Koningin onthult gedenkraam in zijbeuk van Delftse Oude Kerk BARON BLUFF INDISCHE NEDERLANDERS UIT NIEUW-GUINEA NAAR EUROPA BRUYNZEEL BALPENNEN 10 PROVINCIALE ZEEUWSE C O U RANT VRIJDAG 25 NOVEMBER 1960 WACHTER OVER HET PRINSENHOF Restauratie van dit monument kost ongeveer 31/z miljoen gulden Vandaag onthult koningin Juliana in de Oude Kerk te Delft het Willem de Zwijgerraam, dat werd gemaakt door de glazenier Joep Nicolas voor de kop van de Noorder-zijbeuk, aan de kant van het Prinsenhof, eens Willem de Zwijger residentie". Het werd geschonken door mevrouw A. H. E. M. Pliïlips-de Jongh. Bij de onthulling staat koningin Juliana niet in een mooie, gave ruimte. Rondom haar zullen misschien even de hamers en beitels zwijgen, maar de muren zijn er nog ruw, op de vloer van de Noorder-zijbeuk is een tijdelijk plankier en het is nauwelijks mogelijk, de moderne stalen steigers volledig te camoufleren. In dit deel van de kerk is het restauratiewerk nog in volle gang. De restauratie van de Oude Kerk, die zo'n rol speelt in de vader landse geschiedenis en die van het Huis van Oranje, begon in 1948. Men is nu dus twaalf jaar bezig en heeft drievijfde van het werk aan de kerk klaar. Toch zal het nog maar tot het voor jaar van 1961 duren voor de restauratie geheel is voltooid. Dan is één van Nederlands mooiste en kostbaarste cultuurmonumen ten weer voor een hele tijd gered. De restauratie van de toren zal pas eind 1961 gereed zijn. door de glas-in-lood-ramen, waarvan er enkele zijn van Joep Nicolas. Prachtig zijn het Delflandraam en het Bevrijdingsraam. Dit deel van de kerk is ook weer in gebruik geno men. De verwarming vormde een spe ciaal probleem. De oplossing is eigenlijk niet gevonden. Zou men een kerk als deze met een inhoud van vijftigduizend kubieke meter onder de gewelven op zondag re delijk warm willen hebben, dan zou men donderdags al moeten beginnen met stoken. En dan nog zou alleen maar de ergste kou er uit zijn. Men heeft nu onder de stoelen en banken een voetverwar ming aangebracht en in de kro nen elektrische stralers, die onge veer de zitplaatsen bestrijken. Ideaal is het niet, maar een for sere verwarming zou onbetaalbaar zijn, zeker voor een kerk, die slechts op zondag wordt gebruikt. En dan door misschien zevenhon derd mensen, terwijl de kerk er gemakkelijk 5000 kan bevatten. De historie van de Oude Kerk is boei end en heeft vele malen bijna tot zijn ondergang geleid. De toren dateert uit het eind van de 12c eeuw. Ver moedelijk bevond zich ter plaatse een Romaanse kapel. Omstreeks 1370 zijn het schip en de Zuiderzijbeuk gebouwd. In het begin van de vijf tiende eeuw kwam het koor, in de tweede helft de Noorderzijbeuk er bij. Dwarsschip en vrouwenkoor, als mede de St. Joris- (of Delfland)- kapel dateren van omstreeks 1500. Zij zijn van één der bouwmeesters uit het geslacht Keldermans. In 1536 teisterde een enorme brand Delft en daarmee ook de kerk. Toen in 1654 het kruithuis ont plofte zijn bovendien vele ramen uit de kerk geslagen. En sindsdien is er eigenlijk niet zo veel meer aan de kerk gedaan. De brand van 1536 had de stenen kolommen ernstig aangetast. Zij waren wel bepleisterd, zodat men de wonden niet zag, maar van binnen door de hitte verteerd en voos geworden. De Oude Kerk was een gevaarlijk bouwwerk geworden. De enige werkelijke poging tot restauratie is in de vorige eeuw gedaan, toen de Zuider-zijbeuk afbrandde en werd herbouwd, naar de inzichten van die tijd. De kerk was ver waarloosd en het geld voor res tauratie ontbrak. In 1948 werd besloten tot een algehe le restauratie. De kosten hiervan be dragen op net ogenblik 3% miljoen gulden (in 1948 lager geraamd). Het rijk neemt hiervan 65 voor zijn re kening, provincie Zuid-Holland en ge meente Delft elk 15 en de her vormde kerkvoogdij 5 In het be gin van de restauratie kon per jaar ongeveer .een ton worden verwerkt. Daardoor ging het langzaam. Sinds de gemeente Delft over de brug kwam met voorfinanciering kon 5Va ton per jaar worden verwerkt en dit verklaart dan ook, dat het laatste twee-vijfde deel van het werk, waar aan natuurlijk reeds eerder was be gonnen. nu binnen een half jaar ge reed kan zijn. Dik boek De heer D. van der Linde, hoofdop zichter. 70 jaar en al veertig jaar in dit vak van restaureren, heeft iets verteld over he werk. „Wij zijn niet voor grote en onplezierige verrassin gen komen te staan. Er is eerst een steiger door de hele kerk gebouwd om alles nauwkeurig te onderzoeken en op te meten. Toen is er een begro ting opgesteld". Die begroting is een dik boekwerk, zeker een honderd pa gina's met cijfers. Die cijfers deugen intussen niet meer, alles is duurder geworden. Aan de fundering behoef de niets te worden gedaan: in 1948 is alles opgemeten en die meting is in '54 en '55 herhaald. De muren waren nog geen millimeter gezakt. Het dak van de kerk daarentegen moest vrij wel geheel worden vernieuwd. Vele balken waren vermolmd. Er is zeer veel nieuw eikenhout verwerkt voor de balken en spanten en vurenhout voor de houten dakbedekking. Eikenhout kan hiervoor namelijk niet worden gebruikt, omdat de ko peren nagels, die de pannen vasthou den door het looizuur in eikenhout worden aangetast. De zware pijlers van het middenschip het Viering zijn opnieuw ontmanteld, niet meer met zandsteen de arbeidswet ver zet zich tegen het verwerken van zandsteen maar met Frans kalk steen. Eén kolom is geheel vernieuwd, andere gedeeltelijk. Men heeft rt'ïet de methode gevolgd in de oude om- manteling van de kolommen een be tonnen „binnenwerk" te maken. „Daar zijn we tegen, het is te star. Er moet een paar millimeter „bewe ging" in kunnen zitten", zegt de heer Van der Linde. Oud lood Voor het dwarsschip, dat een zacht glooiend, met lood bekleed dak heeft, liet men het oude lood opsmelten en weer tot platen verwerken. De sa menstelling van het oude lood bleek namelijk beter te zijn, dan die van de thans verkrijgbare loodsoorten. Vijf tien ton lood liggen op dit dak. De benodigde kalksteen was vaak moei lijk te krijgen in de grote stukken, die voor deze restauratie nodig wa ren. Koor, vrouwenkoor, zijbeuk en Delf landkapel zijn nu klaar. Zij vormen samen reeds een indrukwekkende ruimte met hun hoogopgaande da ken en het zachte licht dat binnenvalt Advertentie De toren, eigendom van de gemeente Delft, kost nog eens een miljoen aan restauratie. Met uiterst moderne pre- cisieinstrumenten heeft men nage gaan of de toren wellicht zakt. Dit bleek niet het geval. Wel zit er een ietsje beweging in. Bij harde wind, als de zon er sterk op geschenen heeft en ook als ergens ter wereld een aardbeving is geregistreerd (de toren werkt dan als seismograaf) zit er in oost-west-richting drie millime ter beweging in. Wonderlijk genoeg met in de noord-zuid-richting. Leeuwekoppen Door het vinden van enkele fragmen ten van stenen leeuwekoppen tussen het metselwerk van de toren kwam men tot de conclusie, dat de klok, die tot dusverre slechts aan oost- en westzijde wijzerplaten had, er vroe ger ook aan noord- en zuidzijde moet hebben gehad. Deze zijn thans weer aangebracht. Er is veel speurwerk in archieven verricht om tot de re constructie te kunnen komen van de tails. Er zijn ook verbeteringen aan gebracht. Zo moest een raam, dat men in vroeger jaren had dichtge metseld, weer worden opengemaakt. Er kwamen veertigduizend bakste nen uit, genoeg voor anderhalve ar beiderswoning. En toen dit raam een maal open was, besloot men de ijze ren dwarssteunen door brons te ver vangen, omdat dit minder wordt aan getast. Jarenlang hebben de Delftenaren hun Oude Kerk niet anders gezien dan in de steigers. Dat is nu bin nenkort afgelopen. Dan staat daar weer de Oude Kerk, een na tionaal monument, aan één der fraaiste grachten, die Nederland heeft, tegenover het schone Prin senhof met zijn middeleeuwse glorie. Adevertentie) SWAN GEEFT DE MODE AAN IN ZAKDOEKEN! Het Amerikaanse bureau voor de volkstelling lieeft meegedeeld dat don derdagochtend de bevolking van de Ver enigde Staten de 182 miljoen heeft over schreden. Dit betekent dat de bevolking sedert april van dit jaar met twee mil joen zielen is toegenomen. Elke zeven en-een-halve seconde wordt er iemand in de Verenigde Staten geboren en om de twintig seconden overlijdt een Ameri kaan. Bovendien komt er elke minuut een landverhuizer het land binnnen en vertrekt er elke 23 minuten één. Op deze foto nog met twee wijzer platen staat dacir de toren van de Oude Kerkmarkant met zijn vijf spitsenals wachter over liet mid deleeuwse Prinsenhof. Neo-fascisten vernielden gedenkplaat van vermoorde Italiaanse socialist Drie jonge neo-fascisten hebben woensdagmorgen een marmeren plakkaat van een gedenkteken van een dooi- fascisten tijdens Mussolini's regime vermoorde socialistische lei der gestolen. Dc politie wist één van de jongelie den op te sporen en te arresteren en liet gestolen voorwerp in beslag te nemen. De jongeman, Aldessandro Puecinel- li, zei dat hij lid was van de neo-fas- cistisclio partij. Hij is 24 jaar. Russische gelukwens voor jarige Franse president Dc Russische ambassadeur in Parijs, Serge Vinogradov, heeft woensdag avond een kort onderhoud gehad met president De Gaulle, vermoedelijk om hem te feliciteren met zijn zeven tigste verjaardag". NA JAREN SPAREN VOOR OVERTOCHT Zij In do kleuren rood, groen, blauw en zwart. In etui nemen het zekere voor het onzekere (Vah een onzei- redacteuren) Kond de december-feestdagen wordt in Nederland het regeringsschip de Groote Beer verwacht, met aan boord een groot aantal (voor het me rendeel Indische) Nederlanders, die onder dwang van de omstandighe den Nieuw-Guinea hebben verlaten. Voor verscheidene' van deze repa trianten zijn de onlangs door minis ter Toxopcus gedane toezeggingen omtrent hun rechtszekerheid of te laat gekomen, of voor hun oren met te weinig overtuigingskracht uitge sproken. Tot hen behoort ook de eer ste groep ex-detawerkers, die na tien jaar hun aanspraak op toelating in Nederland hebben laten gelden. Naar ons van de zijde van het ministerie van maatschappelijk werk is mee gedeeld, zullen zij in Nederland op dezelfde manier tegemoet worden getreden, ais de repatrianten, die uit Indonesië afkomstig zijn. Deze ex-detawerkers hebben, na de soevereiniteitsoverdracht, gebruik gemaakt van de mogelijkheid naar Nieuw-Guinea uit te wijken, in de hoop daar in het vertrouwde klimaat, aan de slag te kunnen. Jonge Onge schoolde Indo-Europese arbeids krachten, die over het algemeen sleclijts de lagere school en die in veel gevallen nog slechts gedeeltelijk - - hadden doorlopen. Jonge mensen dus, die vier kampjaren achter de rug hadden en er tegenop zagen naar Nederland te gaan. Zij werden, onder meer in Hollandia, onderge bracht in comfortloze barakken, waar zij vooral de eerste jaren een troosteloos bestaan hebben geleden, zonder enig uitzicht op een behoor lijke werkkring. Het valt niet te ontkennen, dat dc ontwikkeling in Kongo stellig een aantal Nederlanders heeft bewo gen niet langer met repatriëring te -wachten maar het is een feit, dat reeds van 1953 af een duide lijk streven naar het zoeken van' mogelijkheden buiten Nieuw-Gui- nca gaande is. Kolonisten, lagere en middelbare ad ministratieve krachten en kleine zelfstandigen, waren echter te slecht bij kas om hun voornemen op stel en sprong uit te voeren. De meesten dienden voor de overtocht naar Ne derland intensief te sparen: boven dien moesten zij een reserve aanleg gen om de eerste tijd in Nederland zonder al te veel zorgen door te kun nen komen. Aangezien deze Indische Nederlan ders salarissen genoten, die over het algemeen tussen de driehonderd en vijfhonderd gulden per maand lagen, heeft het voor de meesten van hen die terug willen tot 1960 geduurd, voor zij zover waren. Dit wordt door dezelfde waarnemers beschouwd als voornaamste oorzaak van 't plotse ling sterk toegenomen vertrek naar Nederland. Vrees voor politieke ont wikkelingen is er bij een aantal men sen wel, maar het wordt niet de overheersende drijfveer genoemd. AMSTERDAMSE EFFECTENBEURS Markt aan de vaste kant BEURSOVERZ1CHT. De beurs gaf donderdagmiddag een fors koersherstel te zien voor aandelen Kon. Olie en die van Philips. De handel had meer te betekenen dan de voorgaande beursdagen liet geval is geweest. De ove rige internationale waarden konden even eens koerswinsten noteren. In het koers verloop in Wallstreet zit nog steeds geen vaste lijn. De markt aldaar is. evenals die op de Europese beurzen, aan wissel valligheden onderworpen. De Nederland se hoofdfondsen stonden in New York weer in de belangstelling en gaven koers- vei'beteringen te zien. Wallstreet bleef gis teren, wegens „Thanksgiving day", ge sloten. Hierdoor was er donderdagavond in Amsterdam geen handel in het telefo nische verkeer. De tendentie op dc West- duitse beurzen was donderdag eerder aan de vaste kant. Mede hierdoor kwam het Damrak donderdagmiddag met hogere koersen voor de dag. Aandelen Philips liepen het koersverlies van woensdag van 9 punten niet alleen geheel in. doch kwa men daar zelfs nog boven tiit bij een no tering op 1217. tegen woensdag als slot- koers 12032. A.K.U.'s liepen op van 461% tot 464 en monteerden 3 punten. Hoog ovens avanceerde op 836 ruim 3 punten. Unilevers 7 punten hoger op 797. Aan delen Kon. Olie stegen van f 125.50 tot f 125.90. bij een voorgaande slotnotering van f 122.80. De stukken werden voor Londense rekening uit de markt geno men. Ook bet publiek gaf van goede kooplust in deze hoek blijk. De belang stelling voor dc olie-aandelen was gedu rende de gehele beursduur vrij levendig. Vandaag nabeurs zullen de derde kwar taalcijfers van de Kon./Sbell-groep wor den bekend gemaakt. Deze cijfers worden door de beurs met een zeker optimisme tegemoet gezien. Het Damrak liep er donderdagmiddag reeds op vooruit en kocht de stukken. Wanneer de cijfers eens mochten meevallen, dan is deze Nat. Handelsbank Ned. Handelmij. Alg. Kunstzijde Unie Berghs' en Jurgens Calvé-Delft Hoogovens n.r. Ned. Kabelfabrick Philips Ünilever Wilton-Feijenoord Biiliton tegenvaller reeds lang in de koers van de l' Amsterdam Rubber Amsterdamse wisselmarkt CONTANTE PRIJZEN. Londen 10.61%10.62%, New York j 3.77ft—3.77ft, Montreal 385vi—3.86% Parijs 77.01', 277.06%, Brussel 7.59%—7.60'/,. Frankfort 90.49—90.54 Stockholm 72.93—73.03, Zurich 87.64—87.69, Milaan 60.82'/»—60.87Va, Kopenhagen 54,79—54.84, Oslo 52.97%53.02'/», Wenen 14.52—14.53, Lissabon 13.2213.23',;. V\*VWV*\VWWWVWwWVV Holland a 99 pet. bestond ter beurze een matige belangstelling. Prolongatie 3% procent. Nederland 1959 (4%) Nederland 1951 Cv:) Nederland 1948 (3VO Nederland 1955 (3%) Nederland 1947 (3D Nederland 1937 3 Dollarlening 1947 3 Investeringscert. 3 Nederland 1962-64 3 Ned. Indië 1937 3 23 nov. 24 now •100% lot 96% 96% b. olie-aandelen verdisconteerd, aldus rede neert de beurs. En nu maar afwachten, wat er vandaag uit de bus komt. Scheepvaarten een weinig hoger. Cultu res lichtelijk verdeeld. Staatsfondsen praktisch onveranderd. Zo langzamerhand stromen steeds meer tussentijdse berichten van Nederlandse ondernemingen over de gang van zaken over 1960 binnen. Dc tot nu toe ver strekte mededelingen over de bereikte re sultaten in het nieuwe boekjaar gaven door elkaar genomen een gunstig beeid te zien. De beurs venvacht dan ook in het algemeen hogere dividenden over 1960, ten opzichte van het vorige boekjaar. Nieuwe aandelen Rotterdamsche Droog dok Maatschappij werden in de lokale afdeling op 470 h 475 (462) geadviseerd. Voor de inschrijving op f 1.0 min. 4% pet. 40-jarige obligatie 1961 provincie Zuid- f Adv-ertenttet 44. De plotselinge omzwenking van de fietstaxi had tamelijk onverwach te gevolgen. Voor het oog van de Runderlose ingezetenen joeg het in volle vaart over de berm van het vriendelijke landweggetje en ver dween in een terzijde staande hooi schelf. Werd de trouwe knecht, die achter het stuur zat. geheel aan het oog onttrokken, baron Bluff blééf zicht baar, zij het, dat hij uit zijn zit plaats werd geslingerd en in-een ver heven positie op de schelf raakte. Onmiddellijk verdrongen dc onvrien delijk gestemde dorpelingen en ook de ter plaatse verschenen boeren zich als belegeraars rond de hooiberg. „Betalen moet je!" schreeuwen ze. „Het gespring met die auto heeft onze boel vernield!" Een mengsel van kreten volgde, over kapotte win kelruiten. platgestampte markt- kraampjes en bedorven pootgoed. Het deed aan als een slecht geoefend spreekkoor. Baron Bluff veegde zijn lorgnet schoon Holland Amerika Lijn Kon. Palcetvaart Rotterdamse Lloyd Scheepvaart Unie Stv. Mij. Nederland K.N.S.M Ver. H.V.A. Mij. N.V. Deli Mij. Bank van Ned. Gem. Bank van Ned. Gem. Van Berkels Patent Albert Heijn Brons werk Centrale Suiker Kon. Mij. De Schelde F Intern. Nickel American Motors Anaconda Baltimore en Ohio Bethlehem Steel General Motors Kennecott New York. Central Pennsylvania Republic Steel Shell Oil Comp. Tide Water U.S. Steel Nat. Can. Corp. PREMIELENINGEN. Amsterdam 1951 Breda 1954 Eindhoven 1954 Enschede 1951 Den Haag 1952 I Den Haag 1952 II Rotterdam 1952 1 Rotterdam 1952 II Rotterdam 1957 Utrecht 1952 Amsterdam 1S56 l Amsterdam 1956 II Amsterdam 1956 III Amsterdam '33 (C. en A Dordrecht 1956 Alkmaar 1956 Zuid-Holand 1957 99 ft 99% S '57 1091j 109% 225 227 297% 298'.'» 459 gb. 4 64 gb. 287 285', 4 785 gb. 7 89 gb. 831% 835% 626 621 1202 1212 gb. 789 796V» 518 518 112% 112% gl. 14IV» 141% 136% 137 149 150 gb. 146% 147:% 165V» 166 149% 147 gb. 173.20 174.90 98Vi ■1958 103% 103% 340 340 415 405 148 147% 419% B. 324'/» 326 54% 55 19', 8 45 46% 27 '10% 40', 42 41% 77% 79 16 b. D 10'. 4 10% 54% 54% 80% 80% 72% 72% b. 82% gb. 82% A.N.P.-C.B.S. Intern, concerns Industrie Scheepvaart Banken Cultures enz. Algemeen BEURSIND1CES. 22-11 23-11 24-11 567.11 563.07 570.05 337.20 333.12 333.43 170.94 171.60 171.38 218.51 216.39 219.49 151.08 151.87 151.34 398,27 395.37 398.89 In Denemarken heerst nu een myxo- matose-epidemie onder d«- konijnen die. naar de veterinaire autoriteiten menen, niet meer is tegen te houden. De landen die gewoonlijk Deense konijnen importe ren zljri gewaarschuwd.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 12