de „jaap koning story" nogmaals „kruis ol munt" EEN ZEEUW IN LA COURTINE MOGEN WE 00K NOG IETS ZEGGEN TOBT IEDEREEN WEL GENOEG OVER ZIJN FINANCIcLE „POSITIE"? In Middelburg kon hef ons zo'n klein jaar geleden overkomen daf we bij bepaalde feeste lijke gelegenheden een blijmoe dig maar merkwaardig ritmisch geluid opvingen; een zwaar plok, plok plokWe herinne ren het ons nog goëd. Meestal overstemde het solisten en ritme sectie van het orkest in rokerige zalen tijdens school- en andere feesten. Wanneer we binnen kwamen en hef plok-geluid hoorden wisselden we blikken van snel begrip: ,Koning speelt', zeiden we dan. „Koning", dat was Jaap Koning, toen een h.b.s-er van een jaar of 16. Een jongen met krullen uit Middelburg die ernstig en beschei den met een theekistbas-op-wielen een opvallende carrière als ama teurmusicus begon. Opvallend, want Jaap Koning was de brenger van het „Bijzondere geluid-' met vaak bijzondere instrumenten. Hij bespeelde verschillende theekist- liassen, een baujolele, ukeleles en tegenwoordig in stilte een uniek apparaat: een elektri sche ukelele. Jaap Koning was in liet allerminst pretentieloze wereldje van de lich te (amateur)muziek in Middel burg een bekende figuur. Hij speelde populair en jazz op vele podia, verkreeg het erelidmaat schap van een bejaardensociëteit, formeerde bandsTotdat plot seling niemand meer van hem hoorde. Jaap Koning had zijn lier aan de wilgen gehangen Toch, zijn streven naar liet „Bij zondere geluid" is gebleven. Dat bewijst de elektrische ukelele. Toen we ervan hoorden vermoed den we meteen een „Bijzonder ge luid" waarvan Jaap Koning wel eens de brenger zou kunnen zijn. We hebben hem dus opgezocht. Hij bleek ïumiddels leeftijd 18 en dc tweede klas van de rijkskweek school te hebben bereikt. Op deze school was het dat hij Rinus Koole uit Borssele ontmoette, de man die de ukelele elektrisch maakte. „Toen ik d&t hoorde moest ik het ding wel even lenen", legt Jaap Koning ons uit. Daar lag dan de elektrische uke lele, een nietig dingetje, zo te zien. Maar, eenmaal op de huiskamer radio aangesloten produceerde het een bijzonder groot volume. „Rinus Koole is meer technicus dan musicus, die in Borssele tij dens grote boerenfeesten op de markt helemaal alleen op het ding speelt, misschien wel met een ac cordeon erbij" zegt Jaap. We be kijken 't instrument. Aan de bin nenzijde is een microfoontje ge plakt en een dik snoer verlaat de ukelele aan de zijkant. „Hij prutst graag", zegt Jaap. doelend op Rinus Koole, „als hij link is kan hij er patent op aan vragen". We kijken ongelovig. „Ja, gaat hij ernstig verder, „want een elek trische ukelele is natuurlijk nog nooit vertoond". Dan neemt hij de ukelele op de knie en speelt op ons verzoek een solo. Het wordt „Oh baby it's cold outside". Het doet ons denken aan het geluid van een enigszins doffe elektri sche gitaar. „Zo gaat dat dan", zegt Jaap als hij klaar is. Het was lang geleden dat wc hem hoorden spelen. JACK MEPSTER De tijd dat Jaap Koning triomfen op het toneel vierde ls voorbij. Als gold het een nooit terugkerende ervaring heeft hij alle bescheiden uit die tijd foto's, feestpro gramma's en kranteknipsels nijver in een boek geplakt. De „Jaap Koning Story" begon op 20 november 1957: liet eerste op treden. Het was een avond voor de Blindenbond en Jaap Koning ging toen blijmoedig schuil achter de naam Jack Mepster en een grote theekistbas-op-wielen. De band heette ..The Scarecrows Skiffle Group" onder leiding van Rob van Hoek uit Souburg. De theekistbas stond niet voor niets op wielen. Deze dingen zijn op straat wat onhandig, maar toen het onderstel van een kinder wagen was aangebracht kon de bas" achter de fiets worden gebon den. „Er zaten alleen geen ach terlichten op", zegt Jaap veront schuldigend. Hoewel de has voor tijdig aan zijn eincle kwam vol gens Koning reed drummer 1-Ians Pottcboom er te roekeloos mee door de bochtige Griffioen zul len er toch nog wel Middelburgers zijn die zich herinneren dat het instrument een paar keer per week passeerde. „We begonnen natuurlijk popu lair" zegt Jaap als we een foto van de „Scarecrows" (vogelver schrikkers" bekijken. Later ging hij over op jazz. Op het program ma stonden nummers als „Bye Bye Love", „Josphine" en hoe ze toen ook maar heetten en de avond voor de Blindenbond werd een groot succes. Daarna ging het snel bergopwaarts en groots was dan ook het optreden voor de Mid delburgse bejaardensociëteit. In een oud nummer van Close-Up, het orgaan van de Middelburgse li.b.s.-bond konden we lezen dat Jack Mepster er zijn bas het to neel opreed, gevolgd door de hand leden Rob van Hoek, Leendert Parent en Hans Potteboom (Ro bert Robin, Herrie P. Boone en Lonny Lytning of misschien wel andersom). De band bracht de oudjes in zeer korte tijd tot wild enthousiasme. Men deed conces sies als „Ouwe Taaie" en „Daisy" en spontaan grepen de oudjes naar lepeltjes om maatvast, zacht meewiegend, het ritme op kopjes en schoteltjes mee te slaan. Ze waren door het dolle heenHet werd dus een groot succes: alle bandleden werden tot erelid van de bejaardensoos benoemd. „IEKA" Later zien we Jaap Koning terug op het podium achter een andere bas. Weer later met een ukelele, maar toen heette hij geen Jack Mepster meer. Aan alles komt immers een einde. Het was toen zoiets als „Jeka" en er werd ijve rig gemusiceerd in een nieuwe formatie: de „Hot Club Jaap Ko ning" met een viool. Een combi natie die het niet erg deed, maar dan is het langzamerhand begin 1959 geworden en het „Uptown Quartet" o.l.v. Jaap Koning is in middels geboren. Dit was voor ons de tijd waarin we niet zelden het plok-geluid konden tegenkomen. Nieuwe musici had Jaap rond zich weten te scharen als Flip Wolte ring (alt-sax), Cees Cornelisse (theekist) en Nol Kraan (drums) waarmee opnamen werden ge maakt als Session in the after noon" zijnde een huiskamer optre den met acht man en een band recorder. Vaak kon men „The Uptown Quartet" horen, maar ook hieraan lcwam een einde. Voor Jaap Ko ning overigens niet ernstig want binnen lcorto tijd stond weer een nieuwe formatie op de planken: „Jimmy King (Jaap Koning) and his Jazzmen". JIMMY KING „Dat was mijn beste formatie", vertrouwt Jaap ons toe. Ze speel den Jazz en de band trok van tijd tot tijd de hele provincie door: op tredens in Middelburg, Vlissingen en Zierikzee. Jimmy King and his Jazzmen" waren een succes! Maar toch zitten we nu al heel dicht bij hét einde van de historie. Dat einde kwam bij „Doe Open". Weer stond de band volledig en triomfantelijk op het podium. Nu om geld voor de vluchtelingen bij elkaar te spelen. Groot was het succes, de musici waren in vorm... Het lag dan ook niet aan „Doe Open" maar aan een ongeveer gelijktijdig verschijnen van Jim my King's paasrapportDe lier ging aan de wilgen. EINDE Dit alles is alweer geruime tijd geleden en we mogen wel zeggen dat we Jaap Koning's „Bijzondere geluid" missen. Wellicht wachten velen met ons op zijn come-back. Een come-back met een bijzonder geluid? Met een bijzonder instru ment, al of niet op wielen? We wachten af. En als we het plakboek hebben doorgebladerd is daarmee de „Jaap Koning Story" weer ver teld. Het is een verhaal van jonge enthousiaste musici zoals we die overal kunnen vinden met weder waardigheden zoals die zich over al zouden kunnen voordoen. Be halve dan toch het „Bijzondere geluid". Dat blijft boe dan ook uniek! Het plakboek gaat weer dicht en daarmee het tijdperk van de triomfen op kleine podia in ro kerige zaaltjes. Voordat we van Jaap Koning af scheid nemen wil onze fotograaf nog even zijn plaatje maken: Jaap met zijn instrumentarium. „Dat schilderijtje achter je, mag dat van de muur? Het stoort", vraagt hij. Natuurlijk zegt Jaap Koning en hij haast zleli het land schapje te verwijderen. „Het haakje blijft zichtbaar", zegt hij verontschuldigend. Eddië de Poorter, een jeugdige Vlissinger die gelukkig niet al te nauw op de enge begrenzing van het tussen 13 en 20 let, zit op het ogenblik zoals zovele Nederlandse jongens als militair in La Courtine. Voor velen bleek dit de eerste buitenlandse reis, en zeker de eerste kennismaking met Frankrijk te zijn, zodat nieuwe impressies bij tientallen per dag werden opgedaan. Eddie de Poorter was zo vriendelijk ons een serie indrukken toe te sturen. Hij zal begrijpen dat we gezien de ruimte (let maar eens op hoeveel de spelers van „Kruis of Munt" al schrijven) niet alles kannen plaatsen. Maar het hondje denkt er anders Itinnn over. Speels en bedrijvig snuffe- iiivilvi jen(j j-jgjjt het zich onmiddellijk naar de soldaat-op-wacht om er met een nerveus ijverig neusje aan te gaan ruiken. Maar een nij dige grauw van de baas roept het hondje terug alsof het zich verre van de Hollanders moet houden. Geschrokken tript de kleine hond achter zijn baas aan, weg, in de vroege morgen, in de nevels. Nog geen vijf minuten later scheurt een daverende knal zich door de nevelige stilte. Enkele se conden later ziet de soldaat het hondje razendsnel voorbijschieten en in de nevels verdwijnen. Weer even later duikt hijgend en steu nend de boer met het dubbelloops jachtgeweer op. Hij houdt in, wendt zich tot de soldaat: „Oü est mon petit chien?" („waar is mijn hondje?"), klinkt hét zacht en verlegen, en dan vertelt hij dat hij het hondje pas heeft gekocht en dat het dier voor de eerste keer mee op jacht ging. De soldaat kan niet anders doen LA COURTINE. Een vroege morgen vol nevels gloort vaal boven het Nederlandse kamp. Diep weggedoken in zijn kraag en in de nevels staat een soldaat op wacht en waar hij op wacht is duidelijk: de nieuwe morgen, een bed en wat warmte. Over de weg die door vele tanks diep en brokkelig werd doorploegd sjokt een boer naderbij. Hij gaat schamel gekleed, kijkt nors eri houdt zich gedeeltelijk onzicht baar achter een zwaar dubbel loops jachtgeweer. Naast hem een kleine hond met neerhangende oren en een geweldig trieste Welt- schmerz-blik. Het hondje houdt gelijke tred me zijn baas. Ze gaan op jacht! De boer groet niet terug als de soldaat vriendelijk iets mompelt. Kwaad kijkt dc boer naar de ver nielde weg, naar het door tanks gekerfde landschap om zich heen. dan vaag met zijn hand een rich ting aanduiden. „Merci bien", hijgt de boer cn meteen verdwijnt hij in de nevels. „Bonne chasse" (goede jacht; roept de soldaat hem nog vriende lijk na. modder In het kamp La Courtine doet volgens Eddie de Poorter het vol gende verhaal de ronde: voor het vele ploegwerk van de tanks en ander rollend materieel zijn de omliggende landerijen in eerste instantie vólkomen omge woeld. Vervolgens daalden vele grote bakken hemelwater op deze relden neer en het gevolg is dan ook dat de soldaten nauicelijks een stap buiten het kamp kunnen doen zonder onmiddellijk inge schakeld te worden in een groot scheeps madderbaïlet. Hier en daar is de modderlaag vele deci meters dik en vele soldaten zak ken er van tijd tot tijd in weg. Ook gebeurde het eens dat een tank roemloos in de modder ten onder ging. Een snel gewaar- schuxod kapitein kwam zich per soonlijk van de toestand op de hoogte stellen. Hij zocht 'n plaats op waar hij zich een beetje staan de kon houden, keek verbaasd om zich heen en vroeg een sergeant, geërgerd waar die tank dan ei genlijk was. „Tot uxo orders kapitein'ant woordde de sergeant„U staat er bovenop." iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^ Op de vorige „Tassen 13 en 20" hebben we uitvoerig geschreven over de in Goes, door de „Hervormde Jeugdraad" opgevoerde musical „Kruis of Munt". Het was een musical met een boodschap zoals de spelers ons vertelden, maar het was vooral de uitwerking van het gegeven: de keuze van de jeugd tussen goed en kwaad, die wij aan de orde stelden. Wij hadden gevraagd: „Zijn we nu werkelijk zo negatief als de voor het kwade ontvankelijke jeugd In het stuk wordt afgeschilderd?" We hebben vervolgens de spelers in het Soep'uus in een gesprek aangeval len om te onderzoeken of ze achter de strekking van het stuk stonden of slechts de auteur kritiekloos naspraken. Onze bèvindingen vulden het grootste deel van de vorige „Tussen 13 en 20". Wat blijkt nu? De spelers en enkele buitenstaanders zijn het helemdddal niet met ons eens. Voortreffelijk. Want aldus komt het „gesprek" op gang en aan gezien deze pagina ook een middel tot discussie is stellen we nu ook n eer een groot deel van de pagina open voor „Kruis of Munt". Hier volgt een greep uit de vele reacties waarmee we overstroomd werden. Het spreekt vanzelf dat we die van de spelers zo veel mogelijk voor rang geven. Daar gaat 'ie dan: ONZE MENING We waren ietwat overdonderd toen we na het interview weer buiten stonden. We hadden ge tracht onze meningen omtrent „Kruis of Munt" te verdedigen te gen aanvallen van de redacteur. Het was niet zo best gelukt, dat zullen allen die er bij waren zo toe geven, maar het interview in de krant was niet het echte inter view. Het verslag gaf een geheel vertekend beeld van hetgeen zich in ,,'t Soep'uus" had afgespeeld. Maar er is door ons meer gezegd, clan in „Tussen 13 en 20" stond. We heben b.v. heel duidelijk naar voren laten komen wat de figuur van JAN wél en niét uitbeeldt. On ze mening was dat Jan een aantal aspecten van „de jongen" laat zien. Hij stelt niet één bepaalde jongen voor maar een grootste gemenedeler. Er is geen enkele jongen die én steeds meer zak geld eist én z'n h.b.s. niet af maakt én niet naar kantoor wil én noem maar op. Maar wat lezen we in de krant?: „Jan vertegen woordigt een veelheid van perso nen. Of we dan allemaal zo zijn? Nee, maar allemaal hebben we er wel iets van weg en in Jan zag men toch wel de „jeugd". Op b.v. zo'n vraag als: „Staan jullie helemaal achter de sterk- löng van de musical?" kunnen wij natüürlijk niet voor 100 pet „ja" antwoorden (tenslotte is het to neel). Het is duidelijk dat het voor de vraagsteller veel eenvou diger ls om tegenargumenten te vinden dan voor ons. Op zo'n ma nier heeft men een gemakkelijk maar goedkoop succes. Maar in het stuk kwamen belangrijke din gen niet uit de verf. Verschillende punten werden even aangetipt, maar niet uitgepraat o.m. door tijdgebrek. Maar ons bezwaar is vooral: dit was geen Interview, maar een de bat en dan nog een oneerlijk de bat: de redacteur wist van te vo ren hoe hij het in zou kleden, hij had zich erop voorbereid De afloop van de strijd staat op zo'n manier van te voren al vast. Tenslotte moeten we nog even op een kleine onjuistheid in het vraaggesprek wijzen. Daar leest men: „tenslotte is iedereen het er over eens dat die barscène inder daad te dik was aangezet, met het grote gevaar dat de ouderen rede neren: „Zie je wel. zo gaat het al tijd op die fuifjes". Dit is waar schijnlijk een of andere journalis tieke vrijheid, geachte redactie. Onze lezing was, dat het gevaar dat de ouderen zo zouden gaan denken over onze fuiven niet gele gen was in het feit dat de bar scène te dik was aangezet, maai juist in het tegenovergestelde: doordat deze scène niet goed ge speeld werd tie, de musical „Kruis of Munt" als negatief betiteld. Ogenschijn lijk was hiertegen niets in te brengen. Plotseling dachten Avij aan een van de laatste regels uit het entree-lied: dat men niet alles ziet A-anuit z'n eigen straat je" en op het gevaar af de mu sical ook uit het eigen straatje te bekijken hebben we besloten A-er- schillende facetten van de musical eens nader te belichten. Het schijnt ons dat U dc zaken te eenzijdig belicht. Eenzijdig in die zin dat U alleen de negatieve fa cetten er uit haalt. Nu zult U misschien zeggen: Ha! jullie ge ven dus toe dat er negatieA-e kan ten aan zitten. Inderdaad, dat ge ven Avij zeker toe. Alleen menen we stellig in twijfel te moeten trekken dat de musical „Kruis of Munt" daardoor een1 negatief ka rakter zou krijgen. Juist de te genstelling negatief-positief leidt tot prachtige dialogen tussen Chaos en Charis. Er zijn in het. stuk gedeelten die heel realistisch zijn, b.v. de ruzie, maar direct daarom heen wordt symboliek geweven. Zo ook met de kamermuur want als de mu ren eens oren hadden, Avat zonden ze dan horen? En dan komt Jan binnen. Hij tobt over zijn finan ciële positie: „Altijd dat akelige geld ook". De liedjes die in deze scène gezongen worden door het koor, door Charis en door Jan zijn in feite gedachten van Jan. Hij AA-eet niet wat hij moet beginnen met het probleem „geld". BARSCENE Eén van onze spelers merkte het volgende op: Waarom geachte redacteur, heb je bijna alleen de barscène onder dc loep genomen? Tekent dit niet. enigszins een zwakte ten opzich te van de overige scènes. Heb je die andere dan misschien niet be grepen? Of herkende je je zelf misschien in de barscène? Hoe dan ook, het speet me zeer dat je je commentaar op deze musical niet iets gelijkmatiger over alle scènes verdeeld hebt. Verder zeg je onder aan je uit eenzetting over de barscène: nou, dat weten we dus ook Aveer. Zo moet het dus niet. Hiermee be licht je weer alléén de negatieve kant. REALITEIT Als het de bedoeling Aan dc re dacteur van de jeugdpagina ge- AA-eest is om reacties te krijgen op een door hem geschreven stuk, is hem dat wel gelukt, wat zijn kri tiek op de musical betreft. We Nog een beeld uil musical: scène met Janny. In het raam het kruis-symbool duidelijk herkennen willen hier een enkel facet vau die kritiek nader belichten. De hoofdpersoon, Jan, Avordt het hele stuk door aan A'erleidingen bloot gesteld, A-erleidingen Avaar Avij allemaal aan bloot gesteld Avorden. Dit op zichzelf is natuurlijk zeer realistisch. De jeugdpaginaman had echter bezwaar tegen de ma nier waarop, hij vond het niet lo gisch dat Jan óveral negatief op reageerde. Een ieder die A'oor ogen houdt dat een musical op het toneel ge bracht Avordt, zal moeten erken nen dat de scènes dan ook Avel een beetje op het publiek afge stemd mogen zijn. Stelt U voor, dat Jan op bepaalde dingen posi tief zou reageren. Het stuk zou dan een heleboel aan zeggings kracht \-erliezen. Het is voor de mensen niet moeilijk te raden wat er zou gebeuren als Jan aan de verleidingen Aveerstand bood. Maar een heleboel mensen zijn er zich niet, of slechts ten dele van bewust wat er zou gebeuren als hij er voor bezweek. De spelers. Ik kan mij geheel aansluiten bij de mening dat het stuk diverse zwakke puntjes liet zien, zowel wat betreft de inhoud als de ver tolking door de jongerengroep. Maar dat de redacteur rondom vrijwel uitsluitend de zwakke zij den van het stuk zijn Aerslag heeft opgebouAArd vind ik betreu renswaardig. R. J. Scheele, student geografie, Utrecht De redacteur die dit geschreven heeft, heeft, volgens mij alleen maar de negatieve kant van do musical gezien en alles op zo'n overdreven manier afgekraakt dat er niets, maar dan ook niets \-an overbleef. Ik heb „Kruis of Munt" ook gezien en ik ben blij dat ik het niet gemist heb. Frank Schuringa, Beatrixlaan 48, Goes Een heel verhaal, beste Goese vrienden, maar toch Avillen Ave graag ook nog iets zeggen. Neem de beAA-uste „Tussen 13 en 20" er even bij en lees nou -'es duidelijk. Staat er dan ergens te lezen dat Avij de musical negatief noemen? Bijna alle reacties beschuldigen ons hiervan, maar nergens hebben Ave dit gesclircA'en. We zullen jul lie dus uit de droom helpen. Luis ter: „WE VINDEN KRUIS OF MUNT POSITIEF!" Altijd gevon den. Maar Avaarom, zo vroegen Avij ons af moet dit positieve be reikt worden met het vertekende beeld van een veel te negatief en te zAvak afgeschilderde jeugd? Stonden jullie achter de inhoud?, vroegen we. „Niet voor 100 pro cent" lezen we nu en constateer den we in het Soep'uus. Hoe kan iemand dan meespelen, blij- ven we ons afvragen. En dan beschuldigen jullie ons ervan dat het een debat maar geen intenieAV is geworden in het Soep'uus. Zeer juist gezien: het Avas een debat en we kwamen met de bedoeling om te debatteren. Maar hoe kunnen jullie daar nu een beschuldiging van maken? Dan zeggen jullie dat het niet zo best lukte om argumenten tegen de aanvallen van de jeugdpagina man te vinden. Waarom niet, ken den jullie het stuk zo slecht dat je niet eens Avist Avat je moest ver dedigen? En hoe kunnen jullie ons verwijten dat we van tevoren wisten hoe we het debat zouden inkleden Stel je voor dat we dat niet geweten zouden hebben. Want bedenk goed dat jullie de. materie door en door kenden door het veelvuldige bestuderen van het stuk, terwijl deze materie A*oor ons volkomen nieuAv Avas. Daarom A\-as ,het nu juist zo vreemd dat er tijdens het debat \an jullie kant geen keiharde te genargumenten kwamen Onze bedoeling met de vorige „Tussen 13 en 20" is geweest om eens even door het jasje te prik ken dat men zo klakkeloos kan aantrekken, zo kritiekloos mogen we wel zeggen. Ergens in de re acties wordt gezegd dat de dis cussie mislukt zou zijn. En daar zijn Avij het nu eens helemaél niet mee eens. want Avat is er ge beurd? Jullie zijn gaan praten, denken en schrijA'en en we kregen een heel wat solider geluid te ho ren. Echter, een geluid met een rancuneus ondertoontje alsof jul lie het gevoel hebben terug te wil len slaan terAvij! jullie au fond nooit geslagen zijn! In ieder geval, als jullie nu zeg gen: „We staan A olledig achter de musical" dan lijkt ons dat een ge motiveerde uitspraak. Verder veel succes AanaA'ond in Middelburg. Nogmaals, de musical, is positief. Leve „Kruis of Munt", le\-e „Tus sen 13 en 20"!

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 5