PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
PORTUGAL PARAAT TEGEN INVASIE
Vlissingse raad ging akkoord met sanering
van de Lange Zelke
Galvao:Alles in orde,
we vertrekken nu'
Berg
VOLGENDE WEEK RUIMTEREIS
AMERIKAANSE CHIMPANSEE
Tunnel
Ring
204e jaargang - no. 24
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: P. van de Velde en P. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteuren
W. Leertouwer en G. A. do Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 50 cent per
week, 7,00 p. kw.; fr. p. p. 7,25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Zaterdag 28 jan. 1961
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent per
m.m. Minim, p. advertentie 4.—,
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
25 cent per regel met e'en minimum
van f 1,25. „Brieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Bureaus: Vlissingen Walstr. 58-60. tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, Grote Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. adv. 5213); Oostburg. O. F de Pauwstr. 9, tel. 2395, Terneuzen. Brouwerijstraat 2: Zierikzee. red. rel 2425. adm tel 2094.
MUITERSCHIP MET AMERIKAANSE ESCORTE
Vrijdagavond is te Lissabon vernomen, dat de Portugese troe
pen en de leden van de republikeinse nationale garde opdracht
hebben gekregen in de kazernes te blijven. Het betreft hier een
voorzorgsmaatregel in verband met de Santa Maria-affaire.
Voor sommige openbare gebouwen, waar normaal slechts één
schildwacht staat opgesteld, bevinden zich thans dubbele wacht
posten. Donderdagavond laat is de Portugese torpedobootjager
Lima uit de haven van Lissabon vertrokken en vrijdagochtend
vroeg is ook het fregat Diogo Cao uitgevaren. Eerder waren
reeds twee oorlogsschepen uitgevaren, zodat thans vier Portu
gese oorlogsschepen op zee zijn. Algemeen neemt men aan dat
zij op weg zijn naar de kolonie Angola.
Ook de landmacht wordt versterkt in het gebied waarheen de
Santa Maria thans onderweg is. Eenheden van liet leger en de
politie worden per vliegtuig uit Portugal overgebracht naar de
Kaap-Verdische eilanden. Alleen vrijdagmiddag vertrokken drie
transportvliegtuigen vol militairen.
Kapitein Henrique Galvao, de leider
der rebellen aan boord van de Santa
Maria heeft voorwaardelijk met een
Amerikaans marine-escorte inge
stemd.
Hij zei, de passagiers nabij een Zuid-
amerikaanse of Westafrikaanse ha
ven te willen afzetten, doch hij gaf
de voorkeur aan een Afrikaanse ha
ven.
Een hernieuwde uitwisseling van te
legrammen tussen de Amerikaanse
marine en muiter-kapitein Galvao
van de Santa Maria, heeft de hoop
doen herleven, dat de Portugese re
bellen hun passagiers zullen afzetten
in een Zuidamerikaanse haven.
Galvao wil het escorte als bescher
ming tegen Portugese oorlogssche
pen. Het escorte moet worden terug
getrokken zodra de passagiers aan
land zijn. llij wil de garantie, dat hij
het schip behoudt en dat er niets te
gen de bemanning wordt onderno
men. Hij moet het recht behouden
„de politieke vrijheid van het Portu
gese volk te verdedigen". Ken onder
houd met de Amerikanen wenst Gal
vao aan boord of in de haven van
aankomst.
Het is bemanning en passagiers toe
gestaan telegrammen naar familie te
P.Z.C.-zaterdagnummer
zenden. Er is echter ook grote ver
traging bij de verzending, zegt Gal
vao, omdat de telegrafisten over
werkt zijn.
In verscheidene staten van Brazi
lië. vooral in Sao Paulo, neemt
het enthousiasme voor kapitein
Galvao toe. De nationale bond
van studenten heeft verklaard,
hem te steunen. Parlementsleden
hebben zijn actie toegejuicht. Een
aantal jonge Portugezen vertrekt
uit Brazilië naar Dakar om zich
bij een Portugees bevrijdingsleger
aan te sluiten, dat ergens in Afri
ka zijn hoofdkwartier zou hebben.
Exil-regering
Twee aanhangers van de leidefc van
de opstandelingen aan boord van de
Santa Maria hebben donderdag gltfe
zegd dat zij goede reden hébben aan
te nemen dat Brazilië binnenkort of
ficieel een Portugese regering in bal
lingschap zal erkennen.
Het „Venezolaanse comité voor de
vrijheid van Portugal" heeft de Brit
se en de Amerikaanse ambassade te
Caracas een memorandum overhan
digd over de eerste doelen van het
comité, waaronder de invoering van
een democratische staatsvorm in
Portugal.
Antonio Jose Pires, steward van de
HET ALOUDE instituut van
de padvinderij vormt deze
week het onderwerp van onze
jeugdpagina. In „Tussen der
tien en twintig" kan men een
en ander lezen over het wel
en wee van de rond duizend
padvinders, die Zeeland telt.
Op pagina vijftien.
Verder in dit twintig pagina's
tellende P.Z.C.-zaterclagnuni-
mer Stemmen uit de kerken
(pag. 3) Raad Vlissingen be
handelde saneringsplan (pag.
I. en 7) Radio en TV. plus
Films in Zeeland (pag. f)
Kerken en Maatschappij (pag.
10) letterkundige kroniek en
kunst (pag. 13) „Uw pagina,
mevrouw (pag. .14) „Tus
sen dertien en twintig" (pag.
15) Barend Zwerf mans en
feuilleton (pag. 17) en de kin
derkrant met puzzel en klan
ken uit de ether op pagina 19.
Ex-regeringsleiders van
El Salvador in arrest
Leden van de groep „Jonge officie
ren" van El Salvador, die de leiding
hebben gehad bij de staatsgreep in
deze kleine Middenamerikaanse re
publiek, die haar inkomsten in hoofd
zaak verkrijgt door de uitvoer van
koffie, hebben vrijdag in de hoofd
stad van Salvador verklaard dat zij
de steun van het gehele leger hebben.
„Voor de eerste maal in de geschie
denis van El Salvador hebben alle
regimenten gereageerd op de oproep,
oin het vaderland tot elke prijs te
steunen en zij hebben zich tot één
enkel lichaam verenigd", aldus de
„Jonge officieren".
Zij verklaarden odk: „Wij hebben,
tot onze voldoening, mogen bijdragen
aan de redding van het land van net
communistische gevaar en aan het
verdrijven van het burgerlijk-militai
re bewind, dat het bestuur over El
Salvador voerde."
Gemeld wordt, dat vier leden van de
afgezette regering zijn gearresteerd.
Santa Maria, die maandag tegelijk
met gewonde bemanningsleden, op
het eiland Santa Lucia werd afgezet,
omdat hij aan geelzucht leed, en in
een ziekenhuis werd opgenomen, is
daaruit verdwenen. Er wordt nu op
het eiland naar hem gezocht, doch
het wordt niet uitgesloten geacht dat
hij dit heeft verlaten.
Uit Willemstad (Curasao) verkre
gen inlichtingen, blijkt dat Henrique
Galvao de laatste voorbereidingen
voor het overmeesteren van de Santa
Maria in Willemstad heeft getroffen,
door middel van een geheimzinnige
bespreking en een aantal telefoonge
sprekken in zijn hotel.
Alles in orde
Op 20 januari was Galvao, voorzien
van een Venezolaans nood-paspoort,
in Willemstad aangekomen. Bij de
douane zei hij vier dagen in Curasao
te zullen blijven. Hij was in het bezit
van een retour-vliegbiljet, dat afge
geven was op het vliegveld Maiquetia
in Venezuela^
Galvao was m gezelschap van Jose
Frias de Oliyeira. Deze man bezat
een Portugees paspoort en gaf voor
de chauffeur te zijn, met woonplaats
Caracas (Venezuela).
Op 21 januari, om tien uur 's och
tends, had Galvao een telefoonge
sprek met iemand in Caracas. Een
uur na dit telefoongesprek kwamen
zeven Portugezen, afkomstig van de
Santa Maria, naar het hotel waar
Galvao logeerde met Jose Frias de
Oliveira. Zij bleven gedurende een
uur in conferentie.
Later verlieten Galvao en Oliveira
het hotel. Tijdens hun afwezigheid
kwam een telefoongesprek uit Cara
cas binnen en zei iemand dat hij Gal
vao wilde spreken.
Toen Galvao in zijn hotel terugkeer
de deelde hij de directeur mede dat
hij per schip Curasao verliet. Hij
vroeg indien iemand uit Caracas tele
foneerde, de boodschap „todo salio
bien partimos ya" (alles is in orde,
we vertrekken nu) te geven.
Kort na Galvao's vertrek kwam een
telefoongesprek met Caracas binnen
en gaf de directeur de boodschap, die
Galvao hem liad opgedragen.
H.M. de Koningin heeft vrijdag een
bezoek aan het Westland gebracht:
in Maasland bezichtigde de vorstin
in gebouw ,11 et Trefpunt" een be
scheiden landbouwtentoonstelling
waarbij zij werd begeleid door bur
gemeester F. J. Groot Enzerink van
Maasland.
ALS VOORLOPERVAN MENS
Aap heeft geleerd zelf
handels te bedienen
De Amerikaanse organisatie voor
lucht- en ruimtevaart is voornemens
een vierjarige chimpansee binnen
ongeveer een week tijds op ongeveer
185 kilometer hoogte een luchtreis
van circa 460 kilometer over de At
lantische Oceaan te laten maken. Dit
zal geschieden in het kader van het
„Mercury"-ontwerp, dat beoogt bin
nen een jaar tijds een mens in een
aardsatelliet een baan om de aarde
te laten beschrijven.
De ongeveer achttien kilogram we
gende chimpansee zal worden geko
zen uit zes van deze dieren, die ver
scheidene maanden lang voor een
ruimtevlucht zijn opgeleid.
De chimpansees zijn als proefdier
uitgekozen wegens hun grote bevat
tingsvermogen en volgzaamheid.
De chimpansee zal reizen in een spe
ciaal ontworpen ruimtebed, dat zal
worden geplaatst in de kegelvormige
„Mercury"-ruimtecabine, waarmee
reeds een geslaagde proef over het
proeftraject is gemaakt. Ruimtebed
en -cabine komén in vele opzichten
overeen met de uitrusting, die naar
verwachting door de eerste mense
lijke ruimtevaarder zal worden ge
bruikt.
Aan de chimpansee is geleerd op
vastgestelde tijdstippen bepaalde
handels over te halen. Het dier,
dat wordt uitgekozen, zal dat ge
durende de vlucht doen, om de ge
leerden in staat te stellen een in
druk te krijgen van zijn reacties
op b.v. de staat van gewichtloos
heid, die het gedurende vier-en-
een-halve minuut zal ondervinden.
De chimpansee zal, om dezelfde
reden, gedurende de vlucht wor
den gefotografeerd.
Valschermen
In de ruimtecabine bevinden zich
vele instrumenten en ongeveer
twaalf kilometer draad. De cabine
zal worden gelanceerd door de reus
achtige „Mercury-Redstone"-raket.
Aan het eind van de vlucht zullen
raketten worden afgevuurd, om de
snelheid van de ruimtecabine te ver
minderen. Er zullen valschermen
worden uitgeworpen, waarmede de
cabine haar terugkeer naar de aarde,
in dit geval de Atlantische Oceaan,
zal aanvangen.
Aan de cabine zijn speciale radio- en
radarinstallaties bevestigd, om het
oppikken ervan door de wachtende
torpedobootjagers te vergemakkelij
ken. Om dezelfde reden zal de cabine
ook lichtseinen geven.
Wanneer de cabine met de chimpan
see is opgepikt, zal het dier iu de
Kennedy wil met
Kroesjtsjew praten
Kennedy zal het toejuichen als hij
binnen het raam van de algemene
vergadering der V.N. in maart een
informeel gesprek met Kroesjtsjew
kan hebben.
Dit heeft Adlai Stevenson, de leider
van de Amerikaanse delegatie bij de
V.N., vrijdag op een persconferentie
in New York meegedeeld.
Twee Nederlandse schepen
aan de grond en weer los
Het 291 tor» metende Nederlandse
schip Narwal is vrijdagmorgen op de
verraderlijke Goodwin Sands, enige
mijlen voor de kust bij Margate aan
de grond gelopen, maar met het tij
weer vrijgekomen.
Het Nederlandse vissersvaartuig
Adrianna Johanna werd een mijl of
zeven van Deal vandaan hoog op het
strand gezet. Viereneenhalf uur later
was ook dit schip los, zij het echter
met behulp van een sleepboot.
ziekenboeg van de onderzeeboot
jager meteen medisch worden onder
zocht. Na dit korte onderzoek volgt
een uitgebreider op het grote Baiia-
ma-eïland, waarna de chimpansee
weer naar Kaap Canaveral zal wor
den teruggebracht.
De raad van VTlissingen heeft zich
vrijdag moeizaam door de sane-
ringsberg heen geworsteld, een
berg die tenslotte om de titel van
Thomas Mertons befaamde boek eens
te gebruiken een „louteringsberg"
werd. Want na de behandeling werd
het plan „gelouterd" aanvaard, wel
iswaar in de vorm die b. en w. had
den voorgesteld, maar nu vergezeld
van toezeggingen, die tegemoet kwa
men aan enkele wensen van de mid
denstand.
In de discussie vielen twee elementen
duidelijk te onderscheiden. In de eer
ste plaats ging het om de procedure,
welke b. en w. bij de voorbereiding
van het plan hebben gevolgd, en
voorts ging het om het plan zelf.
De procedure-zaken namen een be
langrijk deel van de tijd in beslag,
omdat vele raadsleden er in hun be
schouwingen veel aandacht aan
schonken. In dit opzicht leek deze
raadsvergadering wel op een topcon
ferentie, zij het dan dat Vlissingen
in tegenstelling tot Parijs tenslotte
wél slaagde. De grote grief bij een
deel van de raad was, dat de midden
stand een raadslid noemde in dit
verband óók de raad in het geheel
niet bij de voorbe
reiding van het
plan was betrok
ken.
En daarom moet
hier de vraag wor
den gesteld: hebben b. en w. duide
lijk gemaakt, dat hier het gelijk aan
hun kant was?
Wij betwijfelen het.
H
EEN SOMS ONUITSTAANBA
RE en langdurige woorden
stroom is gisteren in de Vlis
singse raad nodig geweest om
de bezwaren uit de weg te rui
men, die voor vele raadsleden
de aanvaarding in de weg ston
den van het voorstel „tot het
nemen van besluiten met be
trekking tot het saneringsplan
voor de binnenstad". Die be
zwaren waren er onmisken
baar: evenals de Vlissingse
middenstanders waren vele
raadsleden scherp gekant tegen
uitvoering-zonder-meer van het
plan eerste fase hetgeen slechts
de sanering van de Lange Zelke
en naaste omgeving inhoudt.
Neen, zij wilden dat tegelijker
tijd een woord, dat soms met
op iedere lettergreep een klem
toon werd uitgesproken
bepaalde facetten uit het plan
tweede fase (tussen Sint-Ja-
cobsstr. en Nieuwendijk) wer
den aangevat.
Met zoveel nadruk, in zoveel
toonaarden en van zoveel
verschillende kanten belicht,
werd dit standpunt naar vo
ren gebracht, dat tenslotte
een soort compromis uit de
bns kwam: b. en w. zullen
alles in het werk stellen het
plan tweede fase nog dit
jaar in de raad te brengen
„en gedeelten van de eerste
en tweede fase zullen dan in
derdaad tegelijkertijd in uit
voering kunnen komen", zo
beloofde burgemeester mr.
Nog dit jaar plan voor
zuidelijke binnenstad
B. Kolff in ronde taal. Toen
was er niemand meer, die
over het plan-eerste-fase nog
stemming wilde en met een
krachtige hamerslag kon de
heer Kolff een ongetwijfeld
historisch besluit van de
Vlissingse raad bekrachti-
Overïgeus was het al spoedig duide
lijk, dat b. en w. een belangrijke
steun in de rug hadden: de volledige
fractie van de P.v.dA.. liet bij mon
de van de heer F. G. Smits direct
weten volkomen achter dit plan tc
staan. Voor dit object had de fractie
grote waardering.
Nieuwe hart
Met voldoening zullen de tientallen
middenstanders, die in de grote zaal
van Britannia de „publieke tribune"
bevolkten, echter gehoord hebben
hoe vele raadsleden hun standpunt
naar voren brachten: de fracties van
de A.R., de C.H.U. en van de V.V.D.
pleitten de een in scherpere be
woordingen dan de ander voor
vorming van een „nieuw hart" ten
zuiden van de Sint-Jacobskerk. Dit
„nieuwe hart" is door de midden
stand vurig begeerde „parkeerter
rein" tussen Grocnewoud en Slnt-Ja-
cobskerk. „Maar er is rond de oude
stad parkeerruimte genoeg", wierp
wethouder M. A. van Popering tegen
en liij somde op: „Spuistraat, Bella-
(Zie slot pag. 7 kol. 5)
et moet ons namelijk van het
hart, dat wethouder Van Pope-
ring gisteren met hoeveel
verve hij het beleid van b. en w.
ook verdedigde er niet in is ge
slaagd op dit stuk van „voorberei
ding" een afdoend antwoord te
geven. Hij haalde er wel van
alles bij, zelfs recente pers-
publikaties over de openbaarheid.
Maar met openbaarheid heeft deze
zaak niets uit te staan: het ging hier
niet om het openbaar maken van de
plannen in een stadium, waarin zij
nog niet rijp voor publikatie waren,
maar om het „meedenken" door de
middenstand op een moment, dat er
óók door b. en w. nog werd gedacht.
Daartoe waren vertrouwensmannen
aangewezen, leden van de sanerings
commissie uit de middenstand, die
aan de wethouder geheimhouding
hadden toegezegd. Zij hoopten daar
door vertrouwelijk van de plannen
kennis te kunnen nemen, teneinde
b. en w. van advies te kunnen die
nen. Het mocht echter niet zo zijn:
pas de dag vóór „D-day", zoals een
raadslid het noemde, de dag vóór de
openbare tervisielegging, is de mid
denstand in het plan gekend. Dat
was gedaan om speculatie tegen te
gaan. zei de wethouder. Een mager
argument. Even tevoren had hij
tijdens zijn oratie over de openbaar
heid betoogd dat de burgerij ver
trouwen moet hebben in de door
haar gekozen vertegenwoordigers.
Op zijn beurt had het college van b.
en w. toch wel vertrouwen kunnen
schenken aan de vertrouwensmannen
uit de middenstand.
Nog in een ander opzicht lijkt ons
het speculatie-argument van de wet
houder niet opgaan: het besluit dat
gisteren werd genomen, regelt
slechts één fase van het plan. Kan
het overige en wél-bekende basis
plan nu plotseling géén aanleiding
geven tot speculaties?
Aan het einde van de behandeling
waren na zes uren de standpun
ten van oppositie en college
elkaar zo dicht genaderd, dat het
plan tenslotte zonder hoofdelijke
stemming kon worden aanvaard.
Aan beide kanten had men de „loute
ringsberg" zo ver doorgegraven, dat
beide partijen elkaar halverwege ont
moetten om elkaar de hand te schud
den. Maar wij geloven, dat die tunnel
niet nodig was geweest. Wat meer
vertrouwen bij b. en w. in de verte
genwoordigers van de middenstand,
zou van degenen, die nu felle oppo
sitie buiten de raad hebben gevoerd,
loyale medestanders hebben ge
maakt. Dit gebrek aan vertrouwen
heeft zonder twijfel de toon van de
middenstand zo emotioneel en fel
gemaakt.
Na deze beeldspraak over „loute
ringsbergen" inclusief tunnel
bouw nog een vergelijking, ont
leend aan de sport. De strijd werd
gisteren namelijk in de „ring" ge
streden. De ruimte voor de raad in
de schouwburgzaal van ..Britannia"
was met touw afgezet als een soort
boksring. Maar niemand werd uitge
teld. Evenmin werden b. en.w. uit
sluitend in de verdediging gedron-
fen: vele raadsleden van alle fracties
ebben het college lof toegezwaaid
voor hun werk, verricht ten dienste
van het saneringsplan. Een lof,
waarbij men zich ook buiten de tou
wen kan aansluiten. Dit plan immers
betekent een belangrijke en construc
tieve bijdrage tot een Vlissingen-
nieuwe-stijl. Het is te hopen, dat de
lijnen, die nu nog slechts op papier-
staan, zullen worden omgezet in glas
en staal, in steen en beton. Dan zal
er géén sprake meer zijn van „ver
paupering" in de binnenstad, maar
van een „verpopcring". Als cle wet
houder of liever sinds gisteravond
de oud-wethouder en ridder ons
niet kwalijk neemt dat wij zijn naam
op deze wijze ijdelijk gebruiken.
-Moge dit „verpoperingsproces"
spoedig inzetten!