ZE LAND IC A
DE BRUID
PILOOT STORM ontvoerd in de stratosfeer
GEËMIGREERDE VLISSINGER
VOORTDUREND „IN DE OLIE"
PRISMA
WOENSDAG 30 NOVEMBER 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
W°
t at sou Antwerpen zijn zonder de Schelde
Deze stad heeft zwaar de gevolgen onder
vonden van het sluiten van de Schelde in
1585Ten noorden van de handelsmetropool la
gen rechts en links van de stroom de forten Lillo
en Liefkenshoek om de sluiting te verzekeren en
Zeeland te verdedigen.
Wij kregen het bijzonder fraai uitgevoerde tijdschrift van de
stad Antwerpen in handen. In het aprilnummer 1959 van
„Antwerpen" komt het zesde deel voor van een artikelenreeks:
„De haven groeit, de polder sterft", van Robert Havermans. Aan de
uitbreiding van de haven zal het voor Zeeland van historisch belang
zijnde Lillo en omstreken ten offer vallen. Er is voorzien in het
graven „van een kanaal als een eerste en bij de haveninrichtingen
aansluitend vak van een later te verwezenlijken Schelde-Rijnver-
binding, dat door middel van sluizen in verbinding zal gesteld wor
den met de Schelde ter hoogte van het oud fort Frederik onder
Berendrecht".
In 1958 werden al vast de gemeenten Lillo, Berendrecht en Zand
vliet bij Antwerpen ingelijfd. Met Lillo staan we historisch op
Zeeuwse bodem, althans in bestuurlijke zin. Na de val van Ant
werpen in 1585 waren de Scheldeforten in handen van de Verenigde
Gewesten gebleven. Lillo kreeg van lieverlee ook een geringe bur
gerlijke bevolking. In 1611 droegen de Staten van Zeeland aan hun
Gecommitteerde Raden op de goede orde in Lillo te onderhouden.
Een bestuurscollege werd in 1627 opgericht, bestaande uit zeven
rechters van wie de commandant van het fort voorzitter was, en
een secretaris. De Gecommitteerde Raden kozen de rechters voor
onbepaalde tijd. De werkzaamheden van het college strekten zich
tot de meest uiteenlopende zaken uit, zowel van administratieve
als van rechterlijke aard.
De „regering" van Lillo strekte zich tevens uit over Oud-Llllo en
Liefkenshoek. In 1785 werden de forten bij het traktaat van Fon-
tanebleau aan keizer Jozef n van Oostenrijk afgestaan.
Havermans geeft in zijn overvloedig geïllustreerd artikel tal van
historische bijzonderheden. „Gebouwd tussen 1578 en 1580, was
het fort Lillo, een geducht vestingwerk dat niet alleen de
Schelde zelf moest beheersen, doch ook de strategische inundatie
van een uitgestrekt poldergebied door de controle over de aanwe-
zige uitwateringssluizen". De gezinsleden van de militairen, ambte
naren en later ingeweken burgers konden zich achter de wallen ta
melijk veilig voelen. „De zeer beperkte plaatsruimte binnen de
omwalling gaf echter aanleiding tot een zeer ineengedrongen be
bouwing aan weerszijden van een enige en zeer smalle straat, zoals
men dat in andere gelijkaardige vestingstadjes, zoals Tholen, enz.
aantreft." Wij kunnen niet op de vele bijzonderheden ingaan, maar
wel wijzen op het feit dat Havermans, afdelingshoofd bij de tech-
nische dienst van het havenbedrijf, met dit soort artikelen als het
ware een inventarisatie wil geven van een landschap dat verdwijnen
gaat. De chronologie van de bedijkingen, de waterstaatkundige bij-
zonderheden, de ontwikkeling van het landschap, tot aan de
Nederlandse grens dit alles wordt door hem zorgvuldig be
schreven. Antwerpen voelt zich verantwoordelijk, mede door tal-
rijke foto's en tekeningen, indrukken vast te leggen van een gebied
dat grondig gaat veranderen. Groeiende havens en stervende pol-
dors hiermee hebben wij in Nederland ook te maken. Wat er
voor oris overblijft is de taak in woord en beeld de verdwijnende
aspecten te documenteren.
Lof voor prins Bernhard
Onder de kop „De prins als zaken
man" brengt het tijdschrift „For
tune" in zijn decemberaflevering 'n
profiel van prins Bernhard.
„Fortune" prijst de prestaties van
de prins op het terrein van de in
ternationale aangelegenheden eri de
wereldhandel.
Het blad legt de nadruk op het werk
van de prins als „aanstichter" in de
N.A.V.O. en de Europese gemeen
schappelijke markt en noemt zijn
succes als zakenman in alle opzich
ten opmerkelijk.
Het brengt de transactie van prins
Bernhard met de Argentijnse rege
ring in herinnering voor de verkoop
van Nederlands spoormateriaal,
waarbij een bedrag van 200 miljoen
dollar gemoeid was.
Prins Bernhard, aldus „Fortune", is
nu de invloedrijkste prins van zijn
tijd geworden, een belangrijke macht
in de verschillende ondernemingen,
die de eenheid van West-Europa
willen bevorderen, een deskundige
op militair terrein en een van Ne
derlands belangrijkste persoonlijk
heden op handelsgebied.
In het artikel wordt voorts het werk
van de prins in de zogenaamde „Bil-
derberg-groep" geprezen.
A Irertevttet
schilder zelf met
DE VERF VOOR HET SCHILDERFEEST
EEN PRODUKT VA» DE SIKXENS-GROEP
Telefoonmamdk
in Turijn
De politie van Turijn is op zoek
naar de man die maandag talloze
huisvrouwen heeft opgebeld met de
mededeling dat zicli. in de stad ge
heimzinnige epidemische ziekten ver
spreidden.
De man had zich voorgedaan als 'n
ambtenaar van de gemeentelijke ge
neeskundige en gezondheidsdienst.
Hij had de vrouwen aangeraden
vanwege het besmettingsgevaar haar
kinderen thuis te houden.
De Nederlandse minister van so
ciale zaken en volksgezondheid
mr. dr. Ohr. M. A. van Rooy is
"gisteren teruggekeerd uit Austra
lië, waar hij acht dagen is ge
weest. In Black Town, op 20 mijl
van Sydney werd hij onthaald
door een groep van zes Neder
landse emigrantengezinnen, die
daar op basis van een coöperatie
huizen bouwen. De Nederlanders
boden de minister een „barbecue"
en een „biltea" aan, een open
luchtfeestje met geroosterd vlees
en thee.
Foto links: Gehurkt proeft de mi
nister temidden van zijn landge
noten van de lekkernijen.
Foto rechts: De minister helpt
een handje. V.l.n.r. kijken toe de
heren Anton Godschalk uit
's Heerenberg, Fred de Vries uit
Arnhem, F. van Rosmalen, Ne
derlands migratie attaché uit
Canberra en Boudewijn Vlelc uit
Amsterdam achter de minister).
1 Advertentiei
ZEEUWEN ALS EMIGRANTEN
Stam: „Niet gedacht, dat
zoiets mogelijk was"...
(V>an ome correspondent in Australië)
„Vroeger had ik nooit gedacht, dat zo
iets mogelijk was", vertelde de oud-
Vlissinger, de heer W. H. Stam, thans
woonachtig in Australië, over zijn
nieuwe beroep. Hij maakt olie uit
boomblaren,, een bezigheid, die hem
een goed bestaan oplevert!
„Om eerlijk te zijn, ik zocht avon
tuur", zo vertelt de heer Stam over
het motief van zijn emigratie. Het le
ven was hem indertijd als reiziger te
rustig. „Altijd d.ie vaste klanten langs
reizen, begon me' te vervelen", be
kent hij. De heer Stam woonde inder
tijd in Vlissingen in de Paul Kru-
gerstraat. Neen, hij was allerminst
gelukkig in zijn baan.
„Toch was het heel wat minder
zwaar werken dan nu", zo vertelt de
heer Stam, terwijl hij met een zware
bijl bezig is grote takken van de zo
juist, gevelde boom te kappen.
En' vroeger heb ik nooit geen eelt
Vlissingen
Terncuzen
Hansweert
Zierikzee
Wemeldinge
HOOG EN LAAG WATER
uur meter uur meter uur meter
-4- nap nap nap
0.38 '1.91 12.54 1.91
1.05 2.06 13.22
1.36 2.20 13.50
2.04 1.45 14.17
2.21 1.73 14.39
2.06
2.18
1.65
7.24
7.57
7.46
7.58
uur meter
nap
19.24 2.00
2.03
1.38
1.57
19.53
20.24
20.60
20.20
2.16
2.30
11*
op m'n handen gehad", voegt hij er
aan toe.
Ondanks dat alles, de heer Stam is
nu gelukkig en dat is voor een mens
neel wat waard.
Stad en platteland
Met vrouw en twee kinderen was de
heer Stam naar Australië getogen.
„Het liet me onverschillig wat ik zou
aanpakken", verklaart hij, „zolang er
maar geld mee verdiend kon worden".
En dat kon
Want gedurende twee jaar werkte
de heer Stam in een bandenfabriek
in Melbourne en dat is een harde
baan, die echter goed betaalt, voor
al vanwege de royale overuren, die
gemaakt konden worden. „Er zijn
dagen geweest, dat ik 16 uur per
dag werkte", zegt de heer Stam.
„Maar zoiets hou je niet lang vol".
Doch een immigrant begint met aan
te pakken, anders kan hij beter
„thuis" blijven.
Het leven in de grote stad Melbourne
trok mevr. Stam allerminst aan. „Ik
miste in die tijd Vlissingen het meest",
zo verklaart ze.
En de huisvesting maakte het haar
ook knap benauwd.
Al met al, het echtpaar koos het
platteland voor de toekomst.
„Teveel immigranten blijven maar
rond de grote 9teden hangen en ver
geten, dat er in het achterland heel
wat meer valt te beleven", ontdekte
de heer Stam.
Op het Australische „platteland" kan
niet alleen geld verdiend worden,
maar er is ook de schoonheid van de
1648. Dc werkzaamheden
vorderden uitstekend, doch
er werden eigenlijk nog geen
schokkende resultaten be
reikt, totdat men op aan
dringen van Dubois besloot
de Maan eens 'n beetje
„wakker te schudden"! De
duidelijke aanwezigheid van
twee magnetische polen be
wees nog niets omtrent een
vloeibare hete maankern en
daarom moest de vibratie
methode toegepast worden.
De geleerden zijn veel aan
de weet gekomen over de
Aarde dank zij aardbevin
gen. De vibratie-golven van
een aardschok planten zich ongehinderd voort
door vaste stof, doch sommigen gaan niet door
vloeibare materie, waardoor men heeft kunnen
vaststellen dat het binnenste van onze planeet
een vloeibare massa moet zijn.
Er viel niet te rekenen op maanbevingen, dus
moesten de pioniers er zelf maar voor zorgen.
Door middel van het straalkanon van een der
trucks werden raketten afgeschoten met een
zwaar explosieve lading. De ontploffingen
geschiedden op een gemiddelde afstand van 150
km, en de schokgolven werden door de seis-
mografen aangetekend. Dubois was niet weinig
verheugd, toen bleek dat de vibratie zich alleen
langs de oppervlakte voortplantte en dus
aangenomen kon worden, dat ook de maan
een gesmolten kern bezat.
Rapport landbouwschap
over E.E.G. aangeboden
Het Landbouwschap heeft thans zijn
rapport over het gemeenschappelijk
landbouwbeleid in de E.E.G. officieel
aangeboden aan de ministers van
Landbouw en Visserij, van Economi
sche Zaken en van Buitenlandse Za
ken. Het dagelijks bestuur van het
Landbouwschap heeft hierbij nog
eens bijzonder de aandacht geves
tigd op de verkorting van de over
gangsperiode.
Zoals bekend kan het Landbouw
schap zich in beginsel verenigen
met de versnelling van de gemeen
schappelijke markt. Het ziet dit als
een logisch gevolg van het raadsbe
sluit dat op 12 mei 1960 genomen
is en dat betrekking had op deze
versnelde uitvoering van het E.E.G.-
verdrag. Het blijft echter van me
ning, dat de landbouw een wezenlijk
onderdeel is van de economie van do
gemeenschap en daarom ook nood
zakelijk volledig betrokken moet
worden bij de versnelling van de
samenwerking.
In verband hiermee vraagt het Land
bouwschap in zijn brief aan de mi
nisters een spoedige beslissing over
de verschillende voorstellen, die een
verruiming van het handelsverkeer
ten doel hebben. Gezien de passa
ge in de troonrede over het gemeen
schappelijk landbouwbeleid in de E.
E. G. ziet het Landbouwschap de
komende ontwikkeling met vertrou
wen tegemoet.
overweldigende natuur in nog welhaast
onontgonnen land- De oud-Vlissingers
kwamen terecht in de buurt van bet
plaatsje Wayonnarra, dat ge beslist
niet op uw landkaart zult vinden. Het
ligt ongeveer 600 kilometer diep in
het achterland van de staat Victoria.
Hoe het echtpaar daar zo verzeild
raakte?
Toen het verlangen naar het platte
land ging heersen boven het verblijf
in Melbourne, schreef de hee? Stam
op een advertentie, waarin een echt
paar werd gevraagd op een bedrijf,
dat zich bezig hield met het persen
van eucalyptusolie uit de blaren van
de boom van die naam. Het echtpaar
Stam kreeg de baan en de heer Stam
hielp ruim een jaar in het merkwaar
dige Australische kleinbedrijf in de
bossen.
Totdat hij er zelf genoeg van wist en
naar dat Wayoanarra trok, om op
eigen houtje aan het persen te gaan.
Primitief
Natuurlijk moet het allemaal wel een
beetje primitief gebeuren. Middenin
de rimboe bouw je geen modern be
drijf. Bovendien moet het een „be
weegbaar bedrijf" zijn, want telkens
wordt een nieuw bosgedeelte onder
handen genomen.
Dan trekt de heer Stam met zijn bei
de helpers met tractor en toebeho
ren verder van huis. De bomen wor
den door de tractor uit de grond ge
trokken en dan moeten de blaren
geplukt en in een stoomketel ge
perst. De hitte doet het water en de
olie uit de blaren druppelen, dat
wordt opgevangen en in .flessen ge
daan, welke voor verdere bewer
king naar een fabriek in de stad
wordt vervoerd.
En er is vraag genoeg naar de olie.
Zo heeft de heer Stam voor zich een
nieuw bedrijfje opgebouwd, waarvan
hij indertijd nooit had gedroomd.
(Adevertentie).
Koop niet
„zo maar"
een horloge!
Bepaal uw keus niet blinde- i
lings - want er zijn horloges
en „horloges". Voorkom te-
leurstelling-laat u adviseren
door de vakman...uw eigen
horloger.
Hij wil u als klant behouden,
dat is uw zekerheid!
het goede Ankerhorloge
jCeve
FEUILLETON DOOR:
BARBARA STANTON
„Daar heb je gelijk in", glimlachte
.Sally. „Mijn baas" noemt net schrij
ven van een roman moeilijker dan
gezinsvermeerdering en ze heeft er
bijna meer dan honderd geschre
ven..." Beiden lachten nog toen Es-
telle verscheen, gehuld in „slacks"
en een groene „jumper", die haar
mooie figuurtje alle recht deed we
dervaren en uitstekend paste bij haar
roodblonde haar.
Ofschoon ze heel kalm was binnen
gekomen, had Trudy haar aanwezig
heid dadelijk bemerkt.
„Estelle, mag ik je Sally Frayne, de
secretaresse van Melody Chase, voor
stellen"'" zei ze. „Je vindt het toch
zeker goéd, dat Ik je Sally noem?"
vroeg ze deze.
„Natuurlijk", luidde het antwoord i
.,'t Is toch niet te vroeg voor een
lekker kopie thee, wel? Wil jij ze I
zetten, Estelle, terwijl ik mijn boeltje I
pak? Vergeet niet de theepot warm
te maken" waarschuwde Trudy, al
vorens ze de kamer verliet.
Estelle grinnikte tegen Sally, nadat
Trudy de deur achter zich had ge
sloten. Toen Sally aanbood, Trudy te
gaan helpen, ging haar vriendin op
zachtere toon voort: „Je bedoelt het
goed, maar ze vindt het prettiger
zich zoveel mogelijk zelf te redden.
O. ze is niet zo dom om het onmoge
lijke te willen of zich te schamen
voor haar blindheid. Natuurlijk zal ze
zich eerst wat onwennig voelen op
Cherry Tree House, tot ze is ingebur
gerd, maar er is geen gevaar, dat ze
overstuur raakt Ze is neus een won
der, al zou ze woedend worden als
haar ter ore kwam, dat ik het zei.
Tot mijn schande moet ik erkennen,
dat zij meestal voor het eten zorgt
wat trouwens niet mijn sterkste
kaht is en dikwijls is zij het die
mijn rommel opruimt. Wil je soms
onze keuken zien, dan kun je getui
gen, dat ik niet vergeten heb de thee
pot te warmen! We hebben er soms
ruzie over!"
In de loop van het gesprek vernam
Sally, dat de twee meisjes nu al bijna
drie jaar samenwoonden. „O, niet
zonder nu en dan wat ruzie te ma
ken", lachte Estelle. „Je weet, hoe 't
met roodharigen is gesteld! In elk
geval kan Trudy als 't er op aan
komt. goed van zich afbijten. Na
haar val dacht ik, dat ik erg voor
zichtig met mijn woorden moest zijn
maar zodra Trudy bemerkte, dat ik
iets verzweeg, zei ze kalmpjes: „Je
kunt er beter rond voor uitkomen,
doe dus maar niet poeslief, want dan
krijgen we 't samen aan de stok!"
En nu is 't een ware opluchting je
zelf te mogen blijven, zonder dat je
het gevoel hebt: wat ben ik toch
wreed en harteloos!"
Toen Sally vroeg of Estelle haar ook
nog een paar wenken wilde geven,
hoo zo zich het best jegens Trudy
kon gedragen, luidde het antwoord:
„Maar één enkele wenk: doe gewoon.
Behandel haar, zoveel mogelijk al
thans, alsof ze niet blind is. Ze zal,
als ze hulp nodig heeft zonder aar
zelen erom vragen en ook niet in
haar wiek zijn geschoten als je die
aanbiedt. Ze heeft er geen bezwaar
tegen geniet er Integendeel van!
om over de goede oude tijd van
haar theaterloopbaan, vóór het on
geluk te spreken en maat even na
tuurlijk over haar btlrdbe«rl nlsof
het een voorbijgaande verkoudheid
niet voor de lastige problemen ge
steld, die ik had verwacht. Natuur
lijk waren de eerste weken, nadat
ze uit het ziekenhuis was terugge
keerd wél moeilijk, maar nu kun je
tegenover haar vrijwel precies zo
zijn als tegenover mij. Met dien ver
stande", grinnikte Estelle ander
maal, terwijl ze het theeblad opnam,
„dat ze een veel beter karakter heeft
dan ik".
Toen Trudy weer in de zitkamer
verscheen, viel haar aardige, wel
verzorgde verschijning Sally dade
lijk op. Geen sprake van poeder-
vlekken op de kraag van haar don
ker mantelpakje; het gezicht keurig
maar niet overdreven opgemaakt,
't geestige hoedje zwierig op de
weelderige lokken.
„Zie ik er goed uit?" vroeg ze zo
gewoon als mogelijk.
Voor Sally nog kon antwoorden:
„Uitstekend", verklaarde Estelle:
,,'t Gaat wel, ofschoon die schoen
tjes niet bepaald geschikt zijn om
mijlen en mijlen op modderige land
wegen af te leggen".
„Ik heb mijn turftrappers ingepakt
en Sally lijkt me niet het type. dat
verzot is op lange wandelingen door
sneeuw en modder!"
,Daar heb je gelijk in!" lachte Sal-
lv, „al moet ik je vooraf waarschu
wen, dat we een herdershond heb
ben, die af en toe gelucht dient te
worden. Maar ja, dat is goed werk
voor Hugh", voegde ze er wat onna
denkend bij.
„Hugh?" vroegen de twee anderen
tegelijk.
„Hugh Enstoane, de neef van juf
frouw Ricer", hernam Sally, die tot
de conclusie kwam, dat haar loslip
pigheid in de gegeven omstandighe
den er weinig toe deed. Immers, nu
juffrouw Ricer ziek was, zou zij,
Sally, hem wel aan Trudy moeten
voorstellen.
„Nu, amuseer je wat, kindlief", zei
Estelle bij haar afscheid nemen.
„Zonder tegenbericht zie ik je maan
dagavond wel weer terug. Goeden
dag, Sally".
Sally had Hallows medegedeeld, dat
de gast blind was en ze waardeer
de ten zeerste de tactvolle, vriende
lijke manier, waarop hij haar in de
auto hielp.
Toen de auto zich in beweging zet
te, zei Trudy zachtjes: „Wat een
weelde! Ik ben geen deskundige op
autogebied, maar dit lijkt wel een
Rolls".
„Dadelijk geraden", antwoordde
Sally, „maar nogal een oude. hoor!"
„Wat doet dat ertoe. Een Rolls blijft
een Rolls, ook al ls hij oud. Ik ben
benieuwd wat onze bemoeial van 'n
buurman wel van zo'n deftigheid
zal denken", lachte Trudy.
„Vind je het goed dat we even bij
een bloemenwinkel stoppen? Ik wil
de voor juffrouw Ricer wat bloemen
meebrengen. Of zou ze liever wat
anders hebben, iets om de eetlust
te bevorderen misschien als ze weer
opknapt?"
„O, ik kan je wel zeggen, waarmee
je haar een plezier kunt doen zodra
ze weer voedsel kan verdragen", ant
woordde Sally, ,,'t Lijkt weinig ge
schikt voor een zieke, maar
„Je^maakt me nieuwsgierig; wat is
„Een potje gember, als je dat niet te
duur vindt".
„Prachtig; dank je wel!" riep Trudy
op een toen, alsof ze een geschenk
had gekregen in plaats dat ze een
voor een ander ging kopen. „Mis
schien wil je Hallows vragen, even
stil te houden voor een delicatessen-
winker.
Trudy bleef in de auto. terwijl Sally
de gember kocht. Toen haar oog
viel op een flacon met gezouten a-
mandelen, waarvan Hugh zoveel
hield, kocht ze die, in de hoop, hem
hiermee gunstig te stemmen en al
thans zolang Trudy er bij was hem
van hatelijkheden of sarcastische
commentaren te weerhouden.
Onderweg vroeg ze zich even af, of
ze Trudy omtrent Hughs wisselval
lige humeur moest inlichten, maar
per slot van rekening vond ze het
beter dit na te laten, Ze zou. over
eenkomstig het advies van juffrouw
Ricer, her eenvoudig aan Trudv
voorstellen, die dan maar zelf moest
ontdekken hoe 't met hem gesteld
was.
Sally was aangenaam verrast, toen
Hugh zodra hij de auto hoorde aan
komen. kwam toelopen om hen te
begroeten; Prince volgde hem al
blaffend en springend op de voet.
(Wordt vervolgd).
