Het eeuwige
licht in de
wereld
DE KIJREL Gil Zll GIG HET HEM
D
B"
OUD BOEK IN NIEUW GEWAAD
1.1 II i
Nieuwe gezinsbijbel van NBG met
tekeningen van Mart Kempers
(Van onze kerknieuwsredacteur)
E BIJBEL -ontstaan over een periode van bijna 1900 jaar
en in zijn huidige vorm al 1500 jaar oud blijft altijd
nieuw; in 1960 is hij nog altijd een „bestseller". De bijbel ver
nieuwt zich de eeuwen door in taal en teken. Van meet af aan
heeft het beeld het woord van de bijbel, het teken de taal van
de bijbel begeleid. De eerste Christenen krasten aarzelend en
schuchter hun tekenen op de wanden van de catacomben: het
kruis, de vis, het Christus-monogram.
Later kwam het beeld in de kerk: Maria en het kindde Goede Herder,
Jezus aan het kruis, heiligen in steen, in hout, op raam en schilderij.
In de middeleeuwen werden de bijbelse figuren en taferelen in steen, hout
en glas in lood de bijbel van de eenvoudige Christenen, die niet konden
lezen. De Reformatie bracht de bijbel onder het volk. Zij drong tevens
het beeld uit de kerk terug in haar concentratie op het Woord. Toch
bleven beelden teken liét Woord begeleiden. Er kwamen prentenbijbels.
Jan Luyken maakte zijn kunstige gravures. Rembrandt schilderde en
etste zijn bijbelse figuren en taferelen in nimmer overtroffen vroomheid
en visie. Later kwamen de geïllustreerde bijbels met (de weelderige pren
ten van Gustave Doré. In onze eeuw is het beeld in de kerlc van Rome
versoberd, vaak vereenvoudigd tot teken. Het is ook teruggekeerd in de
kerken der Reformatie, meer als teken en symbool dan als beeldEn de
afbeeldingen, die het bijbelwoord begeleiden, zijn van illustraties en
prenten tot tekeningen, van beeld weer teken geworden. Tegelijk is het
bijbelwoord steeds opnieuw en in steeds meer talen vertaald. Van deze
vernieuwing in taal en teken is de nieuwe gezinsbijbel van het Nederlands
Bijbelgenootschap met tekeningen van Mart Kempers een gélukkig en
schoon voorbeeld en teken.
n isschop dr. Otto Dibelius
LJ van -de Evangelische
Kirche van Berlijn-Bran-
H denburg schreef deze kerst-
overdenking voor ons blad. Uit
de overdenking spreekt de bvj-
zondere situatie waarin de 80-
jarige is gestéld: hij staat als
bisschop in een gedeelde stad
M en is hoofd van een gedeelde
kerk die in West-Duitsland
moet strijden tegen het mate-
M rialisme van het Wirtschafts-
wunder en in Oost-Duitsland
tegen het atheïsme van het
communisme.
Dr. Dibelius staat in Berlijn
op een vooruitgeschoven post
§f in de worsteling tussen Oost i
en West. Voor 191/5 bestreed
hij de aanspraken van het na-
zi-regime, sinds 19J/5 die van
H de communistische staat.
„Christus heeft mij het leven
H niet gemakkelijk gemaakt.'',
schreef deze strijdbare, be- I
streden en omstreden figuur
iiiiniiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
en sprinkhanen van de tien plagen
in Egypte, het zwijn en de bok, het
schaap en. de leeuw, de vos en het
paard.
Maar naast, het dier ziet men de
mens, niet vreemde, onwezenlijke
vrome of verheven mensen, maar
gewone aardse mensenmensen, die
eten en drinken, lopen en spélen;
mensen in smart en wanhoop, in lij
den en extase, in verbazing en in
keer, in toorn en schaamte, wer
kend en rustend.
TEKEN
BLIJDSCHAP
»eze nieuwe bijbel is enige tijd ge
leden gereedgekomen en door
protestants Nederland met gro
te blijdschap en dankbaarheid
ontvangen. Maar ook rooms-ka-
tholieke christenen en joden hebben
liun bewondering voor de nieuwe
bijbel geuit. In joodse kring is zelfs
over de mogelijkheid gesproken om
te komen tot een aparte uitgave
van het Oude Testament uit deze
nieuwe bijbel voor de joodse gelovi
gen. En naar aanleiding van deze
bijbeluitgave rees in r.-k. kring de
vraag een heel voorzichtige vraag
of in de toekomst niet eens een
bijbel door rooms en protestants sa
men zal kunnen worden uitgegeven.
In elk gev^al kondigde de r.-k. ver
tegenwoordiger op de bijeenkomst,
waar de nieuwe bijbel werd uitge
reikt aan. dat zeer binnenkort een
r.-k. bijbelinstituut in Nederland tot
stand zal komen, dat dus de bijbel
zal verspreiden onder de r.-k. gelo
vigen in Nederland.
De nieuwe bijbel met tekeningen
van Mart Kempers is aangekondigd
als gezinsbijbel. Dat is hij ook.
Ouders zullen uit deze bijbel voor
lezen en samen met hun kinderen
naar de tekeningen zien, die de tekst
begeleiden. Het is echter ook een
bijbel voor persoonlijk gebruik. Hij
noodt door zijn uiterlijke vormge
ving tot lezen. Het is een bijbel, die
zich laat lezen als een boek r als
een schoon, aantrekkelijk boek.
Waarom ook niet?
De pagina's zijn ingedeeld in twee
kolommen, die weer op overzichte
lijke wijze onderverdeeld zijn in kor
te pericopen, waarboven in enkele
woorden de inhoud wordt aangege
ven. De letter leest gemakkelijk.
Men heeft de oude tekstindeling aan
gehouden, waarvoor de lezers dank
baar zullen zijn. Weggelaten zijn de
verwijzingen naai- overeenkomstige
teksten elders in de bijbel. Sommi
ge lezers zullen dit jammer vinden.
In elk geval maakt deze weglating
de bladspiegel veel rustiger. De bij
bel telt 953 bladzijden in het Oude
Testament en 269 in het Nieuwe.
Achter het Oude Testament vindt
men zes kaartjes van Palestina, het
land van de Eufraat en de Tigris en
Egypte en achter het Nieuwe Testa
ment een kaart van Palestina en
het gebied van dc zendingsreizen.
Er zijn 250 tekeningen van Mart
Kempers in deze bijbel opgenomen.
De tekenaar heeft ook de gehele
typografische verzorging gehad. Hij
maakte tevens het ontwerp voor de
band en het stofomslag, waarop in
Job in zijn ellende „Een broeder der jakhalzen ben ik geworden
en een metgezel der struisvogels".
Esther
het begin
staat.
een tekening, die aan
van hef boek Esther
ij elke tekening staat de tekst
waarop zij is geïnspireerd. De
tekeningen illustreren die tekst
niet, zij beelden die tekst niet
„letterlijk" uit, zi] zijn meer een
teken dat heenwijst naar de tekst, of
van die tekst uit naar iets anders
wijst. De tekeningen zijn feitelijk, op
goud qen joodse menorah de kan
delaar met acht armen staat af
gebeeld („Uw woord is mij een
licht voor de voet"). Op het bruine
omslag is een tekening van de pot
tenbakker uit Jesaja 64 79 afge
beeld: „Want Gij hebt uw aange
zicht voor ons verborgen en ons aan
dc macht onzer ongerechtigheden
prijsgegeven. Maar nu. Here, Gij
zijt onze Vader; wij zijn het leem,
Gij zijt onze Formeerder en wij al
len zijn het werk van uw hand. O
Here, wees niet altoos de ongerech
tigheid. Zie, aanschouw toch: wij
allen zijn uw volk."
Niet alleen de Psalmen en het Hoog
lied zijn in deze bijbel als gedich
ten, als poëzie, opgenomen, ook an
dere poëtische gedeelten; het lied
van Mozes aan de Schelf zee in Exo
dus 15, het lied van Mozes voor zijn
einde in Deuteronomium 32, het lied
van Debora in Riehteren. Ook het
boek Job de Spreuken en de
Klaagliederen van Jeremia heb
ben zulk een vormgeving gekregen.
n;/,e nieuwe bijbeluitgave van het;
N.B.G. is terecht een moedige
daad genoemd. Men heeft een
jonge kunstenaar zijn gang la
ten gaan, in het vertrouwen, dat
de bijbel zijn gang met hem zou
gaan. Een hoogleraar stelde hem
oudheidkundig materiaal ter be
schikking, wandschilderingen uit
Egyptische graven, Assyrisehe re
liëfs, wetenschappelijk verantwoorde
reconstructies en wat dies meer zij.
Kempers heeft al dat materiaal ter
zijde gelegd. Gelukkig! De bijbel
met tekeningen mocht niet een pen
dant worden van een leerboek der
Hebreeuwse oudheden. En de hij-
bel is zijn gang met Kempers ge
gaan. Hij heeft de bijbel niet alleen
gelezen, hij heeft naar de bijbel ge
luisterd hij heeft zich in de tek
sten ingeluisterd.
Men vindt in deze bijbel niet de gro
te taferelen van oudsher de door
tocht door de Schelfzee, Mozes op
de Sinaï, Jezus, die de menigte toe
spreekt. Men wijst niet: dit is Da
vid en dat is Mozes en dat is Jezus.
De tekeningen zijn modern, maar
niet in de zin van abstract. Zij zijn
simpel, eenvoudig, kinderlijk eenvou
dig, speels bijna. De zwarte en grij
ze lijnen zijn niet wild en grillig,
niet hartstochtelijk en gedurfd,
maar nuchter en zakelijk, en tege
lijk diep doorleefd en fijnzinnig.
Vele van deze tekeningen hebben iets
blijs, iets opgewekts. Zij stralen iets
uit van de vreugde over de Schep
ping en de lof van de SchepperOp
vallend is het grote aantal tekenin
gen van dieren en planten, de vogels
en bloemen en van de vruchten der
Schepping. Men ziet de kamelen en
ezels van de aartsvadersde kikkers
Petrus' verloochening de haan.
Deze tekening is typerend voor
de werkwijze van Mart Kempers.
haar wijze mee tekst geworden. Men
moet ze ook als tekst lezen. Zij ver
luchten de tekst niet zczcer, zij
verlichten die meer. Deze tekenin
gen spreken niet voor zich zelf. Dat
wil niet zeggen, dat ze niet spre
ken. De lezer moet cr bij denken.
Zij stemmen de bijbel-lezer tot na
denken. Om dit alles moet gezegd
worden, dat deze bijbel-verluchting
niet alleen uit artistiek maar ook
uit godsdienstig oogpunt verant
woord is. Kempers is op een eigen
persoonlijke wijze dienaar van het
Woord geworden.
De nieuwe bijbel vertelt in ecu nieu
we vertaling en een nieuwe tekening
de gang van God de Schepper door
en met de wereld. Dat gaan Gods
heeft gestalte gekregen in Gods
schepselen. De bijbel toont mens en
dier onderweg van de Schepping
aan het begin tot de Openbaring aan
liet einde. Deze bijbel wordt zo een
loflied op dc Schepper en Zijn Schep
ping. Op de Schepper, die aan het
begin alles zag, dat Ilij gemaakt
had en zei, dat het goed was. Op de
Hcrschepper, die aan het einde het
nieuwe Jeruzalem en hot nieuwe
Rijk schept. Op de Verlosser, die
zelf in de Schepping afdaalde, om
dat Hij in de mens behagen had.
Op deze reis van de mens van
Schepping naar Openharing is de
ze gezinsbijbel een kostbaar ge
schenk en een opwekkende en troos
tende gids. Hij zegt in taal en teken
aan de mens, die luisteren en zien
wil, dat Hij taal en teken van Zich
geeft, het heerlijkst in Jezus, wiens
geboorte wij straks vieren.
„THANS GROTERE VERANTWOORDELIJKHEID"
,-Q
Q
Kerstfeest wordt over heel
de wereld gevierd. In tal
van landen officieel, in ande
re particulier. In het ene land
deelt de ganse bevolking
erin, in het andere slechts
een minderheid, maar ge
vierd wordt het Kerstfeest
overal, in alle werelddelen.
Geen klimaatsverschil kon
zijn voortgang stuiten. Van
de blauwe hemel en de wui
vende palmen aan de kusten
van de Middellandse Zee is
het doorgedrongen naar het
noorden, waar men zich het
kerstfeest niet anders meer
kan denken dan verbonden
met mid-winter. Maar ook
verspreidde het zich over de
wereldzeeën, naar het tropi
sche zuiden, ver naar het
oosten, naar alle hemelstre
ken.
De vijandschap van de atheïsten
Icon het niet onderdrukken. De
uitvinding van de Russen met hun
„Vadertje Vorst" is een slag in
de lucht '-ebleven. De mensen
willen geen „Vadertje Vorst", zij
ivillen kerstfeest. Ook de pogingen
om het kerstlied „Stille Nacht"
een socialistische propaganda
tekst aan te meten, is mislukt.
De mensen willen „echte" kerst
liederen.
i a jat is het, dat mensen en
WW volken zozeer in de greep
van dit feest heeft ge
brachtAllereerst wij moeten
de zaak nuchter bezien is er
de behoefte, éénmaal per jaar een
dag van algemene ontspanning te
hebbeneen dag, waarop alle po
litieke, zakelijke en persoonlijke
zorgen aan de kant worden ge
zet, een dag, waarop even de
ademtocht van de vrede over de
wereld gaat., waarop persoonlijke
onenigheid en rancune op de ach
tergrond ivordt gedrukt en ieder
een probeert, de ander een beetje
vreugde en blijdschap te bereiden.
Die behoefte is e.r nu eenmaal en
wanneer er dan zulk een dag
in het leven geroepen is, sluiten
■miljoenen er zich gaarne bij aan,
hoe zij _er overigens verder ook
over mogen denicen.
Natuurlijk slipt er zo heel veel
uiterlijks in. Zakelijke belangen
spelen een rol, sentimentaliteit en
gedachteloosheid. Maar daarover
moet men niet al te zeer en te
spoedig tornen. Het is zo toch
altijd nog beter dan wanneer er
helemaal niet zulle een dag zou
zijn en alleen nog aan nationale
feestdagen zo dikwijls door
trokken van een geest van be
krompenheid een plaats in het
volksleven zou zijh ingèrmmd.
M aar dat'neemt niet weg, dat
deze menselijke .verlangens
en behoeften aan de opper
vlakte blijven. En er zou zeker
van een echt kerstfeest geen
sprake kunnen zijn, wanneer
daarbij alles in het vlak van de
menselijke sentimenten zou blij
ven.
Kerstfeest is en blijft naar zijn
aard liet feest van de geboorte
van Jezus Christus, welke nu
eenmaal dé grote gebeurtenis in
de wereldgeschiedenis is geweest,
en die ook voor het leven van
elke mens afzonderlijk van be
slissende betekenis is, hoe hij er
zich ook persoonlijk tegenover
plaatst.
Het is de taak van de christelijke
kerken, dit de mensen steeds weer
voor te houden, en wel zeer in
het bijzonder in de tegenwoordige
tijd. Thans immers leeft bijna do
helft van alle bewoners van onze
aarde onder politieke verhoudin
gen, waarbij het heersende re
gime het zich tot een taak rekent,
de christelijke kerk, tezamen met
alles wat daarmee in het open
bare leven verband houdt, te be
strijden met alle middelen, dié.de
politieke macht het heeft v'er-
scliaft. Zulk een situatie heeft
zich nooit eerder voorgedaan.
De beslissende strijd ten aan
zien van de belangrijkste
aller vragen wordt thans in
Europa gestreden. Het christen
dom lieeft zijn stempel gedrukt
op dc geschiedenis, dc gestalte, de
cultuur van het Europese conti
nent. Daaraan bestaat geen twij
fel. Europa kan slechts blijven
wat het is, zolang het leven er in
de diepste grond gebaseerd blijft
op de christelijke wereldbeschou
wing, alle persoonlijke loochening
ten spijt. Wanneer die basis ver
valt, stort Europa ineen. De „on
dergang van het Avondland" is
ons dikwijls genoeg voor ogen
gesteld. Men kan vragen: waar
om zou het oude Europa niet eens
ondergaan? Men kan ook dio an
dere vraag stellen: gelooft
iemand in ernst, dat de weg, die
het atheïsme ons aanwijst, naar
een beter Europa zal voeren?
Daarom vieren wij in deze da
gen het kerstfeest met een
groter gevoel van verant
woordelijkheid dan ooit tevoren.
Daarombegroeten wij thans alles
wat in het werk wordt gesteld
zelfs in Japan bestaat er een
vereniging voor het behoud van
het christelijke kerstfeest!) om
het feest opnieuw de zin en het
karakter te geven, die het nu
eenmaal hébben moet. Dankbaar
heid voor het gewéldige feit, dat
met Christus het eeuwige Licht
in de wereld is gekomen en haar
een nieuwe glans gegeven heeft,
daar gaat het om, ivanneef wij
kerstfeest vieren
Men moet de betekenis van feest
dagen niet overschatten. Maar
zulke feest kunnen en moeten
als het ware het plaatsen van
een uitroepteken achter een be
lijdenis, achter een getuigenis
zijn. En zulk een teken, in het
juiste verband en op de juiste
plaats aangebracht, is méér dan
iets oppervlakkigs.
Dogen ditmaal velen, die be
grepen hebben, waarom 't
gaat, het uitroepteken wel
bewust, duidelijk en met blijd
schap weten te plaatsen achter
het jaar, dat ten einde spoedt
en daardoor een gezegend kerst
feest hebben!
