PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
MUITERS ONDERWEG NAAR ANGOLA
Felle brand eist drie
jeugdige slachtoffers
Systeem kernaanwijzing werkt averechts
Inval zou begin van
opstand kunnen zijn
„ALLES WEL AAN BOORD VAN SANTA MARIA"
SPAAK TERUG
IN POLITIEK
VRIJGELATEN AMERIKANEN
WAREN EVEN OP SCHIPHOL
Nota Cals
Jeugd
204e jaargang - no. 23
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuwse Courant
Directie: P. van de Velde en P. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofd redacteuren
VV. Leertouwer en G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 66 cent per
week, 7.00 p. kw.; fr. p. p. 7.25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Vrijdag 27 jan. 1961
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent per
m.m. Minlm. p. advertentie 4.—,
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
25 cent per regel met een minimum
van 1,25. „Brieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Bureaus: Vlissingen Walstr. 58-60. tel. 2355 4 lijnen (b.g.g.
1 of 3546); Middelburg, Markt 51, teL 3841; Goes, Grote Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. adv. 5213); Oostburg, G. P. de Pauwstr. 9. tel.
Temeuzen, Brouwerijstraat 2: Zierikzee. red. tel 2425. adm tel
Angola, het Portugees gebied in West-Afrika, lieeft zich voor
bereid op een invasie van kapitein Henrique Galvao. Dit heeft
de gouverneur van het gebied meegedeeld. Hij zei, dat iedereen
in Angola er verontwaardigd over is, dat de Santa Maria dit
gebied als doel heeft gekozen.
Rebellenleider Galvao heeft ook verklaard, dat de Santa Maria
naar Angola in Portugees West-Afrika vaart. De Portugese
verbannen oppositieleider, generaal Hmnberto Delgado, wilde
niet zeggen waarheen de Santa Maria onderweg was. Hij ver
klaarde, dat alleen hij en Galvao de bestemming wisten.
Galvao gaf voorts te kennen, dat hij spoedig uit Sao Paulo zou
vertrekken, maar hij wilde niet zeggen, waar zijn reis hem
zou heenvoeren. Voorts zei hij, dat wat ook de afloop mag zijn
van de muiterij op de Santa Maria, het feit, dat de aandacht
van de wereld op de Portugese rebellen was gevallen, maakte
dat de val van Salazar „onvermijdelijk" was geworden. Delgado
heeft een gelukwens telegram gezonden aan Galvao.
Alles wel
Daniel Krauss, de commandant van
't Amerikaanse marinevliegtuig dat
donderdag de Santa Maria heeft ver
kend, verklaarde dat hij het eerste
radarcontact met het schip maakte,
toen het 70 mijl van hem verwijderd
was. Hij cirkelde in een lcaartvier-
kant dat hij moest afzoeken.
Na het eerste contact zette hij koers
naar het schip. Door een kijker kon
hij de naam lezen. Met een morse-
seinlamp riep hij de Santa Maria op.
Toen hij een antwoordsignaalhad
ontvangen, vroeg hij de golflengte
van de radiozender aan boord. Hij
kreeg die en stelde zijn zender erop
Koning Leopold van België is don
derdagochtend met zijn gemalin Li-
liane, prinses De Rethy, uit Brussel
op Schiphol aangekomen. Het ko
ninklijk echtpaar was op doorreis
naar liet Verre Oosten. De koning en
zijn gemalin verhieven 1 J,a uur op de
luch tliaven.
Pijler stortte in;
1 dode geborgen
Donderdagmorgen heeft zich in de
ondergrondse werken van de mijn
„Willem Sofie", in een pijler in de
laag vGrauwweck", een instorting
voorgedaan over een lengte van on
geveer zeven meter, tengevolge
waarvan drie personen door vallend
gesteente werden bedolven.
Onmiddellijk werden reddingspogin
gen ondernomen. In de loop van de
morgen werd de 20-jarige ongehuw
de hulphouwer J. W. M. Hursel uit
Bocholtz levenloos aangetroffen. Het
slachtoffer moet vrijwel op slag zijn
dood geweest. De 18-jarige postsle-
per L. J. J. Wouters uit Kerkrade-
Spekholzerheide werd ter observatie
in de ongevallenafdeling van de mij
nen in het ziekenhuis te Heerlen op
genomen. Pogingen om de 20-jarige
ongehuwde hulphouwer H. J. Schro
der uit Kerkrade-Spekholzerheide te
bergen, worden voortgezet.
Vliegtuig verloor
wiel in de lucht
Een caravelle-straalvlicgtuig van
Finnair, is nog maar net aan een
ramp ontkomen, toen het landde op
het vliegveld Kastrup bij Kopenha
gen.
De gezagvoerder wist niet. dat hij
een wiel kwijt was. Toen het vlieg
tuig de landingsbaan raakte, ging
alles nog.goed. Dit type vliegtuig
heef te dubbele wielen. Na even ge
taxied te hebben, brak echter het
overgebleven wiel van het manke lan-
dingsstel ook af en in een hevige
■•egen van vonken kwam het toestel
,ot stilstand.
Do passagiers konden na een hort
ogenblik wachten in een ander toe
stel van de maatschappij verder rei
zen.
„Is alles wel aan boord"? vroeg
Krauss.
„Alles wel aan boord van de Santa
Maria", was het antwoord. Het werd
uitgesproken in vrij goed Engels.
Op de achtergrond hoorde Krauss
een. andere stem in gebroken Engels.
Krauss zei opdracht te hebben te
vragen of de Santa Maria wilde te
rugkeren.
„Ik ga niet terug", was het ant
woord. „Mijn bemanning is geen be
manning van zeerovers". Krauss zei
te geloven dat de man die toen sprak
Galvao zelf was.
Op de vraag of Galvao wilde confe
reren, zei deze „ja. Overal wilde hij
met Amerikaanse functionarissen
spreken, behalve in Spanje of Portu
gal."
Krauss zei de indruk te hebben dp.t
Galvao de 600 passagiers van wie
er ongeveer 50 Wuivend op het ach
terdek stonden zo spoedig moge
lijk aan land wilde brengen.
Krauss had met zijn vliegtuig ge
durende twee en een half uur om de
Santa Maria gecirkeld. Hij had geen
wapens kunnen waarnemen, zei hij.
De Portugese rebellenleider Henri
que Galvao heeft donderdagmorgen
een radioboodschap gezonden naar
het New Yorkse bureau van United
Press International. De tekst luidde:
Mr. Stikker naar N.A.T.O.?
De secretaris-generaal van de
N.A.T.O., Paul Henri Spaak, zal ver
moedelijk binnenkort aftreden. Als op
volger is de Noorse minister Hal-
vard Lange genoemd. Andere namen,
die men in kringen van de N.A.T.O.
noemt, zijn die van mr. D. U. Stik
ker, de Nederlandse permanente af
gevaardigde bij de N.A.T.O., en
Lester Pearson, voormalig Canadees
minister.
Uit Brussel zijn berichten gekomen
als zou koning Boudewijn overwegen
Spaak opdracht te geven een coa
litieregering te vormen, die de weg
moet effenen naar een algehele op
lossing voor de gecompliceerde pro
blemen van het ogenblik.
Film over „Santa Maria"
De Westduitse filmmaatschap-
pij N.F. wil een film maken
over de gebeurtenissen aan
M boord van de „Santa Maria".
Tegen het eind van dit jaar
of begin volgend jaar zullen de
s eerste opnamen worden ge- M
maakt. N.F. heeft hiertoe
H reeds contact opgenomen met
een Spaanse onderneming en
de titel „Santa Maria" wette-
H lijk beschermd.
llllllllllllllllllllllllliillllllillllllililllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllll
Bevrijde bodem
„Wij zijn van plan om op dezelf
de oproerige wijze onze strijd
voor de bevrijding van ons vader
land van het juk van de dictator
Salazar voort te zetten. Wij vra
gen erkenning van onze revolu-
tonaire politieke positie en facili
teiten om onze passagiers in een
neutrale haven aan land te bren
gen. Passagiers en bemanning be
vinden zich in een goede gezond
heid en het moreel is hoog. Zij
begrijpen onze strijdlust (status
van oorlogvoerende). De passa
giers staan op goede voet met de
strijders onder mijn bevel. Wij
zullen ons niet overgeven, noch
zullen wij stoppen voor een even
tueel schip, dat ons wil aanval
len. Anderen dragen de verant
woording voor een aanval op dit
schip, dat wij als bet eerste be
vrijde stukje vaderlandse bodem
beschouwen".
Deze boodschap was de laatste, die
men van de Santa Maria heeft ont
vangen, sedert de rebellen dinsdag
na een korte actie een aantal bood
schappen van passagiers hadden uit-
De komst van de Santa Maria zon ïu
Angola het begin van een opstand
tegen de regering van Salazar kun
nen betekenen. Bij de presidentsver
kiezingen van 1958 heeft generaal
Delgado in Angola zeer veel aanhan
gers gehad. Het is in dit gebied on
rustig geweest, totdat de uitslagen
van de verkiezingen uit Lissabon
kwamen en Delgado verslagen bleek.
De Sowjet-ünie heeft de twee vliege
niers Freeman B. Olmstead en John
R. McKone van het Amerikaanse
RB-J,7 vliegtuig, dat in juli boven
de Barentszee werd neergeschoten
vrijgelaten.
Foto: geen wonder, dat mevr. Olm
stead (links) en mevr. McKone over
gelukkig zijn.
MOSKOU-AMSTERDAM-AMERIKA
Kroesjtsjew zelf begon
over repatriëring
In een snijdend koude wind, die
waarschijnlijk weinig onderdeed voor
de temperatuur in Moskou, zijn don
derdagmorgen drie uur op een uit
hoek van het vrijwel uitgestorven en
donkere platform van Schiphol twee
Amerikaanse vliegeniers, die door de
Sovjet-Russische regering uit hun
gevangenschap ontslagen zijn, haas
tig overgestapt van het lijntoestel
der K.L.M. uit Moskou in een gerced-
hinde Constellation van de Ameri
kaanse luchtmacht.
RAMP BIJ LEEUWARDEN
Vader trachtte vergeefs
zijn kinderen te redden
Een felle, uitslaande brand in een
dubbele woning in Barrahuis, onder
de rook van Leeuwarden, heeft in de
nacht van woensdag op donderdag
het leven gekost aan drie kinderen
van het gezin Wiersma. De brand
brak omstreeks drie uur uit en was
pas om zeven uur bedwongen.
Het vuur werd ODtdekt door een boe
renarbeider toen het huis in lichter
laaie stond. Op hun beurt alarmeer
den buren de Leeuwarder brandweer.
Hoewel deze spoedig ter plaatse was,
stond men bijna machteloos tegen de
enorme vuurzee, die de woning van
de Wiersma's verwoestte.
Drie kinderen, die in hun slaap wer
den verrast, konden niet meer wor
den gered. Het waren de vierjarige
Elly, de twaalfjarige Jan en de vijf
jarige Sieneke. De heer Wiersma
liep verwondingen op, toen hij, ge
holpen door buren, trachtte de drie
op een afzonderlijk zoldergedeelte
slapende kinderen via een dakvenster
te bereiken.
Vierkinderen uit het gezin konden
uit de vuurpoel worden bevrijd.
Over de oorzaak van deze zeer ern
stige brand tast men nog in het duis
ter. De woning brandde geheel uit.
Een naast gelegen woning werd aan
vankelijk ook door het vuur bedreigd
maar kon toch behouden blijven. Het
gezin Wiersma woonde nog maar
kort in de rampzalige woning.
De Amerikaanse ambassadeur Lle
wellyn Thompson heeft op een pers
conferentie in Moskou verteld, dat
de twee vrijgelaten Amerikaanse pi
loten er gezond uitzagen, geestelijk
en lichamelijk, toen zij woensdagoch
tend om tien uur op de Amerikaanse
ambassade arriveerden.
De vliegers, capt. Freeman Bruce
Olmstead en capt. John R. Mckone,
waren door de Russen gevangen ge
houden sedert hun verkenningsbom
menwerper op 1 juli 1960 was neer
geschoten.
Thompson zei, dat de kwestie van
hun vrijlating het eerst ter spra
ke was gekomen tijdens een on
derhoud dat hij verleden week
met premier Kroesjtsjew had. Het
was Kroesjtsjew, die deze kwestie
aansneed.
Dinsdag belde Thompson het mini
sterie van buitenlandse zaken in
Moskou op en hij vernam toen van
plaatsvervangend minister van bui
tenlandse zaken Koeznetsow dat de
vliegers onmiddellijk zouden worden
vrijgelaten.
Thompson zei, dat hij er in zijn ge
sprek met Kroesjtsjew op had gewe
zen dat het wenselijk zou zijn dat
de vliegers werden vrijgelaten nog
voor president Kennedy zijn eerste
persconferentie hield.
Engels koningspaar zag
kleurrijke feeststoet
Koningin Elisabeth heeft gisteren, de
„dag van de republiek" voor India,
die jaarlijks wordt gevierd, in New
Delhi een gecombineerde militaire
parade en folkloristische optocht
gadegeslagen.
Twee'uur lang zagen de koningin en
prins Philip, in gezelschap van pre
sident Prasad van India, een kleur
rijke stoet voorbijtrekken -ter leng
te van ongeveer 16 km, waarin alle
vijftien staten van India vertegen
woordigd waren.
IR. HORSTMANN VOOR K. v. K. Z.-VLAANDEREN
Goede samenwerking met
Belgisch Vlaanderen bepleit
De voorzitter van .de Zeeuws-
Vlaamse Kamer van Koophan
del en Fabrieken, ir. C. A. L.
Horstmann, heeft in zijn don
derdagmorgen te Temeuzen uit
gesproken jaarrede het gevaar
niet denkbeeldig genoemd, dat
industrieën buiten de keru
Temeuzen bij voorgenomen
uitbreiding overwegen de pro
vincie te verlaten, om elders te
profiteren van faciliteiten. Naar
zijn mening werkt bet systeem
van de kernaaiiwijzing blijk
baar averechts. Hij stelde de
vraag of bet provinciaal be
stuur van Zeeland in staat is
om met klem van argumenten
in Den Haag, op dit gebied toch
nog iets gedaan te krijgen.
De heer Horstmann is van oordeel,
dat Gent voorlopig wel het meest zal
profiteren van de verbreding van het
kanaal Gent-Terneuzen. Het wordt
tijd dat men in Temeuzen naast het
bestuderen van de juridische en ad
ministratieve kwesties, ook eens be
gint met een technische en economi
sche studie, zo vervolgde ir. Horst
mann. Men moet zich gaan afvragen
welke de rol van de haven van Ter-
neuzen gaat worden in de gewijzig
de situatie. Is er belang om grote
schepen in Temeuzen over-te-slaan
in lichters voor Gent. Antwerpen en
verder? Wat kost een petroleumlei-
ding van af de Terneuzense Oester
put naar Antwerpen en welke hoe
veelheid gebruikt de Antwerpse pe
troleumindustrie? Wat is de beteke
nis van de thans bereikte gelijkheid
van spoorwegtarieven? Is dit een
Pyrrhus-overwinning. die geen fei
telijk voordeel brengt, aldus de vra
gen, die volgens de heer Horstmann
een studie waard zijn. Na een com
mercieel antwoord hierop, moet aan
dacht worden besteed aan de techni
sche havenproblemen, aldus de ka
mervoorzitter.
Met de veer-abonnementen is wel
enigszins recht gedaan aan de bij
zondere positie van Zeeuwsch-Vlaan-
deren en zijn bewoners, zo vervolgde
de heer Horstmann, al hebben min
der Zeeuws-Vlamingen van deze ge
legenheid gebruik gemaakt dan ge
raamd was. Het is voor hem onver
klaarbaar. dat het tarief voor vracht
vervoer niet kan worden verlaagd.
Zeker nu gebleken is dat tal van
vrachtauto's de langere omweg via
Antwei-pen nemen.
Heeft het provinciaal bestuur de ta
riefsverlaging voor vrachtvervoer
met klem van argumenten naar vo
ren gebracht, zoals werd beloofd? Ik
mag daaraan niet twijfelen, maar ik
kan me moeilijk voorstellen dat „Den
Haag" in haar beleid verder zou
gaan dan de vraag welk bedrag er
vóór en na de tariefsverlaging moet
worden bijgelegd, aldus ir. Horst
mann. Hij kon zich verder niet voor
stellen, dat de regering en zeker niet
een liberale minister zich gaat be
moeien met de tarieven voor ieder
vervoer afzonderlijk.
Het geluid dat minister Korthals
heeft laten horen over de vaste ver
binding over de Westerschelde,
noemde de heer Horstmann zeer pes
simistisch. Als er van die zijde niet
over dit onderwerp kan worden ge
studeerd, zal de provincie of wijzelf
dit moeten doen, omdat de tijd niet
stil staat.
HOOGOVENS
In Zelzaete verrijzen misschien
hoogovens, aldus ir. Horstmann.
Maar waarom daar, zo vervolgde
hij. Langs de Westerschelde, dus
dichter bij zee, is een veel betere
plaats. Zijn wij klaar om een der
gelijke zware industrie alle gege
vens te verstrekken, die zij zal
vragen
Andere onderwerpen, die in de heer
Horstmanns rede werden aangestipt,
waren de accommodatie op het veer
Perkpolder-Kruiningen, de afvalwa
terleiding in de kanaalzone (waarom
een leiding onder het nieuwe kanaal
Dat gaat miljoenen méér kosten!),
de ontvolking van het platteland.
(We kunnen toch niet in ieder dorp
een fabriek bouwen!) en de uitgaan
de pendel.
Van grote betekenis voor ons, zo be
sloot Jr. Horstmann zijn jaarrede,
blijft nog steeds een goede samen
werking met Belgisch Vlaanderen in
het belang van een gezamenlijke ont
wikkeling voor alle Vlaanderens, de
kennis en studie van wat er in de
toekomst met de Westerschelde gaat
gebeuren, begrip bij de provinciale-
Minister Cals heeft woensdag j.l.
aan de Tweede Kamer een nota
aangeboden over de „Uitbrei
ding wetenschappelijk onderwijs". In
die nota wordt een ganse reeks voor
stellen gedaan voor het scheppen van
meer studievormen aan bestaande
universiteiten en hogescholen en
voorts wil de minister op korte ter
mijn een nieuwe technische hoge
school bij Enschede stichten en op
wat langere termijn een zelfde school
te Amsterdam.
Aanvaardt het parlement deze nota,
dan moeten zo snel mogelijk wets
ontwerpen ingediend worden en be
langrijke bedragen moeten gevoteerd
worden om de uitbreiding van het
wetenschappelijk onderwijs in Ne
derland te verwerkelijken.
Aan het samen
stellen van deze
nota is een o'nder-
zoek van twee
commissies voor
die
iïxwiliju
blijkbaar niet helemaal het verlos
sende woord gesproken hebben, want
uiteindelijk is de minister in zijn no
ta nogal afgeweken van de commis
soriale rapporten. De minister komt
dus met een stuk eigen beleid.
Daarmee wil dan niet gezegd zijn,
dat de nota voor ieder het ver
lossende woord wel zou spre
ken. Het was bij voorbaat uitgeslo
ten, dat de minister ieder zou kun
nen bevredigen en aan elke streek,
stad of provincie zou kunnen ge
ven wat werd gevraagd. Maar bij
lezing van de nota moet toch wel ge
constateerd worden, dat de minister
in een bondig en helder betoog zijn
keuze uit de geboden mogelijkheden
bijzonder goed verdedigt.
Het zou jammer zijn, wanneer straks
bij de parlementaire behandeling van
deze nota de debatten zich zouden
toespitsen op bijkomstige vragen of
op kleinigheden. En dan willen we
als bijkomstig noemen de vraag of
nu Deventer dan wel Enschede de ze
tel moet worden van een nieuwe
technische hogeschool en of er ergens
in den lande plaats zou zijn voor een
soort atheneum.
Het gaat hier om het vaststellen
van een breed opgezet beleid,
dat aan Nederland de grote
aantallen universitair gevormden
moet geven, die in de toekomst no
dig zullen zijn.
Op dit ogenblik slaat Nederland ver
geleken bij zijn buurlanden geen
slecht figuur wat het aantal univer
sitair gevormden betreft, maar er
zijn landen, die Nederland reeds ver
vooruit zijn. Het is een levensnood
zaak voor het Nederlandse volk om
In deze „wetenschappelijke" wedloop
niet achter te geraken. De Neder
landse belastingbetaler zal aan die
wedloop honderden miljoenen gul
dens ten koste moeten leggen.
De nota van minister Cals geeft een
uitgebalanceerd schema voor het
deelnemen aan de bovengenoemde
wedloop en daarnaast krijgt men de
indruk, dat de minister streeft naar
een rationele besteding van de gel
den, die de belastingbetaler moet op
brengen.
Het „geven en nemen", dat de minis
ter hier en daar heeft toegepast zal
men dan maar op de koop toe moeten
nemen.
Hoofdzaak is, dat de nota spoedig in
het parlement wordt behandeld en
dat daarna de uitvoeringsmaatrege
len ook met grote spoed worden ge
nomen.
Er is haast bij deze zaak, want elk
verloren jaar betekent achterstand
op het buitenland!
Een aantal Zeeuwse scholieren is
vorige week begonnen met een
actie „Zakgeld voor Kongo". Het
is opvallend hoe de activiteiten van
deze jongelui zijn aangeslagen bij de
Zeeuwse scholieren. Opvallend is ook
de geestdrift, waarmee het actie
comité aan het werk is. De leden zijn
dag in dag uit in touw en zij hebben
zo langzamerhand het uiterlijk van
overwerkte zakenlieden.
Zij willen niet geprezen worden. Wij
zullen dat ook niet doen. Maar wel
hun activiteit signaleren, opdat men
wete, dat de jeugd toch werkelijk
nog in een goede zaak kan geloven.
En bereid is er voor te werken.
Staatsgreep San Salvador
tegen communisme
Radio San Salvador heeft woensdag
avond bekendgemaakt, dat de mili
taire junta, die een» geslaagde staats
greep heeft uitgevoerd de staat van
beleg heeft afgekondigd en een
avondklok heeft ingesteld.
Volgens de radioberichtgeving zou
den verschillende communistische
leiders zijn gearresteerd.
Dit is de derde nieuwe regering voor
El Salvador in drie maanden" tijds.
In de junta zouden zitting hebben de
kolonels Portillo, Navarete en Moli
na.
Zij zouden tot een staatsgreep heb
ben besloten omdat er een commu
nistische beweging in El Salvador
bestond welke zij de kop wilden in
drukken.
en rijksoverheid voor de Zeeuws-
Vlaamse problemen en tenslotte be
vordering van de bekendheid met
deze streek, dus „publicity". Wan
neer de verschillende delen van
Zeeuwsch-Vlaanderen zich dan nog
slechts alleen Zeeuws-Vlaming wil
len voelen, dan zal het misschien wel
gaan, aldus ir. Horstmann.
