nul 20 De dagen werden maanden en jaren van barre eenzaamheid TIEN JAAR OOSTELIJK FLEVOLAND He AMSTERDAM VRAAGT IJ-TUNNEL PER GRAMMOFOONPLAAT MEESTER HARVEY BOUWT EEN ZWEMBAD BIJ ZIJN SCHOOL MAANDAG 10 OKTOBER 1960 PROVINCIALE ZEEUWSE CO U RANT 7 IN HET POLDERWERK volgen de geslach- ten elkaar sneller op dan in de elf pro vinciën van het ou.de, vertrouwde land. Het is nu tien jaar geleden, dat twee pon tons met in totaal een vijftig man erop over het IJselmeer kwamen gevaren. Op de kaarten stond een kruisje bij het punt, waarop de eerste paal voor Oostelijk Flevoland, na de Wieringermeer en de Noordoostpolder de derde IJselmeerpol- der, te water en in de bodem moest wor den gelaten. Terwijl rondom geen land in zicht was en de horizon een grauwe streep trok waar wolken en water bij elkaar kwamen, werd op dat punt met het kruisje een baken geplant. Met een vlagje erop. Zo werd de eerste paal ge slagen. Nu zijn tien jaren voorbijgegaan, de eerste oogsten van Oostelijk Flevoland zijn al binnengehaald, ongeveer een vier de deel van het vierenvijftigduizend hec taren grote gebied is in cultuur, wij eten er al van. Maar toen wij ter gelegenheid van het nergens gevierde tienjarig jubileum van de polder nog eens terug gingen naar het punt met het kruisje, waarop indertijd de eerste paal werd ge plant, was daar bijna niemand meer van de eerstelingen die het spits nee, niet hebben afgebeten, maar moeizaam heb ben afgekloven op lange barre dagen, die maanden werden en zelfs jaren van een zaamheid. Deze mannen later ook vrouwen en kinderen van het eerste uur werken al lang weer ergens anders, verderop in het IJselmeer of bij het Delta plan of ook wel in het buitenland, waar onze polderbouwers graag geziene mede werkers zijn. Nog onlangs kregen v/ij een kaart uit Japan, van een opzichter. ,,Het is hier net als toen", schreef hij, „alieen duurt het nog wat langer voprdat we weer eens thuis zijn". Zo vonden wij in de polder bijna niemand meer yan de oude garde. Want in het polderwerk volgen de geslachten elkaar sneller op dan overal elders in het oude, vertrouwde land. Maar de herinneringen blijven, waar ter wereld de dragers ervan ook mogen zijn. Precies op hef daartoe uitgestippelde plekje is al korte tijd nadat de werkers er waren gekomen het eerste stukje dijk boven water gebracht. Dat was grond, een wereldje in wording met een eigen scheppingsverhaal. Het groeide en er kwam een dag, waarop de eerste ba rakken konden worden gebouwd. Toen hadden de eerste mensen een huis. Vanuit hun bruggehoofd van klei en zand en ba saltblokken begonnen zij het stuk zee dat polder zou worden in te spinnen met een negentig kilometer lange dijk en het zou zes jaar duren, voordat de twee uiteinden van die^ dijk elkaar raakten. Af en toe kwamen er journalisten van kranten uit binnen- en buitenland. Sommigen van hen schreven verhalen over „pioniers", waarin zij veel superlatieven gebruikten. Ach, het was geen wonder, want waar elders zag je zoiets? Maar wanneer een krant met zo'n verhaal toevallig overwaaide naar de mensen over wie het was geschreven werd er gelachen en ook wel gescholden, en de kranten werden gebruikt om er huis vuil in te verpakken, dat begraven zou worden of prijsgegeven aan de zee. Want het woord „pionier" werd hier als een soort belediging opgevat en de stre lende meewarigheid met een tikje natio nale trots lustte men hier niet. Er werd gewerkt en wie er niet bij hoorde, hoorde er niet bij. En wie er niet bij hoorde, moest ook geen schouderklopjes-verhalen schrij ven voor de elf miljoen Nederlanders op het „oude land". Hef leven was zonder dat al zwaar genoeg. D IT WERD NIET ANDERS toen de eerste vrouwen kwamen. Schrokken zij al van de barre samenleving waar hun man nen hen hadden heengevoerd, zij lieten het niet merken. Terwijl in de bouwputten werd gewerkt aan de gemalen die nader hand hef water uit het ingesloten gebied zouden wegdraaien, legden zij achter hun houten huisjes tuinen aan. Wanneer 's nachts uit het eindeloze donker de storm wind kwam en de stengels van hun bloe men knakte, lieten zij van het vasteland nieuwe bloemzaden en bollen komen. Het weggewaoide wasgoed van de lijn werd met evenveel gelijkmoedigheid op de ver- lieslijsf'gezef. Er werden ook kinderen ge boren. Wanneer de dokter het onder deze primitieve omstandigheden niet aandurf de, moest de moeder met een boot naar Harderwijk worden gebracht, drie uur va ren, en niemand kon tegen de kapitein zeggen dat hef sneller, sneller moest, want de man deed wat hij kon. Later kwamen moeder en kind terug in het land van slik en harde arbeid. Wanneer het kind gincj huilen omdat de golven van het IJselmeer over de dijk heen tegen het hou ten huisje sloegen, zong de moeder een liedje voor het kind en zweeg zij tegen haar man. En wanneer de kranten met de verhalen kwamen was ook zij bij de wer kers die erom 'achten of erop scholden. f ET HANDJEVOL EERSTELINGEN heeft hier zo enkele jaren geleefd en ge werkt. Zij waren blij, toen de eerste kap per zich hier vestigde en de komst van de schoolmeester was een festijn van nog groter formaat. Hij begon een schooltje waarin het a-b-c vredig samenging met hef voorbereidend middelbaar onderwijs voor de ouderen, die naderhand naar Har derwijk zouden gaan. De meester begon met zeven leerlingen, die hun eerste op leiding intussen al van de dokter hadden gekregen. Af en toe, van heel ver, bereik ten ook de uitzendingen Yan de school radio hef klasje. Voor de kinderen waren hef stemmen uit een andere wereld. Voor hen zal de polder nooit meer dan een vage herinnering zijn. Maar de ouderen moeten er zeker nog vaak aan denken. Zij mogen blij zijn geweest om hun ver lossing uit de eenzaamheid, zij mogen ook heimwee hebben het hangt er ook al van af waar zij later terecht zijn gekomen. Maar wanneer mén nu zou vragen hoe het in Lelystad was toen een van hen bedol ven werd onder een lading kleileem die door een kipper werd uitgestort juist toen hij daar liep, zijn zij weer bij elkaar. Hij was een van hen en de kleine samenleving op de dijk leed aan zo'n ongeluk meer dan aan grotere rampen, die tegelijkertijd plaatsvonden elders op de wereld. Ook is er de dag geweest, waarop de Lely- stedelingen met een gehuurde autobus naar een klein Overijsels dorp gingen om nog een andere collega, die plotseling was overleden, te begraven. Mannen uit de polder droegen de kist door de stra ten van hef dorp naar hef kerkhof, de klokken luidden en de mensen stonden stil aan de kant van de weg. Iemand zei naderhand in de kantine.- „Carve their name with pride". Het heeft dagen ge duurd voordat men hem weer aankeek. Want zulke dingen zeg je nu eenmaal niet. HET IS ALLEMAAL VOORBIJ, tien jaren zijn snel voorbijgegaan en ook deze kleine wereld is onherkenbaar veranderd. Het woord is aan de Directie IJselmeer- polders, die de pas verworven gebieden binnentrekt nadat de Dienst Zuiderzee werken eruit is verdwenen, met achterla ting van nog enkele posten voor de af wikkeling van waterbouwkundige wer ken. Er is al een fikse oogst gehaald van de ingesloten gronden, die nu droog lig gen en vruchtbaar willen zijn. Er moet nog geld bij natuurlijk, zelfs in het wonder land van de IJselmeerpolders krijgen wij het niet cadeau, maar er is een gezonde basis gelegd voor de winst die komen gaat. Zoals ook in de Wieringermeer en in de Noordoostpolder is gebeurd, zullen na een periode van staatsexploitatie boe ren van heinde en ver komen om de schu ren vol te maken. De inpolderingen geven ons, naast andere voordelen, iets terug van ons areaal cultuurgrond dat ieder jaar door stadsuitbreidingen en wegen aanleg drieduizend hectaren verliest. Naar raming zullen tegen de driehonderddui zend landgenoten blijvend werk kunnen vinden op de nieuwe gronden van alle polders die gemaakt zijn of worden ge maakt. Graag blijft de Staat der Neder landen in deze projecten ieder jaar vijf gulden per inwoner van ons land steken. Wij citeren een publikatie van de Directie IJselmeerpolders, waarin aan dit alles in klare taal nog wordt toegevoegd: „de nieuwe arbeidsmethoden in deze gebie den, gefundeerd op uitgebreid weten schappelijk onderzoek, oefenen een stimu lans uit op hef produktiepeil in hef gehele land. Van betekenis zijn ook de goodwill die de inpoideringswerken opleveren in het buitenland, alsmede de toeristische aantrekkingskracht". ER IS IN DiT POLDERGEBIED een weten schappelijke spankracht, waarvan slechts zij die er voortdurend mee te ma ken hebben zich een voorstelling kunnen maken dat geldt dan niet alleen voor de waterbouwkundige werken, maar ook en niet minder voor het bewoonbaar ma ken van de polders. Vanuit de gehele we reld komt men er naar kijken, waarbij het werk wordt vergeleken met soortgelijke ondernemingen in andere landen en we relddelen. Die vergelijking valt dan wel in ons voordeel uit. Sinds Hendric Stevin in een „voorstel" beschreef „hoe het ge- welt en vergif der noortzee uijter ver- eenïgf Nederlant te verdrijven sij" is het vak van vader tot zoon gegaan. Van tijd tot tijd horen en lezen wij er weer iets van. Niet iedereen denkt daarbij aan de kleine figuren van het eerste uur en daar om is dit verhaal ten dele aan hen ge wijd. Wanneer zij het toevallig lezen, zul len zij misschien met het gebaar dat wij nog kennen uit de tijd van tien jaar ge leden hun etensafval verpakken in het nummer van deze krant, en het hele ge val begraven in de grond of prijsgeven aan de zee, ergens op een plaats waar opnieuw in eenzaamheid wordt gewerkt. Daaraan valt niets te doen. Wij zullen eten van de vruchten die-het nieuwe land ons geeft en wij zullen tevreden zijn. Ernstig onderwerp luchtig benaderd (Van één onzer verslaggevers) Heeft de Zaanstreek de ministers en de leden van de Staten-Generaal eer tijds per chocoladeletter eraan her innerd dat dit gebied een tunnel waard is, Amsterdam heeft vrijdag alle leden van Eerste- en Tweede-Ka»- mcr, de leden van het kabinet en de staatssecretarissen per post een grammofoonplaat thuisgestuurd met een origineel pleidooi voor de LJ-tnn- nel. Het is een gezellige plaat met strofen uit vele liederen, waarin door de eeu wen heen Amsterdam bezongen werd, maar ook met talloze geluiden die eigen zijn aan de hoofdstad. De zil veren klanken van het carillon, draaiorgelmuziek, het razen van het stadsverkeer, het bonken van de hei- j machines, het motorgezoem van de rondvaartboten, het gillen der scheepsfluiten. het belgeluid dat weer een afvaart of aankomst van een IJ- pont aankondigt, enzovoort, enzo voort. En dan spreekt tenslotte bur gemeester mr. G. van Hall een ern stig woord, waarin hij zegt dat de nood hem ertoe heeft gebracht de le den van de Staten-Generaal op deze ongebruikelijke manier te benaderen met het probleem van Amsterdam, de IJ-tunnel. Kruiwagen Alexander Pola die de plaat samen stelde, heeft een kruiwagen documen tatie doorgewerkt om de essentie van deze originele boodschap te vatten, vertelde mr. Piet Mijksenaar, Am sterdams voorlichtingsnian nummer 1, leden van de Staten-Generaal schier bedolven worden onder boeken en an dere documentatie-paperassen. Deze grammofoonplaat bedoelt een aange namer voorlichtïngsvorm te zijn. Juist dit moment is gekozen, omdat zeer binnenkort bij de beg'- 'mg van wa terstaat de tünnel-kw .ie ongetwij feld aan de orde zal komen. Deltawerken Niet wrang, maar ernstig wordt er dan tenslotte ook nog aan herinnerd dat Amsterdam met zijn 870.000 in woners, 8 procent van de bevolking van ons land, 12 procent bijdraagt In het totale nationale inkomen en 16 procent in de belastingen. Dat daarmee ook 16 procent wordt bijgedragen in de Deltawerken, die. ook de trots van de Amsterdammers zijn en 16 procent in de Lauwerszee- projecten, waarvan ook de Amster dammers de noodzaak inzien, omdat de belangen van Nederland ook de belangen van Amsterdam zijn, wordt tenslotte ook nog gezegd. „U draait 0 20", is de plaat genoemd, 870.00 Nederlanders vragen uw aan dacht is de ondertitel. Duizend exem- laren testte Philips er van. De plaat omt niet in de handel. Het is een hartekreet van de hoofdstadtegen over onze volksvertegenwoordiging. Behalve deze ontvingen ook de raads leden van de hoofdstad de plaat, om dat het een gesproken brief van het stadsbestuur is. Bovendien werd het originele document, dat een documen taire is geworden, naar 130 kranten redacties en de omroepverenigingen i gestuurd. In de regeUctmer rats de opnamestudio, by de geboorte ran de grammofoonplaat ~U draait nul 20", waarin de Burgemeester van Amsterdam voor de bouw van de IJ-tunnei pleit. In bet midden: Burgemeester Van Hall; rechts: de directeur van bet Bureau Voorlichting on Representatie, mr. P. Mijksenaar. Toen de plaat vrijdagmiddag laat ten doop gehouden werd in de raadzaal van Amsterdam, werd burgemeester Van Hall bij deze gelegenheid voor het eerst in zijn ambtsperiode met luchtige amusementsmuziek inge haald. Als excuus voor de ongebruikelijke vorm voor deze boodschap zei burge meester Van Hall dat hij (als Eerste Kamerlid) uit ervaring "weet hoe de Militaire hulp van V.S. aan Laos opgeschort Ambtenaren van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken hebben vrijdag meegedeeld dat de Verenigde Staten het militaire hulp- program aan Laos tijdelijk hebben opgeschort. Het ministerie had eerder reeds be kendgemaakt dat de Verenigde Sta ten een einde hebben gemaakt aan het uitbelalen van de soldij aan leden van de 30.000 man tellende strijd krachten. Volgens het ministerie was de splitsing van het leger van Laos de belangrijkste reden voor deze maatregel. MET BEHULP VAN DE OUDERS Karwei, dat navolging Tijdens opruimingswerkzaamheden in Neurenberg verdwenen graafma chine 'en vrachtauto plotseling in een groot gat. Wie een kuil graaft root een ander verdient Na zoveel geklaag over een te kort aan zwembaden voor de jeugd overal in het land is het eigenaardig, dat men niet eer der op het idee is gekomen, dat thans in Hoorn en Den Helder wordt uitgewerkteen bad uiteraard van beperkte afmetin gen in een doodgewoon huis. 3n dit laatste geval is sprake van particulier initiatief, maar er Is een ander voorbeeld, irit Engeland, dat men een „school"- voorbeeld zou kunnen noemen. De heer E. Harvey in Otley, zo schrijft de Guardian, is hoofd van een lagere school en hij ondervond dagelijks hoe nijpend het gebrek aan zwembaden kan zijn. De heer Har vey besloot ten langen leste er iets aan te doen en na langdurige ge sprekken met de autoriteiten, die deze zaken aangaan, was de zaak beklonken: er zou, bil de school, een zwembad komen. Meester Harvey ontwierp het bad zelf en zes dagen nadat hij de plannen bij de betrok ken instanties had ingediend, kwam reeds de goedkeuring. De haast die de overheid maakte bewees hoezeer men het initiatiefvan de heer Har vey apprecieerde. De overheid ging nog verder. Zij beloofde het mate riaal voor het. zwem bad-beschikbaar te zullen stellen, wanneer de ouders der leerlingen bereid waren het zelf te bouwen. Meester Harvey kreeg een graaf machine te leen en twee dagen later, op een ouderavond, werd liet karwei besproken. Van alle kanten kwam hulp. Geestdriftige moeders brachten geld bijeen voor het geval de steun van de overheid onvoldoende mocht blij ken, vaders zorgden voor een be tonmolen (ook al geleend) en voor het verdere gereedschap. Reeds korte tijd later kon het zwem- bad worden geopend. Het was van- I zelfsprekend een bijzonder feesteli i- ke dag. die in geheel Engeland be langstelling trok. Het ziet er zelfs naar uit, dat het bad van meester Harvey het prototype zal zijn voor een hele reeks soortgelijke baden. Veilig Het zwembad meet vijf bij tien me ter en heeft een diepte van raïm zes tig tot bijna negentig centimeter. Het is dus veilig voor kinderen en het bevindt zich op een plaats, die vanuit de school in het oog kan wor den gehouden. De bouwkosten bedroegen in totaal 2000. Het geld dat de moeders overhielden heeft men bestemd voor een filtreerinstallatie, die in 1961 zal worden gebouwd. Het bad kan ook slechts gedeeltelijk worden gevuld, waardoor het dus ook mogeiijk is jonge kinderen de eerste beginselen van het zwemmen bij te brengen. En meester Ifarvey heeft de toegang opengesteld voor alle kinderen uit de buurt. Een idee. welks verwezen lijking de moeite en de kosten van het navolgen waard ts.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 7