Beton en glas bedreigen de Tower
a
FELLE AANVALLEN OP LINKS
VERKEER IN ZWEDEN
Of/ZEWOINSMG-T/P
22?°,
Kreymborg
HET VERHAAL VAN EEN TANK
VERDWEEN ONDER LAAG LAK
NEDERLAND HEEFT WEER EEN
GOUDEN MUNT
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1960
PROV 1NCIALE ZEEUW&E COURANT
13
Kijkje vanaf „The Monument"
Londen ruimt puin, maar niet
zoals iedereen het zou willen
Een witte Dorische zuil rijst omhoog in de rokerige lucht van
oud-Londen. Als om te ontsnappen aan de stank van de Billings
gate vismarkt, waar in de heel vroege ochtenduren eenzelfde be
drijvigheid heerst als in de Parijse hallen, maar waar slechts
weinige bezoekers van de Britse hoofdstad ooit iets van merken.
Omdat liet nachtwerk is in de eerste plaats, maar bovendien om
dat het geen verheven vermaak is te zien hoe de metropool van
vis wordt voorzien.
Wanneer de eerste toeristen komen zijn de straten al lang
schoongespoten, de hekken voor de vïshallen gesloten en wat dan
aan de helse herrie van de nacht nog herinnert is de penetrante
geur, die men in een schilderachtige vissershaven accepteert als
een bijdrage tot de sfeer, maar hier niet. Om het te ontvluchten
kan men twee dingen doen.
Een „sixpence" en dan....
....311 treden omhoog
Het eenvoudigst is het district di
rect verlaten het snelst per on
dergrondse, die vlak bij een station
heeft maar ook kan men een six
pence offeren aan een geüniformeer
de man, die aan de voet van de slan
ke witte zuil achter een loketje
troont.
Als tegenprestatie levert hij een
kaartje en geeft hij een duwtje tegen
het tourniquet dat toegang geeft tot
het schaarsverlichte interieur van de
witte zuil „The Monument" staat op
een plaquette en verder leert men,
dat deze imposante kolom herinnert
aan de grote brand, die Londen in
1666 teisterde.
Zeventig meter
Even leerzaam, maar weinig opwek
kend is een opschrift dat mededeelt,
dat men 311 treden van de top ver-
verwijderd is. Driehonderdelf treden
uitgesmeerd over een hoogte van ze.
ventig meter. De ruimte in de zuil
laat nauwelijks de mogelijkheid open
om elkaar te passeren en het is een
druk verkeer daarbinnen, want dui
zenden passeren jaarlijks de man aan
het tourniquet wiens oogst dan ook
uit talrijke sixpences bestaat. Met al
die belangstelling van scholieren, le
den van vrouwenclubs, padvinders
en buitenlanders wordt het een moei
zame klim, waarbij het gevaar van
een dalende voet op het hoofd te krij
gen niet denkbeeldig is. Halverwege
de wenteltrap wordt men er met
vriendelijk leedvermaak op attent
gemaakt dat het eerste gedeelte is
volbracht en tegen de tijd, dat het
platform is bereikt heeft men spijt
van die weggesmeten sixpence.
Maar dat gevoel verdwijnt boven
bij het zien van liet schouwspel,
dat oud-Londen vanaf „The Monu
ment" biedt. Een ijzeren hek be
schermt de onvoorzichtige die voor j
iets anders komt dan voor het pa
norama en een tweede man in uni
form leidt vriendelijk en voorko
mend het eenrichtingsverkeer op
de omloop.
Londen is prachtig vanuit de hoog
te. De grijze eentonigheid van de ge
bouwen in dit district valt weg te
gen het silhouet van koepels en kerk
torens en de wijdse aanblik van de
Theems, die op luttele honderden me
ters afstand aan The Monument voor
bijstroomt. Boven vallen echter ook
de vele lege plekken in de buurt van
de Tower op. Dat zijn de plaatsen
waar Londen gewond werd in de laat
ste oorlog en nog steeds herinnert
puin aan de V-2 aanvallen, die ge
richt op de „docks" achter het East-
end, vooral ook hier veel schade
aanrichtten.
In 1671 tot 1677 bouwde men tus
sen de lege vlakten, die de grote
brand achter liet The Monument;
op de littekens uit de periode
19401945 wil men monumentale
gebouwen oprichten, wolkenkrab
bers die het best weergeven hoe
de Britse hoofdstad en zijn be
volking ook de tweede wereld
brand zijn te boven gekomen. De
plannen liggen klaar, maar zoals
met alle plannen voor do Engel
se hoofdstad zijn er tal van pro
testen binnengekomen.
Met name het bestuur van de Tower
of Londen heeft bezwaren, omdat die
metershoge bergen van beton en na
tuursteen de eeuwenoude Tower be
dreigen en de even oude All-Hallows
Church in de verdrukking zouden
brengen. En de Tower is heilig. Ruï.
nes binnen de metersdikke muren
worden bewaakt als waren ze even
kostbaar als de kroonjuwelen in de
Wakefield Tower. Imposante kan
toorgebouwen in de onmiddellijke na
bijheid van dit unieke kasteel aan de
Theems ziet men als heiligschennis
en wanneer de plannen zouden wor
den uitgevoerd zou dat een „trage
die" ziin, aldus dr. Clayton van de
AU Hallows Church.
De kerk is historisch nauw ver
bonden met het Tower-complex en
werd in 1940 vernield, maar met
Amerikaanse steun kon het ge
bouw worden gerestaureerd. Ame
rikaanse schepen meerden aan de
Theems-oever in de schaduw van
de Tower en losten er het materi
aal voor de herbouw van de All
HaUows Church. „All-Hallows-by-
the-Tower" stond op de kisten.
Hier werd Londen in het jaar 45 ge
boren en het is geen wonder, dat de
ze plek de Londenaar ter harte gaat.
Met het opstellen van de plannen is
dan ook zeer wel rekening gehouden
met deze historische belangen, zelfs
heeft men bij de Tower een „spre-
kershoek" geprojecteerd, zoals in het
Hyde Park, waar iedereen zegt wat
hij wil. Vanzelfsprekend heeft nie
mand dóar bezwaar tegen, maar an.
ders ligt het met een gepland blok
beton in S-vorm tussen de All Hal
lows Church en de Theems. Daar
komen de vrienden van All Hallows
tegen in opstand.
En zo ziet men vanaf de zeventig
meter hoge ,,Monuniënt"-kolom nog
steeds puinplekken rond de Tower.
Lang zal dat wel niet meer duren,
want met al hun conservatisme zijn
de Londenaars grote slopers. Hun
monumenten zijn hen heilig, maar
krotten gooien ze zonder aarzelen
tegen de grond. En dan gaat het alle
maal in het groot. Uitgestrekte blok
ken worden met de grond gelijk ge
maakt. Een enorme bouwput ver
schijnt, een hek er omheen en tien
tallen meters hoge, slanke metalen
kranen komen in actie. Ergens in zo'n
hek is altijd een opening en daar
staan dan urenlang de Londense in.
gezonden- stukkenschrijvers, inspira
tie op te doen. Straks gebeurt dat
ook rond Tower Hill. Ongetwijfeld,
want het is een plan waar 250 mil
joen gulden mee gemoeid is.
„The Monument" in Londen,
witte Dorische suil van zeventig
meter, opgericht na de grote
brand in 1666.
SCANDINAVISCHE BUREN BOOS
„Eigenwijze" regeling
voor Noordse Raad
(Van onze correspondent).
Scherpe salvo's worden de laatste
tijd bij voortduring afgevuurd op het
linkse verkeer in Zweden. De ba
lans van de laatste zomer heeft na
melijk een toenemend, aantal ver
keersongevallen te zien gegeven, die
moeten worden toegeschreven aan de
„eigenwijze" Zweedse verkeersrege
ling.
De jongste aanval is afkomstig van
achttien Deense, Noorse, Finse en
Zweedse politici, die aan de Noordse
Raad gevraagd hebben een dringend
beroep te doen op de Zweedse rege
ring, nu eindelijk over te schakelen
op rechts verkeer. In elk geval, zo
menen zij, zal de komende zitting
van de Noordse Raad, die op 18 fe
bruari te Kopenhagen begint, zich
met deze kwestie moeten bezighou
den. Men legt er vooral de nadruk op,
dat het toenemende inter-Scandina-
vische verkeer, de bouw van nieuwe
grensoverschrijdende wegen, de ope
ning van nieuwe veerverbindingen en
de voorgenomen bouw van een brug
over de öresund een eenheidsregeling
vereisen. Dit te meer, omdat Zweden
door zijn geografische ligging toch al
een sleutelpositie inneemt in het
Scandinavische verkeer.
Volgens de laatste berekeningen
steeg het aantal grensoverschrij
dingen in Scandinavië sedert 1951
van 9 tot 21 miljoen per jaar. De
helft van de reizigers maakt van
auto's en andere motorvoertuigen
gebruik. Alleen over de Zweedse
grens kwamen in het afgelopen
jaar reeds 3,3 miljoen reizigers.
Dit getal wordt voor 1970 geschat
op 7 miljoen.
Het argument, in bepaalde Zweedse
kringen gehanteerd, dat Engeland
en IJsland ook nog aan het linkse
verkeer vasthouden, wordt ontze
nuwd, omdat het in deze gevallen
gaat om geïsoleerde eilanden. Pas
na een bootreis komt de reiziger, die
rechts verkeer gewend is, in links
verkeer terecht. Zweden ligt echter,
zo meent men, in het hart van Scan
dinavië en trekt elk jaar meer tran-
sitoverkeer aan.
Luchtmacht is
niet bang
De commandant van de vliegbasis
Leeuwarden van de koninklijke
luchtmacht, kolonel J. L. Bosch, heeft
aan het gemeentebestuur van Leeu-
warderadeel en aan de Nederlands
hervormde predikant te Cornjum, ds.
H. Gietema, verzocht medewerking te
verlenen bij het beschikbaar stellen
van ongeveer tachtig woningen in
de dorpen rond de vliegbasis voor de
huisvesting van luchtmachtpersoneel.
Het verzoek van de comandant is een
reactie op de uitlating van ds. Giete
ma tijdens de vorige week gehouden
protestactie van dorpsbewoners tegen
het straaljagerlawaai en -gevaar. Ds.
Gietema suggereerde toen, dat het
luchtmachtpersoneel zelf op veilige
afstand van de vliegbasis woont, o.a.
Het verzoek van de commandant is 'n
in Harlingen en Hardegarijp.
(Advertentie)
Parka-coat
Een sportieve stoere Jas
in uni poplin, gevoerd met
krulmouton. Ceintuur rondom
6 jaar nu
25 zaken in Nederland.
Voor Zeeland:
S Lange Delft 60-62 - Middelburg
Walstraat 84 - Vllssingen.
Op aanvrage bezoeken wij U gaarne.
Vanaf „The Monument" kijkt men
neer op Oost-Londen, Rechts de
Theems met Tower Bridge. Het
witte kasteel in het midden is de
beroemde Tower. Links achter de
witte kerktoren de grijze spits
■van de „AU Hallow's Church".
Tussen deze kerk en de Theems-
oever is een enorm S-vormig
gebouw gepland, waartegen de
vrienden van „All Hallows" in het
geweer zijn gekomen.
B. en w. Genemuiden dienen
klacht in tegen raadslid
B. en w. van Genemuiden hebben bij
de officier van justitie te Zwolle een
aanklacht ingediend tegen de heer K.
B. Bakker, raadslid voor de vrije C.H.
U„ die zich in een op schrift gestelde
rede, welke hij wilde uitspreken in de
jongste gemeenteraadsvergadering,
beledigend over het college van bur-
-emeester en wethouders had uitge-
aten.
De heer Bakker beschuldigde b. en w.
onder andere van „valsheid in ge
schrifte, „diefstal uit de gemeente
kas" en „corruptie".
Gift voor Institute of
Social Studies
De Ford Foundation heeft een bedrag
van 45.000 dollar beschikbaar gesteld
aan het Institute of Social Studies
in Den Haag. In de jaren 1961-1963
zal daaruit aan ongeveer 75 studen
ten een beurs voor het deelnemen aan
een van de cursussen kunnen worden
gegeven.
In het bijzonder komen hiervoor in
aanmerking de programma's waar-
mee het instituut dit jaar is begon
nen, namelijk de cursus in „compre
hensive planning", in kinderbescher
mingsmaatregelen, een voortgezette
studie in de bestuurskunde en een
cursus voor Frans-sprekende studen
ten, in het bijzonder uit Afrika.
GEWEZEN SYMBOOL IN BASTOGNE
Eens fier strijdros, nu
sullig paradepaard
BASTOGNE in het zacht
glooiende Belgische land
schap is vandaag aan de dag
de woede van de Tweede We
reldoorlog, die er ruim 15
jaar geleden tierde nog goed
aan te zien. Vele dingen her
inneren aan de harde realiteit
van de decemberdagen 1944.
De huizen van het kleurloze
stadje dragen veelal onbehol
pen gepleisterde littekens fen
wanneer men Bastogne na
dert treft men aan de kant
van de beurtelings hellende
en dalende weg een tweetal
roodbruin verroeste tankka
nonnen aan. Stille getuigen
van de harde strijd, die in de
laatste maand van 1944 in en
DUKAAT IS NIET VERDWENEN
Van vrijdag af zullen
n Nederland gouden
munten zijn, die vol
gens de nu geldende
muntwet zijn geslagen.
In de afgelopen weken
heeft de rijksmunt te
Utrecht namelijk
tweede wereldoorlog
voor het eerst na de
voor rekening van de
Twentsche Bank 3605
stuks voor de verkoop
bestemde gouden duka
ten aangemaakt.
In tegenstelling met
het gouden vijfje en het
gouden tientje is de du
kaat de enige gouden
munt die niet uit het
Nederlandse muntstel
sel is verdwenen. Mi
nister Lieftinck, tijdens
wiens ambtsperiode de
muntwet 194-8 tot stand
kwam, zag deze munt
als een middel tot
schatvorming en als
grondstof van onbe
twistbaar gewicht en
gehalte en als een van
rijkswege gegarandeer
de handels- of negotie
penning. In deze laatste
hoedanigheid vooral
heeft de gouden dukaat
een eeuwenoude tradi
tie.
De naam dukaat komt
oorspronkelijk van een
zilveren munt uit het.
Sicilië van de 12e eeuw.
Toen in de tweede helft
van de 13e eeuw in Ve
netië een gouden munt
werd geslagen, die het
omschrift droeg „Sit
tihi Christe datus quem
-to regis iste ducatus"
(aan U, Christus, zij
opgedragen dit hertog
dom, waarover gij
heerst), is dit laatste
woord „ducatus" als
benaming voor soortge
lijke gouden munten
blijven bestaan.
Met de rijksdaalder is
de dukaat Nederlands
oudste munt. Bij de
creet van de Staten-Ge-
neraal van 4 augustus
1586 werd de gouden
dukaat in datzelfde
jaar voor liet eerst in
Nederland geslagen.
Sedertdien heeft hij
zijn volle gewicht in
goud behouden en is
mede als gevolg daar
van in de laatste drie
en een halve eeuw,
naast de zilveren Oos
tenrijkse Maria There-
sia Tlialer, geworden
tot een der meest ge
wilde handelsmunten.
De muntslag van de
dukaat is sinds 1586
met een kleine onder
breking tussen 1808 en
1814 onveranderd ge
bleven tot op de huidige
dag. De voorzijde toont
een geharnaste man
met het omschrift:
..Concordia res parvae
crescunt" eendracht
maakt macht) bene
vens het muntteken.
het muntmeestersteken
en het jaartal.
De keerzijde draagt
een versierd vierkant
waarin de woorden
„mo(neta). aur(ea) reg
(ni) Belgii ad legem
imperii" (gouden munt
van de Nederlanden
volgens de wet des
rijks).
Voorts heeft de munt
een kabelrand.
De rijksdaalders, gul
dens en alle overige
pasmunten van ons
muntstelsel mogen niet
door iedereen worden
aangemunt. Met de
gouden dukaat is het in
dit opzicht anders ge
steld. Volgens artikel
5 (3) van de muntwet
1948 „staat het eer
ieder vrij voor zijn re
kening gouden dukaten
•te doen slaan aan
's rijks munt, wanneer
de werkzaamheden
voor het rijk of de
overzeese rijksdelen dit
niet verhinderen,
's Rijks munt is (ech
ter) niet verplicht par
tijen goud beneden
honderd kilogram aan
te munten in dukaten".
Van 1642 tot 3808 wer
den meer dan 57 mil
joen dukaten geslagen,
van 1808 tot aan de
tweede wereldoorlog
circa 4 miljoen stuks.
Vooral van de zijde van
verzamelaars lieeft
voor de Nederlandse
dukaat steeds grote be
langstelling bestaan.
De thans in opdracht
van dc Twentsche Bank
geslagen dukaten dra
gen net jaartal 1960,
zo deelt deze bank in
een toelichting mede.
om het stadje is gevoerd.
Verderop in de groene heu
vels imponeert de zuilengale
rij van een groot Ameri
kaans gedenkteken, en op
het marktterrein van Ba
stogne staat men plotseling
oog in oog met een bronzen
generaal Patton, wiens borst
beeld voor het front van een
middelzware Sherman M-4
tank de jaren trotseert.
Jarenlang stond op het marktter
rein het bikkelharde, reële sym
bool van de Amerikaanse vecht
mentaliteit zoals die tijdens een
heroïsche strijd zegevierde over
verbitterde pantsertroepen van
Von Rundstedt: een verroeste
Sherman tank met een troosteloze
grijsgrauwe kleur, gedeukt, ge
schilferd, en met gapende gaten
waar Duitse anti-tank granaten
het centimeters dikke pantser als
papier openscheurden. Het brok
metaal, eens een trots „strijdros"
van Pattons snelle tankeenheden,
dat meevocht om de Amerikanen
in Bastogne te ontzetten, vertelde
een eigen en juist verhaal over de
intensiteit van de gevechten.
Evenals de littekens aan de wo
ningen dit nog steeds doen voor
de opmerkzame bezoeker. In be
schadigde staat herinnerde de
tank aan het verschrikkelijke van
de. oorlog.
Dit is nu verleden tijd. Het ver
wrongen massief toont niet meer
dc realiteit van de oorlog. Een
aantal Amerikaanse soldaten van
een tankonderdeel in West-Duits-
land heeft dit gewezen gedenkte
ken, en vooral symbool, van een
keurig glanzend groen lakje voor
zien. De tekenen van een herig
gevecht zijn verdwenen onder een
duimendikke groene kleur en net
te witte sterren met strepen. De
stoere Sherman lijkt nu als nieuw,
pas uit de fabriek, een net parade-
apparaat van het .Amerikaanse
leger.
Maar toch... het was misschien
beter geweest de tank in zijn oor
spronkelijke staat te laten met
de wrange sfeer, die het werktuig
omhulde als symbool van moed,
en als waarschuwing
Neen, wanneer men zich nu bij
het monument bevindt krijgt men
dezelfde indruk als bij een verblijf
in een netjes opgeruimde kamer
voorzien van een uitbundig blij
kleurtje, nietszeggend
Het werkelijke verhaal dat de
tank destijds vertelde is verdwe
nen onder een welgedane laag
groene lak
0 Het Europese centrum voor atoom
onderzoek (C.E.R.N.) heeft een elektro
nische rekenmachine in gebruik geno
men die in haar soort de grootste op
het Europese vasteland is. Het gewicht
van de machine, die 42.000 operaties per
seconde kan verrichten, is negentien ton.
A<1»f>rTe.ntte i
Een waar/ijk geschenk is
de wereldberoemde
portable
nlivett
licht
Iraai
degelijk
en mét tabulatorI E
CHj i 5
Olivetti Lettera 22 f
is een cadeau voor het leven
Onmisbaar in deze moderne tijd. I
Verkrïjgb. bij Fa. L. v. Sparrentak
Zonen, Lange Delft 117, Middelburg
Fa. S. Birkhoff Zn.,
Lange .V-orsUtraat 72-74 - - -Goes.
