ftrótona DAMME eerde nagedachtenis van dichter Jacob van Maerlant ik zie meer ih 'h aristona In Nagaland is het nog onrustig en onveilig MAANDAG 26 SEPTEMBER 1960 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 1 STANDBEELD EEN EEUW OUD Academische zitting in raadszaal van het eeuwenoude stadhuis (Van onze Brugse correspondent) Met wapperende leeuwenvlaggen, trompetgeschal cn gloedvolle redevoeringen werd onlangs in het schilderachtige Zwinstadje Damme hulde gebracht aan de nagedachtenis van Jacob van Maerlant, de vermaarde letterkundige en geleerde, die in de 13e eeuw door zijn krachtige persoonlijkheid en zijn uitzonderlijk talent de Nederlandse didactische poëzie tot bloei bracht. Het staat vast. dat Van Maerlant jarenlang in Damme heeft geleefd en gewerkt. Hij was er naar alle waarschijnlijkheid „schepen klerk" en wellicht behoorde hij ook tot de lagere geestelijkheid. Hij overleed er omstreeks 1290 en naar alle waarschijnlijkheid werd hij begraven onder de klokketoren van de prachtige kerk - van Damme, maar zoals het met de ganse levensloop van deze dichter het geval is, hebben de historici ook op dit stuk geen vol ledige zekerheid. Jarenlang hebben de geschiedkun digen gediscussieerd over de plaats, waar Jacob van Maerlant geboren werd, over de streek waar hij zich ging vestigen waar hij begraven werd. Dit was ook tijdens de hulde, die te Damme aan deze uitmuntende letter kundige werd gebracht, het geval. Vooral pastoor Noterdaeme, van Snellegem, een bekend historicus, maakte ophef met zijn stelling over de geboorteplaats van Jacob van Maerlant. Aan de hand van talloze argumenten kwam hij tot de conclu sie dat hij het levenslicht zag in het gehucht Maerlant, dat behoorde tot de heerlijkheid Snellegem. Daar zou hij ook gewerkt hebben om dan naar Damme t.e verhuizen, waar hij het ambt van schepenklerk aanvaardde. In alle werken over de Nederlandse literatuurgeschiedenis zal men ech ter kunnen lezen, dat Jacob van Maerlant wellicht in het Brugse Am bacht, d.i. de streek tussen de Wes- terschelde en de IJzer, geboren werd, maar dat hij jarenlang koster is ge weest in het Zuidhollandse dorp Maerlant, dat nu deel uitmaakt van de stad Brielle. Taalschepper Wel is ledereen het roerend eens over de grote betekenis van deze letter kundige en dit werd in Damme krachtig onderstreept door prof. dr. Baur, die van de pui van het eeuwen oude stadhuis een feestrede hield, waarin hij Van Maerlant een uitmun tend taalbeheerser, taalkenner en vooral taalschepper noemde, die in tegenstelling met zijn voorgangers zijn ideeën niet in het Latijn, maar in zijn moedertaal, het Nederlands, tot uitdrukking bracht. Hij was een zeer belezen man, die even goed thuis was in de klassieke geschriften als in de werken van de Latijnse schrij vers. Hij was tevens een uitmuntend vertegenwoordiger van zijn tijd, zo dat zijn gedichten in feite een spie gelbeeld mogen genoemd worden van de 13e eeuw. Van Maerlant ontpopte zich ook als een moralist, die armoe de en kuisheid als deugden prees en die te velde trok tegen de gebreken van zijn tijd. Hij verdedigde met geestdrift de derde stand, voor wie hij onderwijs bepleitte. De plechtigheid op het Marktplein van Damme werd besloten met een dreunende uitvoering- van de „Vlaam se leeuw" door een koor en door alle aanwezigen. Academische zitting In de raadszaal van het stadhuis werd een academische zitting gehou den, die voorgezeten werd door de burgemeester, de heer Houtave. Vooreerst werd geluisterd naar de merkwaardige uiteenzetting van pas toor Noterdaeme over de geboorte plaats en do jeugd van Jacob van Maerlant. Uit de werken van de let terkundige blijkt wel duidelijk dat hij in het Brugse Ambacht geboren is. Daar hij zich zelf echter „Jacob die Costere van Merlant" noemde, heeft men lang aanvaard dat hij kos ter is geweest van het dorpje Maer lant in Zuid-Holland. Dit is volgens spreker volkomen ongegrond. Uit jarenlange ouder I zoekingen in de oudste geschiede nis van Snellegem is hij, zoals ge zegd, tot de overtuiging gekomen dat Van Maerlant. niet alleen in deze gemeente geboren is, maar dat hij er ook een vrij groot ge deelte van zijn leven heeft door gebracht, namelijk als klerk van do Oostvlaamse familie Roden, die eigenaar was van de heerlijk heid Snellegem. De klerk van de ze familie noemde inderdaad Ja cob die Costere van Merlant. Pas toor Noterdaeme ontdekte even eens, dat er in de geboortestreek van de dichter een geliuoM bad bestaan, dat de naam Maerlant droeg. In dit gehucht woonde in de 12e cn de 13e eeuw een familie „die Costere". Het is dus meer clan waarschijnlijk dat Jacob, de dichter, een afsl-mme- ling is van deze familie en dat „die Costere" niets te maken heeft met een ambt, dat hij in Zuid-Holland zou uitgeoefend hebben, maar dat men hier wel te doen heeft i met een family wam. Jacob van Maerlant noemt zich dus in werkelijkheid Ja cob i'ie Costere. terwijl Van Maer lant eigenlijk zijn schrijversnaam zou zijn, die hij later zou hebben aan genomen. Leenmannen Het gehucht Maerlant lag rond de nu nog bestaande waterloop, do Mare-, loet, tussen Houthave en Meetkerke. Uit verdere onderzoekingen heeft de heer Noterdaeme weten uit te vissen dat de leden van de familie die Cos tere leenmannen waren van de Oost vlaamse heren van Roden, eigenaars van de heerlijkheid Snellegem. Het is dus geenszins te verwonderen, dat een lid van de familie die Oosterse in dienst is getreden van de Heren van Roden. Volgens pastoor Noterdaeme was het door tussenkomst van de heren Van Roden, dat Jacob van Maerlant talrijke vererende opdrachten mocht vervullen voor de Zeeuwse en Hol landse groten. Hij zou volgens deze historicus ech ter nooit Vlaanderen verlaten heb ben. De familie Van Roden verliet Snellegem in 1257 en Jacob, die hier door zijn betrekking verloor, zou dan enkele jaren later naar Damme trekken, waar hij schepenklerk zou worden. Graaf Floris V Vroeger werd steeds aanvaard, dat Van Maerlant koster is geweest van de kerk van het Zuidhollandse dorp Maerlant in Oost-Voorne, waar hij de bescherming zou genoten hebben van Albrecht van Voorne, raadsman van de Hollandse graaf Floris V. Dit alles blijkt meer op overlevering en op een verkeerde interpretatie van de teksten van de grote letterkundi ge te berusten, dan op nuchtere ge schiedkundige feiten, aldus de heer Noterdaeme, die al deze bevindingen ook heeft gepubliceerd. Zijn zienswij ze heeft tot op heden echter vooral in Nederland weinig weerklank gevon den. Uit de nasporingen van deze histori cus is nog gebleken, dat de dichter waarschijnlijk geboren is tussen 1220 en 1225 te Houtave, waarin het ge hucht Maerlant lag. Hij bezocht de Brugse kapittelschool, die gehecht was aan de kerk van St.-Donaas, die hij herhaaldelijk in zijn boeken ver meldt. Zijn ouders waren landbou wers, die goed hun brood verdienden. Al deze gegevens zijn natuurlijk ge steund op de hypothese, dat Jacob van Maerlant werkelijk de klerk zou geweest zijn van de Oostvlaamse fa milie Van Roden. Grafsteen naar Sluis De heer R. Vandenberghe, gewezen schoolhoofd te Danune, schetste voorts op levendige wijze de zeer drukke bedrijvigheid en de welstand, die er ten tijde van Jacob Van Maer lant in Damme heersten. Toen was dit stadje, dat thans een zekere her opleving kent dank zij het toerisme immers de rijke en machtige voorha- ven van Brugge. De conservator van het Gezellemu- seum te Brugge, de heer Antoon Viane, eveneens een bevoegd ge schiedkundige boeide de aanwezigen met een uiteenzetting over de even merkwaardige als zonderlinge ge schiedenis van de grafsteen van Ja cob van Maerlant. Aan de hand van talloze getuige nissen mag men het nu wel als vaststaand beschouwen, dat Jacob van Maerlant onder de klokketo ren begraven ligt, al kan men niet steunen op archeologische over blijfselen om dit te staven. De grafsteen, die eens de laatste rustplaats van deze grote Vlaam se dichter heeft bedekt, is inder daad spoorloos verdwenen. Men heeft echter kunnen achterhalen, dat deze steen omstreeks 1829 werd verkocht aan de gemeente Sluis voor het bouwen van een af sluiting rond het kerkhof. Natuur lijk is er thans niets meer over gebleven van deze grafsteen, al hebben archeologen wel hun best gedaan om deze te ontdekken. De toenmalige pastoor Van Damme was destijds overigens heel geluk kig „bevrijd" te zijn van deze eigen aardige steen, die talloze toeristen aanlokte, onder wie vooral Nederlan ders. Al die belangstelling gold ech ter Jacob van Maelant niet, zoals men toch zou kunnen verwachten, maar wel een andere, ongetwijfeld even beroemde telg uit Damme, na melijk Tijl Uilenspiegel. Of deze olij ke nar, die wel eens als de geest van Vlaanderen wordt afgeschilderd, ooit in werkelijkheid heeft bestaan en of hij dan te Damme heeft geleefd in de 16e eeuw, zoals de legende het ons voorhoudt, laten we hier in het mid den. Een feit staat echter vast: op de grafsteen van Jacob van Maerlant moet na de zestiende eeuw een of an dere grappenmaker de naam Tijl Uilenspiegel in gewoon Romeins schrift hebben gebeiteld, samen met de afbeeldingen van een uil en een spiegel. Meer was er natuurlijk niet nodig om levendig tot de volksver beelding te spreken. Volgens histori cus Viane is het onweerlegbaar, dat deze inscripties en afbeeldingen na de zestiende eeuw werden aange bracht. Dit blijkt uit getuigenissen, die in de literatuur werden terugge vonden. De oorspronkelijke grafsteen van Van Maerlant vertoonde slechts Latijnse inscripties, evenals verschil lende afbeeldingen, waaronder deze van een wijsgeer. Standbeeld In 1860 hebben de Dammenaars Ja cob van Maerlant in hun stadje als het ware in ere hersteld door voor hem een standbeeld' op het Markt plein op te richten en deze gebeur tenis van een eeuw geleden, was thans aanleiding geworden om te feesten. In 1889 zorgde het gemeentebe stuur overigens voor een nieuwe grafsteen, deze keer zonder een Uilenspiegel. De geest van Uilen spiegel waart echter wel nog rond in Damme en het zou nie mand verwonderen wanneer deze legendarische figuur uiteindelijk eveneens zijn standbeeld zou krij gen in dit sympathieke Vlaamse stadje, waar de politieke harts tochten, zoals men zich wellicht zal herinneren, zo hoog kunnen oplaaien'dat er over gesproken en geschreven wordt tot zelfs in Ja pan en Amerika Het standbeeld van Jacob van Maer lant voor het raadhuis in Damme. (Advertentie) Dc contrastwaarde van het ARISTONA-beeld is inderdaad 100%! De klankwaarde is uniek. Bovendien biedt ARISTONA méér automatische snufjes en... service die er zijn mag! Iedereen ziet meer in een ARISTONA IN ÉÉN WOORD: FANTASTISCH! Begroting van marine: Vernieuwing vaartuigen loodswezen In de memorie van toelichting op de begroting van marine voor 1961 wor den enkele bedragen genoemd voor het Nederlandse loodswezen. De be dragen, die nodig worden geacht voor de normale exploitatie van de dienst zijn in totaal praktisch gelijk aan die. welke in vorige jaren ter beschikking zijn geweest. Voor de verdere vernieuwing van de loods- en betonningsvaartuigen is een bedrag van 2.790.000 opgenomen. De specificatie hiervan is: loodsafhaal- vaartuig „Albatros" 620.000; loods- af haal vaartuig „Zeekoet", eerste ter mijn ƒ250.000; twee kleine af haalbo ten ƒ700.000; het reservevaartuig „Lichtschip 7" ƒ600.000 en de be- tonner „IJsselmeer" 620.000. Vertoning Von Braun-film in Antwerpen verboden Socialisten en oud-verzetslieden hielden demonstraties Het gemeentebestuur van Antwer pen heeft gisteren besloten in zijn stad de vertoning te verbieden van de film „Ik mik op sterren", over het leven van de in Duitsland gebo ren Amerikaanse raketdeskundïge Wernher von Braun. Dit besluit werd genomen na een rumoerige demon stratie van jonge socialisten en le den van verzetsbewegingen voor de bioscoop waar de film gisteren op het programma was genomen. Ant werpen was de stad die in België het zwaarst werd getroffen door Duitse V-2 raketten in de Tweede Wereldoorlog. De demonstratie begon, toen bet reclamemateriaal werd aangeplakt van deze film, waarin de Duitser Curt Jargens de hoofdrol heeft. Sommige demonstranten, die recla mebiljetten en filmfoto's afrukten, kwamen in botsing met de politie, die hun namen noteerde. Arrestaties werden niet verricht. De directie liet onmiddellijk de deuren van de bio scoop sluiten en bezoekers moesten via nooduitgangen vertrekken. Tweede groep Nikes en eerste Hawks in 1963 (Van onze Haagse redactie) Het luchtmachtplan dat opgemaakt is voor de komende drie tot vier jaren waarbij men uitging van de veronder stelling dat de Amerikaanse regering bereid zal zijn de nodige hulp te ver lenen is gericht op de totstandko ming van: a. vijf squadrons jachtvliegtuigen voor de defensieve taak; b. een squadron tactische verkenningsvliegtuigen; c. vier esquadrons jagerbommenwerkers voor de offensieve taak; d. twee groe pen Nike-geleide wapens; e. twee groepen Hawk-geleide wapens; f. een transportsquadron, dat in het begin van 1961 geheel zal worden uitgerust met de Fokker f-27 Friendship en Troopship. 7 P: OOK NA TOETREDING TOT INDIASE UNIE Radicalen begonnen er een gruwelijke terreur NAGALAND een gebied met ongeveer vierhonderdduizend inwoners wordt de zestiende staat in de Unie van India. Pre mier Nehroe maakte dit bekend aan het begin van de zittingspe riode van het Centrale India- sche parlement. Het besluit is het resultaat van de onderhan delingen, die tussen de premier en alle Nagastammen zijn ge voerd. Met deze regeling denkt de regering te Nieuw-Delhi de eerste stap te hebben gedaan om tegemoet te komen aan de wensen van stammen, die al meer dan tien jaar onrustig zijn. Aldus schrijft G. L. Leszcykski in de Frankfurter Allgemeine. De Nagas vallen uileen ln 'n twaalf tal stammen, die elk een ander dia- lekt spreken. Ten tijde van de Brit se overheersing was Nagaland ver boden gebied, waar alleen ambtena ren, natuuronderzoekers en zendelin- ;en toegang kregen. De bevolking had weinig contact met overig India en zocht er ook geen omgang mee. De buitenwe reld wist, dat ze van zang, dans en vrouwen hielden en dat ze zïcli nu en dan toelegden op het kop pensnellen, dat ook vandaag aan dag nog niet helemaal is uit- Engeland volgde de politiek zich niet te bemoeien met de aangelegenheden van onderontwikkelde stammen en liet de moeilijkheden aan de Nagas zelf over. Tijdens de laatste wereld oorlog, toen de Japanners reeds in Burma waren, verscheen een schil- delegatie met oor- Nieuw-Delhi om de lulp aan te bieden. Het verzoek werd aangenomen en de Na gas werden uitgerust met moderne wapens. Zij ontpopten zich als voor treffelijke junglevechters en gueril- lastrijdersVelen namen later dienst in het Indiase leger. Toen In dia vrij werd, verlangden ook de Nagas hun onafhankelijkheid. Zij waren teleurgesteld toen de regering hun verzoek als „absurd" van de hand wees. Sedertdien is het in het land onrustig. Hardhandig Het ontwikkelde deel van de bevol king vormde dadelijk na de oorlog de NNC (Naga National Council), waarvan Phizo leider werd. Omdat deze voor een „hardhandige" oplos sing van het Nagavraagstuk was, ontstond er vrij spoedig een split sing in de partij, die eindigde met de moord op Shakries, de leider van een meer gematigde richting. De radikalen kregen de overhand en ln Nagaland begon een gru welijke periode van terreur, met moord, brandstichting en onder drukking. De Indiase regering zag zich gedwongen een aanzienlijke troepenmacht het zijn thans omstreeks 30.000 man naar 't land te zenden om het vredelie vende deel van de bevolking te be sehermen. En hoewel jaar ïn, jaar uit werd be weerd, dat men de toestand in de hand had, bleef het een feit, dat steeda w«e? ppnieuw militaire eenh«» lÉffe Een grote wegenbouw firma in Duits land, welke bezig is met het aanleg gen van een grote verkeersweg tus sen Neurenberg en Frankfort aan de Main, heeft van de betrokken in stanties toestemming gekregen om, gezien de omvang van het karwei, voor controle doeleinden gebruik te maken van een DO 27 vliegtuigje, waarin de opzichter zich snel langs het tracé kan bewegen. Bij Frauen- aurach langs de route is een klein vliegveld aangelegd (foto), xoaarvan het toestelletje gébruik maakt. De mechanische schop op de voorgrond kost driemaal zoveel als het vlieg tuig. Nederlandse, Belgische. Zwitserse en Westduitse bromfietsclubs hebben zich in de Westfaalse stad Gladbeck tot een internationale brornfietsvereniging aan eengesloten. onder voorzitterschap van de Zwitser Willi Wegmann uit Zürich. Doel van de vereniging is coördinatie van sportprogramma's en bevordering van de verkeersopvoeding. Jaarlijks zal een Euro- pa-sterrit georganiseerd worden. den door vijandige Nagas werden overvallen. Verder werd 't verkeer langs de grote verbindingswegen tel kens lamgelegd en het reizen in het land bleef absoluut onveilig. Politiek probleem De regering zag het vraagstuk niet als een militair, maar als een politiek probleem. Zij wilde de vredelievende Nagas tegen de rebellen in bescher ming nemen en deze laatster, door overreding tot andere gedachten, brengen. Het leger werd door dit standpunt sterk geremd, hetgeen door de gewelddadige rebellen tot het uiterste werd uitgebuit. Het blijft twijfelachtig of de beslis sing van de regering over het vormen van een gescheiden staat Nagaland het probleem oplost. Zelfs de leider van de Naga-delegatie, die het ak koord ondertekende, ilr. L Ao, geeft toe, dat de gematigde Nagas, die hij vertegenwoordigt, slechts één vierde tot één derde deel van de bevolking vormen. De vijandige groep Is ongeveer even groot. De rest wacht af, welke rich ting da overhand krijgt.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 7