PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Prof. De Gaay Fortman probeert
gebroken kabinet te lijmen
Gevecht op drukkerij
Nieuw-Guinea Koerier
Uitgifte van „Zeeuws-vlaamse veerpas" gestart
BELGIË VERWACHT VANDAAG
HOOGTEPUNT VAN STAKINGEN
203e jaargang - no. 305
Dagblad, uitgave van de firma
Provinciale Zeeuv.se Courant
Directie: F. van de Velde en F. B.
den Boer. Adjunct: W. de Pagter.
Hoofdredacteur: W. Leertouwer.
Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok.
ABONNEMENTSPRIJS 56 cent per
week, 7,00 p. kw.; fr. p. p. 7,25
per kw. Losse nummers 15 cent.
WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLiSSINGSE, GOESE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN
Woensdag 28 dec. 1960
ADVERTENTIEPRIJS 27 cent per
m.m. Mlnim. p. advertentie 4.—,
Ing. mededelingen driemaal tarief.
Kleine advertenties (max. 8 regels)
25 cent per regel met een minimum
van 1,25. „Brieven bureau
van dit blad" 25 cent meer.
Giro no. 359300 P.Z.C.. Middelburg.
Bureaus: Vllssingen Walstr. 58-60, tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel.
Goes, Grote Markt 2, tel. 6140 (b.g.g. adv. 5213); Oostburg, G. F. de Pauwstr. 9, tel. 2395, Terneuzen, Brouwerijstraat 2; Zierikzee. red. tel. 2425. aam. tel. 20<M,
SPOEDIGE OPLOSSING OF LANGDURIGE CRISIS
Eerste taak is tegenstelling
in eigen kring opheffen
(Van onze parlementaire redacteur).
Het heeft in Den Haag, waar de politici zich druk bezighouden
met de problemen rondom de kabinetscrisis, niet veel verwon
dering gebaard dat prof. mr. W. F. de Gaay Fortman het ver
zoek van de koningin heeft ontvangen om de mogelijkheden
voor spoedige oplossing van de kabinetscrisis met handhaving
van dezelfde politieke samenstelling als het huidige kabinet te
onderzoeken. Het lag voor de hand, dat de opdracht tot formatie
(in dit geval tot informatie) zou worden verstrekt aan een
antirevolutionair staatsman, aangezien niet van de in het
staatsrechterlijk leven van Néderland geldende ongeschreven
wet, dat wie breekt betaalt, behoefde te worden afgeweken.
Dr. Bruins Slot, de voorzitter van
«Ie antirevolutionaire tweede ka
merfractie, zou met de informatieve
opdracht kunnen zijn belast, maar
hij is te nauw in het conflict in de
A.r.P. betrokken en in dit conflict
trouwens te duidelijk partij clan dat.
er van hem een vruchtdragende bij
drage tot de oplossing- van een crisis
verwacht zou kunnen worden. Er is
dus in antirevolutionaire kring naar
een meer neutrale persoon gezocht,
die met meer objectiviteit te werk
lean gaan en van wie men mag aan
nemen. dat hij meer kans van sla
gen zal hebben.
De eerste taak van" prof. De Gaay
Kunstcommercie
Op kerstdagen en ook op oude
jaarsdag willen de gedachten
wel eens uitgaan naar mensen,
die het moeilijk hebben op onze dicht
bevolkte aarde... naar de vluchte
lingen in de kampen, naar de hon
gerende kindertjes in onderontwik
kelde landen, naar .de spijtoptanten
in Indonesië en naar vele anderen,
die in grote nood leven. Er is kort
voor de kerstdagen in Nederland ook
nog eens aandacht gevraagd voor
een noodlijdende groep in onze eigen
Nederlandse samenleving. Dat is een
groep, die als totaliteit de welvaarts
stijging van de laatste jaren vol
strekt niet kon meemaken. Bedoeld
wordt de groep van de beeldende
kunstenaars. Vele beeldende kunste
naars leiden in Nederland en in
andere landen een leven, dat wel
licht rijk is aan cultureel genot,
maar dat in stoffelijk opzicht be
paald armzalig is.
In een onlangs verschenen rapport
werd nog eens herinnerd aan een on
derzoek. dat in 1950 werd ingesteld
in Nederland. Toen kwam 76%
van de schilders enz. niet aan een
inkomen van 1500 per jaar en maar
2% van de beeldepde kunstenaars
verdiende 6000 of meer.
De toestand is nadien niet verbeterd
en vermoedelijk zelfs verslechterd,
want ei- is vooral voor de produkten
van bepaalde richtingen in de kunst
(o.a. de non-figuratieve) slechts een
uiterst beperkt afzetgebied, terwijl
juist de produktie van die weinig
gangbare kunstvoortbrengselen toe
neemt. En dat terwijl er toch voor
weinig „produkten" zoveel gratis re
clame wordt gemaakt in de pers, de
televisie, de radio enz. als juist voor
de produkten van de beeldende kun
stenaars!
Ondanks het drukke propaganda ge
schrijf, de verspreiding van afbeel
dingen enz. worstelt men bij een mi
nimale vraag, die zeker niet zal stij
gen in de nabije toekomst.
Zakelijk bezien zou dat geweldige
aanbod weggesaneerd moeten wor
den door vermindering van het aan
tal producenten.
Daartegen verzetten zich echter de
kunstenaars. Hoewel zij aan vele van
hun collega's op vinnige wijze het
ware kunstenaarschap ontzeggen,
beweren ze desondanks, dat ieder
maar voor zichzelf moet weten 'of hij
kunstenaar is. Ook zijn de meeste
kunstenaars van mening, dat ze niet
werken om le voldoen aan een ze
kere vraag. Ze scheppen een kunst
werk omdat ze zich daartoe gedron
gen voelen en pas daarna komt het
probleem van een mogelijke ver
koop aan de orde. Blijft het werk on
verkocht dan is het gevolg, dat de
kunstenaar armoe lijdt. Deze twee
verschijnselen het niet beperken
van het aanbod en het niét werken
voor een markt zijn oorzaak, dat
er voor de nood van vele beeldende
kunstenaars geen oplossing is te vin
den althans niet in economische zin.
Het kan niet anders of blijvende ar
moede is voor velen van hen onver
brekelijk verbonden met het kunste
naar zijn.
Toch heeft dezer dagen een kunst
lievende vereniging in Gronin
gen voorstellen gelanceerd om
een beter bestaan te bezorgen aan
onze beeldende kunstenaars. Zij wilde
daartoe het subsidiestelsel, waarvan
onze orkesten, toneelgezelschappen
enz. thans in zo ruime mate profi
teren, ook uitbreiden tot de beelden
de kunstenaars.
Maar dan niet door geld te geven
voor het aankopen van schilderijen,
beeldhouwwerken enz. of door het
verstrekken van reissubsidles, maar
(Zie tlot pag. 3 kol. 1)
Fortman zal namelijk moeten zijn
de verdeeldheid in de A.R.P. te doen
plaats maken voor een algemene be
reidheid in deze partij om opnieuw
met de K.V.P., de V.V.D. en de C.H.
U. in zee te gaan en dan enige waar
borgen te bieden, dat zij haar part
ners in de regeringscombinatie niet
Iweer voor een verrassing zal plaat
sen als zij donderdag heeft gedaan.
Aangenomen moet worden dat
i prof. De Gaay Fortman genoeg
j last met dit deel van zijn taak
zal hebben. Maar als hopeloos
wordt zij in Den Haag zeker niet
gezien. De groep-Bruins Slot, als
wij.zo de opposanten tegen de mi
nisters van Van Aartsen en Zijl
stra en tegen het beleid op een
aantal punten van het kabinet
in zijn geheel mogen noemen, ziet
wel in, dat zij wellicht nog veel
verder van huis raakt, ais zij
geen ernstige poging aanwendt
om toenadering te zoeken.
V erzoeningswerk
Prof. De Gaay Fortman is onmiddel
lijk met het verzoeningswerk begon
nen en heeft dinsdagavond het
was een van de eerste activiteiten
als informateur dr. Bruins Slot
ontvangen voor een bespreking.
De Tweede Kamerfractie van de anti
revolutionaire partij heeft dinsdag
langdurig vergaderd. Aan het slot
van deze vergadering deelde de
woordvoerder van de fractie, de lieer
Kieft, mede, dat men zich heeft be
raden over de politieke situatie. „De
fractieleden hebben verschillende as
pecten van de moeilijkheden bespro
ken, aldus is gebleken van een alge
hele eenstemmigheid", aldus deze
woordvoerder.
l,. -
Prof. De Gaay Fortman
..opdracht tot Informatie..
Belgisch koningspaar toch
eerder naar Brussel terug
Koning Boudewijn en koningin Fu-
biola zullen wellicht eerder terugke
ren naar België In verband met de
stakingsonrust In het land. Dinsdag
werd vernomen dat een Belgisch mi
litair vliegtuig dinsdagavond op het
vliegveld van Sevllla in Spanje zou
aankomen.
Fabiola houden sinds hun huwelijk
vakantie op een buitenverblijf in de
buurt van Cordoba.
Uit Madrid werd vernomen van goed
geïnformeerde zegslieden uit krin
gen van de familie van koningin Fa
biola, dat het vorstelijk jaar waar
schijnlijk dinsdag niet meer naar
België zou reizen. Zij zouden wellicht
vandaag per vliegtuig naar het va
derland terugkeren.
Er is rechtstreeks telefonisch contact
tussen de residentie van de markies
van Salinas, San Calixto, waar het
jonge paar verblijft en liet konink
lijk paleis in Brussel.
Centraal comité A.R.P.
binnenkort bijeen
(Van onze Haagse redactie)
Naar wij vernemen zal op zeer
korte termijn het Centraal Co- m
rnité van de Antirevolutionaire n
partij, waarin onder meer zit-
ting hebben de vertegenwoor- n
digers van de 18 kamerkies-
kringen van de A.R-P-, in Den
Haag bijeenkomen om het con- n
flict dat is ontstaan tussen de
Antirevolutionaire Tweede Ka-
merfractie en de Antïrevolu-
tionaire ministers Van Aartsen
en Zijlslra en de staatssecre-
taris Roolvink te bespreken. De
A.R.-parlijvoorzitter dr. Berg-
huis heeft reeds maandagavond
in een radiorede meegedeeld,
dat de A.R.P.-fractie en de
ministers zich zullen moeten
verantwoorden voor de door
hen aangenomen houding. De
mogelijkheid wordt aanwezig n
geacht, dat na de vergadering
van liet Centraal Comité van f§
de A.R.P. ook nog de uit meer
dan 230 man bestaande partij-
H conventie bijeen zal worden ge-
roepen om een oordeel uit te
spreken over het conflict, dat
in de A.R.P. gelederen is ont- 7-
staan en dat daar tot heftige
U reacties heeft gewekt. n
liiiiiiiiihiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
Hammarskjöld naar Kongo
Volgens een zegsman van een lucht
vaartmaatschappij te New York zal
de secretaris-generaal van de Ver
enigde Naties maandag naar Kongo
reizen. Er zou voor Hammarskjöld
passage zijn gehoekt aan boord van
een Air-France-toestel van de gere
gelde dienst op Brazzaville.
ADVOCAAT SLOEG EROP
Dinsdagmorgen is het in de drukke
rij ran de Nieuw-Guinea Koerier tot
een vechtpartij gekomen tussen de
hoofdredacteur, drs. N. Streefland,
én de advocaat mr. J. O. de Rijke,
alsmede tussen de firmanten van de
drukkerij, de gebroeders Terlaak. De
aanleiding was een artikel dat de
heer Streefland vandaag wilde publi
ceren. Het zetsel van het artikel viel
op de grond en werd door de mede
firmant Terlaak door de war gegooid,
daarbij geholpen door mr. De Rijke.
De heer Streefland kreeg van de lieer
Terlaak aanzegging, dat, indien hij
het artikel plaatste, hij op staande
Terlaak aan:
voet zou worden ontslagen. Bij de
woordenwisseling' tussen de heer
Streefland en mr. De Rijke kreeg
-eerstgenoemde een kaakslag toege
diend.
Een en ander was voor de hoofdre
dacteur aanleiding tot het houden
van een persconferentie.
Volgens de heer Streefland was
het artikel gebaseerd op gege
vens die van de zijde van het parket
van de procureur-generaal waren
ontvangen, inzake het recente ver
blijf in de Baliem-vallei van mr. De
Rijke, een particulier cineast en een
jongedame. Het artikel gewaagde
o.m. van een gevecht tussen enkele
Dani's (bewoners van de Baliem-
vallei) dat o.m. zou zijn veroorzaakt
door mr. De Rijke. Verder bevatte
het te plaatsen artikel de bewering
al3 zou de president van Hollandia
het rapport hebben willen seponeren.
Tijdens een kort daarop door mr. De
Rijke gehouden persconferentie ont
kende deze zeer nadrukkelijk de ge
wraakte daden in de Baleimvallei.
De gegevens van de advocaat-gene
raal zouden berusten op het rapport
van een jonge bestuursambtenaar te
gen .wie mr. De Rijke bij zijn vertrek
naar Hollandia had gezegd dat hij
dan de resident te Holalndia zou ver
zoeken deze jonge man over te plaat
sen.
Mr. De Rijke kwalificeerde de rap
portage als een volslagen verzinsel.
Volgens hem zou de advocaat-gene
raal bovendien de kwestie tot abnor
male proporties heben opgeblazen om
in het conflict tussen de procureur-
generaal en parket enerzijds en de
gouverneur anderzijds de publieke
opinie nogmaals te mobiliseren.
Strafvervolging
Naar aanleiding van de vechtpartij is
een verzoek tot strafvervolging tegen
mr. De Rijke ingediend, doch deze
heeft op zijn beurt een aanklacht in
gediend tegen de betrokken bestuurs
ambtenaar, enkele politie-autoritei-
ten, tegen de magistraat te Hollandia
en tegen de advocaat-generaal we
gens smaad, belediging en wederrech
telijke vrijheidsberoving (dit laatste
slaat op het verhoor van «Ie jongeda
me door de advocaat-generaal per
soonlijk).
De A.N.P.-correspondent wendde zich
in verband met bovenstaande tot de
directeur van binenlandse zaken te
Hollandia, A. Boendermaker, die gro
te verontwaardiging uitte over de
bewering van het parket dat het bin
nenlands bestuur zou tegenwerken.
„Het binnenlands bestuur heeft geen
bemoeienis gehad met de zaak en het
enige hierover bestaande rapport Is
onmiddellijk nadat dat werd gevon
den (in een lade van de resident van
Hollandia die de dag daarop met ver
lof naar Nederland vertrok) in origï-
nali aan het parket overhandigd", al
dus de directeur van binnenlandse za
ken.
BETOGINGEN EN RELLETJES
Het Belgische leger is versterkt met
eenheden parachutisten en gespecia
liseerde militairen die in West-Duits-
land waren gelegerd en in autocol-
Ionues dinsdag de Belgische grens
hebben overschreden. In Luik, Brus
sel en La Louvière hebben dinsdag
ochtend socialistische betogingen
plaatsgehad. Een adjudant van de
koning is naar Spanje vertrokken,
naar verluidt, om de koning tijdens
zijn bespoedigde terugkeer naar Bel-
Sïë in te lichten over de toestand van
et ogenblik. Parachutisten hebben
de wacht betrokken bij belangrijke
gebouwen in de meeste steden van
België.
Te Hasselt, in Belgisch Limburg,
zijn betogende stakers dinsdagoch
tend bij het station in gevecht geko
men met gendarmes. Zij drongen
door tot het postkantoor en vertrap
ten de daar opgestapelde postzakken.
Toen zij door de gendarmes verjaagd
waven, begonnen ze de straat voor
het stationsgebouw op te breken,
maar tenslotte gingen zij uiteen.
In Tongeren moest de politie even
eens Ingrijpen toen stakers optrok
ken naar het station, en in Namen
deden zich gevechten voor tussen
stakers en werkwillige postbeamb
ten.
In de binnenstad van Luik hielden
duizenden stakers dinsdagochtend
een vreedzame betoging. Voor het
stadhuis werden zij toegesproken
door socialistische vakbondleiders,
die fel ageerden tegen het besluit
van de regering om gendarmen en
soldaten in te schakelen bij de hand
having van de orde. De sprekers rie
pen de rooms-katholieke vakbonden
op zich bij de staking aan te sluiten.
naar Brussel
In La Louvière, waar bij het station
was gevochten, ging de kreet „op
naar Brussel" door de stad; 20.000
stakers waren voor het stadhuis bij
eengekomen. Zij luisterden naar een
rede van het socialistische parle
mentslid Gaston Hoyaux. „Wij heb
ben zelfs voor Hitier niet gebogen",
„Op 1
Waarschijnlijk wordt
geen leges geheven
Verschillende gemeentesecre
tarieën in Zeeuwsch-Vlaande-
ren zijn gisteren begonnen met
de afgifte van de „Zeeuws-
Vlaamse veerpas", zoals het
nieuwe identiteitsbewijs, dat de
Provinciale Stoombootdiensten
voor de inwoners van dit
Zeeuwse gebied heeft uitgege
ven, onder meer in Terneuzen
„gedoopt" is. Voor twee gul
den en vijftig cent kunnen de
Zeeuws-Vlamingen van 1
januari a.s. af met hun „veer
pas" zo dikwijls als zij dit wen
sen met de Westerschelde-veer-
diensten heen en weer reizen.
En als *0 «en jaarabonnement
van vijf gulden betalen, mogen
ze ook de fiets of de bromfiets
meenemenAls ze maar een
identiteitsbewijs bezitten.
Op de Terneuzense gemeentesecreta
rie zijn gisteren ruim zeventig aan
vragen voor een identiteitsbewijs
binnengekomen. De ambtenaren zijn
onmiddellijk aan het werk gegaan
om de „veerpas" in orde te maken,
zodat de aanvragers deze vrijdag
a.s. kunnen afhalen.
Ook in Hulst waren al enkele pas
sen verstrekt. De gemeentesecretaris
van Hulst verwachtte overigens niet
een „stroom" aanvragen, die gelijk
is aan de tien procent van de be
volking, die het provinciaal bestuur
verwacht. Wanneer de Hulstenaren
naar „Holland" rijden, maken ze
bijna evenveel gebruik van de route
over Antwerpen als van de veer
dienst-route, meende de secretaris.
Mede op aandringen van de gemeen
tebesturen van Zeeuwsch-Vlaande-
ren is zoals bekend deze faciliteit
tot stand gekomen. Voor een spoe
dig© uitvoering heeft: liet provinciaal
bestuur van Zeeland dan ook de me
dewerking van de gemeentesecreta-
trieën ingeroepen. E11 die medewer
king is gaarne gegeven, zo vertelde
ons de lieer <T. van Tuinen, chef van
dé eerste afdeling der provinciale
griffie, onder welke afdeling de boot
diensten ressorteren.
Speciale staf
De speciale staf ambtenaren van de
heer Van Tuinen, die zich met de
voorbereidingen voor de uitgifte van
de identiteitsbewijzen heeft belast,
heeft dan ook enkele drukke weken
achter de rug. Aan de hand van een
door het provinciaal bestuur opge
stelde circulaire hebben zdj de ge
meente-ambtenaren van de afdeling
bevolking in de Zeeuws-Viaamse ge
meenten zo goed mogelijk ingelicht
over de gang van zaken, en er te
vens alle materialen gebracht. Van
zelfsprekend heeft het provinciaal
bestuur niet alles kunnen voorzien.
De heer Van Tuinen verwacht, dat
er zich moeilijkheden zullen voor
doen, maar die zullen pas opgelost
kunnen worden, wanneer men er
„voor ataat"»
Er zijn momenteel rond tiendui
zend identiteitsbewijzen gedrpkt,
een aantal dat ongeveer overeen
komt met tien procent yan de
Zeeuws-Viaamse bevolking". Alle
gemeentesecretarieën hebben
eveneens oen aantal bewijzen ont
vangen, dat overeenkoml met tien
procent van het aantal ïmvouers.
Mochten er meer nodig zijn, dan
kunnen de secretarieën "daar van
zelfsprekend bij het bureau boot
diensten van de griffie om vra
gen. Zowel het identiteitsbewijs
als liet jaarabonnement wordt op
geborgen in een cellofaan huls,
die de provincie gratis bij „de
stukken" heeft gevoegd.
Vaartenboekjes
Over de vraag wat er met vaarten
boekjes, die thans nog in Zeeuws-
Vlaams „bezit" zijn moet gebeuren,
heeft het provinciaal bestuur nog
geen beslissing genomen. Op de pro
vinciale griffie verwacht men, dat
de betrokken Zeeuws-Viaamse reizl-
(Zie tlot pag. 2 kol. 3)
In Brussel worden werkwillige post
bodes begeleid door gendarmes.
zei deze. waarop de menigte ant
woordde met de kreet: „Wij zijn niet
bang".
In Brussel leidden de voormalige
socialistische ministers Pierre
Vermeyien en Victor Larock een
grote massabetoging. Voor het
hoofdgebouw van de socialistische
partij werd een spreekkoor aan
geheven: „Ook de trams moeten
staken". Stakers wierpen vuur
werk naar de paarden van de be
reden gendarmerie.
De ramen van „La Libre Belgique",
een katholiek dagblad, hebben het
moeten bekopen. De militaire politie
heeft de bewaking van het parle
mentsgebouw overgenomen en bij de
stations en het hoofdpostkantoor
staan parachutisten op wacht.
Van het Maison du Peuple trokken
de betogers over de grote boulevards
van de Belgische hoofdstad. De de
monstranten jouwden de bereden
agenten uit en wierpen voetzoekers
tussen de benen van de paarden. Zij
schreeuwden enige malen: „De ban
kiers zullen jullie wel betalen".
Geen van de rijkswachters, oolc
niet die de grote waterkanonnen
bemanden, die op strategische
punten stonden opgesteld, ver
roerde zich echter. Zij zagen al
leen scherp er op toe, dat de be
togers op de middenweg bleven
en nergens de voetpaden opkwa
men.
Terwijl de rumoerige stoet voort
trok, lieten vele winkeliers langs de
boulevards de blinden voor hun ven
sters zakken, bevreesd als zij waren
voor schade in geval het tot een tref
fen zou komen tussen politie en sta
kers.
Toen de stakers uit het gezicht wa
ren verdwenen, haalden de meeste
zakenlieden de beschermende rollui
ken weg. Voordat de mars door de
stad begon had de voormalige minis
ter Larock nog gezegd: „Ik zie jullie
morgen wel weer kameraden, dit is
nog maar het begin".
Achtersteven „Pine Ridge"
haven binnengebracht
Het gehavende achterschip van de
tanker „Pine Ridge" die woensdag
j.l. bij kaap Hatteras voor de kust
van Noord-Carolina in tweeën brak.
is gisteren de haven van Newpoort
News binnengesleept.
toenemende wind
Half tot zwaar bewolkt met later
enkele buien. Tot krachtig of storm
achtig toenemende wind tussen zuid
west en zuid. Mlddagtemperaturen
van omstreeks 5 graden.
ZON EN MAAN
29 december
Zon op 08,48 onder 16.36
1 Maan op 14.44 onder 05.03