m
In Chinese
modelstad Loyang
zijn de fornuizen
gedoofd
De Engelsman
verdient goed
ESSO PETROLEUM
WOENSDAG 23 NOVEMBER 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ACHTER HET BAMBOEGORDIJN
Huishouden is uit de tijd
(Van onze speciale correspondent)
Ik wilde Mandsjoerije in Noord-
China bezoeken, maar een Chi
nese ambtenaar loodste me naar
Loyang. „U zult het zien", zei
hij, „het is erg interessant". Hij
had gelijk. Loyang, dat onder de
naam Honanfoe gedurende vier
dynastieën hoofdstad is geweest
is tegenwoordig een politieke
werkplaats. Hier wordt een
nieuw politiek systeem getest:
dat van de volkscommunes in
een stad. De vrouwen zijn al ge
mobiliseerd voor werk in de fa
briek. Volgens de ambtelijke
propaganda zijn ze „bevrijd van
de slavernij van het huishou
den".
In deze grote stad aan de Gele Rivier
is bijna alles tot commune herscha
pen. Men eet gezamenlijk, gaat ge
zamenlijk naar school of leeft in een
bejaardentehuis, dat „huis van de
vrolijkheid" heet. Thuis in de kenken
dooft het laatste vuur. De vrouwen
laten hun stoffer en blik over aan de
commune en gaan naar hun werk,
acht uur per dag. 's Avonds, als in
de kantine van de fabriek schalen
rijst worden rondgedeeld, ontmoet
ten ze hun mannen.
De kinderen leren het leven in de
commune al op de prille leeftijd van
56 dagen kennen. Dan worden ze na
melijk in tehuizen opgenomen.
De omvang van de communes heeft
me verrast. In Peking hebben name
lijk noch de kranten, noch de over
heid ook maar met één woord ge
sproken over de „nieuwe maatrege
len". Ik verbaasde me nog meer, toen
ik vernam, dat de meeste stadscom-
munes al in 1958 werden gesticht.
Alleen heetten ze toen nog geen
„communes".
Propagandisten
De provincie Honan was erg ge
schikt voor het experiment. Hier
hebben ook de eerste plattelands
communes wortel geschoten.
Hoe ontstaat een stadscommune
Eerst gaan de „propagandisten"
een keer de buurt rond.van deur
tot deur, met het blauwe op
schrijfboekje in de hand, een ty
pisch kenmerk van autoriteit in
dit land. Ze kloppen altijd aan
als de man naar zijn werk is en
de kinderen op school zitten.
„Verveelt U zich niet alleen in
huis, kameraadske vraagt de
propagandist. „Zou U niet liever,
net als uw man. meehelpen aan de
produktie, een beroep leren en uw
inkomsten tegelijk met uw poli
tieke inzicht vergroten?"
De vrouw protesteert. Ze is immers
niet geschikt om in de fabriek te
werken en trouwens: hoe moet 't dan
met de kinderen? Wie moet 't eten
klaarmaken en wie moet er in de rij
staan om rijst en groente te kopen?
De propagandist staat met zijn ant
woord klaar. „Weet U niet dat in de
buurt een lederwarenfabriek wordt
geopend? We hebben in de eerste
plaats een groot aantal vrijwillige
vrouwen nodig, opdat we de grond
en de inrichting van de overheid
kunnen krijgen".
„En wat de kinderen betreft", gaat
hij voort, „daar hebben we al ver
scheidene tehuizen Voor, waar U ook
de allerkleinsten direct heen kunt
brengen".
„Eenstemmig"
Met de voedselvoorziening is het in
derdaad zo dat veel vrouwen mop
peren, dat ze al om zes uur op moe
ten en dan nog lang in de rij staan,
om toch nog maar met een handjevol
groente thuis te komen. Daar de
mannen meestal middageten in de
kantine van- de fabriek krijgen moe
ten moeder en kind alleen eten.
De volgende stap is de vrouwenver
gadering, waar de kinderen mee naar
toe mogen. Een stedelijk ambtenaar
maakt de vrouwen bekend, dat de
„eenstemmige" wens van de bevol
king tot het besluit heeft geleid een
kantine te kopen, om de vrouwen
van de huiselijke slavernij te bevrij
den en ze op werkplaatsen te kun
nen laten werken, wat ze immers al
zo lang wilden. De ambtenaar stelt
kameraad Chu voor, de beroemde
kok van het restaurant „Liefde van
de massa", die raad zal geven om
trent het koken voor 200 mensen. Hij
eindigt met een oproep aan alle vrou
wen om mee te strijden in de geest
van de socialistische vooruitgang.
In Loyang zijn de eerste stappen
op weg naar de volkscommune al
lang weer vergeten. De fabrieks-
commune daarentegen is nog
nieuw. Aan de hoofdstraat van
het nieuwe Loyang staan de fa
brieken zij aan zij. In deze stad
zijn cr in totaal 038, terwijl er.
naar men zegt, voor de „bevrij
ding" alleen maar een paar repa-
ratiewerkplaatsen waren.
Aan de andere kant, tegenover de fa
brieken, staan bij honderden de ar
beiderswoningen, zwartberoete steen
massa's. Mijn auto was het enige
motorvoertuig in de kilometers lange
straat. Er reden zelfs geen fietsen.
Het was 11 uur 's morgéns, maar de
straten waren leeg. Iedereen zat in
de fabriek, op school, of in een te
huis.
Voor ik een tractorfabriek ging be
kijken die sedert november vorig
jaar in gebruik is moest ik eerst
van meneer Lu de voorlezing onder
gaan van het „Prestatie-bulletin"
van deze fabriekscommune, die in
deze modelstad zelf weer als model
dient.
„De fabriekscommune heeft 1700
vrouwen van het huishoudelijk werk
bevrijd", zei de heer Lu. „We heb
ben nu tien werkplaatsen, die ten de
le bij de fabriek horen en ten dele
produceert voor andere delen van 't
land".
„Bevrijde vrouwen
Ik vroeg, hoe men met dit alles was
begonnen. Mijnheer Lu glimlachte.
Dat was de vraag, waar hij op had
;ewacht. Het antwoord had ik zelf
na het dagelijks lezen van het com
munistische volksdagblad kunnen
citeren. „In de dagen voor de com
mune", zei hij, „moesten de arme
huismoeders thuis blijven. Zij raak
ten door haar vernederend werk ge
ïsoleerd, zij konden niet deelnemen
aan de produktie en niets bijdragen
tot de welvaart van het volk. Toen
de communes werden gesticht, toen
de beslissende stap voorwaarts gezet
werd, toen verlangden zij naar werk,
en zij hadden de volle instemming
van hun echtgenoten. Zelf hebben
zij de werkplaatsen opgericht, waar
zij nu in arbeiden".
Op het ogenblik zijn 30.000 men
sen bij de commune aangesloten. Dat
is dus iets minder dan bij 'n gewone
commune op het platteland. 21.000
van hen worden door de fabriek be
taald; de vrouwen krijgen hun loon
van de commune. De fabriek behoort
aan de staat.
haar „pensioengerechtigde leeftijd"
nog een jaar mocht blijven werken...
Loon naar werken. Ze lachte, haar
witte haar glansde. Ze leek met op
merkelijk gezag de werkplaats te
leiden.
„Vóór 1958", zei de vrouw, „heb ik
nooit gewerkt, behalve in mijn eigen
huis. Maar kijkt U nu eens!" Trots
liet ze mij een paar gerepareerde
schoenen zien. Toen ze mij naar de
deur begeleidde, merkte ik dat ze
moeilijk liep. Zoals miljoenen Chine
se vrouwen van haar leeftijd had ze
kreupele voeten, van de voetwikkels
uit haar kindertijd lang voor de
.bevrijding".
Met een tolk doorkruiste ik Lo
yang. Hij was net van de uni-
Eerst kreeg ik een kindertehuis te
zien. Op de binnenplaats leerden drie-
I jarige kinderen, met op hun buisjes
I het merk van de fabriek, een lied,
j waarbij zij hun armpjes ritmisch
j boven hun hoofd heen en weer
I zwaaiden. Een jonge leraar gaf ze
les. Hij speelde harmonika. De kin-
j deren keken naar me en lachten:
j ze waren beslist niet verlegen.
In het huis sliepen de baby's, steeds
twee in 'n wieg. Eén kamer was spe-
ciaal voor kleine zuigelingen inge-
richt. Zusters in witte uniformen en
met het gebruikelijke maskertje
voor, hielden de wacht. Dit kinderte
huis is luxieus voor China. Alle
baby's waren schoon en goed ver-
I zorgd. Ze hadden kleurtjes op hun
i wangen en zagen er, voor zover men
dat zien kan, erg tevreden uit.
i In dit land, waar het kind koning
1 is, krijgen de kleintjes alles wat
men ze geven kan. Ze hebben
schopjes, stalletjes en speelgoed.
De zusters en opvoeders moeten
hard werken, zeker zo hard als
hun collega's in de tractorfabriek,
maar ook met meer liefde,
's Zaterdagsochtends komen de ou
ders, halen de kinderen af en bren
gen ze op de avond van dezelfde dag
weer terug. Dat is alles wat van het
gezinsleven is overgebleven. Alleen
bij de allerjongsten komen de moe
ders dagelijks om d© drie uur. Een
andere manier om borstvoeding te
geven is er nog niet.
Omdat ik zag. dat het tehuis niet
ver van de woningen van de ouders
verwijderd lag, vroeg ik, of de va
ders en moeders ook 's avonds kwa
men, om hun kinderen ook op door-
de-weekse dagen te zien. „Sommigen
wel", zei een onderwijzer me, „maar
weet U, de mensen moeten hard wer
ken
Loon naar werken
Dicht bij het tehuis ligt een rij werk
plaatsen. Op voorwereldse machines
naaien vrouwen blauwe linnen broe
ken en jakken. Daar die kledingstuk
ken naar de fabriek gaan, werken
ze -indirect ook voor hun mannen.
Een van do vrouwen bediende twee
machines tegelijk. Boven haar hing
een rode vlag met een gouden rand,
om de anderen op linnr opmerkzaam
te maken. Ze was een voorbeeldige
arbeidster.
Maar een werkelijke heldin ontmoet
te ik in 'n schoenmakerswerkplaats
daar vlakbij. Met haai- 57 jaar was
ze naar Chinese maatstaven een oude
vrouw. Als „beloning" voor haar
ijver kreeg zij da belofte, dat ta na
Georganiseerde demonstraties be
horen in de fabriekscommune tot
het leven van alle dag. Sommige
vrouiven, zoals de draagster van
de banier met. de strijdleuze leg
gen de hele dag de aan de Wes
terse chirurgie ontleende mond-
doek niet af. De doek is een sym
bool geworden van het moderne
China.
Een trotse vaan op de naaitafel
in het broekenatelier onder
scheidt de heldin van de arbeid,
die de recordproduktie op haar
naam heeft staan. Zulke heldin
nen vindt men in iedere werk
plaats aangeduid, om de héle
ploeg tot harder aanpakken aan
te sporen.
versitcit van Peking afgekomen
en duidde alle huizen aan als
„slaapruimte voor do arbeiders".
Ik heb verscheidene huizen bezocht.
Het eerste had twee kamers en was
tamelijk ruim. Daar woonde een ar
beider met zijn vrouw en schoonmoe
der. Op het ogenblik is er inderdaad,
voor zover ik kon vaststellen, daar
geen scheiding van man en vrouw.
Mijn gastheer verontschuldigde zich
over de aanwezigheid van z'n schoon
moeder: „We hebben nog niet ge
noeg „Huizen van de Blijmoedig
heid". Dat is de naam voor de be
jaardentehuizen.
Toen ik informeerde, of er ook een
keuken in het huis was, riep de huis
vrouw: „Natuurlijk niet! Maar we
hebben wel een slaapkamer". De
keuken is daar iets ouderwets gewor
den. Voor dit huis betaalt het echt
paar acht yuans huur. dat is onge
veer 12 gulden per maand. De in
richting: radio, een luie stoel, nieuwe
bedden met gebloemde overtrekken.
Mijn gidsen waren automatisch op
deze woning afgegaan waarschijn
lijk een vaste gewoonte!
Niets persoonlijks
De huizen van do vrijgezellen, die
ik zag, waren inderdaad alleen maar
slaapplaatsen. Iedere kamer had vier
bedden, een witte houten tafel, een
stoel en een onafgeschermde gloei
lamp, die aan het plafond hing. Aan
de wand 'n foto van Mao Tse Tung,
de eerste secretaris van de Chinese
communistische partij. Nergens iets
persoonlijks.
Aan het eind van een lange gang
bevond zich een kamer met tien
wasbakken. De huurders, die hier de
geringe som van nog geen drie gul
den per maand betalen, zijn allen
collega's. Men verklaarde mij, dat
dat de beste regeling is: de huurders
worden tezelfder tijd in dezelfde ka
mer wakker en gaan gezamenlijk
aan het werk. In hun vrije tijd heb
ben ze dezelfde interessen en plezier
tjes.
„Wat gebeurt er als een paar ka
mergenoten elkaar niet kunnen zet
ten?" vroeg ik. „Mogen ze dan een
andere kamer betrekken?"
„Zoiet3 is nog nooit gebeurd", luid
de het antwoord.
Dienstenbureau
Omdat man en vrouw do ganse lange
«lag werken, blijft er niet veel tijd
over voor het huishouden. Toch wil
len de arbeiders als ze thuis komen
van hun werk een schoon hemd, een
schoongemaakte woning en opge
maakte bedden vinden. En daarvoor
zorgen speciale „diensten-bureaus".
■AUTO'S EN TELEVISIETOESTELLEN
De stuiver is nog in ere
Bezoekers van liet Europese
vasteland zijn geneigd de En
gelse huizen ouderwets en het
Engelse eten weinig aantrekke
lijk te vinden. De conclusie is
vaak, dat de Engelsen „dus"
een lage levensstandaard heb
ben. Men moet met dergelijke
oppervlakkige conclusies erg
voorzichtig zijn. De Engelse le
vensstandaard is vooral anders.
De Engelse arbeider verdient
meer dan de Nederlandse en
zelfs de Westduitse. Hij brengt
per week 140 tot 155 gulden
naar huis, geeft echter niet
\eel uit voor nieuwe meubels.
Hij gunt zichzelf eerder een nieuw
televisietoestel en koopt veel meer
dag- en weekbladen dan zijn Neder
landse collega. Van de 100 Engelse
huishoudens hebben er tegenwoor
dig 75 een t.v.-toestcl, 70 een stof-
In Loyang bestaan ze uit een serie
werkplaatsen, waar alle huishoude
lijke karweitjes gedaan worden.
Zo zal voor de 650 miljoen Chi
nezen de eeuwenoude traditie, dat
het hele gezin gezamenlijk aan
tafel eet, weldra een reactionaire
aangelegenheid zijn. Het nieuwe
gezin is de massa. Andere collec
tieve maatregelen in het Chinese
leven van alle dag: tien uur 's
morgens wordt in alle fabrieken
het werk onderbroken; iedereen,
oud of jong, neemt deel aan licha
melijke oefeningen, met krijgshaf
tige muziek uit Peking als bege
leiding.
zuiger, 40 een wasmachine, 31 een
auto en 20 een koelkast. Elke vierde
Engelsman scheert zich electrisch.
De Engelse vrouw koopt per jaar
elf paar nylonkousen.
Men kan intussen in Engeland meer
met een penny beginnen, dan in
Nederland met een stuiver die on
geveer dezelfde waarde heeft. En
men houdt die penny ook in ere: toen
eén meisje kortgeleden een penny
voor haar busrit had verloren werd
zij niet één sectie van het traject
eerder uit de bus gezet. Haar naam
werd genoteerd en enkele dagen
later bezocht een controleur van de
busmaatschappij haar ouders om
één penny reisgeld, verhoogd met
een penny incasseringskosten.
De lonen
Ook de witkiel op het station kan
de penny nog hogelijk waarderen
want hij staat met een weekloon van
ongeveer negentig gulden onder aan
de Britse inkomenspyramide. Een
Engelse stenotypiste zonder speciale
kwaliteiten verdient 450 gulden per
maand, een secretaresse begint met
ruim vijfhonderd gulden en bereikt
in bijzondere gevallen een salaris
van 900 gulden. Het salarisniveau
op kantoren stijgt snel. Zelfs de
jongste bediende kan tegenwoordig
rekenen op een aanvangssalaris van
250 gulden. Zijn chef verdient, wan
neer hij jurist is, ongeveer 2250
per maand.
Niet slecht
Volgens de opgaven van een speciale
overheidscommissie verdient een
tandarts meer dan 1800 gulden, een
huisarts, die in dienst is van de
staatsgezondheidszorg 46 pond per
week, dat is 460,Elke derde
handelsvertegenwoordiger ontvangt
maandelijks 900 tot 1350 gulden, een
volgend derde deel ligt in de hogere
inkomensklassen. Volgens de opga
ven van het „British Salesman Ma
gazine" negeren zij allen de spoor
wegen: 99,5 procent der vertegen
woordigers is met de auto onderweg.
De typische vertegenwoordiger heeft
vijf costuums, elk van ruim 200
gulden en tien overhemden. Slechts
enkelen bereiken een salaris, zoals
de nieuwe minister van buitenlandse
zaken, Lord Home, dit ontvangt:
4500 gulden per maand. De eerste
minister verdient het dubbele. Goed
betaalde directeursplaatsen in het
bedrijfsleven brengen gemiddeld per
maand 17.500 op.
/Advertentie}
voor
oliehaard
de haardolie met het hoogste rendement
méér warmte
minder roet C^sso)
zuinig
BRANDSTOFFENHANDEL GELOK
AFLEVERING PER TANKAUTO
LANGE GEERE 51. TELEFOON 2093
DE RUYTERSTRAAT 54, TELEFOON 4374
MIDDELBURG
