AMERIKAANSE EXPEDITIE GAAT HET LEVEN VAN DE DANI'S VERFILMEN.... APRIL DIT JAAR BEGINNEN TWEE ALKMAARSE „DAMES" PLUNDERDEN EEN OUDE MAN DE POSTZEGEL WAS IN 1960 HONDERDTWINTIG JAAR OUD WOENSDAG 11 JANUARI 1961 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 HOE LEEFT een gemeenschap in het stenen tijd perk? Op welke wijze brengt men de dag door? Hoe vindt het crematie-ritueel plaats? Hoe voert men oorlog? Kortom: hoe leeft men in een tijd, die wij, twintigste-eeuwers, al zo'n 20.000 jaar voorbij zijn? In dien er één plaats ter wereld is, waar men dit leven nog kan aanschouwen, een plaats waar de primitieve mens nog niet met „onze tijd" in aanraking is geweest, dan is dat in de Baliem Vallei in Centraal Nieuw-Guinea. Er mag rekening mee worden gehouden, dat over ander half tot twee jaar een film uitgebracht zal worden, die dat leven weergeeft op een wijze, die nog niet eerder mo gelijk was. Dat zal dan een Amerikaanse film zijn, die tot stand kwam dank zij het initiatief van het hoofd bevol kingszaken op Nederlands Nieuw-Guinea, dr. J. V. de Bruijn. Een initiatief, dat tijdens een lunch in Amerika, enkele jaren geleden, tot stand kwam. Uitnodiging Dr. DE BRUIJN bevindt zich elk jaar voor enige maanden in de Verenigde Staten in verband met advi serende werkzaamheden bij de Verenigde Naties. In fe bruari '59 werd hij uitgeno digd door Harold Coolidge, in Washington voorzitter van de Pacific Science Board, voor een lunch, waaraan eveneens deelnam Robert Gardner, directeur van het Harvard Film Studie Cen trum van het Peabody Mu seum, onderdeel van de be kende Harvard Universiteit. door Anthony van Kampen Tijdens die lunch ontwikkelde dr. De Bruijn zijn ideeën omtrent het moge lijk verfilmen van het dagelijks leven van een primitieve gemeenschap, waarbij hij er op wees, dat de bevol king der Baliem Vallei in dit opzicht aan alle eisen voldeed. In de Grote Vallei bevinden zich namelijk nog tal van groepen, die geen of nauwelijks contact hebben gehad met blanken. Gardner had maximale belangstelling voor datgene wat dr. De Bruijn hem mededeelde tijdens de lunch. Niet lang daarvoor was door hem, Gardner een wetenschappelijke film vervaar digd over het leven van de Bosjesman nen in de Kalahari-woestijn. Nog tij dens de lunch liet hij er geen twijfel aan bestaan, dat hij volledig geïnte resseerd was in de idee. Sympathie Er volgden meerdere gesprekken, waarbij dr. De Bruijn wees op do gun stige verbindingen van de kust van Nieuw-Guinea met het binnenland. Tenslotte zegde hij Gardner toe, dat hij de zaak met de Nederlandse rege ring en het gouvernement van Nieuw- Guinea zou opnemen. In Nederland stond men sympathiek ten opzichte van de idee,* hetgeen tot gevolg had dat het gouvernement er toe overging een bedrag van 50.000 als adhesie- *om beschikbaar te stellen. Zelf four neert het Harvard Film Studie Cen trum 60.000 dollar. Er komt echter meer steun dan alleen geldelijke van de zijde van Nederland. Zo zal het gouvernement o.a. een et noloog beschikbaar stellen. Dit wordt de heer Broekhuy.se, thans als be stuursambtenaar in de Baliem Vallei aanwezig. Deze zal het noodzakelijke etnografische werk voor de filmex peditie verrichten. Opslag Vervolgens verzorgde het gouver nement de opslag der goederen van de expeditie, waarvan een deel inmiddels reeds verscheept is naar Nieuw-Guinea en op Hollandia aangekomen. Dat betreft voorname lijk bet film- en geluidsmateriaal dat deels in 'gekoelde, deels in ontvocht* Het terrein t'an de expeditie, uit de lucht gefotografeerd. ruimten is opgeslagen. Tenslotte zal de expeditie kunnen rekenen op dek king door politie gedurende de periode dat men in het veld is. Het is de bedoeling dat 100.000 voet filmmateriaal wordt opgenomen, waarvan 20.000 voet nodig zal zijn voor de uiteindelijke film, die in kleu ren zal worden uitgebracht. Als con traprestatie, krijgt de Nederlandse re gering de bèschikking over een kopie, die voor niet-commerciële doeleinden gebruikt" mag worden. Er bestaat momenteel een nauw contact tussen Gardner en dr. De Bruijn. Volgens de laatste kenmerkt de gehele opzet zich door een zorgvuldige, consciëntieuze voorbereiding. Zo zijn de expeditiele den bijv. bezig met het leren van de Dani-taal, waarbij ze gebruikmaken van de woordenlijsten van de Ameri kaanse linguist (taalkundige) Brom ley. Andere opzet Volgens dr. De Bruijn is de opzet totaal anders dan van bijvooor- beeld de Franse expeditie van Gaisseaux, die met een hoog tempo door de wildernis stormde, teneinde in de kortst mogelijke tijd zoveel mo- lijk filmische stunts te verrichten. Een methode, die in wetenschappelijk opzicht met weinig vertrouwen is ga degeslagen, omdat ze met het weer geven van het werkelijke leven der primitieven slechts weinig van doen heeft. De leiding van de expeditie is in hunden van Gardner (35), die etnoloog en cameraman is. Naast van New York. Rockefeller is ge- hem treedt op Michael Rockefeller is gespecialiseerd in primitieve kunst (22), de zoon van de gouverneur en verbonden aan het New Yorkse Museum of Primitive Arts. Vervolgens gaan mee Samuel Put nam, antropoloog, de natuurkundige Matthiesson, die voor het weekblad Life zal schrijven en Eliott Elioso- fon, de beroemde fotograaf van het Ti me-Life concern. Tenslotte nog twee Ambonezen, wier werk zal bestaan uit het prepareren van vogels, die verzon den zullen worden naar de Yale Uni versiteit. Start Men denkt in februari 1961 in Hollan dia aan te komen. De expeditie zal in april naar de Baliem vallei worden gevlogen door toestellen van „De Kroonduif". Dr. de Bruijn hoopt en kele malen in de gelegenheid te zijn 't werk van Gardner en zijn mannen persoonlijk bij te wonen, voorzover zijn werkzaamheden op Nieuw-Guinea en in Amerika hem dat toelaten. Men hoopt de kans te krijgen de tra ditionele oorlogvoering tussen de Da- ni's op de film vast te leggen. Het is niet onwaarschijnlijk dat dit gelukt, gezien 't feit dat oorlog voor een deel der Dani's nog als de culturele focus van hun bestaan geldt. Met andere woorden: oorlog is voor hen de zaak waar het leven om draait. Unieke kans Aangezien het Nederlandse bestuur er op uit is de oor logszucht der stammen zo snel mogelijk aan banden te leggen, mag wel worden aan genomen, dat Gardner de laatste kans krijgt dit onder deel van het primitieve leven der bevolking op celluloid vast te leggen. Dat dit van grote wetenschappelijke waarde kan zijn, ligt voor de hand. Nogmaals, er is waar schijnlijk geen enkele andere plek ter aarde, waar men een dergelijke kans nog krijgt. Overigens is het niet de bedoeling dat men tot een oorlog zal forceren. Men vestigt zich voor 56 maanden in de Grote Vallei, en terwijl men het dagelijkse leven filmisch vastlegt, wacht men rustig op de dag dat er 'n strijd tussen enkele confederaties ontbrandt. Precies hetzelfde geldt voor het crematieritueel. Er worden vaartuigjes en buitenboord-motoren meegenomen, zodat men in de kortst mogelijke tijd een bepaalde plaats zal kunnen bereiken. Veiligheid Wat de veiligheid van de groep be treft, zowel de Amerikaanse zending in de Grote Vallei als het Nederlands bestuur houden een oogje in het zeil, terwijl er voorts, zoals gezegd politie- dekking zal zijn. Dr. de Bruijn deelde ons mee, dat de expeditieleiding uitermate erkentelijk is voor de medewerking van Neder landse zijde ontvangen. Een derge lijke hulp had men niet verwacht en heeft men ook nergens anders verkre gen. Mede door deze steun hoopt men er in te slagen het leven ven een der allerlaatste primitieve gemeenschap pen in onze wereld filmisch vast te leggen. Danis, die reeds contact met blanken hebben gehad. Ze bezitten een ijzeren bijl, onschatbaar werktuig in de Baliem Vallei. (Foto dr. J. W. Schoorl) De Baliem Vallei: vergeten plek op moeder Aarde. Britse arbeiders staken om „afschuwelijke stank" Een „afschuwelijke stank" heeft gis- Idt Rover Enge- teren 400 arbeiders van de automobielfabriek in Solihull, land, in staking doen gaan. Leden van de directie-staf gingen rui ken, maar roken niets anders dan de f ewone luchtjes die doorgaans in een ahriek te ruiken zijn, V.A.R. wil kernreactor bestellen in W.-Duilsland De Verenigde Arabische Republiek bespreekt de mogelijkheid een grote kernreactor van West-Duitsland te verkrijgen, zo is in Kaïro vernomen. Kamaledding Hoessein, hoofd van de Egyptische regionale ministerraad, deellde mede dat besprekingen hier over in dece.mber toen hij zich in West-Duitsland bevond, waren begon nen. Twee Westduitse deskundigen zouden naar Kaïro komen 'om de tech nische details te bespreken, aldus Hoessein, eraan toevoegend dat de Westduitse regeling het verzoek van de V.A.R. welwillend in overweging had genomen. OPA WILDE WEL LEKEN... Elfduizend gulden in de wacht gesleept (Van onze correspondent). De 85-jarige oude man had geen zorgen, hij was wat men noemt in goede doen. De inrichting waar liïj woonde kon hij ge makkelijk bekostigeu. Hij kon zich een kopje koffie permitte ren. Maar hij voelde zich alleen, eenzaam mensen om hem heen liaden geen behoefte om hem in hun kring op te nemen. Alleen wanneer zij beklemd werden door financiële zorgen kwamen zij bij hem: „opa kun ROWLAND HILL IS DE UITVINDER De „Black Penny" is geen filatelistische bijzonderheid In het nu achter ons liggende jaar heeft de postzegel een onontbeer lijk voorwerp in onze tijd haar 120e verjaardag kunnen vieren: in 1840 werd de Black Penny, Enge- lauds en 's werelds eerste postzegel, voor het eerst op* een brief geplakt. Toch behoort de eerste zegel niet tot de zeldzaamheden op filatelistisch gebied. De „Brits Guyana van één cent", waarvan er nog maar één be staat en die op 100.000 dollar wordt geschat, de rode en de blauwe Mau ritius van 1847, de „Baden met ne gen kruisen, groen", de „Oostenrijk se Mercurius" en de „Saksen, drie pfennig" zijn slechts enkele van de waardevolle zeldzaamheden. Maar de Black Penny en haar even oude zuster, de „blauwe twee pence" heb ben op historisch terrein meer bete kenis. Ieder van de beide postzegels heeft het nationale Engelse en het internationale postverkeer een revo lutie doen ondergaan. Dat had in 1840 niemand kunnen vermoeden. De betaling van het posttarïef door een waardepapier en de vooruitbeta ling van de porto waren in 1840 iets geheel nieuws en 't was iets geheel anders dan wat daarvoor gebeurde. Tot dan toe moest de brief naar het postkantoor worden gebracht, waar de kosten moesteh worden uitgere kend en op de envoloppe werden ge schreven. Als grondslag voor de kosten bestond een tarief. Dit tarief was bijzonder gecompliceerd, want men had als grondslag hiervoor niet het gewicht van het poststuk geno men, maar de afstand tussen afzen der en geadresseerde. In alle landen lagen dus de posttarieven hoog. Het hoogst waarschijnlijk in Engeland en Amerika. Niet betalen In Engeland bijvoorbeeld kostte het versturen van een brief van Londen naar Birmingham 45 cent en naar Haddington 65 cent. Daar kwam echter nog iets vreemds bij, wat wij thans geheel vergeten zijn: de afzender behoefde de porto niet te betalen, maar kon dit aan de ge adresseerde overlaten. In de praktijk was het dan ook zo, dat de laatste meestal het gelag moest betalen. De invoering van de postzegel betekende dan ook een revolutie: de rekenarij op het post kantoor en de daaraan verbonden schrijverij vervielen. De afzender moest betalen en de postzegel op de brief plakken. Het ingewikkelde, op de afstand gebaseerde tarief werd afgeschaft en vervangen door twee vaste tarieven, één voor bin nenland en een voor buitenland. In Engeland bedroeg de porto een stui ver voor het binnenland en twee stuivers voor het buitenland. Dat was de grondslag voor een veran dering op postgebied, die eerst in Engeland en daarna in de meeste landen algemeen werd geaccepteerd. Als „uitvinder" van de postzegel geldt algemeen de Brit Rowland Hill. Hij interesseerde zich reeds vroeg voor het postwezen en ontdekte reeds spoedig de bo vengenoemde gebreken. Daar kwam nog- één bij: de parle mentsleden hadden vrijheid van pe'ttarieven, waar veel misbruik van werd gemaakt. Zo verzonden bijvoorbeeld veel grote firma's hun post zonder té betalen eu beroofden daarmee dus de schat kist, ook al omdat zij hun ver zendkosten wel voor de belas ting aftrokken. Hil) wist dit pri vilege te doen opheffen, ontwierp een lager tarief, en regelde de vooruitbetaling, door de brief te merken met een klein, gekleurd, vierkant: stukje papier. De post zegel was geboren. je me niet wat geld lenen?" En opa leende. Na een lange wandeling dezer dagen strekte de bejaarde man zijn benen in een café. Vlak bij hem zat een vrouw. Ze had hem al eens vriende lijk toegeknikt in de geest van: laat het je maar lekker smaken. Niet lang daarna vertelde de vrouw over haar man, haar gezellig huis en opa liet zijn hardwerkend leven de revue passeren. Was het medelijden of be rekening toen de vrouw hem bij het afscheid uitnodigde eens langs te ko men? Opa voelde zich in ieder geval vertederd door het aanbod, hij kwam en vond een gezellig thuis. Van cent jes alleen kon je niet leven. Wat te missen Tijdens zijn volgende bezoek hoorde opa dat de vriendelijke vrouw met haar man ging ver huizen naar een groter huis in 't Kennemerpark. Maar wat was daar allemaal niet voor nodig. Wist opa daar geen raad op Opa straalde: nu kon hij iets te rug doen. De papieren kwamen vlug ter tafel. De verhuizing kon doorgaan. Kon hij op dat ogenblik weten dat er geen enkel huis in het Kennemerpark leegstond? Hij informeerde et' niet naar, hij ge loofde onvoorwaardelijk deze 54- jarige Alkmaarse vrouw. De rolverdeling was echter nog niet compleet. In deze kleine tragedie ver scheen een derde persoon ten tonele. De vrouw kreeg bezoek van haar 58- jarige zuster uit Amsterdam. De vrouwen sponnen een fijne intrige. De ondernemende zuster uit Amster dam wilde een snoepwinkeltje begin nen. maar hoe kon zij ooit de beschik king krijgen over het fabelachtige be drag van 5000 Was opa misschien bereid om Nog meer nodig Het leven had weer zin gekregen. Het dagelijks acteren tegen een argeloze ging de dames intussen goed af. Ze waanden zich volko men veilig. De mise en scene klopte perfect. Toen opa terug kwam, waren weer allerlei nare dingen gebeurd. De elektrische leidingen in het snoepwinkeltje waren afgekeurd en moesten ver nieuwd worden. Opa opende zijn portefeuille. In de daaropvolgende maanden opende hij hem twintig maal. Het „geleende" bedrag steeg tot 11.000. De geleende bedragen varieerden van 400. tot 1000.—. Op een gegeven dag kwam de Alk maarse mevrouw met een bevrijdende mededeling op de proppen. Hier opa, hier is vast 25.—. we gaan nu af lossen. Maar op hetzelfde moment vroegen de dames weer om 200. „van mijn geld". Opnieuw schonk opa zijn vertrouwen. Er werd door de gehele familie rijk geleefd. Met Kerstmis bracht de slager van me vrouw niet minder dan 10 rollades en toen de nieuwe gordijnen hingen kwam er een t.v.-toestel. De acteurs kwamen op voor het laat ste bedrijf. Opa kreeg argwaan. Er werd hem een waarschuwing in het oor gefluisterd. Er werd aangifte ge daan bij de politie. Naar politie De politie moest het nou maar uit zoeken. De afdeling recherche van de Alkmaarse politie zocht het uit ze ging naar Amsterdam en kon npr- gens het snoepwinkeltje ontdekken, waarvoor opa geleend had. Ze arres teerden wel de 58-jarige zuster en brachten haar over naar Alkmaar. De dames ontkenden aanvankelijk hardnekkig. Ja een paar honderd gulden hadden ze geleend maar meer niet. Ze begrepen er niets van want opa was 's morgens nog op bezoek geweest. Thans hebben ze echter reeds een volledige bekeutcnis afge legd. 9 Bij London Airport is maandag een nieuw hotel geopend dat lSt> kamers heeft en plaats biedt aan ;<00 gasten. De kamers zijn voorzien van radio en tele visie. De prijzen variëren van 47 shilling voor een eenpersoonskamer tot 95 shil ling voor een tweepersoonskamer per nacht. De bouwkosten van het cirkel vormige hotel bedroegen ruim 9 miljoen gulden.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1961 | | pagina 5