AMERIKAANSE EXPEDITIE
GAAT HET LEVEN VAN
DE DANI'S VERFILMEN....
APRIL DIT JAAR BEGINNEN
TWEE ALKMAARSE „DAMES"
PLUNDERDEN EEN OUDE MAN
DE POSTZEGEL WAS IN 1960
HONDERDTWINTIG JAAR OUD
WOENSDAG 11 JANUARI 1961
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
HOE LEEFT een gemeenschap in het stenen tijd
perk? Op welke wijze brengt men de dag door?
Hoe vindt het crematie-ritueel plaats? Hoe voert
men oorlog? Kortom: hoe leeft men in een tijd, die wij,
twintigste-eeuwers, al zo'n 20.000 jaar voorbij zijn? In
dien er één plaats ter wereld is, waar men dit leven nog
kan aanschouwen, een plaats waar de primitieve mens
nog niet met „onze tijd" in aanraking is geweest, dan is
dat in de Baliem Vallei in Centraal Nieuw-Guinea.
Er mag rekening mee worden gehouden, dat over ander
half tot twee jaar een film uitgebracht zal worden, die
dat leven weergeeft op een wijze, die nog niet eerder mo
gelijk was. Dat zal dan een Amerikaanse film zijn, die tot
stand kwam dank zij het initiatief van het hoofd bevol
kingszaken op Nederlands Nieuw-Guinea, dr. J. V. de
Bruijn. Een initiatief, dat tijdens een lunch in Amerika,
enkele jaren geleden, tot stand kwam.
Uitnodiging
Dr. DE BRUIJN bevindt
zich elk jaar voor enige
maanden in de Verenigde
Staten in verband met advi
serende werkzaamheden bij
de Verenigde Naties. In fe
bruari '59 werd hij uitgeno
digd door Harold Coolidge,
in Washington voorzitter
van de Pacific Science Board,
voor een lunch, waaraan
eveneens deelnam Robert
Gardner, directeur van het
Harvard Film Studie Cen
trum van het Peabody Mu
seum, onderdeel van de be
kende Harvard Universiteit.
door
Anthony van Kampen
Tijdens die lunch ontwikkelde dr. De
Bruijn zijn ideeën omtrent het moge
lijk verfilmen van het dagelijks leven
van een primitieve gemeenschap,
waarbij hij er op wees, dat de bevol
king der Baliem Vallei in dit opzicht
aan alle eisen voldeed. In de Grote
Vallei bevinden zich namelijk nog tal
van groepen, die geen of nauwelijks
contact hebben gehad met blanken.
Gardner had maximale belangstelling
voor datgene wat dr. De Bruijn hem
mededeelde tijdens de lunch. Niet
lang daarvoor was door hem, Gardner
een wetenschappelijke film vervaar
digd over het leven van de Bosjesman
nen in de Kalahari-woestijn. Nog tij
dens de lunch liet hij er geen twijfel
aan bestaan, dat hij volledig geïnte
resseerd was in de idee.
Sympathie
Er volgden meerdere gesprekken,
waarbij dr. De Bruijn wees op do gun
stige verbindingen van de kust van
Nieuw-Guinea met het binnenland.
Tenslotte zegde hij Gardner toe, dat
hij de zaak met de Nederlandse rege
ring en het gouvernement van Nieuw-
Guinea zou opnemen. In Nederland
stond men sympathiek ten opzichte
van de idee,* hetgeen tot gevolg had
dat het gouvernement er toe overging
een bedrag van 50.000 als adhesie-
*om beschikbaar te stellen. Zelf four
neert het Harvard Film Studie Cen
trum 60.000 dollar.
Er komt echter meer steun dan alleen
geldelijke van de zijde van Nederland.
Zo zal het gouvernement o.a. een et
noloog beschikbaar stellen. Dit wordt
de heer Broekhuy.se, thans als be
stuursambtenaar in de Baliem Vallei
aanwezig. Deze zal het noodzakelijke
etnografische werk voor de filmex
peditie verrichten.
Opslag
Vervolgens verzorgde het gouver
nement de opslag der goederen
van de expeditie, waarvan een
deel inmiddels reeds verscheept is
naar Nieuw-Guinea en op Hollandia
aangekomen. Dat betreft voorname
lijk bet film- en geluidsmateriaal dat
deels in 'gekoelde, deels in ontvocht*
Het terrein t'an de expeditie, uit de
lucht gefotografeerd.
ruimten is opgeslagen. Tenslotte zal
de expeditie kunnen rekenen op dek
king door politie gedurende de periode
dat men in het veld is.
Het is de bedoeling dat 100.000 voet
filmmateriaal wordt opgenomen,
waarvan 20.000 voet nodig zal zijn
voor de uiteindelijke film, die in kleu
ren zal worden uitgebracht. Als con
traprestatie, krijgt de Nederlandse re
gering de bèschikking over een kopie,
die voor niet-commerciële doeleinden
gebruikt" mag worden. Er bestaat
momenteel een nauw contact tussen
Gardner en dr. De Bruijn. Volgens de
laatste kenmerkt de gehele opzet zich
door een zorgvuldige, consciëntieuze
voorbereiding. Zo zijn de expeditiele
den bijv. bezig met het leren van de
Dani-taal, waarbij ze gebruikmaken
van de woordenlijsten van de Ameri
kaanse linguist (taalkundige) Brom
ley.
Andere opzet
Volgens dr. De Bruijn is de opzet
totaal anders dan van bijvooor-
beeld de Franse expeditie van
Gaisseaux, die met een hoog tempo
door de wildernis stormde, teneinde in
de kortst mogelijke tijd zoveel mo-
lijk filmische stunts te verrichten.
Een methode, die in wetenschappelijk
opzicht met weinig vertrouwen is ga
degeslagen, omdat ze met het weer
geven van het werkelijke leven der
primitieven slechts weinig van doen
heeft. De leiding van de expeditie
is in hunden van Gardner (35), die
etnoloog en cameraman is. Naast
van New York. Rockefeller is ge-
hem treedt op Michael Rockefeller
is gespecialiseerd in primitieve kunst
(22), de zoon van de gouverneur
en verbonden aan het New Yorkse
Museum of Primitive Arts.
Vervolgens gaan mee Samuel Put
nam, antropoloog, de natuurkundige
Matthiesson, die voor het weekblad
Life zal schrijven en Eliott Elioso-
fon, de beroemde fotograaf van het Ti
me-Life concern. Tenslotte nog twee
Ambonezen, wier werk zal bestaan uit
het prepareren van vogels, die verzon
den zullen worden naar de Yale Uni
versiteit.
Start
Men denkt in februari 1961 in Hollan
dia aan te komen. De expeditie zal in
april naar de Baliem vallei worden
gevlogen door toestellen van „De
Kroonduif". Dr. de Bruijn hoopt en
kele malen in de gelegenheid te zijn 't
werk van Gardner en zijn mannen
persoonlijk bij te wonen, voorzover
zijn werkzaamheden op Nieuw-Guinea
en in Amerika hem dat toelaten.
Men hoopt de kans te krijgen de tra
ditionele oorlogvoering tussen de Da-
ni's op de film vast te leggen. Het is
niet onwaarschijnlijk dat dit gelukt,
gezien 't feit dat oorlog voor een deel
der Dani's nog als de culturele focus
van hun bestaan geldt. Met andere
woorden: oorlog is voor hen de zaak
waar het leven om draait.
Unieke kans
Aangezien het Nederlandse
bestuur er op uit is de oor
logszucht der stammen zo
snel mogelijk aan banden te
leggen, mag wel worden aan
genomen, dat Gardner de
laatste kans krijgt dit onder
deel van het primitieve leven
der bevolking op celluloid
vast te leggen. Dat dit van
grote wetenschappelijke
waarde kan zijn, ligt voor de
hand. Nogmaals, er is waar
schijnlijk geen enkele andere
plek ter aarde, waar men een
dergelijke kans nog krijgt.
Overigens is het niet de bedoeling
dat men tot een oorlog zal forceren.
Men vestigt zich voor 56 maanden
in de Grote Vallei, en terwijl men het
dagelijkse leven filmisch vastlegt,
wacht men rustig op de dag dat er 'n
strijd tussen enkele confederaties
ontbrandt. Precies hetzelfde geldt
voor het crematieritueel. Er worden
vaartuigjes en buitenboord-motoren
meegenomen, zodat men in de kortst
mogelijke tijd een bepaalde plaats zal
kunnen bereiken.
Veiligheid
Wat de veiligheid van de groep be
treft, zowel de Amerikaanse zending
in de Grote Vallei als het Nederlands
bestuur houden een oogje in het zeil,
terwijl er voorts, zoals gezegd politie-
dekking zal zijn.
Dr. de Bruijn deelde ons mee, dat de
expeditieleiding uitermate erkentelijk
is voor de medewerking van Neder
landse zijde ontvangen. Een derge
lijke hulp had men niet verwacht en
heeft men ook nergens anders verkre
gen. Mede door deze steun hoopt men
er in te slagen het leven ven een der
allerlaatste primitieve gemeenschap
pen in onze wereld filmisch vast te
leggen.
Danis, die reeds contact met blanken
hebben gehad. Ze bezitten een ijzeren
bijl, onschatbaar werktuig in de
Baliem Vallei.
(Foto dr. J. W. Schoorl)
De Baliem Vallei: vergeten plek op
moeder Aarde.
Britse arbeiders staken
om „afschuwelijke stank"
Een „afschuwelijke stank" heeft gis-
Idt
Rover
Enge-
teren 400 arbeiders van de
automobielfabriek in Solihull,
land, in staking doen gaan.
Leden van de directie-staf gingen rui
ken, maar roken niets anders dan de
f ewone luchtjes die doorgaans in een
ahriek te ruiken zijn,
V.A.R. wil kernreactor
bestellen in W.-Duilsland
De Verenigde Arabische Republiek
bespreekt de mogelijkheid een grote
kernreactor van West-Duitsland te
verkrijgen, zo is in Kaïro vernomen.
Kamaledding Hoessein, hoofd van de
Egyptische regionale ministerraad,
deellde mede dat besprekingen hier
over in dece.mber toen hij zich in
West-Duitsland bevond, waren begon
nen. Twee Westduitse deskundigen
zouden naar Kaïro komen 'om de tech
nische details te bespreken, aldus
Hoessein, eraan toevoegend dat de
Westduitse regeling het verzoek van
de V.A.R. welwillend in overweging
had genomen.
OPA WILDE WEL LEKEN...
Elfduizend gulden
in de wacht gesleept
(Van onze correspondent).
De 85-jarige oude man had geen
zorgen, hij was wat men noemt
in goede doen. De inrichting
waar liïj woonde kon hij ge
makkelijk bekostigeu. Hij kon
zich een kopje koffie permitte
ren. Maar hij voelde zich alleen,
eenzaam mensen om hem
heen liaden geen behoefte om
hem in hun kring op te nemen.
Alleen wanneer zij beklemd
werden door financiële zorgen
kwamen zij bij hem: „opa kun
ROWLAND HILL IS DE UITVINDER
De „Black Penny" is geen
filatelistische bijzonderheid
In het nu achter ons liggende jaar
heeft de postzegel een onontbeer
lijk voorwerp in onze tijd haar
120e verjaardag kunnen vieren: in
1840 werd de Black Penny, Enge-
lauds en 's werelds eerste postzegel,
voor het eerst op* een brief geplakt.
Toch behoort de eerste zegel niet tot
de zeldzaamheden op filatelistisch
gebied. De „Brits Guyana van één
cent", waarvan er nog maar één be
staat en die op 100.000 dollar wordt
geschat, de rode en de blauwe Mau
ritius van 1847, de „Baden met ne
gen kruisen, groen", de „Oostenrijk
se Mercurius" en de „Saksen, drie
pfennig" zijn slechts enkele van de
waardevolle zeldzaamheden. Maar
de Black Penny en haar even oude
zuster, de „blauwe twee pence" heb
ben op historisch terrein meer bete
kenis. Ieder van de beide postzegels
heeft het nationale Engelse en het
internationale postverkeer een revo
lutie doen ondergaan. Dat had in
1840 niemand kunnen vermoeden.
De betaling van het posttarïef door
een waardepapier en de vooruitbeta
ling van de porto waren in 1840 iets
geheel nieuws en 't was iets geheel
anders dan wat daarvoor gebeurde.
Tot dan toe moest de brief naar het
postkantoor worden gebracht, waar
de kosten moesteh worden uitgere
kend en op de envoloppe werden ge
schreven. Als grondslag voor de
kosten bestond een tarief. Dit tarief
was bijzonder gecompliceerd, want
men had als grondslag hiervoor niet
het gewicht van het poststuk geno
men, maar de afstand tussen afzen
der en geadresseerde. In alle landen
lagen dus de posttarieven hoog. Het
hoogst waarschijnlijk in Engeland
en Amerika.
Niet betalen
In Engeland bijvoorbeeld kostte het
versturen van een brief van Londen
naar Birmingham 45 cent en naar
Haddington 65 cent. Daar kwam
echter nog iets vreemds bij, wat
wij thans geheel vergeten zijn: de
afzender behoefde de porto niet te
betalen, maar kon dit aan de ge
adresseerde overlaten.
In de praktijk was het dan ook zo,
dat de laatste meestal het gelag
moest betalen. De invoering van de
postzegel betekende dan ook een
revolutie: de rekenarij op het post
kantoor en de daaraan verbonden
schrijverij vervielen. De afzender
moest betalen en de postzegel op
de brief plakken. Het ingewikkelde,
op de afstand gebaseerde tarief
werd afgeschaft en vervangen door
twee vaste tarieven, één voor bin
nenland en een voor buitenland. In
Engeland bedroeg de porto een stui
ver voor het binnenland en twee
stuivers voor het buitenland. Dat
was de grondslag voor een veran
dering op postgebied, die eerst in
Engeland en daarna in de meeste
landen algemeen werd geaccepteerd.
Als „uitvinder" van de postzegel
geldt algemeen de Brit Rowland
Hill. Hij interesseerde zich reeds
vroeg voor het postwezen en
ontdekte reeds spoedig de bo
vengenoemde gebreken. Daar
kwam nog- één bij: de parle
mentsleden hadden vrijheid van
pe'ttarieven, waar veel misbruik
van werd gemaakt. Zo verzonden
bijvoorbeeld veel grote firma's
hun post zonder té betalen eu
beroofden daarmee dus de schat
kist, ook al omdat zij hun ver
zendkosten wel voor de belas
ting aftrokken. Hil) wist dit pri
vilege te doen opheffen, ontwierp
een lager tarief, en regelde de
vooruitbetaling, door de brief te
merken met een klein, gekleurd,
vierkant: stukje papier. De post
zegel was geboren.
je me niet wat geld lenen?" En
opa leende.
Na een lange wandeling dezer dagen
strekte de bejaarde man zijn benen
in een café. Vlak bij hem zat een
vrouw. Ze had hem al eens vriende
lijk toegeknikt in de geest van: laat
het je maar lekker smaken. Niet
lang daarna vertelde de vrouw over
haar man, haar gezellig huis en opa
liet zijn hardwerkend leven de revue
passeren. Was het medelijden of be
rekening toen de vrouw hem bij het
afscheid uitnodigde eens langs te ko
men? Opa voelde zich in ieder geval
vertederd door het aanbod, hij kwam
en vond een gezellig thuis. Van cent
jes alleen kon je niet leven.
Wat te missen
Tijdens zijn volgende bezoek
hoorde opa dat de vriendelijke
vrouw met haar man ging ver
huizen naar een groter huis in
't Kennemerpark. Maar wat was
daar allemaal niet voor nodig.
Wist opa daar geen raad op
Opa straalde: nu kon hij iets te
rug doen. De papieren kwamen
vlug ter tafel. De verhuizing kon
doorgaan. Kon hij op dat ogenblik
weten dat er geen enkel huis in
het Kennemerpark leegstond? Hij
informeerde et' niet naar, hij ge
loofde onvoorwaardelijk deze 54-
jarige Alkmaarse vrouw.
De rolverdeling was echter nog niet
compleet. In deze kleine tragedie ver
scheen een derde persoon ten tonele.
De vrouw kreeg bezoek van haar 58-
jarige zuster uit Amsterdam. De
vrouwen sponnen een fijne intrige.
De ondernemende zuster uit Amster
dam wilde een snoepwinkeltje begin
nen. maar hoe kon zij ooit de beschik
king krijgen over het fabelachtige be
drag van 5000 Was opa misschien
bereid om
Nog meer nodig
Het leven had weer zin gekregen.
Het dagelijks acteren tegen een
argeloze ging de dames intussen
goed af. Ze waanden zich volko
men veilig. De mise en scene
klopte perfect. Toen opa terug
kwam, waren weer allerlei nare
dingen gebeurd. De elektrische
leidingen in het snoepwinkeltje
waren afgekeurd en moesten ver
nieuwd worden. Opa opende zijn
portefeuille. In de daaropvolgende
maanden opende hij hem twintig
maal. Het „geleende" bedrag
steeg tot 11.000. De geleende
bedragen varieerden van 400.
tot 1000.—.
Op een gegeven dag kwam de Alk
maarse mevrouw met een bevrijdende
mededeling op de proppen. Hier opa,
hier is vast 25.—. we gaan nu af
lossen. Maar op hetzelfde moment
vroegen de dames weer om 200.
„van mijn geld". Opnieuw schonk
opa zijn vertrouwen. Er werd door
de gehele familie rijk geleefd. Met
Kerstmis bracht de slager van me
vrouw niet minder dan 10 rollades
en toen de nieuwe gordijnen hingen
kwam er een t.v.-toestel.
De acteurs kwamen op voor het laat
ste bedrijf. Opa kreeg argwaan. Er
werd hem een waarschuwing in het
oor gefluisterd. Er werd aangifte ge
daan bij de politie.
Naar politie
De politie moest het nou maar uit
zoeken. De afdeling recherche van
de Alkmaarse politie zocht het uit
ze ging naar Amsterdam en kon npr-
gens het snoepwinkeltje ontdekken,
waarvoor opa geleend had. Ze arres
teerden wel de 58-jarige zuster en
brachten haar over naar Alkmaar.
De dames ontkenden aanvankelijk
hardnekkig. Ja een paar honderd
gulden hadden ze geleend maar meer
niet. Ze begrepen er niets van want
opa was 's morgens nog op bezoek
geweest. Thans hebben ze echter
reeds een volledige bekeutcnis afge
legd.
9 Bij London Airport is maandag een
nieuw hotel geopend dat lSt> kamers
heeft en plaats biedt aan ;<00 gasten. De
kamers zijn voorzien van radio en tele
visie. De prijzen variëren van 47 shilling
voor een eenpersoonskamer tot 95 shil
ling voor een tweepersoonskamer per
nacht. De bouwkosten van het cirkel
vormige hotel bedroegen ruim 9 miljoen
gulden.