V
n
Zai zelfbediening op den duur
.gewoon' winkelbedrijf verdringen?
Consumentenbond onderzocht moderne verven
18
PRO VI N C I ALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 29 OKTOBER 1960
SPECIALISATIE NAAST SUPERMARKT
„Aan beide vormen (voorlopig nog) behoefte",
zegt president internationale z.b.-bond
(Van onze redactrice)
Zullen zelfbedieningszaken, zoals men er steeds meer ziet ver
schijnen in Nederland, op den duur het „gewone, ouderwetse le-
vensmiddelenbedrijf" geheel verdringen Het is één van de ve
le vragen, die Voortvloeien uit het totaalbeeld der „veranderen
de koopgewoonten", dat zich in de afgelopen jaren ook in ons
land heeft gemanifesteerd. Een vraag, waarop een bekend West
duits economisch publicist dezer dagen bijvoorbeeld ten ant
woord gaf dat in de toekomst naar zijn mening slechts twee win-
k el typ en nog bestaansrecht hebben: de zogenaamde „super
markt", en het gespecialiseerde winkelbedrijf.
Dat woord „specialisatie" valt ook al spoedig tijdens eeu gesprek met een
Nederlander, die een belangrijke functie in de wereld der zelfbedieningsor-
ganisatïes vervult: de heer H. Hupkes te Arnhem, directeur van een le
vensmiddelenconcern, voorzitter van de sinds 1952 bestaande Vereniging
van Zelfbedieningsbedrijven, en bovendien president van de vorige maand
te Londen opgerichte „International Self Service Organization". Een orga
nisatie, waartoe Engeland, België, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Span
je en Zwitserland zijn toegetreden en die zich ten doel stelt gegevens uit
te wisselen, statistische onderzoekingen in een sfeer van overleg te ver
richten en, in het algemeen, de belangen van de z.b.-ondernemers te be
hartigen.
.Voorlopig is er nog een duidelijke Het „aanpassingsprobleem" waar
behoefte aan het winkelbedrijf met
persoonlijke bediening; een behoefte
die zelfs nog groeiende blijkt. Ver
klaarbaar: want mét de welvaart
groeit een bepaalde behoefte aan
dienstbetoon...." Zo formuleert de
lieer Hupkes het antwoord op de
vraag die elke huisvrouw op zeker
ogenblik stelt, wanneer zij ziet dat
alweer een bedrijf in haar omgeving
naar zelfbediening overschakelt. Dat
dienstbetoon zal overigens naai- zijn
mening in de toekomst ook in het
zelfbedieningsbedrijf groter worden;
.in Amerika bakermat dus van het
zelfbedieningsbedrijf is de oor
spronkelijke „verpakte marktver-
koop" zonder service, gaandeweg
aangevuld door bepaalde kleine
„dienstverleningen". De huisvrouw
die zich beklaagt over het feit dat
sommige grootbedrijven op zelfbe-
dïeningsgebied alleen bij afname van
een groter levensmiddelenpakket een
bepaalde service verlenen, verliest
hierbij uit het oog dat zulke groot
bedrijven merendeels steunen op con-
currentïe-overwegingen en dus
(noodgedwongen) moeten kiezen tus
sen het handhaven van bepaalde
voor men bij de Europese vrouw oor
spronkelijk vreesde, omdat men
dacht, dat zij minder rationeel zou
zijn ingesteld dan haar Amerikaanse
zusters, is dus géén probleem geble
ken. Integendeel, men paste zich vlot
en gemakkelijk aan en opvallend was
dat de plattelandsvrouw over het al
gemeen vóór ging met deze aanpas
sing. „Eb waar in Nederland eens
een zelfbedieningsbedrijf mislukte,
lag dé oorzaak bij de ondernemers",
aldus de heer Hupkes. „Waarmee
niets ten nadele van die ondernemers
gezegd wil worden! Maar liet zelf-
bedlëningsbedrijf vraagt nu eenmaal
enorm veel organiserend werk waar
van de cliënt niets merkt, en ook
niets mag merken. Organiserend
werk waarvoor niet iedereen geschikt
is, zelfs al was hij voordien in het
gewone winkelbedrijf nóg zo be
kwaam
Nog een probleem dat eigenlijk geen
probleem is: de kwestie van „klan
tenbinding" en „sfeer in (Ie zaak".
Twee, volgens stemmen uit het mid
den- en kleinbedrijf, belangrijke fac
toren, die in de zelfbedieningssector
scherpe prijzen en het verlenen van j geheel verloren zouden gaan. „Ook
een bepaalde service die voor de on- Puat vergissen wij ons waar-
dernemer, gezien de hoge bezorgltos- schijnkja. in de moderne rouwWant
ten, te kostbaar zou worden. De keeft zij nog wel behoefte aan the
huisvrouw moet dus zelf bepalen wat sfet>U aa" praatje in de winkel
voor haar het zwaarst weegt: servi- z®. vraagt de lieer Hupkes zich af.
ce, óf concurrerende prijzenj „Voor de moderne vrouw zijn er te-
i genwoordig zoveel andere contact-
Problemen" die géén \vunten van gezelligheid!" w
''an no
problemen zijn
Dat het zelfbedieningsbedrijf zicli
ook in Europa bestaansrecht heeft
verworven, blijkt wel uit cijfers die
omtrent deze materie bekend zijn. Zo
omvat de Nederlandse Vereniging
van zelfbedieningsdrijven op het
ogenblik ruim zevenhonderd za
ken; Westduitsland vermeldt het
respectabele aantal van ongeveer
vijfduizend zelfbedieningsdrijven.
„Aanvankelijk hebben velen ge
dacht, dat het idee van de super
markt in Europa geen ingang zou
vinden. Het tegengestelde is ech
ter waar gebleken", zegt de heer
Hupkes. En hij meent dat men
zich, wat dit betreft, heeft verke
ken op de instelling van de heden
daagse vrouw. „Uiteindelijk is
immers het allerbelangrijkst de
overweging, of de zelfbediening
bij hóar past, en ik geloof dat die
hedendaagse huisvrouw veel mo
derner is dan wij denken! Kijk
maar eens naar de wijze, waarop
zij bijvoorbeeld de moderne wo-
ninginrichtings-ideeën heeft ge
accepteerd
dan nog de overweging kan worden
toegevoegd dat de moderne huis
vrouw, die tegenwoordig van alle
kanten voorlichting krijgt over het
zo efficiënt mogelijk voeren van de
huishouding, onbewust ook geneigd
is om een bepaalde efficiency in haar
manier van winkelen in .te voeren.
En dat laatste, kan zij mét name in
het zelfbedieningsbedrijf dóen: zij be
paalt haar eigen tempo van winke
len, bespaart zichzelf tijd door het
kiezen van de verpakte levensmidde
len, die in het zelfbedieningsbedrijf
zo'n grote rol spelen, en... kan ge
makkelijker „weglopen" wanneer zij
over een bepaalde aankoop nog in
twijfel staat.
Als concrete voordelen van het zelf
bedieningssysteem voor de inkopen
de vrouw ziet dé hêer Hupkes in de
eerste plaats de mogelijkheid tot ei
gen keuze, tot „bewust kopen" door
de consument, die hiertoe heus wel
in staat mag worden geacht. Dé
huisvrouw krijgt immers tegenwoor
dig een zo veelzijdige huishoudelijke
voorlichting, dat zij heel goed weet
wat er „te koop" is. Daarbij komt,
dat het systeem een grotere omzet
'^haMugle^
^4 tópteTeqofiU
en dus een groter assortiment moge
lijk maakt.
Een argument dat in gesprekken
over het zelfbedieningssysteem steeds
weer terugkeert, is het argument
als zou het zelfbedieningsbedrijf het
„impulsief" kopen teveel in de hand
werken. Inderdaad wordt de „im
puls-aankoop" door het- zeifbedie-
■ningssysteem .wel vergemakkelijkt,
maar waar excessen optreden, betreft
het vrijwel altijd vrouwen die zich
ook bij „gewoon" kopen nogal eens
door haar impulsen laten meeslepen.,
Anderzijds kunnen impuls-aankopen
het voordeel hebben, dat tie huis
vrouw zich een extra-gang naar de
winkel bespaart omdat zij enkele da
gen later de betreffende artikelen
toch nodig heeft.
Specialisatie
Houdt het opsommen van dergelijke
concrete voordelen, samenhangend
met dit moderne systeem, dan toch
in dat ingewijden het zelfbedienings-
bedrijf als de enige mogelijkheid van
de toekomst zien? De heer Hupkes,
van wie men misschien zou verwach
ten dat hij als vooraanstaand figuur
in diverse zelfbedieningsorganisaties
voor het „eigen standje" zou plei
ten!) antwoordt op die vraag beslist
ontkennend. Hij ziet ook in de toe
komst een bepaalde behoefte blijven
bestaan aan de „ouderwetse" bedie
ningszaak, maar dan met name in de
sector van de specialisatie. Daar lig
gen ongetwijfeld grote mogelijkhe
den voor degenen die niet aan het
zelfbedieningssysteem meedoen; in
het buitenland zijn al diverse voor
beelden te vinden van het succes, dat
middenstanders met een gespeciali
seerde zaak wisten te bereiken.
Hoezeer de zelfbedieningsvei'koop al
tot een soort' „wetenschap" is gewor-
den, blijkt wel uit het programma'
dat de zojuist opgerichte internatio
nale zelfbedieningsorganisatie heeft
opgesteld. Men denkt aan een be
paalde nivellering van de diverse
bindende wetgevingen en voorschrif
ten die bij de aangesloten afdelin
gen onderling min of meer verschil
len, en er zullen natuurlijk intensief
ervaringen worden uitgewisseld. Een
belangrijk studieprobleem is onder
meer de verkoop van verpakt vers
vlees in de zelfbedieningsbedrijven.
Dat vlees moet immers aan de hoog
ste eisen voldoen en er worden dan
ook voortdurend proeven mee geno
men die tot doel hebben de houdbaar
heid te verhogen. En waarschijnlijk,
zullen de zelfbedieningsorganisaties
ook een belangrijke stem in het ka
pittel hebben, wanneer op zeker
ogenblik bet probleem van de „ver
anderde openingstijden" tot een bran
dend-actuele kwestie wordt. Znlke
gewijzigde openingstijden waar
aan, blijkens stemmen van de zijde
der consumenten, toch wel behoefte
bestaat kunnen immers in het
zelfbedieningsbedrijf veel gemakke
lijker worden gerealiseerd.
Voor hartje-winter is deze sportieve
kledingeovibinatie bestemd. Het is
een ontwerp van Parijzenaar Ilenry
a Ja Pensee, en hij noemde zijn
creatie „Calypso".
De citroenschil, ouderwets huismiddeltje
voor het blank houden van de handeni
kan ook gebruikt worden om de huid
van de voeten in goede conditie te hou
den. Wie de voeten af en toe met de
binnenzijde van een citroenschil inwrijft,
zal ontdekken dat de huid glad en fris
blijft.
BEGUM EERSTE VROUWELIJKE „DOYEN" IN DEN HAAG
A vuhassadrice vau 'Pakistan
bestudeert ons land intensief
„Inspirerende informatie aan mijn eigen land"
(Van een medewerkster).
Het huis Plein 1813 nummer 3 ïn Den Haag is groot en telt vele kamers.
De vrouw, die daar woont, hoewel klein van gestalte, past volkomen in de
hoge statige kamers, want Begum Ra'ana Liaquat Ali Kahn, ambassadeur
van Pakistan bij het Nederlandse Hof, sinds het midden van deze maand
deken van het Corps Diplomatique in Nederland, heeft een uitzonderlijke
allure.
Voor het eerst een vrouwelijke „doyen". Het is een uniek feit, zelfs in heel
West-Europa, begrijpelijk omdat er nog niet zo heel veel vrouwen in de
diplomatieke dienst gaan en nog minder het tot ambassadeur brengen. Of
de Begum, weduwe van de vermaarde premier van Pakistan, deze uitzon
derlijke functie die zij overnam van de Britse ambassadeur lang zal
vervullen is aan twijfel onderhevig. E r gaan geruchten dat „de Begum"
zoals ze in Nederland genoemd wordt, binnenkort zal vertrekken. Ze is nu
ruim zes jaar in Nederland geweest. Dat is lang voor een ambassadeur.
Over dat aanstaande vertrek zegt ze
zelf: „De kranten schrijven, dat ik
naar Rome ga. Maar dat doen ze al
een jaar lang. Zelf weet ik niets. Het
heeft geen zin te speculeren. Over
plaatsing zal zeker komen, maar
wanneer en waar naar toe? Ik weet
het niet".
Maar of haar verblijf nu nog kort of
lang zal dux-en, ze heeft de Neder
landse jaren van dag tot dag uitge
buit. Niet ten onrechte sprak iemand
eens van de Bezige Begum, want cr
is geen ambassadeur, die zo intens
ons land bestudeerd heeft.
Waarom ze dat allmaal deed? Niet
uit louter nieuwsgierigheid. De Be
gum is zich tot in het diepste van
haar wezen bewust, dat haar eigen
land, Pakistan, nooit genoeg aan in
formatie kan krijgen. Informatie, die
kan inspireren. Niet tot klakkeloze
navolging: daarvoor zijn de verschil
len tussen de landen te groot. Daar
een enorm land met nog bijna ge
ïsoleerde streken, met onvoorstelbare
armoede en even onvoorstelbare rijk
dom. „Hier", zegt de Begum „een
land van het gemiddelde. Geen hon
ger, maar ook geen overdaad. Alles is
te overzien. Ieder die wil kan zich
ontwikkelen. Nieuwe dingen zijn bin
nen het bereik. Bij ons moet alles
langzaam groeien".
„Voor mij is het nog een wonder, hoe
snel het toch gaat. We werken in
mijn land nu vanaf de kleinste ge
meenschap, het dorp. Een of meer
dorpen, een totaal van ongeveer tien
duizend bewoners, vormen een een
heid. Men tracht in elke eenheid een
centrum te krijgen. Medisch, sociaal,
met scholen, cursussen voor ouderen,
landbouwvoorlichting. Plaatselijke
DCVMGH QW
In cle moderne plactic boterhamzakjes
houden twaaluurtjes zich veel langer
goed dan in een „ouderwetse" papieren,
zak maar nóg verser blijvende bo
terhammen. wanneer men eerst een paar
druppels water in de plesticzak laat lo
pen. Het vocht wordt er weer uitge
schud en doordat de plasticzak nu aan
de binnenzijde iets vochtig is, zal het
brood langer vers blijven.
mef eei\
Bloemen en planten
kunnen tegen
woordig verguld
of verzilverd worden;
ze kunnen dan dienst
doen als teafeldecora-
tie, als siervoorwerp
of als herinnering aan
een belangrijke dag of
gebeurtenis. Het vak
blad „Edelmetaal"
heeft onlangs een uit
gebreid artikel gewijd
aan de manier, waarop
de juwelier zulke bloe
men of planten van 'n
(blijvend) laagje zil-
voorziet.
Niet alle planten en
bloemen lenen zich
echter voor vergulding
of verzilvering; het
meest geschikt, zijn
bloemen en plantende
len die enigszins hout
achtig van structuur
zijn. Bloemen en plan
tedelen met slappe
nerven, of sterk wa
terhoudende planten
zijn er bijvoorbeeld
minder geschikt voor.
Zeer geschikt voor een
dergelijke bewerking
i veren
wordt de zogenaamde
sierdistel genoemd, die
immers vezelachtige
stengels, bladen en
bloemen heeft.
De plant of bloem
wordt eerst geïm
pregneerd met een
kamferbenzol-oplos-
sing die het vocht uit
de cellen doet verdwij
nen, en vervolgens ge
droogd in een bakje
met gezuiverd duin
zand, waardoor de ui
terlijke vorm van
bloem en bladeren vrij
wel niet verandert.
Soms worden stengels
en bladnerven ook wel
verstevigd door er dun
ne staaldraad in aan
te brengen. Strobloe-
men, dïstels en soort
gelijke planten worden
op de natuurlijke ma
nier gedroogd, name
lijk in opgehangen toe
stand. De juwelier be
spuit de droge planten
of bloemen nu met een
laagje kleurloze lak, en
pliMïte u
77*
dompelt na droging
van de lak de bloemen
in een alcoholische zil-
vernitraatoplossing; 'n
werkje dat heel voor
zichtig dient te gebeu
ren, omdat zo'n vloei
stof uiterst schadelijk
voor de huid is.
i ervolgens maakt
y de vakman het
zilver uit het zil
vernitraat „vrij", en
daarna komt het ei
genlijke vergulden of
verzilveren pas aan de
orde. Een ingewikkel
de procedure dus, al
thans in de ogen van
een leek in de prak
tijk valt de bewerking
nogal mee, verzekert
de schrijver van het
artikel.
In elk geval is zo'n
vergulde of verzilverde
bloem of plmt een ori
ginele herinnering aan
bijzondere gebeurtenis
sen; de huwelijksdag
bijvoorbeeld, of een an
dere belangrijke .Mijl
paal des levens"
(Advertentie)
van hooldroos
Uiteenlopende eigenschappen bij verschillende merken
De Nederlandse Consumentenbond heeft een zestal van de meest verkoch
te „doe bet zelf"-verven aan een onderzoek onderworpen en publiceert in
liet oktobernummer van de Consumentengids de resultaten van dit onder
zoek. Zij laat die resultaten vergezeld gaan van een aantal adviezen, die
elke amateur-schilder ter harte dient te nemen; de nadruk wordt gelegd op
bet belang van een egale, schone ondergrond, op bet kiezen van een dusda
nige werktijd dat men niet midden in een vlak behoeft op te houden („aan
sluitingen" aan gedroogde stukken blijven meestal zichtbaar), op hut zo
snel mogelijk verwijderen van gemorste verf. Geadviseerd wordt ook
steeds genoeg verf voor het hele karwei te kopenwanneer later een bus
uit een andere partij wordt bïjgekocht, zijn kleine kleurverschillen niet uit
gesloten.
De door de Bond onderzochte mer
ken waren uitsluitend de verven, be
stemd voor binnenwerk op hout en
metaal, dus geen muurverven. De
verven werden onder meer onder
zocht op „toestand in de bus", waar
bij sommige merken bleken „uit te
zakken" of vellen en bezinksel vorm
den dat moeilijk opnieuw te verdelen
was. De verwerkbaarheid van alle
verven was goed; ze konden gemak
kelijk uitgestreken worden, vloeiden
goed, en vormden geen „gordijntjes".
De droogtijden van drie der verven
waren zeer lang, wat voor huishou
delijk gebruik een nadeel genoemd
wordt. Ook de bijzonder korte droog
tijd van een der merken wordt ech
ter als een nadeel gezien, omdat bij
grote vlakken de bewerking dan ei
genlijk helemaal niet onderbroken
kan worden.
De verven hechtten over het alge
meen goed, en doorstonden op eén
na met goed gevolg een „vochti
ge warmteproef". De slijtweer-
stand was in het algemeen bij
matverven minder dan bij de
glanzende soorten. De verven ble
ken bijna allemaal een laag
„vlampunt" te hebben; een reden
dus om voorzichtig met vuur te
zijn bij het verwerken van dit
materiaal
Gemorste verf bleek verwijderd te
kunnen worden met wasbenzine, mits
met die verwijdering niet te lang
werd gewacht. Het „dekkend vermo
gen" van alle verven was niet even
groot, terwijl het verbruik volgens
de onderzoekers niet alleen van de
verfsoort, maar ook van de onder
grond j het soort kwast dat gebruikt
wordt en van de manier waarop ge
schilderd wordt, kan afhangen. De
kosten van het zelf-schilderen han
gen vanzelfsprekend met al deze fac
toren samen.
Fanatieke zelf-schilderaars, die
graag ólles willen weten over de re
sultaten van dit onderzoek, kunnen
voor vijfenzeventig cent een okto
bernummer van de Consumentengids
aanvragen bij het secretariaat van
de Bond, I-Iuygensstraat 2 te Den
Haag.
belangen: het aanleggen van wegen,
het bouwen van bruggen, coöperatief
gebruik van gereedschappen, worden
geheel autonoom behandeld. Dat sti
muleert de mensen en ook weer de
naburige gemeenschappen. Wanneer
men ziet dat iets nieuws goed gaat,
wil men er ook aan beginnen. Maar
we hebben veel en veel meer mensen
nodig, die leiding kunnen geven. Dat
is het pi'obleem. De toevloed tot de
universiteiten is enorm. Vooral ook
vrouwelijke studenten, die allemaal
medicijnen kiezen. Ze studeren wel
af, maar dan trouwen ze en oefenen
geen praktijk uit. Ik zou willen, dat
iedere student zich verbond om na
zijn examens enige jaren door de re
gering geplaatst te worden. Op die
manier zouden ook de afgelegen
streken medische hulp krijgen. Meis
jes, die zo'n vei'band niet willen aan
gaan Kunnen enige jaren aan de ver
pleging wijden. Ook daarin komen
we krachteix tekort".
Het is duidelijk, dat de zorgen van
haar land de zorgen van de Begum
zijn. Het was ook daarom, dat zij na
de geboorte van de staat Pakistan
toen acht miljoen vluchtelingen het
land overstroonxden, do All Pakistan
Women Organisation stichtte. Haar
man, later de eerste premier van Pa
kistan was secretaris-generaal van de
Moslim League, die streed voor de
onafhankelijkheid van zijn land.
„Neen", weert de Begum af op de
vraag of zij ook aan politiek deed.
„Neen, ik heb me nooit met de poli
tiek bemoeid. Het sociale werk trok
me aan. Ik heb er geen opleiding voor
gehad, maar ik zag de nood en wist
dat er wat gedaan moest worden. Dat
ergens een begin moest worden ge
maakt. Veel vrouwen voelden zo en
samen pakten we aan. Natuurlijk was
het een omwenteling, toen de vrou
wen plotseling zich zo ixxtens met de
maatschappelijke vraagstukken gin
gen bezighouden. Er was geen pro
test. Ze waren veel teveel nodig. Ze
hebben gedaan, en doen nog, wat ze
kunnen. Zorg voor moeder en kind,
onderwijs, hulp aan vrouwen, die
door handwerk en huisvlijt zich eexx
inkomen kunnen verwerven. Het is
een kwestie van zien wat nodig en
mogelijk is".
De vi-ouw kan, indien ze dit wil, alle
richtingen uit. Ook de internationale
vrouwenorganisaties, zoals de Bond
van Vrouwen Werkzaam in Beroep
en Bedrijf, de Vrouwen met Acade
mische Opleiding, hebben vaste voet
in Pakistan. Praktisch elke jonge
vrouw gaat tot haar huwelijk en ook
wel daarna werken. We hebben een
vrouwelijke directeur van een ce
mentfabriek, twee vrouwelijke eige-
naai's van tijdschriften, in de sector
van liet toerisme werken veel vrou
wen en dan natuurlijk in de mode".
Driemaal is de ambassadeur van Pa
kistan in deze zes jaar met verlof
naar eigen land geweest. ..Maar ik
kan het nauwelijks verlof noemen.
Van de vroege ochtend tot de late
avond moest ik mensen spreken". Ze
is. nog altijd de presidente van de
grote vrouwenorganisatie. Tussen
Den Haag en Karachi is een voort
durende uitwisseling van rapporten
en tijdens zo'n verlof komen allo
vraagstukken en moeilijkheden van
de ontwikkeling op het tapijt.
£lekirtscl\e kussens:
hanteer je met overleg 1
De echte koukleumen hebben ge
juicht, tpen op zeker ogenblik elektri
sche dekens, kussens en beddekruiken
op de markt verschenen, en vele reu
mapatiënten hebben in deze appara
ten een middel gezien ter bestrijding
van hun kwaal. Vooral het elektrisch
kussen lijkt een prachtig hulpmiddel
tje om plaatselijke aandoeningen
door middel van warmte te bestrij
den.
Maar juist dat elektrische kussen
dient (cvenajs trouwens elk elek
trisch apparaat) met veel overleg te
worden gebruikt, omdat een derge
lijk kussen geen txansformator heeft
en dus op de „volle" netspanning
wordt aangesloten: reden waarom de
Vrouwen Elektriciteits Vereniging
degenen die een elektrisch kussen be
zitten, aanraadt om zo'n apparaat
niét in bed te gebruiken. Wordt het
kussen wel in bed gebruikt, dan zou
het wel eens sterk kunnen kreuken
en vouwen, ^vaardoor defecten aan de
spiralen in het kussen kunnen ont
staan. Men zou dan op een defect
elektrisch toestel liggen dat op de
volle netspanning is aangesloten!
Bovendien is de oppervlakte-tempe
ratuur van zo'n kussen hoger dan die
van een deken, en vooral bij instel-
op de hoogste warmtestand ont-
ling
wikkelt zich een vrij grote hitte, die
tussen lakens en dekens van het bed
niet voldoende kan worden afgevoerd.
Brandgevaar is dan niet denkbeeldig,
en daarom adviseert de V.E.V. om
het kussen dus niet in bed, maar ook
niet ter vóórverwarming van het bed
te gebruiken. Mocht men van arts of
specialist het advies kiijgen, een
elektrisch kussen te gebruiken bij be
paalde ziekten of pijnen, dan dient
dat gebruik dus wel met overleg en
toezicht plaats te vinden.
