Spaanse families zijn op Cuba
van drie exclusieve clubs
Farnborough toont verticaal
startende straalvliegtuigen
MIDDENSTANDERS SCEPTISCH
TEGENOVER S.E.R, ADVIES
MAANDAG 12 SEPTEMBER 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
19
ER HANGT VEEL NIEUWS IN DE LUCHT
Ontwerpen voor multisonische
straalverkeerstoestellen
(Van onze speciale verslaggever)
FARNBOROUGH De 21ste luchtvaartshow te I'arnborougli van het
genootschap van Britse vliegtuïgfabrikanten (S.B.A.C.), sinds de eerste
van dien aard, gehouden op het Engelse vliegveld Hendon in 1932, toont
in zekere zin een teruggang -in de Engelse vliegtuigindustrie, in zoverre,
dat deze wat de militaire vliegtuïgproduktie betreft, niet meer op volle
toeren draait. De grootste afnemer, de R.A.F., beperkt de orders, ook al
omdat het accent van de luchtverdediging meer op de geleide projectie
len komt te liggen.
Er heeft zich de laatste jaren in de
Engelse vliegtuigindustrie een be
langrijke concentratie doorgezet met
het gevolg dat de meeste fabrieken
in een of andere groep zijn onderge
bracht. Behalve de reeds bestaande
Hawker Siddeley Group, waarbij zich
de laatste jaren ook de De Havilland
(de fabriek van de bekende Cornet-
straal verkeersvliegtuigen), Black
burn en Folland Aircraft hebben
aangesloten, werd opgericht de Bri
tish Aircraft Corporation, waarin
Vickers Armstrongs (de bouwers van
de Viscount, o.a. ook bij de K.L.M. in
gebruik) English Electric en Bristol
zijn verenigd. Ook de helikopter en
vïiegtuigmotorenfabrieken zijn voor
een groot deel samengevoegd.
Verticale start
Voor liet eerst is publiekelijk een
demonstratie gegeven van een ver
ticale start met een vliegtuig met
vaste vleugel. Dit is toch wel zeer
hijzonder, aangezien dit vliegtuig
type, dat evenals de helikopter strikt
genomen geen vliegveld van enige
afmetingen nodig" heeft, zonder eni
ge twijfel als het vliegtuig van de
toekomst gezien moet worden. We
kenden al het „vliegende bed" van
Rolls Royce, een frame met verticaal
geplaatste straalmotoren, dat zich
met veel lawaai van de grond ver
hief, overigens zonder dat velen
hierbij vertegenwoordigd waren,
want deze proefnemingen waren min
of meer geheim.
De Short SC-1. het zgn. V.T.O.L.
t vertical take-off and landing) vlieg
tuig dat op Farnborough voor het
eerst ten aanschouwe van tiendui
zenden bezoekers, een verticale start
liet zien. en na deze loodrechte opstij
ging geleidelijk aan in een normale
vlucht overging, is geen „vliegend
bed" of welke naam men het wil ge
ven. Het is een echt vliegtuig, dat
vliegt, manoeuvreert, klimt en duikt,
als elk ander gewoon vliegtuig. We
moeten zeggen dat deze demonstra
tie met een V.T.O.L.-vliegtuig een
openbaring was. Lang is men al met
deze proefnemingen bezig in Ameri
ka en Rusland, maar het lijkt er veel.
op dat de Britten wat betreft de
praktische resultaten met de eer gaan
strijken. Zou dr. Griffith, de geeste-
lijk'e vader van dit type vliegtuig, die
droomt van grote 'verticaal opstij
gende verkeersvliegtuigen, praktisch
vleugelloos en in verhouding zeer
licht in gewicht, die met pijlsnelle
vaart vele malen zo snel als het ge
luid op grote hoogte zullen vliegen,
on de duur toch gelijk krijgen? De
Short SC-1 is in de eerste plaats een
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll»
De Avro 7//S behoort evenals
(Ie Fok leer Friendshiptot de
klasse van Dakota-vervan- M
pers". Het toestel verschijnt
evenwel ie laat aan het lucht-
vaar fir mament om een ernsti-
ge concurrent, van de- F-27
Friendshipte zijn, hoewel 't m
in prestaties zeker niet. daar-
voor onderdoet. De Avro 7)8
beschikt over twee Rolls Royce m
turboprop motoren, die het y|
slanke vliegtuig een snelheid
van ca. )5Ö km. per uur ge-
ven. Het kan als passagiers-
('ij) en nIs vrachtvliegtuig
worden gebruikt.
voorloper van een veel kleiner verti
caal opstijgend militair vliegtuig, dat
geen startbaan, geen airstrips of
vliegveld nodig heeft. Maar aan de
bruikbaarheid ook voor de civiele
luchtvaart behoeft niemand te twij
felen.
Nieuwe vliegtuigen
Alvorens de belangrijkste getoonde
vliegtuigtypen te memoreren, moéten
we nog de aandacht vestigen op liet
ontwikkelingswerk aan de zgn. su
personische, of beter multisonische
vliegtuigen, vliegtuigen dus die en
kele malen zo snel zijn als het ge
luid. Bristol werkt aau de B-188;
een proefvlicgtuig voor snelheden
van 2400 km per uur en daarboven.
Het bijzondere is dat dit vliegtuig,
waarvan het horizontale staartvlak
op de tentoonstellingsstand is te zien,
geheel is opgebouwd uit roestvrij
staal.
Een ander proefvliegtuig is de HP-
115, jammer genoeg door vertraging
in de bouw, evenals de P-1S8, niet
op de show verschenen. Het is een
voorloper van een toekomstige „vlie
gende vleugel", waarmee de ontwer
per, de Handley Page vliegtuigen-
fabriek, ook al weer in de verre toe
komst een driehonderdtal passagiers
voor het luttele bedrag van ca. 110
gulden (11 pond sterling) per per
soon, over de Atlantische Oceaan
hoopt te brengen. Een vakantietrip
naar de U.S., Canada of Zuid-Ame-
rika ligt dan ook voor de gewone
mensen in de lijn der mogelijk
heden.
De Hawker P-l 127, het eerste vertf
caal opstijgende gevechtsvliegtuig
ter wereld, een vliegtuigtype overi
gens waarvan wij weinig te weten
konden komen, behalve dan, dat het
gebouwd wordt met de uuïelie BS-53
straalvoortstuwingsmotor, kan be
halve een verticale start, ook een
(normale) vliegveldstart maken,
Strikt genomen kan het zelfs achter
uit vliegen, aangezien de verstelbare
(draaibare) straalpijpen zowel naar
achter en beneden, als naar voren
zijn te draaien.
Behalve de SC-1 zagen we voor het
eerst de Avro 748 aan de vliegde-
monstraties deelnemen; een vlieg
tuig dat evenals de Fokker Friend
ship tot de „Dakota-vervangers" ge
rekend kan worden. Het is een 44-
persoons turbinevliegtuig, dat zowel
als passagiers- als vrachtvliegtuig,
dienst kan doen.
Het wachten is nu op de De Havil
land 121, kortelings „Trïdent" (of
drietand) gedoopt, die mét de Avro
771 (de Britse Caravelle) en P-188
wellicht tot de toekomstige zeer
snelle Engelse, verkeersvliegtuigen
zal behoren.
Het hoofdbestuur van de Koninklij
ke Nederlandse Middenstandsbond
heeft zich beraden over het advies
van de commissie vestigingsregelin-
gen van de Sociaal-Economische
Raad inzake vestïgingsbesluiten voor
de kleinhandels- en ambachtsbedrïj-
ven op het gebied van levensmidde
lenvoorziening, voor de kleinhandel
in tabaksartikelen, voor de kleinhan
del in drogisterijartikelen en voor de
kleinhandel in parfumerieën, dat is
uitgebracht op de ontwerp-vestï-
gingsbesluiten van de staats-seereta-
van economische zaken.
De gehele conceptie van dit advies
lijkt het hoofdbestuur van de K. N.
M. B. meer in overeenstemming met
de in midden- en kleinbedrijf aan
wezige mogelijkheden, dan in het
oorspronkelijke ontwerp van
staatssecretaris. Het hoofdbestuur
kan zich echter niet aan de indruk
onttrekken, dat een algehele invoe
ling van deze conceptie op korte
termijn zal resulteren in een on
doordacht en onvoldoend bezonnen
beleid bij tal van ondernemingen
waarbij 'de conceptie van de com
missie gevaar loopt niet of zeer on
voldoende te worden gerealiseerd en
het gevaar niet denkbeeldig is dat
daardoor het niveau van bedrijfsuit
oefening dat door de vestigingswet
1937 werd verhoogd, wordt bedreigd.
Deze conceptie inuners zal tot ge
volg hebben een min of meer radi
cale verandering van het branchepa
troon dat tot nu toe, mede onder
invloed van de vestigingswet klein
bedrijf 1937 en zijn uitvoering Is ge
volgd'. Bij deze. praktijk was het ge
bruikelijk dat tevens de vakopleiding
aangepast was aan de krachtens de
vestigingswet bestaande tendenzen.
Het hoofdbestuur is van mening, dat
aanpassing van de vakopleiding aan
de wensen van dc commissie van de
Sociaal-Economische Raad en het
dientengevolge vertrouwd raken met
de materie door betrokkenen eerst
zal dienen plaats te vinden in de
vrije sfeer in het overleg van de be
trokken organisaties en dat daarna
de vestigingsbesluiten dienen te wor
den afgekondigd.
Tienduizenden bezoekers heb-
ben tijdens de publieke vlieg-
dagen te Farnborough (Enge-
landmet verbazing de verti- m
cale start en landing van de m
Short SC-1 gadegeslagen. Zo-
als men ziet. heeft het vlieg-
tuig een korte, gedrongen
romp met driehoek vleugel en
vast landingsgestel. De verti- n
cale start wordt mogelijk ge-
maakt door een serie straat-
motorendie naar beneden zijn
gericht. Een andere straahno-
tor in dc staart geeft het re-
volutionaire toestel voorwaart-
se snelheid als na de start op
horizontale vlucht wordt over-
gegaan. f§
lllililllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllülli
De Nederlandse sleepboot „Holland"
heeft op ca. 1300 mijl ten oosten van Nor
folk. Virginia, drie mannen opgepikt die
veertien dagen hebben doorgebracht op
hel achterstuk van de tanker African
Queen". De „African Queen" verging
twee jaar geleden. Het achterstuk werd
door de Canadese sleepboot „Melanie
Fair" voor sloop raar België gesleept,
maar veertien dagen geleden moesten de
trossen worden gekapt omdat de sleep- j
boot op de Azoren moest bunkeren. De
drie mannen werden met voldoende voed- I
sel en radioverbinding achtergelaten. Toe:.
de „Melanie Fair" terugkeerde bleek het I
stuk tanker te zijn afgedreven.
Papoea's leggen op eigen
initiatief een vliegveld aan
Zonder dafc iemand daartoe opdracht
heeft gegeven of een verzoek heeft
gedaan, zijn de bewoners van het
dorp Peltejur, dat is gclegen_ nabij
de grens niet" Australisch Nieuw-
Guinca, begonnen met de aanleg
van ecu vliegveld. De reden van dit
initiatief is de verwachting, dat na
het gereedkomen van het vliegveld,
de levensstandaard van de bevol
king met sprongen omhoog zal
gaan.
Op 8 maart van dit jaar besloot de
gezamenlijke bevolking van drie ne
derzettingen, die het dorp Pekejur
vormen, over te gaan tot de aanleg
van een vliegveld op hun terrein na
bij de Pegover Rivier, De bewoners
kwamen tot deze daad omdat zij
van mening waren dat hun gebied
wel erg ver buiten het wereldgebeu
ren lag.
Onder leiding van het dorpshoofd en
de godsdienstonderwijzer J. Wall
werd begonnen met de aanleg van
de moderne schakel met de buiten
wereld. Zonder hulp van buitenaf en
met zeer eenvoudige middelen gingen
ruim 100 bewoners mannen, vrou
wen en kinderen met veel enthou
siasme aan het werk. De mannen
hakken en ruimen bomen en graven
zand, de vrouwen voeren het zand af
in draagmanden, terwijl de kinderen
onkruid wieden en takken opruimen.
Mede door deze uitstekende werk
verdeling zijn er hij de aanleg van
het veld al goede vorderingen ge
maakt. Reeds heeft het vliegveld
een lengte van 330 meter bij een
breedte van 50 meter.
De verwachting is dat over onge
veer twee maanden het eerste cess-
na-vliegtuig op dit veld een landing
kan maken.
HET SPAANSE HART VAN CUBA
Boulevard „El Prado" is symbool van
het voorbije koloniale tijdperk
Volgende artikel (slot)
Rijke Cubaan woont
koel
T n de Spaans-koloniale tijd
I hadden de vooraanstaande
families op Cuba een onzicht
bare ring om zich heen ge
trokken. Zij domineerden het
openbare leven op plaatsen
als „EI Prado". Tegenwoor
dig is dit anders geworden,
maar nog steeds is de elite
een gesloten kring, waar bui
tenstaanders slechts onder
bijzondere omstandigheden
toegang krijgen.
Symbool van de koloniale tijd is
„El Prado", een brede boulevard,
met aan weerszijden een groot
aantal uitstekende winkels. In het
midden is een door laurierbomen,
overschaduwde promenade. Deze
ligt wat hoger dan de straat, zo
dat men het gevoel krijgt op een.
soort podium te wandelen. Het
wandelpad is geplaveid met gro
te tegels, die samen de motieven
voor in elkaar overvloeiende 'figu
ren vormen. Het Prado (letter
lijk: „wandelweg") mondt aan
een kant uit bij „EI Morro'Veen
geducht fort. dat in de zestiende
eeuw bijna onneembaar was. Aan
één zijde is het midden van El
Prado afgezet door een decoratie
ve lage muur, waarin banken zijn
uitgespaard. In koloniale tijden
zaten 's avonds op deze banken
de chaperonnes van de meisjes uit
de voorname families in Havana,
die hier pantoffelparade hielden.
Maar die dagen zijn voorbij,
's Avonds is El Prado alleen
nog het operatieterrein van wat
obscure figuren. Overdag echter
bruist het er van zakelijke ac
tiviteit. Schoenpoetsers bieden
hun diensten aan en de loteri-
vevkopers tonen de nummers,
die geluk heten te brengen, op
hun hoed of op borden naast
zicli. Elke week is er een hoofd
prijs van 100.000 dollar en te
gen Kerstmis zelfs van een mil
joen! Die loterijen werken on
der dc slagzin: „Wordt rijk dooi
de armen te helpen", want een
goed deel van de opbrengst gaat
naar liefdadige instellingen, zie
kenhuizen en weeshuizen. Elke
zaterdag is er een openbare
trekking door wezen vaiï het
„Beneficencia". En op zondag
morgen paraderen deze kinde
ren vaak. door de .stralen, met
hun eigen muzlekVoorop.
V'
Rijk weeshuis j
r oor «le ruime donaties uit de
loterijen is liet „Beneficencia"
een rijk weeshuis. De kïnde- i
ren hebben het er voortreffelijk:
zij gaan vrolijk gekleed, zijn uit- j
stekend gevoed en krijgen een
goede opvoeding. Maar het wees-
huis doet meer: als iemand een
kind heeft, waarvoor hij of zij
niet behoorlijk kan zorgen, mag
het aan de voordeur worden af- J
gegeven. Nemen de omstandïghe-
den een goede keer dan mag het
teruggehaald worden.
Ook vondelingen worden hier op
genomen. Het „Beneficencia" be
zit een speciaal klein achterdeur -
DOOR HANS YKEMA
tje, waarachter een ronde krib
staat. De ene helft is rood ge
verfd. de andere blauw. Wordt er
iets in gelegd dan klinkt binnen
in het gëbouw een belsignaal, een
non komtnaar buiten en neemt
de vondeling liefderijk op.
Sigarenland
lak bij het weeshuis ligt een
grote sigarenfabriek, die de I
romantische naam Romeo y
Julia draagt. Zij heeft het druk
want de Cubanen zijn grote ro
kers van grote sigaren. Iedere
man, die het zich kan veroorlo
ven (en die van roken houdt)
loopt hier met zo'n enorme sigaar
in het hoofd.
Sigaretten worden hoofdzakelijk
vanwege de geringe prijs gekocht.
In de sigaren-fabriek hangt het
portret van Winston Churchill,
ook al met zo'n enorme (Cubaan- j
se) sigaar.
De sigaar is op Cuba een soort
symbool van 'n onzichtbare broe
derschap: iedereen loopt er mee.
Van welke huidkleur hij ook is
en die vergelijking gaat ook ver
der op. Iedereen is gelijk. „De
negers dulden ons", zei eens een
Cubaan, „omdat wij hen dulden."
Noch in de kerken, noch in de
scholen denkt iemand aan rassen
vooroordeel. Negers kunnen alle
vooraanstaande hotels en theaters
bezoeken. Velen van hen komen
er eens een kijkje nemen en laten
het dan bij die ene keer. Zij heb
ben hun eigen gelegenheden, die
ze gezelliger vinden. Maar het
feit, dat zij op voet van volkomen
gelijkheid worden behandeld geeft
hun een zeker zelfbewustzijn.
Run beste eigenschappen komen
daardoor naar voren: zij zijn
prettige mensen in de omgang.
Goed zeilen
Toch heeft do oude Spaanse
elite enkele plaatsen, die
moeilijk toegankelijk zijn.
Dit is niet rechtstreeks een kwes
tie. van huidskleur, hoewel het er
in de praktijk op neer komt in dit
De krantenjongens vormen een
levendige noot op „El Prado",
Havana's befaamde boulevard.
land, Waar velen een scheutje
„gekleurd" bloed hebben.
„Habaneros" zijn onder elkaar
bijzonder hartelijk. Mannen klop
pen elkaar bij begroetingen op de
schouders, vrouwen kussen elkaar
op beide wangen. En de trots van
de vooraanstaande families zijn
hun clubs, die er evenals de
bijbehorende tuinen -luxueus
.uitzien. Drie er van behoren tot
de prominenten en de meeste ou
de Spaanse families zijn lid van
alle drie. Deze clubs zijn echte
„huizen buitenshuis". Kinderen
van leden groeien er soms op,
vooral in de vakanties. Geleide
lijk worden zij zelf lid onder het
motto: „papa deed dit ook op
mijn leeftijd."
De exclusiefste van de drie is de
Havana Yacht Club. een strikte
familie-aangelegenheid, waar bij
na niet in te komen is, omdat het
toegestane ledental vrijwel steeds
is bereikt. Zolang als de presi
dent van de republiek in functie
is. kan hij lid zijn. Maar ver
scheidene oud-presidenten werden
gedeballotteerd toen zij. na iiet
verstrijken van hun ambtster
mijn, het lidmaatschap weer aan
vroegen. De gemakkelijkste ma
nier om lid te worden is: trou
wen met de dochter van een lid.
Het spreekt vanzelf dat voor die
eer een flink entreegeld betaald
moet worden. Deze yachtclub is
een der duurste ter wereld en een
der exclusiefste. Er wordt boven
dien uitstekend gezeild: dr, Carlos
de Cardenas, een van de laatste
olympische kampioenen, is lid van
de club.
De Cubaanse weeshuizen geven
hun pupillen een uitstekende
verzorging. De wezen zijn beter
gekleed dan de twee pleegkin
deren van de waard van La
La Buena Fortune, (rechts), die
overigens weinig tekort komen,
ondanks hun blote voeten.
