ZELANDICA
f
25
BARON
BLUFF
DE BRUID
DE JEUGD MAAKT AANSPRAAK
OP DE WERELDTITEL DAMMEN
ZATERDAG 22 OKTOBER 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
t /an sommige gemeenten in Zeelandvroeger
V kleine stadjes, is nooit een enigszins uitvoe
rige geschiedenis' verschenen. Van Brouwersha
ven is er slechts een beknopte samenvatting van
1956. Dit is te betreuren omdat dit stadje in haar
geschiedenis zeer bewogen tijdperken heeft ge
kend, tijdperken die zeker tot de verbeelding
spreken. Als het er rustig toas, zoals in de 18e
eeuw, werd de bevolking opgeschrikt door de
operaties van een handig oplichter als Abraham
Mag garis, alias Johan Cato Kamerling.
Het artikel: „De Hervormde Gemeente van Brouwershaven in de
zestiende en zeventiende eeuw" van L. M. Verseput in de jongste
aflevering (1960, 1) van het Nederlands Archief voor Kerkge
schiedenis, begint met de opmerking dat de reformatie op Schouwen
en Duiveland in twee golven kwam: een doperse en een gerefor
meerde. Omstreeks 1535 verschijnen de dopers. Na een periode,
waarin vele wederdopers hun geloof met de dood moesten bekopen,
treedt schijnbaar een stilstand in, maar sinds 1566 komt de gere
formeerde stroming met kracht opzetten. Spoedig wordt te Brou
wershaven de invloed merkbaar. Er blijkt weinig eerbied voor de
sacramenten. Een ordonnantie van 1569 wil orde op zaken stellen.
„Als iemand in zijn uiterste zich niet de laatste sacramenten laat
toedienen en niet katholiek sterft, zal hij begraven worden op de
plaats waar de misdadigers terechtgesteld worden en zal zijn bezit
verbeurd verklaard worden". In 1572 kiest o.a. Erouwershaven de
zijde van de Prins en twee jaar later horen we daar van de eerste
predikant: Joannes Arcerius. Bijzonder moeilijk zijn de jaren 1575
en 1576 voor de jonge gemeenten op Schouwen en Duiveland door
de bezetting der Spanjaarden. Wanneer deze in november 1576 weg
trekken, laten zij een uitgeplunderd en geïnundeerd eiland achter.
In 1577 wordt Gerardus Pauli als eerste vaste predikant te Brou
wershaven vermeld, die later als predikant van Scherpenisse wordt
afgezet wegens openbare dro nkenschap, onkuisheid en twistziekte.
Onder ds. Johannes Taay of Tayus, predikant van 1591 tot 1625
blijkt behoefte te ontstaan aan een tweede herder en leraar. Het
aantal lidmaten is meer dan 400, die in en buiten de stad wonen.
Ook het aantal doopsgezinden is groot, zo groot dat zij aan hun
„vermaner noch eenen anderen daerbij gevoucht hebben". De uit
breiding van de doopsgezinden is dan ook een van de redenen voor
een tweede predikant. „Het weerleggen van deze doopsgezinden en
het andere werk laten de predikant geen tijd om zijn drie preken
voor te bereiden, die hij zondags wegens de grote toeloop moet
houden". De tweede predikant komt er, maar het duurt tot 1630
voor de tweede predikantsplaats definitief gevestigd wordt. Twee
eeuwen zijn er steeds twee predikanten geweest. In 1818 wordt de
tweede predikantsplaats opgeheven. „De afgenomen welvaart en het
veminderde aantal lidmaten zijn hiervoor de oorzaak". De doops
gezinden waren voor de kerkeraad een bron van zorg, maar ook
hun aantal nam dermate af, dat de gemeente in het midden van
de 18e eeuw werd opgeheven.
Uit het artikel blijkt duidelijk hoe sterk de zeggenschap was van
de overheid in kerkelijke zaken, vooral bij het beroepen van
predikanten en kerkvoogdij. De kerkvoogdij was aangewezen
op de inkomsten uit het pondgeld op haring en belasting op bier.
Deze bron van inkomsten was dezelfde als voor de reformatie.
Zodoende ook was de kerk zeer afhankelijk van de welvaart van
de stad zelf. Wanneer we het kerkelijk leven te Brouwershaven
overzién, aldus Verseput, dan blijkt het opgewekt en levend te
zijn. „Het min of meer kleinsteedse karakter, waardoor het zich van
de omringende dorpen onderscheidt, komt tot uitdrukking in de
twee predikantsplaatsen en het grote aantal lidmaten. Toen in de
achttiende eeuw de welvaart afnam en de bevolking terugliep, had
dat ook zijn weerslag op de kerkelijke gemeente. Thans is zij van
meer bescheiden omvang en alleen de Imposante gotische kerk
houdt de herinnering aan het grootse verleden levend".
W/VWS*N*\«VVVVVVVVVVWVVNAA*VVWS<*A<\V^^AAAWV
Borculo haalt bakzeil en
de bioscoop is weer open
is, zal haar poorten weer openen. De
raad van Borculo heeft woensdag
avond besloten de belasting op bio
scoopbezoek in Borculo weer terug te
brengen van 25 op 20 procent.
De 5000 inwoners van dit Achterhoek-
se stadje hebben het enkele maanden
zonder bioscoop moeten doen, omdat
de raad ongeveer vier maanden ge
leden besloot de belasting tot 25 pro
cent te verhogen. De exploitant van
het theater, de heer Peters, kondigde
aan, dat in dat geval de exploitatie
van het theater tot de onmogelijkhe
den zou gaan behoren en sloot de
poorten toen de verhoging er toch
door kwam. Kort geleaen besloot de
jeugd van Borculo te gaan demon
streren ten faveure van de opvatting
van de bioscoopdirectie. Deze demon
stratie is nu overbodig geworden.
(Advertentie)
<Pon£a
cent
modern
toiletpapier
per
rol.
i Advertentie i
BABA SY EEN NATUURTALENT
Verrassende eindspelzet
van 20-jarige Schegolev
Mevrouw Rika Hopper, ereburgeres
van Amsterdam, hoopt a.s. maandag,
2J) oktober, haar 83e verjaardag te
vieren.
Toeristenverkeer door de
lucht weer goedkoper
Van 1 januari a.s. af zullen scheeps
bemanningen, die per vliegtuig naar
hun schip of naar huis moeten wor
den vervoerd, van de luchtvaart
maatschappijen op enkele reizen tus
sen België, Nederland, Hamburg en
Scandinavië, recht op 30 procent kor
ting krijgen voor een minimum van
10 zeelui en 40 procent voor mini
maal 15.
Dit is naar Scandinavian Airlines
System meldt besloten op de ver-
keerseonferentie van de International
Air Transport Association (IATA),
waaraan in Cannes vertegenwoordi
gers van 80 luchtvaartmaatschappij
en hebben deelgenomen.
Men bereikte overeenstemming over
passagierstarieven op vrijwel alle der
belangrijkste luchtlijnen in de ge
hele wereld voor de ongekend lange
periode van ruim 2 jaar.
In de voorstellen, die thans aan de re
gering voor goedkeuring zullen wor
den voorgelegd, zijn o.a. opgenomen
nieuwe goedkope tarieven ter bevor
dering van toerisme, speciaal buiten
de normale seizoenen.
i Aavei tentie/
BINNE NVERINGBED
seei/eM
fjoosiwifl
SCHUIMRUBBERBED
Eenendertig mensen zijn omgekomen
en zestien gewond doordat een autobus
in de omgeving van Cuzco in Lima in
een ravijn stortte.
(Red. L. Anderson.)
De 20-jarige Russische student
Schegolev heeft reeds in de
eerste partij van het toernooi
om liet wereldkampioenschap
dammen blijk gegeven van bij
zondere klasse te zijn. De 42-
jarige Surinaamse kampioen
Sen a Kaw werd in strategisch
opzicht volkomen overspeeld.
Deze partij toonde tevens aan,
dat de Surinamer bepaald niet
van weredklasse is. De belang
stelling zal behalve naar de
gerenommeerde namen van een
Koeperman, Deslaudiers, Bom
en Dukel voornamelijk uit
gaan naar Schegolev en Baba
Sy (25). Deze Senegalees ver
sloeg Verpoest en dat wil altijd
nog wel wat zeggen.
Baba Sy is een natuurtalent, dat
vooral in simultaanseances uit
zonderlijke prestaties behaalde.
Tijdens zijn verblijf in Nederland
dit voorjaar, won hij van de 400
simultaan-partijen er 364, speel
de 33 remises en verloor slechts
3 partijen. Zijn gemiddelde snel
heid was dikwijls minder dan 5
minuten per partij.
In een vierkamp te Haarlem ein
digde hij op de eerste plaats vóór
o.a. de Nederlandse kampioen
Wim de Jong. Toch zal moeten
blijken of hij als toernooispeler
voldoende theoretisch geschoold
is om het tegen de Russen te
kunnen opnemen.
Want hoewel ook Schegolev blijk
baar met grote virtuositeit het slap
pe koord der fantasie bewandelt,
heeft hij niet nagelaten de nodige
veiligheidsmaatregelen te treffen,
zodat hij niet al te pijnlijk in het
vangnet gespannen door de ste
vige koorden der theorie kan wor
den opgevangen. Bezien we enkele
facetten van zijn partij tegen Sen
A Kaw, dan valt reeds direct de ori
ginele opening op. Met wit spelend
gaat het als volgt: 1. 3329 2024;
2. 29 x 20 15 x24; 3. 38—33 17—22;
HOOG EN LAAG WATER
23 oktober
uur
meter
uur
meter
uur
meter
uur
meter
nap
nap
nap
.4».
nap
Vlissingen
3.25
2.30
15.35
2.31
9.43
1.97
22.11
2.07
Terneuzen
3.53
2.44
16.06
2.46
10.15
2.14
22.44
2.24
Hansweert
4.47
2.54
16.52
2.52
10.54
2.27
23.20
2.37
Zierikzee
5.13
1.58
17.14
1.60
10.26
1.47
22.52
1.57-
Wemeldinge
5.32
1.89
17.40
1.88
10.43
1.71
23.09
1.83
24 oktober
Vlissingen
4.03
2.25
16.16
2.25
10.26
1.96
22.50
1.95
Terneuzen
4.35
2.41
16.46
2.41
10.59
2.13
23.23
2.11
Hansweert
5.19
2.51
17.29
2.46
11.35
2.26
23.58
2.25
Zierikzee
5.49
1.56
17.53
1.60
11.04
1.49
23.31
1.49
Wemeldinge
6.10
1.86
18.19
1.88
11.26
1.73
23.50
1.74
15. De volgende morgen zou de
eerste spring-rit plaatsvinden en de
genodigden bestegen vol waardigheid
de gereedstaande Benzol 1908.
Het trof burgemeester Koestap ech
ter minder aangenaam, dat ook de
verslaggever uit Schaperlo ter plaat
se was. „Die heeft zijn neus niet
buiten de grenzen van de gemeente
te steken", meende hij ongemakke
lijk. Baron Bluff glimlachte min
zaam. „Wij moeten dankbaar zijn
voor publiciteit, burgemeester" sprak
hij.
„Hm", zei de burgevader, „laten we
dan beginnen met de demonstratie
en tonen hoe vooruitstrevend ons
Hunderlo is".
Baron Bluff voldeed aan dit verzoek
en haalde de hendel over. Nu, de
vinding werkte perfect; de goed ge
oliede voet drukte de Benzol 1908
met kracht omhoog. Alleen had de
baron er niet direct aan gedacht,
dat men zich nog in de garage be
vond, hetgeen tot gevolg had, dat de
inzittenden onzacht met het plafond
in aanraking kwamen.
De verslaggever volgde nauwlettend
de manoeuvre en luisterde naar de
kreten. „Hm", mompelde hij, „men
streeft wel omhoog, maar wij zien j
er toch niet direct een verbetering
in. Enfin kopij genoeg
4. 42—38 11—17; 5. 48—42 10—15;
6. 31—26 7—11.
De eerste zet van wit wijst al op
het zoeken naar verwikkelingen. Het
antwoord van zwart wijst op het
tegendeel. De derde zet van wit is
de consequentie van de eerste zet en
doelbewust gericht op een flankaan-
val.
De vierde en vooral do vijfde zet
4842 geven de zekerheid: dit
is een speler, die weet hij wil. 48
42 wordt in een Wedstrijdpartij
als vijfde zet nagenoeg niet ge
speeld, doch het is een zet van
allure, die men alleen speelt als
men óf niet dammen kan óf als
men van grote klasse is. Daar
voor de eerste veronderstelling
geen plaats is, blijft de enige
conclusie: van Schegolew zal van
dit toernooi nog veel plezier be
leven.
Hetzelfde kan gezegd worden van
zwarts derde zet, alleen met dit ver
schil, dat Schegolew deze voortzet
ting bepaald niet gespeeld zou heb
benNiettemin weet de Surina
mer zich ondanks de door hem
zelf opgelegde moeilijkheid in de
opening, in het middenspel aar
dig te herstellen. Na de 16e zet is
de lastpost op veld 22 verdwenen,
maar wit is na de 25e zet heer en
meester van het centrum geworden.
De betere speltechniek van de Rus
geeft hier de doorslag Zwart is vol
ledig naar de rand gedrongen en te
genover het sterke centrumspel van
wit kan hij niet veel anders dan een
afbraakpolitiek volgen, die uiteinde
lijk tot zeer groot terreinverlies
moet leiden. Bij de 52e zet heeft wit
een logisch opgebouwde formatie, die
met 17 krachtzetten als volgt tot
winst leidt.
Wit: 8 schijven op 27, 28, 32, 33, 34,
37, 39 en 44.
Zwart: 8 schijven op 12, 14, 17, 19,
23, 25, 26 en 35.
52. 27—22 12—18; 53. 22x24 26—31;
54. 23x10 31x42 55. 10—5 42—47;
56. 33—29 25—30; 57. 34x25 47—41;
58. 32—27 41—36; 59. 27—21 17x26;
60. 24—20 36—18; 61. 5—23 18—1;
62. 20—15 26—31; 63. 39—34 1—6;
64. 15—10 6x50-
Waarschijnlijk heeft U zich al afge
vraagd, waarom dit eindspel gepubli
ceerd wordt, want wonderen voorbe
houden zal wit toch gemakkelijk win
nen.
Ik vind de manier, waarop wit dit zo
ogenschijnlijk eenvoudige spel be
handelt echter dermate Instructief,
dat ik het U niet gaarne wil onthou
den.
Laten we eerlijk bekennen, dat
U en ik als 64e zet voor wit niet
1510, maar 2318 hadden ge
speeld, want een schijf toegeven,
al hebben we belangrijk mate
riaalvoordeel is toch wel het
laatste wat we doen.
Dit wil dus zeggen, dat wit het vol
gende afspel voldoende moet hebben
berekend.
65. 10—4 31—36; 66. 4—15 50—45;
69. 1510 en zwart geeft op.
67. 23—28 3540; 68. 28—50 36—41;
KERKNIEUWS
NED. HEBT. KERK
Beroepen te Naarden, toezegging J.
C. Bregman te Bergenheim.
GEREF KERKEN
Beroepen te Dordrecht, vacature C.
M. van der Loo, C. W. de Vries te
Deventer. Beroepen te 's-Gravemoer,
J. van Drie, kandidaat te Leusden.
EVANGELISCH LUTHERSE KERK
Beroepen te Paramaribo dr. A. Wei
land, hervormd predikant te Meeden
in Groningen.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te 's-Gravenhage A. Els-
te W
(Advertentie)
Wilt Gij Onderwijzer worden?
Er is momenteel een groot gebrek aan
Onderwijzers. Wij raden U aan zo spoedig
mogelijk een prospectus aan te vragen bij:
RESA-H1LVERSUM
Bekende Schriftelijke Cursus) Tel. 45432
Onderwijzersakte (Eersteen 2e Leerkring)
Tolk-Vertaler (Fr., D. en Engels) Hoofd
correspondent en V.T.H.-diploma, H.B.S*
Gymnasium en MULO A en B.
jLavc
FEUILLETON DOOR:
BARBARA STANTON
Nog vorige maand moest
ik een schitterend aanbod van de
televisie afslaan, omdat mijn ver
schijning noodlottig zou zijn geweest
voor de verkoop! Maar genoeg over
mij; nu nog even wat je baan aan
gaat.
Te oordelen naar je blief moet je
bedreven zijn in machineschrijven en
stenografie. Meestal dicteer ik mijn
tekst, maar soms, wanneer ik 's
nachts niet kan slapen, krabbel ik
een hoofdstuk met potlood. Denk je,
dat je eruit wijs kunt worden?" vroeg
zfc, terwijl ze Sally een stuk beschre
ven papier overhandigde, 't Was al
lerminst schoonschrift, maar volko
men leesbaar voor iemand met ge
zond verstand en wat fantasie.
„Bovendien", vervolgde juffrouw
Ricer, „verlang ik, dat je je belast
met zakenbrieven, post van z.g. be
wonderaars en bewonderaarsters, en
met de huishoudrekeningen, want
mijn hoofd staat niet naar cijfers. Dit
wil niet zeggen, dat je de inkopen
van mijn keukenmeid moet controle
ren: zij en Blake zijn al meer dan
twintig jaar bij me en we begrijpen
elkaar. Allebei zijn ze grondig ver
wend, koppig en in menig opzicht
erg lastig, maar ik kan met buiten
die twee en dat weten ze opperbest.
Vandaar, dat ze me schandelijk op de
kop zitten, maar hun harten bevin
den zich op de juiste plaats en daar
om moet ik je eerlijkheidshalve waar
schuwen, dat ingeval het tussen jou
en hen tot een openlijke strijd komt,
jij degene bent, aie het veld zal moe
ten ruimen! Als de nood dringt, kan
ik mijn eigen kopie tikken en ver
zenden, maar ik zou er nooit in sla
gen omeletten of puddingen te fabri
ceren zoals mijn trouwe keukenprin
ses het doet. Misschien klinkt het erg
egoïstisch", grinnikt© de schrijfster
andermaal, „maar wat zal ik je zeg-
fen? Een van de weinige voordelen
ie een lichaamsbouw als de mijne
biedt, is,' dat een mens kan eten en
drinken wat hij of zij lust, in het ge
lukkige besef, dat een paar pond
meer of minder geen noemenswaar
dig verschil maakt. Tussen twee
haakjes, ik hoop, dat je niet een van
die overtuigde dieetmensen bent, die
van noten en konijnenvoer leven,
want dan zou de keukenmeid je al
dadelijk minachten".
Sally kon gelukkig verzekeren, dat
ze, wat ze ook at, niet meer dan een
pond of twee van haar normale ge
wicht, circa honderd tien pond, af
week.
„Jou gelukskind!", riep de schrijf
ster uit. „Ik woog al honderd veertig
pond toen ik twaalf was. Maar laat
eens kijken, waarvoor moet ik je nog
meer waarschuwen? Je zult al gauw
bemerken, dat ik, als ik midden in
een verhaal ben vooral wanneer
het wat vlotten wil in staat ben
om zonder ophouden voort te gaan,
maar tussentijds en wanneer ik op
mijn flat in Londen zit, heb je heel
wat vrijaf. Als je iets wenst, aarzel
dan niet, erom te vragen en als je
iets hindert, steek het dan niet onder
stoelen of banken en loop niet rond
met het gezicht van een martelares.
Ik heb Beryl haar congé gegeven
vanwege die gewoonte.
O, ik beweer allerminst, dat ik je
een ideale baan aanoied. Zoals je ziet.
zou er aan 't huis heel wat moeten
gebeuren, maar het is toch minder
onherbergzaam dan 't op het eerste
gezicht lijkt. De bijbehorende ter
reinen zien er treurig uit, want Hal
lows, mijn tuinman-chauffeur-duvels
toejager, heeft het land aan hard
werken. Ik zou hem al maanden ge
leden de dienst hebben opgezegd, als
ik maar een betere kon vinden. Aan
de andere kant moet erkend, dat hij
zich in de oorlog goed heeft gedra
gen, vrij eerlijk is en me dikwijls
aan 't lachen maakt. Maar kom,
wanneer je 't erop wilt wagen, zal ik,
dunkt me, je je kamer maar eens la
ten zien".
Die kamer, hoewel even schamel als
de rest van het huis, was groot en
luchtig; het meubilair weliswaar oud,
maar van goede kwaliteit. Op een
tafeltje naast het bed stond een
draagbare radio, terwijl tegen een
van de wanden een dubbele rij plan
ken was aangebracht, waarop een
grote collectie boeken. Het venster
bood een schitterend uitzicht op het
omringende landschap.
„Ik had bloemen in de kamer willen
zetten", zei juffrouw Ricer, „maar
zoals gewoonlijk met m'n beste be
doelingen het geval is, heb ik het
vergeten. Misschien neem je de wil
dan maar voor de daad".
„Natuurlijk", glimlachte Sally, die
juist even tevoren had besloten het
eens met deze betrekking te pro
beren.
Ze betwijfelde niet of ze zou het met
juffrouw Ricer wel kunnen vinden.
De inlichtingen over 't dienstperso
neel klonken nogal alarmerend, maar
vermoedelijk zou ze er niet zo heel
veel mee te maken hebben.
Ongetwijfeld zou Cherry Tree Housé
des winters koud en saai zijn, maar
ze behoefde geen contract voor lan
ge duur te tekenen. Met zes pond per
week. plus kost en huisvesting, zou
ze beter af wezen dan in haar oude
baantje, vooral ook omdat er niet
veel gelegenheid bestond om geld uit
te geven. Evenals ze nu reeds ander
half jaar had gedaan, zou ze haar
moeder met een paar pond per week
kunnen helpen.
Ze ontveinsde zich niet, dat ze zich
soms erg eenzaam zou voelen, voor
al in de slappe tijd, waarop juffrouw
Ricer had gedoeld, maar och je kon
in een drukke stad even eenzaam
zijn als midden op het platteland.
Hier zou tenminste niemand over
stuur raken als ze naar haar kamer
ging om nog eens flink uit te huilen.
Prince, nu even vriendelijk als hij
zich nog een half uur geleden vijan
dig had betoond, zou een idéale met
gezel blijken voor landelijke zwerf
tochten („maar niet met deze schoe
nen", dacht Sally spijtig). Tegen de
hond kon ze, wanneer ze daar zin in
had, gerust praten, maar hij was niet
in staat iets te zeggen, dat het ver
leden, met al zijn bitter-zoete herin
neringen, weer bij haar opriep.
Gelukkig had juffrouw Ricer haar
niet gecondoleerd met Peters over
lijden, want ook nu nog liep ze kans
om bij de minste of geringste aan
leiding in tranen uit te barsten. Al
les bij elkaar genomen was ze blij,
dat ze op de advertentie had geschre
ven, wat ze dan ook bij hun terug
keer in de studeerkamer van de
schrijfster openlijk erkende.
„Nu ik hoop. dat die blijdschap zal
voortduren, juffrouw Brennan", ant
woordde juffrouw Ricer vriendelijk.
„Of zou je maar niet liever je wave
naam houden? Dat voorkomt ge
praat onder het personeel en boven
dien hoop ik, dat ik je Rosalie mag
noemen".
„Dat spreekt vanzelf", zei Sally,
verheugd, dat deze hinderpaal zo ge
makkelijk uit de weg was geruimd.
Ze besefte nu de dwaasheid van haar
vroegere mening, als zou ze door het
opgeven van een nieuwe naam haar
identiteit kunnen verbergen.
„Goed zo! Maar voor we definitief
tot een besluit komen, moeten we het
nog even over één ding eens worden.
Ik ben bang, dat 't de indruk maakt
van een geraamte in de hangkast. O,
je behoeft niet ongerust te zijn" ging
de schrijfster haastig voort bij het
zien van Sally's gelaatsuitdrulcking.
„Er zijn hier geen spoken, ik ben
geen slaapwandelaarster en er liggen
geen lijken onder de planken van
de vloer. Maar vier van mijn laatst©
secretaressen zijn er vandoor gegaan
om wat ik je nu ga vertellen, zodat
het mijn plicht is je vooraf te waar
schuwen".
Sally's belangstelling steeg, toen juf
frouw Ricer naar de deur schommel
de om zich te overtuigen of die ge
sloten was. Met zachtere stem ging
ze daarop voort:
(Wordt vervolgd)
