de verwoesting van de tempel van Jeruzalem uit de muur werd weg genomen en die door de woestijn werd' gezeuld, vele duizenden kilo meters ver, te weten dat hier al sedert meer dan tweeduizend jaar enkele joodse diaspora-gemeeuten bestaan, een gemeente waartoe Si mon van Cyrene behoord zou kunnen hebben, te weten dat hier te mid den van een zeer grote islamitische meerderheid enkele duizenden Israë lieten op een voorbeeldige wijze trouw gebleven zijn, niet alleen aan het geloof, maar ook aan de gebrui ken en de cultische handelingen van de tempeldienst, dat maakt zulk een bezoek tot een hart en ziel aan grijpende zaak. Sommigen zeggen dat deze immi granten hier vlak na de babyloni- sche ballingschap al zijn gekomen. Anderen beweren dat het joden zijn die het na de verwoesting van de tweede tempel door de Romeinen niet meer in hun eigen land konden uithouden, omdat de heidenen nu hun erfdeel hadden ingenomen. In twee dorpen op Djerba hebben zij zich gevestigd, in Hara Kebira en in Hara Srira. Tot voor weinige ja ren waren er nog zo'n zesduizend, maar het getal neemt af, want ein delijk is het land Israël weer het be loofde land geworden dat zijn poor ten voor de kinderen van Gods volk openzet. Schaap- en geitenherders zijn het, boeren, goudsmeden soms ook en in dat geval haast altijd kunstenaars in hun vak. Romeinen en Vandalen, Noormannen en Span jaarden, Fransen en Italianen, in de laatste wereldoorlog ook een tijd lang Duitsers, zij hebben het eiland 1 in bezit gehad, maar zij hebben de joodse gemeenschap nooit in haar wezen kunnen aantasten. Trouw gaven de ouderen het dier baarste wat zij hadden aan de jon geren over, gemengde huwelijken kwamen haast niet voor, de waardi- Djerba heeft zo'n zesduizend putten en waterbronnen: een uitkomst voor dit droge eiland! De vrouwen doen bij zulk een put de was; de kameel trekt de zware watersak omhoogdie dan in het wasbassin wordt uitgestort. ge opperrabbijn zorgde dat de ken nis van de Thora niet verloren ging. Duizenden malen is er hartstochtelijk tot God gebeden of Hij zijn kinde ren eens wilde terugvoeren. Het kan nu niet lang meer duren, zeggen de meesten. Reeds zijn de eeuwenoude wetsrollen naar Jeruzalem vervoerd en heeft men er iets jongere en minder kostbare voor in de plaats gekregen. Maar nog gaan ieder jaar vele joden uit Noord-Afrika naar „de Wonderlijke" op pelgrimage; 't huis tegenover de synagoge doet dan steeds op de 23ste dag na Pasen, dienst als karavansera. Miljoenen palmen Ook afgezien van de kleine jood se bevolkingsgroep is Djerba een karakteristiek eiland. De bouwstijl vertoont er een grote een heid en een eigen trant. Het eiland is overdekt met palm- en olijfbomen; er moeten wel miljoenen staan, lijkt mij zo. De bevolking heeft alle uiter lijke kentekenen van de Berbers. Men ontdekt er de prachtigste typen, koppen die Rembrandt gebiologeerd zou hebben. De taal schijnt nogal wat van die van het vasteland af te wij ken, de kleding in enkele opzichten ook. Staan de joden op de getrouwe hand having van hun geloof, de muzel mannen niet minder. Een zoon van het eiland vertelde mij dat er zo'n 250 moskeeën zijn, en dat op een be volking van nog geen 60.000 zielen! Sommige dorpen hebben een eigen geloofskleur. Ook de Islam heeft zijn richtingen en sekten en liier op Djer ba zijn de orthodoxen, de puriteinen en de liberalen niet alleen vertegen woordigd, maar als het zo uitkomt ook in een dogmatische of ethische strijd gewikkeld. Zwemmen De gewone toerist die van Amster dam of Parijs over Tunis naar Djer ba vliegt, zal zich in dat alles wel niet lang verdiepen. Hij vindt hier een kostelijk verblijf voor een win- tervakantie, goede hotels, redelijk goed onderhouden wegen, boeiende markten (souksj, veel visserij, en heerlijke stranden. Terwijl wij er waren, in februari, was de zee 's morgens vroeg twaalf en 's middags ongeveer zestien gra den, voor de ook toen reeds en weer aanwezige Duitsers geen beletsel om te gaan zwemmen. Overigens lijkt het ons een eiland te zijn waar jongge huwde paren gaarne hun wittebroods weken zullen doorbrengen/Zij konden slechter plaats uitzoeken dan dit schone en stille eiland van Circe! Velen, die in de komende jaren op het kleiner geworden Europa uit gekeken raken, zullen graag eens een ontdekkingsreis naar Noord- Afrika gaan doen. Het is voor niet al te lege beurzen wel doenlijk een reis naar Djerba te maken: voor wie niet het toppunt van luxe en comfort begeert, kan het er ook bijzonder prettig zijn. Vooral zij die plezier hebben aan de mensen, aan de wevers en de pottenbak kers en de handige kooplieden en de ondernemende vissers en de be gaafde goudsmeden, zij zullen op Djerba iets vinden wat elders ner gens in zulk een overvloed op een eiland van 28 km lang en 22 km breed aanwezig is. Als we de eilanders goed hebben geschoten, zullen zij zeker ook niet zo spoe dig bereid zijn hun typische le vensgewoonten in ruil voor wat toeristische inkomsten op te ge ven. En dat is iets wat van de Ne derlandse toeristeneilanden onmo gelijk gezegd kan worden. TWINTIG VOOR ÉÉN TWINTIG ELEKTRONISCHE APPARATEN Val voor dr. Crippen zorgvuldig uitgezet Nederlandse bedelde in straten van Genoa Een Nederlandse onderwijzeres die donderdag door de politie in Genua werd aangehouden wegens bedelarij, zei. dat zij In de straten van deze Italiaanse stad om liefdadigheid had moeten smeken omdat haar bagage was gestolen. De vrouw zou 64 jaar oud zijn en uit Rotterdam afkomstig. De politie maakte bekend dat zij door een 'agent was aangehouden, terwijl zij liep te bedelen in de Via Venti Settemebre. Zij was vervolgens naar de vreem delingendienst gebracht. Zij had aan dc politie verteld dat al haar bagage, inhoudende haai- kle ren en geld, zondag j.l. in Milaan 1 geïïolan, De stuurmandie ons op zijn oude veerbootje van Djorf naar het haven plaatsje Adjim op zijn schone eiland Djerba heeft gébracht, een pracht- type. Een telegram, geadresseerd aan „Handcuffs, London" (Handboeien, Londen) zette een punt achter één van de beroemdste vallen uit de ge schiedenis van de misdaad: de arres tatie van dr. Crippen! Het verhaalt niet alleen van de succesvolle af sluiting van de jacht op volle zee op een misdadiger, maar was in zekere zin het meesterstuk van de nog jon ge radiotelezrafie in dienst van de criminalistiek. Want slechts hierdoor gehikte het dr. Crippen, de moorde naar van zijn vrouw Bella Elmore, gevangen te nemen, voordat hij met zijn geliefde het Amerikaanse con tinent bereikte. Met het Crippen-telegram begon een nieuw tijdperk in het ophelderen van misdaden. De uitrusting van een po litieapparaat als Scotland Yard, staat zeker op de dag van vandaag weer in scherpe tegenstelling tot de mo gelijkheden uit het jaar 1910. Weten schap en vorderingen op het gebied van de radiotechniek geven de politie gestadig nieuwe wapens in handen. Tegenwoordig behoort de Britse po litie tot de voornaamste afnemers van radiotoestellen en elektronische apparaten. Pas veertien jaar geleden seinde ze voor de eerste maal vinger afdrukken en foto's van verdachten draadloos naar andere landen over. Nog een paar maanden geleden werd op deze wijze een voortvluchtige mis dadiger op de Fidschi-eilanden in de Stille Oceaan geïdentificeerd. Scotland Yard heeft elektrotechni sche ingenieurs, die plannen voor nieuwe toestellen om misdaden aan het licht te brengen, geleverd. Met de inrichting van een informatie lokaal met het noodnummer 999 in het jaar 1934 werd reeds een verbin ding in code met de patrouillewagens ingesteld, voordat in 1946 een F.M.- radiosysteem deze werkwijze overbo dig maakte. In 1956 werd elke tijdro vende handenarbeid in het informa tielokaal door de inbouw van moder ne elektronenapparaten tot een mi nimum beperkt. Scotland Yard werd tegelijk de Brit se centrale van Interpol, met welks hoofdkwartier in Parijs zij, evenals 19 andere Europese landen een tele foonverbinding heeft. Om beter met de politietroepen in de provincie te kunnen samenwerken werd kortgele den een nieuw telexapparaat aange kondigd, dat 1000 woorden per mi nuut verwerken kan. Radioposten Tot de radio-uitrusting van Scot land Yard behoort ook een appa raat voor politiepatrouilles op lichte motorfietsen. Het wordt in de regel slechts op een signaal vanuit het hoofdwwartier in weig hing gesteld. Maar als een poli tieman zijn motorfiets 's avonds eens onbeheerd moet achterlaten, bewaakt het apparaat zijn voer tuig en licht hem bovendien na zijn terugkeer in of hij in de tus sentijd in de centrale nodig was. Zak-radioapparaten (Walkie-talkie) voor korte reikwijdten worden sinds korte tijd daar gebruikt, waar mas sabijeenkomsten de aanwezigheid van de politie wenselijk maken. De verkeerscontrole „van boven" be proefde Scotland Yard voor het eerst in 1920, aanvankelijk met ballons en luchtschepen, later met vliegtuigen. Tegenwoordig gaat men er toe over het normale verkeer in de straten met televisietoestellen te regelen. Een systeem maakt het de politieman zelfs mogelijk vier verkeersstromen tegelijk te regelen en dit in het bij zonder bij ongunstig weer en bij werkzaamheden aan de straten. Maar ondanks deze opmerkelijke vernieu wingen is niet te voorspellen welke methoden de politie reeds binnen en kele jaren zal gaan volgen. HOOFDBUREAU IN OOST-DUITSLAND De Engelse journalist Victor Zorza heeft in de „Guardian" een artikel gepubliceerd over liet werk van een Russische vervalsingscentrale, die ge bruik maakt van velerlei middelen om geheime en zeer geheime, doch nagemaakte, documenten in omloop te brengen. De algemene doelstelling van de.se tak van de Russische geheime dienst is ontevredenheid en onrust te zaaien. Zo was door deze dienst een brief opgesteld op officieel postpapier en voorzien van de gebruikelijke ken merken die door een functionaris van de Amerikaanse ambassade te Bonn, Elim O' Shaugnessy, aan het ministerie van buitenlandse zaken in Washington zou zijn gezonden. In deze geheel vervalste brief, waar van Zorza een fotocopie had gezien, adviseerde de schrijver het ministe rie om reactionaire, ultra-nationalis tische groepen in West-Duitsland metterdaad te steunen. De brief werd in Milnchen gepost. In dezelfde periode, waarin deze brief naar Amerika ging, heerste in Parijs grote verontrusting over 'n aantal brieven van het „Kampf- verband für ein Unabhangiges Deutschland", waarin teruggave van Elzas Lotharingen werd ge- eist. De organisatie bestaat alleen in de fantasie van de Oostduitse gShflöJMhtóaSSÏa i Gebleken is dat de „brief van O' Shaugnessy' 's mans handteke ning was nagebootst vervaardigd was op dezelfde schrijfmachine waar een aantal andere raadselachtige brieven uitkwamen. Deze instantie is de „Hauptverwal- ting Aufklarung", een tak van de Oostduitse geheime dienst. Ze werkt onder Russische leiding en heeft bij voorbeeld al een campagne achter de rug tegen de pers in West-Europa, die gebombardeerd is met brieven die, als ze gebruikt waren, grote op schudding hadden kunnen veroorza ken. Verwarring De Russische geheime dienst ge bruikt de „Hauptverwaltung Auf klarung" volgens Zorza ook om verwarring te stichten bij de Ame rikaanse en Engelse geheime diensten, want als de vloed van „inlichtingen" te groot wordt, kan geen goede selectie meer wor den toegepast het belangrijkste werk van de leiding en wordt het kaf niet meer van het koren gescheiden. Volgens Zorza heeft de Russische geheime dienst voor het „documen- tenwerk" een bureau in Oost-Berlijn. Bijkantoren van deze onderneming, de „Hauptverwaltung", zijn in Tokio, New Delhi, Accra en Havana ver- k»«* Experimenten met plastic geld ff De Britse koninklijke munt H experimenteert met plastic- geldstukken. Als men de mo ll gelijkheid van valse munterij p voldoende kan uitschakelen, zal de koninklijke munt dat geld misschien gaan gebruiken H om opdrachten van buitenland- se regeringen uit te voeren. Een beambte van het ministe- rie van financiën zeide dat er een toekomst voor plastic kan zijn in onderontwikkelde lan- den, waar geldstukken van ge il ringe waarde worden gebruikt. Men is met experimenteren be ll gonnen omdat de aanmaak van sommige metalen geldstukken meer kost dan ze m het geld- p verkeer waard zijn. Er wordt gedacht aan plasticgeld in de H kleuren blauw, groen en rood. H Maar voor het ogenblik wordt er niet aan gedacht Engelse ee pasmunt van plastic te maken. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii! iiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiniiii E]±e dag gebeurt er iets. Er komen nieuwe staten bij, men vervangt ponten door tun nels, records worden verbeterd er is spanning en ontspanningr elke dag een krant vol nieuws. Maar ook in het kleine verandert de wereld. Mensen verhuizen, la ten hun baard staan, kopen nien- we^kieren, gaan over op sigaar- Heeft U het nieuwe sigaartje van ?eProbeerd: de CHARMANT? Het sigaartje dat regelmatig brandt, met prachti ge witte as - en dat niet uitgaat! Ze kosten maar één gulden per aoosje - en in zo'n doosje gaan er twintig! Kunt U nog verande ren, verander daarnae. t 7-aJ n beetleeetiea*

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 7