DE KERKEN
LEZERS SCHRIJVEN
maatschappij
DS. RUITENBERGTHEOLOGIE
DOOR LEKEN IS MOGELIJK
HERFSTIGE BELEVENISSEN
ROND POELEN REGENWATER
12
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 21 OKTOBER 1960
en de
NA BISSCHOPPELIJKE KRITIEK
Verschil protestanten en
rooms-katholieken
Op de vergadering; van St. Adel-
bert, gehouden ter gelegenheid van
het 25-jarig bestaan van deze ver
eniging van wetenschappelijk ge
vormde en of leidinggevende
rooms-katholieken heeft de Haar
lemse bisschop mgr. dr. J. A. Ii.
van Dodevvaard in milde be
woordingen kritiek geoefend op
het feit, dat leken niet alleen theo
logie bedrijven, maar ook kenbaar
maken. Theologie vraagt scholing,
het is een apart vak, beoefend
door een aparte stand en de
leek moet zich op dat gebied
niet onafhankelijk bewegen. Daar
kwam het bisschoppelijk woord op
neer.
In zijn antwoord aanvaardde de
voorzitter van de jubilerende ver
eniging mr. F. J. G. baron van
Voorst tot Voorst deze vermaning,
maar hield toch staande, dat de
leek moet meedenken met de theo
logen.
In „Het Vrije Volk" van 1 oktober
geeft ds. L. H. Ruitenberg zijn me
ning hierover in een artikel ge
titeld: „Riuim baan voor leken".
Hieronder volgen een aantal be
langrijke gedeelten uit zijn betoog.
Deze woordenwisseling is niet
njeuw. De hervorming heeft haar
kracht gekregen, ornaat de leken
méé gingen theologiseren. Calvijn
is een van de bekendste leken on
der de eerste hervormers, leek dan
in de zin van: geen priesterlijke
opleiding. In zulk een woordenwis
seling konit iets naar voren, dat
ook buitenstaanders goed doen in
de gaten te houden. Men leert er
véél van, namelijk de ander beter
te begrijpen. Ieder 'niet-rooms-
katholiek heeft wel eens ervaren,
dat hij, zich wagend over de grond
slagen van het geloof te spreken
van zijn rooms-katholielte ge-
sprekgenoot te horen kreeg: dat
moet je maar aan de pastoor vra
gen, dat weet is niet. Omgekeerd
verbaast menig rooms-katholiek
zich over de (in hun ogen) eigen-
wijzigheid waarmee protestanten
over hun dominee praten en duide
lijk laten merken, dat zij het in
alle gemoedrust niet met hun her
der en leraar eens zijn. Het feit,
dat vele rooms-katholieken be
trekkelijk weerloos te midden van
anderen kwamen te staan (waar
door de afval bevorderd werd)
heeft méér scholing en méér dis
cussie nodig gemaakt. Het deel
nemen aan het r.k. geloofsleven
in al zijn uitingen moest aangevuld
worden met méér kennis. Vandaar
r.k. bijbelvertalingen, r.k. bijbel
uitleggingen, méér dogmatische
scholing. Maar vandaar nu ook
het verschijnsel, dat leken de be
hoefte krijgen, zelfstandig de theo
logie te beoefenen en dan wel eens
tot conclusies komen die de bis
schoppen onwelgevallig zijn.
Theologie
Het zware woord valt: Theologie.
Voor de R.K. Kerk een studie, die
door een eigen, daartoe geroepen
groep binnen de kerk beoefend
dient te worden. Het is het naden
ken over en het ordenen van wat
God in de bijbel en de traditie der
kerk aan openbaring heeft ge
schonken.
Voor de protestant een vrije we
tenschap, die de bijbel als uit
gangspunt heeft en nu met ge
bruikmaking van alle wetenschap
pen wijsbegeerte, taalkunde, ge
schiedenis, sociologie, psychologie
ordent, wat de bijbel te verstaan
geeft.
De kerk maakt gebruik van de
theologie. Maar de leiding van de
kerk behoeft waarlijk met in de
handen van een theoloog te zijn.
In beginsel bijvoorbeeld kan een
ouderling-niet-vaktheoloog praeses
van de Generale Synode der Ne
derlandse Hervormde Kerk zijn. In
sommige christelijke gemeenten
(bijvoorbeeld bij de doopsgezin
den) wordt een theologische op
leiding voor de herder en leraar
niet vereist.
Gevolg: in het protestantisme
functioneert de theologie heel an
ders dan bij de rooms-katholieken.
Bij de' protestanten behoort de
theoloog niet tot een aparte stand.
Dat wil niet zeggen, dat men
geen belangstelling voor de
theologie heeft. Integendeel.
Het merkwaardige feit doet
zich voor, dat. de leiding van
alle kerken steeds nadruk
kelijker verbreding en ver
dieping van de theologische
studie vraagt. Maar daarbij
komt het protestantisme
nooit in de verleiding deze
theologen tot een aparte
stand samen te bundelen.
Wie de leden van de raad
van kerk en theologie van
de Hervormde Kerk nagaat,
ontdekt, dat hier ook een
aantal met-theologen onder
zijn. En deze raacl is het
hoogste theologische advies
college dat de Hervormde
Kerk kent.
Het verlangen om ook de
„leken" (een r.k. woord, dat
de protestant in deze zin
niet kent) in de theologie te
laten delen, is een bewijs
van windverandering in de
R.K. Kerk. De waarschu
wing van de Haarlemse bis
schop, zo zegt ds. Ruiten
berg, is een bewijs van de
stevigheid van de rots waar
op de stoel van Petrus is
gevestigd.
Ds. W. G. Overbosch
Twee fouten in moderne
kerkbouw
Ds. W. G. Overbosch uit Amster
dam, die 's zondags voor het
IKOR geregeld over nieuwe ker
ken spreekt, heeft voor de Friese
Bouwkrïng in Leeuwarden een
lezing gehouden over de moderne
kerkbouw onder de titel: „Kerk
bouw lof der overbodigheid".
Volgens spreker worden er bij de
opdrachtgeving voor de bouw van
nieuwe kerken in deze tijd vaak
twee fouten gemaakt: in de eer
ste plaats beoordeelt men de ver
houding tussen kerk en wereld
verkeerd en in de tweede plaats
vergist men zich in het doel van
de inwendige kerkruimte.
Ds. Overbosch vond het onjuist
om bij de moderne kerkbouw nog
uit te gaan van de „volkskerk
gedachte". Met cijfers lichtte hij
toe, dat de „volkskerksituatie"
voorbij is. Toch probeert men
steeds weer in de nieuwe stads
wijken aan een nieuwe kerk „ka
thedrale" vormen te geven. Vol
gens spreker haalt men kerk en
wereld te veel door elkaar. Men
mag van de kerk geen zalencom
plex maken, aldus spreker; hier
mee doet men te kórt aan de
functie van een kerk. De bijge
bouwen mogen niet aan de kerk
gekoppeld worden; door zulk een
koppeling aan de kerk gaat de
belangeloosheid van de dienst aan
de wereld, die in die gebouwen
verricht wordt, te niet en werkt
men een doorgaande verzuiling
in de hand. De bijgebouwen moe
ten op zodanige afstand van de
kerk gescheiden worden gehou
den, dat de belangeloosheid eruit
blijkt.
Sprekende over het doel van het
kerkinterieur, de kerkruimte, zei
ds. Overbosch. dat de kerk een
ruimte moet zijn, die dient om er
de Heer te verwachten. Een zaal
is geen kerk en een kerk in geen
zaal. De ware betekenis van de
zondag en de eredienst gaat al
te veel verloren in deze tijd, zo
zei ds. Overbosch. Wij gaan in de
eerste plaats niet naar de kerk om
er elkaar te ontmoeten, maar om
er God te ontmoeten. De kerk is
in de eerste plaats Gods huis en
daarna gemeentewoning. De kerk
moet een surplus aan ruimte heb
ben.
Daarnaast is er in de kerk ook
zeker plaats voor wandschilderin
gen, beeldhouwwerken en derge
lijke, die de kerk voor de kerk
ganger tot een kerkgebouw stem
pelen. Dat wilde ds. Overbosch de
noodzakelijke „lof der overbodig
heid" noemen.
ONDER ZEELANDS HOGE HEMEL
Knopkruid verdrong onkruid
in vele boomgaarden
Nog steeds is er een afwisse
ling tussen mooie dagen en da
gen van regen, maar de neer
slag heeft het in de laatste tijd
toch wel sterk gewonnen. Hoe
sterk is wel gebleken uit de
alarmerende berichten over een
dijkdoorbraak bij een mij als
zeer rustig bekendstaand rivier
tje en verder nog in eigen om
geving door de noodkreten om
hulp bij de aardappeloogst.
Hoe erg het hier en daar wel
was bleek, toen ik bij een land
bouwer tussen Krabbendijke en
Nisse beweerde, dat er van uit
de woning prachtig uitzicht te
bewonderen viel op een met riet
omzoomde plas.
door BAREND ZWERFMANS
Ik stond wel zeer verbaasd, toen een
der jonge leden van het gezin daar
op onmiddellijk reageerde met:
..Maar dat is geen plas, dat is ons
ondergelopen aardappelland! Dat riet
staat maar langs een slootje". Deze
ietwat natuurlijke poel, waarop
meeuwen en waterhoentjes zwom
men, moest dus gevoegd worden bij
de talrijke onnatuurlijke die de Poel
tussen de beide dorpen schenen te
hebben veranderd in een soort re
creatiegebied. Zoiets als de Loos-
drechtse of Vinkeveense plassen.
Leek dit slechts zo voor de mensen
en zeker niet voor de boeren, er wa
ren alle tekenen, dat de vogels zich
er best schener te vermaken.
Honderden meeuwen dreven er sier
lijk en rustig rond, bepaald genietend
van de vrede en rust in een onver
wachte vakantietïjd. Onder de een
den waren er .echter net als bij de
mensen, die ver van huis hun wilde
haren moesten tonen. Met geweld
stoven ze achter elkaar aan door het
ondiepe water, dat ongelooflijk hoog
opzij spatte. Leve de drukte en hel
kabaal! Ook de derde categorie was
vertegenwoordigd, zij die zelfs in de
vakantietijd met zichzelf geen raad
weten, blijven staan waar ze staan,
verveeld en triest. Zo stonden er de
kieviten als gekluisterd aan hun vas
te plekjes, ver van elkaar, sommige
in het water, hoewel er toch droge
plekjes waren overgebleven.
Ze stonden er feitelijk als dissonan
ten in een tijdelijk verrijkt natuur
landschap, een werkelijk schoon ge
heel van wei en water ingesloten
door de pittoreske dorpjes van de
Poel. Ze stonden er even nutteloos
als de automatische drinkbakjes
voor het vee aan paaltjes middenin
een rijkdom van zoet drinkwater.
Een vreemd wereldje daar op die za
terdag en enigszins in overeenstem
ming met het doel, waarvoor wij er
waren.
De boer daar had ons enkele plan
ten gezonden, waaroiider één, die
ons vreemd voorkwam. Niet de
plant zelf, die we als Doortiappel
herkenden, niet omdat deze plot
seling daar opdook. Doornappels
bekend om hunstekelige vruchten
en de giftige geur van de bloemen
duiken steeds op onverwachte
plaatsen op. De stekels aan de
vruchten bleken echter gering in
aantal en zeer grof van vorm.
Leiden moest er aan te pas komen.
Daar deelde men ons mee, dat de
plant wel Datura ferox zou heten en
dat deze elders dit jaar ook was
gevonden. Voor Zeeland bleek ze
tot heden niet genoteerd to staan en
is dus onze publlkatie een primeur.
Wat niet zeggen wil, dat de plant
ook niet elders is waargenomen, ze
kan er zelfs nog staan, waarom wc
de vrucht op ware grootte maar iets
versmald hebben afgebeeld. Graag
zullen we vernemen of planten met
zulke grof-stekelige vruchten soms
ook op een andere plaats staan.
De landbouwer zond ons ook een
handvol planten van het Knopkruid.
dat uit de Nieuwe Wereld aange
voerd ons gehele land snel heeft ver
overd. Hele boomgaarden en akkers
staan er thans mee bedekt, terwijl
we ons herinneren in onze rubriek
eerste vondsten van een enkele plant
te Kapelle en Wilhclminadorp te heb
ben vermeld als „bijzonder". Er zijn
zelfs twee soorten van dit brutale
onkruid, waarvan in onze provincie
vooral de gladstengelige Galinsoga
parviflora de grootste oppervlakte
voor "zich opeist. Volgens een goede
kennis wist ook de harige soort Ga
linsoga clllata enkele boomgaarden
'n beslag te nemen.
Vooral dit jaar schijnt hier en daar
als het. overige inlandse onkruid door
deze planten te zijn verdrongen. Hiel
en daar spreekt men al van een na
tuurlijke bron voor groen bemesting!
Hoe het zij, beide soorten zijn één
jarige planten, die enorm veel zaad
produceren; ze hebben een extra
kans gekregen, wuar de enorme
Knopkruid drukte iri het bedrijf en de weinige
H gunstige dagen, de landbouwers en
fruittelers geen kans liet zich met
het onkruid-probleem in te laten,
Zelfs op het tussen de weilanden ge-
isoleerde plekje, waar we ons be
vonden stond het er vol van.
Teruggaande genoten we dubbel van
de (lastige) schoonheid van het met
plassen doorspekte grasland in de
Poel, waarvan hel oppervlak spie
gelingen vertoonde van populieren,
wilgen en doorn bosjes, van drijvende
vogels en jagende wolken, hier en
daar ook nog van groepjes koebees
ten en van een eenzame dromendé
kievit. Hoewel we ons gedrongen ge
voelen mét de boeren te hopen, dat
deze onverwachte schoonheid spoedig
tot het verleden mag behoren, zullen
cle vele schone indrukken opgedaan
op dit tochtje ons nog lang in de her
innering blijven.
„Engelse zondag" voor
West-Duitsland
Dr. Adenauer heeft een aantal ver
tegenwoordigers van rooms-
katholieke organisaties beloofd,
dat iets van de „Engelse zondag"
ook in West-Duitsland ingevoerd
zal worden. Uitvoering van dit
plan zal het houden van bijeen
komsten op politiek, sociaal en
cultureel gebied en misschien zelfs
op sportgebied 's zondags .uitslui
ten. Dr. Adenauer zou gezegd heb
ben dat de zondag weer een rust
dag en een dag voor het gezin
moet worden.
De woordvoerder van het Duitse
ministerie kon niet zeggen wan
neer een dergelijke regeling inge
voerd zal worden, maar hij zei,
dat de noodzakelijke wettelijke
maatregelen al bekeken waren.
Een wettelijk zondagsverbod zou
fabrieksarbeid en diensten, die op
zondag noodzakelijk zijn niet uit
sluiten. maar men wil naast deze
uitzonderingen komen tot de re
gel: niet werken op
Deze stap werd door de Rooms-
Katholieke Kerk voorgesteld. In
West-Duitsland worden alle sport
gebeurtenissen voetbalwedstrij
den, atletiekwedstrijden enzovoort
op zondag gehouden. Bioscopen
;hebben er, zoals bij ons, hetzelfde
programma als door de week en
•ars en nachtgelegenheden zijn op
zondag geopend. De bondskanse
lier verwacht veel protesten op de
veranderingen en het einde dat
zal komen aan een oude traditie.
Mauretanië zelfstandig
De Westafrikaanse woestijnrepubliek
Mauretanië is woensdag de jongste
zelfstandige staat ter wereld gewor
den.
De Franse premier, Debré, en de
Mauretanische regeringsleider Mok-
tar Ould Daddah hebben in Parijs de
verdragen getekend waarbij Frank
rijk alle tot dusver aan de Frans-
Afrikaanse volkerengemeenschap
voorbehouden bevoegdheden, zoals
defensie, financiën en buitenlandse
handel, aan Mauretanië overdraagt.
Vlissingen-Middelburg
Naar aanleiding van het verslag van
de voetbalwedstrijd VlissingenMid
delburg op zondag j.l. wil ik enkele
dingen in het midden brengen. Ten
eerste de vergelijking om de spelers
van Vlissingen gelijk, ja zelfs lager
aan te slaan dan ezels. Dit Is voor
deze jongens een grote vernedering.
Dan de mening, dat de jongens van
Vlissingen die van Middelburg wel
eens even klop zouden geven. Hoe uw
verslaggever hieraan komt, is mij
even helder als koffiedik. De spelers
waren er wel terdege op ingesteld,
dat zij het deze middag heel zwaar
zouden krijgen. Nee, bij deze elf
spelers was er niet één, die deze wed
strijd te licht heeft opgevat. En ten
slotte de raad van uw verslaggever
óm twee andere spelers op te stel
len. Ik vraag mij af hoe uw verslag
gever hiertoe komt. Heeft hij wel
eens in deze competitie een wedstrijd
van het tweede elftal gezien Ik ver
moed van niet en hoe kan hij er dan
over oordelen om juist die spelers op
te stellen. Dit overigens zonder.enige
afbraak te willen doen aan de capa
citeiten van deze spelers. Over het
spel van Middelburg wil ik hier niet
veel schrijven. Maar dat dit afge
stemd was op afbraakvoetbal zijn
met mij vele toeschouwers eens, be
halve echter uw verslaggever, die het
vertoonde spel nogal ophemelt.
Vlilsingen W. C. .Bos
Noot van dc redactie: De geachte in
zender geeft een verkeerde uitleg aan
een zin in genoemd verslag. Onze
verslaggever meende in deze zin tot
uitdrukking te brengen, dat de Vlis-
9 De 20-jarige Amerikaanse student
Mark H. Higgins, die bij Albert Schweit
zer in Lambarene werkte, is ongeveer 3
maanden geleden, toen hij een reis door
Kongo maakte, door een Kongolese sol
daat doodgeschoten, zo is pas thans in
Washington bekendgemaakt.
singse aanvallers steeds in dezelfde
'fout vervielen. Inderdaad heeft de
verslaggever deze competitie nog
geen enkele wedstrijd van het tweede
van Vlissingen gezien. In oefenwed
strijden van Vlissingen heeft hij
echter voldoende kennis kunnen ne
men van de capaciteiten van de beide
bedoelde spelers. eHt spel van Mid
delburg afbraakvoetbal te noemen
getuigt niet van waardering voor de
tegenstander. Er zat wel degelijk op
bouw in het Middelburgse spel. De
Middelburgse doelkansen waren min
der talrijk, maar stuk voor stuk ge
vaarlijker dan die van Vlissingen.
KERKNIEUWS
NED. HERV. KERK
Beroepen te Huizen (N.-H.) vacature
L. J. J. den Esten te Dirksland. Be
roepen te Vriezenveen toezegging P.
H. Borgers te Birdaard. Bedankt voor 1
Hedel T. Langerak te Vinkenveen.
Beroepbaarstelling de heer M. Rus-*
ter Ficaris, Panweg 36 te Zeist is be
roepbaar.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Melbourne (Victoria)
Australië vacature P. H. Pellicaan
(reform church) J. F. A. v. d. Bom
te Sydney Australië voorheen te Gro
ningen. Beroepen te Blacktown New
South Wales (reform church) H. W.
Kuitert studentenpredikant te Am
sterdam die voor dit beroep bedankte.
Beroepen te Arun P. J. Westerneng,
kandidaat te Edam.
GEREF. GEM. IN NEDERLAND
Tweetal te Amernuiden T. Dórre-
steyn te Opheusden en C. v. d. Woes-
tijne te Barneveld. Beroepen te Gel-
dermalsen H. Ligtenberg te Rotter
dam-West en dr. C. Steenblok te
Gouda.
EXAMENS
Geslaagd voor het zendingsexamen
aan het zendings-seminari te Baarn
H. L. W. Héssel te Hilversum.
in Andalusië
In El Arahal vindt men, als in zovele spaanse
dorpen de centrale ,,-wasbank'.' D&ar wrijven
op wasdag de senoritas het wasgoed schoon
op de stenen verhoging. Dat het goed zo
doende meer slijt van het wassen dan van
het dragen is duidelijk genoeg.
De nederlandse huisvrouw is zo gelukkig
dat zij op h&&r wasdag gebruik kan maken
van een prachtige serie wasapparaten van
de Koninklijke DRU:
DRU standaard-wascombinatie
DRU wascombinatie de Luxe
DRU-MATIC wascombinatie met vol
automatisch wasgedeelte
DRU enkelvoudige wasmachine
DRU centrifuge voor 2'/2 of 4 kg wasgoed
DRU-MATIC wascombinatie
Het plaatje hierboven laat de DRU-MATIC
wascombinatie zien: een combinatie
van wasmachine met „vol-automatisch
wasgedeelte" én spoelcentrifuge, hét
ideaal van iedere huisvrouw! Wat u
niet op het plaatje kunt zien is de DRU I
kwaliteit, want kwaliteit laat zich niet
afbeelden. Vraag daarom eerst de
kleurige DRU wasmachinefolder, die u 1
alles vertelt wat u graag wilt weten.
Daarna rustig kijken bij uw winkelier
en uw keus is gemaakt: DRU... ook voor I
uPrijs f 945.-; 2-kleurig bovenblad f 27.50
DRU-ULFT. Stuur mij onmiddellijk
Ba&Cj^n uw gratis kleurenfoldor met de hele serie 1
wasapparaten, die DRU maakt.
IOp briefkaart plakken of in open enveloppe met 4 ets porti H
verzenden aan DRU-ULFT (Dit adres is voldoende). M
GA ZELF EENS KIJKEN'. In onderstaande'zaken (alfabetische volgorde) bent U van harte welkom. Morgen al!
GEBIt. v. d. BERG, Elfiktro - Radio - Televisie,
Bellamypark 6, Vlissingen. Telefoon 2650.
Firma JAC. DE BRU1JN, Langeviele 30-34,
Middelburg. Telefoon 3654.
Firma DE GOUDEN NAGEL, Walstraat 106.
Vlissingen Telefoon 2691.
Fiijna J. v. d. KLOOSTER, Radio-T.V.-Wasapparaten,
Ganzepoortstraat 6, Goes. Telefoon 6714.
Firma J. KOPPEJAN, Kamperfoeliestraat 21,
Goes. Telefoon 6257.'
Firnia C. v. d. KREEK E A Zn.,
's-Heer-Hendrikskinderenstr. 2, Goes. Telefoon 6806
Firma M. P. ME1JERS.
Kanaalstraat 62, Souburg Telefoon 253.
Firma B. M1DAVA1NE v.h. v. KOON,
Langeviele 62-64, Middelburg. Telefoon 2330
