ZELANVICA
De avonturen van Stikkeltje en Bruunke
Maar liefde won
Uit de
wondere
wereld
van de
techniek
Van en voor de boekenplank
i J
„Prisma"-boeken over bijen,
vogels en dierenpsychologie
,Verkeerst[p/|>
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT MAANDAG 29 AUGUSTUS 1960
verlichting
noodkompas
stuurkompac
Op de roos zijn de ver
schillende windrichtingen,
de tussenstanden en de
gradenverdeling aange
geven.
dekglas
nachthuis
ij noord ~~j
Het scheepskompas bestaat uit de
electrisch verlichte kompasroos die
draait in de met vloeistof gevulde
kompasketel. De kompasketel bevindt
zich bovenop het nachthuis en is af
geschermd dooreen kap. De vloeistof
dempt het schommelen en draaien
Van ae roos door de beweging van
het schip. De ketel is scharnierend
opgehangen, zodat hij altijd recht hangt.
Het grote standaard kompas bevindt
zich op de-brug en is voorzien van
een peilinrichting waarin andere
schepen of vaste punten (vuurtorens)
worden gezien. In het stuurhuis of er
bovenop bevindt zich het stuurkom-
pas voor de roerganger. Op het achter
dek staat nog een noodkompas.
schuivend
rails.
MAGNETISCH' KOMPAS VÓÓR SCHEPEN j2
Het magnetisch kompas aan
boord van schepen wijst de
kompas noord-zuid richting
aan onder invloed van het
aardmagnetisme en het
scheepsmagnetisme.
kcerslijn] m miswijzing
/n 1936 schreef dr. Henri Polak: ,fiaar was een
halve eeuw geleden te Middelburg een klein,
doch uitgelezen gezelschap van dragers en
verkondigers van voor die dagen en voor ons land
nieuwe en frissche denkbeelden: Mr. Jacques de
Witt Hamer, een van de toenmalige katheder
socialisten; Mr. Eduard Fokker, heraut van het
burgerlijke radicalisme, Henriëtte van der Meij,
redactrice van de Middelburgsche Courant, en nu
en dan oolc P. L. Tak, die xvéliswaar in Holland
woonde, doch herhaaldelijk zijn geboorteplaats
bezocht".
Ditmaal gaat het ora Talc over wie.Wiessing, in onze vorige Ze-
landica genoemd, schrijft dat deze uit Zeeland overgekomen
stevige Zeeuw met het oprichten van het weekblad „De Kro
niek", dat 1 januari 1895 officieel het levenslicht zag, niets minder
deed dan „het neerzetten en bedienen van een kleine maar belang
rijke maatschappelijke smeltkroes". Pieter Lodewijk Tak, de „heel
langzaam naar het socialisme evoluerende liberaal", werd in het
revolutiejaar 1848 te Middelburg geboren uit een gezeten familie.
Hij werd gerekend onder de begaafdste der gymnasiasten in zijn
geboortestad. Aan de Leidse universiteit rechten studerend, is hij
met deze studie niet klaar gekomen, al schrijft Wibaut van hem,
dat hij een paar maal een proefschrift voor anderen heeft geschre
ven. In 1877 verscheen hij weer in Middelburg en was onder Pisuisse
aan de Middelburgsche Courant verbonden om er de rubriek buiten
land te verzorgen. „Uit deze jaren dagtekenen de eerste ontmoetin
gen met Wibaut. Zij maakten beiden te Middelburg deel uit van een
groepje dat zich om Multatuli schaarde. Ze lazen Multatuli's ge
schriften en bekommerden zich ook om diens persoonlijk leven door
bijdragen te zenden aan het „Genootschap Tandem" dat geld bij
eenbracht om Douwes Dekker in zijn moeilijkheden te steunen",
aldus Thys in zijn boek over „De Kroniek". Zijn werk aan de krant
vond zoveel waardering dat hem bij het vertrek van Pisuisse in
1882 het hoofdredacteurschap werd aangeboden. Hij verkoos echter
Amsterdam, al keerde hij steeds met vakanties naar Walcheren te
rug en bleef, aldus de getuigenis van Polak, daar aan het geestelijk
leven deelnemen. Het zou te ver voeren zijn journalistieke bedrij
vigheid te Amsterdam op de voet te-volgen. Wanneer eenmaal door
hem „De Kroniek" wordt opgericht, groeit het weekblad uit, naai
de ondertitel van het boek van Thys vermeldt, tot het brandpunt
van Nederlandse cultuur in de jaren negentig van de vorige eeuw.
De namen van de medewerkers zijn veelzeggend: Jan Veth, Alphons
Diepenbrock, Jan Kalf, André Jolles, H. P. Berlage, Frans Coenen
Jr., Frank van der Goes, Johan de Meester, J. F. Ankersmit, J. D.
Bierens de Haan, R. N. Roland Holst, Marius Bauer, Willem van
Konijnenburg, Antoon Molkenboer.
In mei 1899 sloot Tak zich aan bij de S.D.A.P. Deze stap betekende
tevens dat „De Kroniek" zich in socialistische geest ontwikkelde.
In 1904 werd hij lid van de gemeenteraad van Amsterdam en tevens
verkozen voor de Provinciale Staten, het jaar daarop Kamerlid.
Al deze werkzaamheden hij werd in 1903 nog hoofdredacteur van
Het Volk en deed veel werk voor de partij, betekenden voor deze
lichamelijk krachtige figuur, die het liefst 's nachts werkte, een
overbelasting. Op 24 augustus 1907 overleed hij aan een hartver
lamming op „Duinvliet", het buitenverblijf van de familie Tak te
Domburg. Zijn dood betekende het einde van „De Kroniek". Het is
■te betreuren dat Henriëtte Roland Holst haar boek over deze boei
ende persoonlijkheid niet heeft kunnen voltooien.
Onder invloed van de.iizermassa
van het schip, vertoont het kompas
behalve de variatie nog andere af
wijkingen die tezamen de deviatié
vormen. De som van variatie en
deviatie heet „miswijzing"
Flindersstaaf
kompasroos
correctiestaafjes
Nw ware noordrichting
Nm magnetische
Nk kompas
Kw ware koers
n magnetische koers.
Kk kompaskoers
deviatie
variatie
De„harde ijzermassa's zijn tijdens de bouw van
het schip blijvend (permanent) magnetisch ge
worden. In de weekijzermassa wordt tijdens de
vaart door het aardmagnetisme veranderlijk
(vluchtig of transiënt) magnetisme geinundeerd.
Dat verandert dus met de vaarrichting. Men
tracht de afwijking op te heffen door het aan
brengen van compensatiemiddelen, n.l. een week-
ijzeren (Flinders)staaf, twee weekijzeren bollen
en ten derde permanent magnetische correctie-
staafjes verticaal, in langs-en in dwarsrichting.
Caféhouder mishandelde
vrouw en kinderen
De 42-jarige caféhouder uit Zwarte-
haan (bij St.-Annaparochïe)R. D. K.
is donderdag gearresteerd, nadat zijn
echtgenote bij de politie een aan
klacht wegens mishandeling tegen
hem had ingediend.
De ma»i schijnt zich gedurende een
lange reeks van jaren tegenover zijn
vrouw en drie dochters (nu 15, 16 en
17 jaar oud) zeer misdragen te heb
ben. Hij zou hen op ergerlijke wijze
hebben mishandeld, vooral als hij te
veel gedronken had, hetgeen nog al
eens schijnt te zijn voorgekomen. In
Zwartehaan was vrijwel iedereen er
van op de hoogte dat de caféhou
der zeer driftig is, veel dronk en zijn
echtgenote en kinderen mishandelde.
De postcommandant van de politie
post St. Anuaparochie schijnt ook van
de toestand op de hoogte geweest te
zijn, maar niet te hebben kunnen in
grijpen. omdat noch de vrouw noch de
kinderen van de man ooit een aan
klacht indienden.
Toen de vrouw donderdag huilend
haar huis ontvluchtte en zich tot de
politie wendde, is de caféhouder op
last van de officier van justitie on
middellijk gearresteerd.
K. is in 1942 met zijn huidige echtge
note gehuwd na van zijn eerste vrouw
te zijn gescheiden.
In San Diego, Californië, Is het tot
relletjes gekomen uit protest tegen de
weigering van het' gemeentebestuur een
hgot-rod-car-recebaan te laten aanleg
gen. De .politie arresteerde 116 personen
toeen jongelui op een boulevard een race
wilden organiseren. Een politieman werd
door een traangasgranaat aan het been
gewond en verscheidene anderen werden
door de menigte mishandeld.
f
In de serie Prisma-boeken van de uit
geverij „Het Spectrum" te Utrecht
en Antwerpen, verschonen enkele
werkjes over dieren.
No. 514, Gilbert Nixon, „Het leven
der bijen".
Ditmaal nu eens niet een boek over
honingbijen alléén. De schrijver
legt de nadruk op de boeiende leef
wijzen van een groot aantal aan
de honingbijeen verwante soorten.
Hierbij komt in fraaie schetsen tot
zijn recht, hoe sterk de vorm van
de soort verband houdt met de leef
wijze. Wij juichen de verschijning
van dit boekje toe, omdat het ont?
breken van voldoende kennis van
de in wilde staat levende vlies-
vleugeligen een handicap betekent
voor beter begrip van het gedrag
van de honingbij. We bevelen het
aan in de aandacht van alle bijen
houders. maar ook van de natuur
vrienden in het algemeen.
No. 524, A. Rutgers. „Vogels in Iiuis
en hun verzorging.
Een boekje, dat voor weinig geld
veel meer geeft dan de doorsnee
vogelliefhebber ooit nodig zal heb
ben. Het boekje zelf zal hij echter
niet kunnen missen; ook de enkele
vogel vraagt grote zorg, en tevens
kennis van zijn eigenaardige ge
woonten. Het zal de vogels ten goe
de komen als men dit werkje niet
alleen aanschaft, maar het ook
terdege bestudeert.
No. 532, H. Munro Fox. „Psychologie
der dieren.
Een belangrijk boekje, daar het op
populaire wijze vertelt over de, ge
heimen. die achter het gedrag der
dieren schuilgaat. Daar het bezoek
aan dierentuinen steeds toeneemt
en het grote publiek daar van nabij
kennismaakt met de vruchten, die
de dierpsychologie (en de gedrags
leer, de ethologie) in onze tijd op
levert, kan een populair werkje
over dit onderwerp niet gemist
worden. Dat wilde bijen korven
bouwen(I), blz. 139, lijkt echter
een fout in de vertaling. Vertaling
van werken als deze vereisen een
grondige kennis van het onderwerp
naast volkomen beheersing van de
taal; was de vertaalster geheel voor
haar taak berekend? Het lijkt ons
vreemd, dat het bekende boek van
Porticlje niet onder de aanbevolen
werken voorkomt.
Fysica voor iedereen
Bij de uitgeverij Het Spectrum N.V.
te Utrecht verscheen m de Prisma
boekenreeks het populair-wetenschap-
pelijk werkje van prof. dr. Werner
Braunbek: „Fysica voor iedereen".
Degenen, die bij het voortgezet onder
wijs al het een en ander van de na
tuurkunde en de mechanica hebben
opgestoken, kunnen door het lezen
van dit boekje hun kennis opfrissen.
Veel wetenswaardigs over het licht,
de warmte, de elektriciteit, het mag
netisme, de kernfysica enz. is in dit
boekje terug te vinden.
39. Bruunke had zich töch gebukt om
een broodje uit het mandje te pakken
en nu rukt de vlag hem van t voet
stuk. Alléén het mandje met brood
jes staat er nog op! „Een zeer merk
waardig beeld, meen ik!" zegt de mi
nister teleurgesteld. „Ik bedoel, van
enige gelijkenis is geen sprake!"
De burgemeester wil de toestand nog
redden. „Maar ziet U, Excellentie,
broodjes zijn toch Eetbare Zaken, dus
uw département. Het brood stelt de
Af cl. Landbouw voor en wat de Vee
teelt betreft: die draait toch groten
deels op worst uit!"
De toeschouwers raken in een opge
wonden gesprek: de één vindt het een
roerend monument, de ander had lie
ver een gelijkend beeld van Jori3 Al
bedil zelf gezien, dat staat veel def
tiger in een park.
BROMFIETSERS OPGELET
Buiten de bebouwde kom mag niet
sneller dan JjO lcm/uur worden gere
den. Binnen de bebouwde kom is deze
grens vastgesteld op 30 lcm/uur.
Waaraan is te zien, dat U binnen de
bebouwde kom bent?
De grens van de bebouxvde kom xvordt
aangeduid door een rechthoekig
blauw bord met daarop in xvitte let
ters de plaatsnaam. Onder dit bord
is nog een bord bevestigd en xuel een
rond xvit met rode band en het zwar
te opschrift „50 km" of een recht
hoekig blauxo met rode rand en het
xvitte opschrift „max. 70 lcm/uur toe
gestaan".
Voor de bromfietser maakt het geen
verschil of hij op een weg rijdt,
xvaarop het snelverkeer met 70 km/
■uur mag rijden, zegt de A.N.W.B.
Voor hem geldt slechts één beperking
t.xv. 30 km/uur binnen de bebouwde
kom.
Wat niet wegnam, dat ze haar rol
goed speelde. Ze beantwoordde glim
lachend de begroeting door het echt
paar en liet naar buiten niets hoege
naamd bemerken van de hartklop
pingen, waarmee ze haar eerste gast
vrouwelijke plicht vervulde; de tevre
den blik, die Christopher haar toe
zond, was voor haar meer dan vol
doende beloning.
Hij trok haar andermaal naast zich
en zei ietwat opgewonden: „We moe
ten iets drinken om dit samenzijn te
vieren! Hoor eens, Karen..."
„Ik heb Bannister al gezegd, het een
en ander hier te brengen", verzeker
de Karen, blij, dat ze zich de woor
den van mevrouw Paynton over de
gewoonten van het huis bij aankomst
van gasten had herinnerd. „En ook
wat sandwiches."
„Maar kindlief, sandwiches op dit
uur van de morgen!" lachte Stella.
„Wc hebben pas een uur geleden ont
beten! Ik zou niets door mijn keel
kunnen krijgen."
Margaret Malcolm
„Nu, ik wél", bromde Fred. „Ze noem
den het een ontbijt, maar 't was heel
wat anders dan ik met ontbijt bedoel
Dat is altijd zo in hotels! Ik zal dus
graag van de sandwiches gebruik
maken!"
Karen, zich niet bewust van de dank
bare uitdrukking in haar blik, glim
lachte hem vriendelijk toe en Fred
Thirlby was nog minder op zijn ge
mak dan hij ooit sinds het bericht
over 't huwelijk van zijn neef was
geweest. Welke voorstelling hij zich
ook van het meisje, dat met die ramp
zalige Kit was getrouwd, had kunnen
vormen, zeker had hij nooit gedacht
aan een lief onbedorven kind als dit.
Misschien had Kit dat begrepen en
hun daarom gevraagd, wat vroeger
dan de anderen te komen, opdat dit
arme vrouwtje wat meer zelfvertrou
wen zou krijgen! Nu, wat hem be
treft, op zijn steun zou ze mogen re
kenen en de lieve Stella zou met haar
ervaring wel zorgen, dat Kits logeer
partij glad van stapel liep.
„Wie komen er zoal?" vroeg hij
Christopher, terwijl ze dronken. „Het
gewone stelletje?"
„Ja, de Cadews, Phil Lakin, de Den-
by's kortom het hele zoodje". ant
woordde Christopher en Karen's op
dit punt zeer gevoelige oren hoorde
al een vermoeide klank in zijn stem.
„Karen zal je de lijst laten zien en
ook waar ze allemaal geparkeerd
zijn."
„Welke kamer heb je ons toebe
deeld?" vroeg Stella als terloops
vanaf de vensterbank. „Ik hoop niet
die afschuwelijke blauwe".
„Neen, ik geloof dat Karen jullie
mijn oude kamer heeft gegeven. Is
het niet zo. schat?" zei Christopher,
opnieuw haar hand in de zijne ne
mend. „Ik denk dat Stella naar bo
ven wil
„O, ja, natuurlijk", zei Karen haas
tig opstaande.
„O, tijd in overvloed!", verzekerde
Stella "op oen toon, die Karen het ge
voel gaf. of ze geprobeerd had, baai-
gast weg te werken. „Mag ik er nog
een, Kit? Je bent altijd prachtig ge
sorteerd in lekkere drankjes".
„Bedien jezelf!" nodig de hij uit.
„Vrijheid blijheid, nietwaar? 't Zou
al heel vreemd zijn alsals Fred's
vrouw zich hier niet helemaal thuis
voelde!"
Er ontstond even stilte, waarin Karen
zich eensklaps bewust werd van iets
ongrijn- en ontastbaars, iets, dat niet
met de haat-sfeer in juffrouw Cot
ton's huis kon worden vergeleken,
maar dat juist door zijn ontastbaar
heid nog erger leek. Ze rilde evem
en hoorde op hetzelfde ogenblik het
schrille geluid van splinterend glas.
terwijl Stella met een lichte kreet
opsprong.
„O, wat onvoorzichtig van me!" riep
ze beroüwvol. „Kit, ik heb de steel
van mijn- glas gebrokenHoe onver
geeflijk! En vooral na je lieve woor
den. Ik hoop maar, (lat het er niet
van een heel stel is."
Dat was, wist Karen, wél het geval,
maar ze zag Christopher glimlachen
en volgde zijn voorbeeld.
„Och, 't komt er helemaal niet op
aan!" verklaarde ze. de twee stuk
ken gls3 van Stella wegnemend. „Ik
hoop. dat je je niet gesneden hebt of
op je japon gemorst."
„Neen", teemde Stella. „Gelukkig
niet. Doet dat je plezier, Kit?"
„Ik vind het heerlijk", antwoordde
hij, nog altijd glimlachend. „Wil je
nog niet wat drinken, om je zenuwen
tot rust te brengen?"
„Beste jongen, zenuwen houd ik er
niet op na", protesteerde zc lachend.
„Neen, dank je wel. Ik geloof, dat ik
maar eens naar boven ga. Ik weet de
weg, hoor Karen, maar ga toch met
me mee, als je wilt. Jij en ik moeten
elkaar goed leren kennen!"
Karen volgde haar zwijgend. Ze had
het gevoel, dat 'hoe dan ook de
rollen waren omgekeerd en Stella
nu de gastvrouw, zij, Karen, dc gast
was.
Geen van beiden sprak voor ze in de
mooie, vroeger cloor Christopher be
woonde, kamer stonden. Toen echter -
vroeg Stella, haar keurige hoedje en
rijhandschoenen op het bed werpend,
plotseling: „Van wie is het aardige
idee afkomstig om ons in deze kamer
te huisvesten? Van jou of van Kit?"
„Van Christopher", antwoordde Ka
ren. „Ikik geloof, dat hij jou en
je man, de mooiste kamer in dit huis
wilde geven en dat is ze zeker".
„Ongetwijfeld", beaamde Stella
droogjes. „Deze kamer werd altijd
door de eigenaar van Claverings zelf
gebruikt geslachten achtereen
en waarschijnlijk is dit de eerste
keer, dat ze aan een gast wordt af
gestaan. Ik zei het al: Een aardig
idee!"
Karen antwoordde niet. Ze voelde
dat hier „onderstromingen" aan het
werk waren, die haar begrip te bo
ven gingen, maar haar ten zeerste
vermoeiden.
„Je belt wel als je iets nodig hebt,
nietwaar?" zei zë werktuigelijk en
ging de trap af in het onaangename
besef, zich een vijandin te hebben
gemaakt, al begreep ze niet hele
maal hoe en waarom.
Karen vernam weldra, dat Stella al
tijd in de buurt van Claverings had
gewoond, zodat ze na de lunch het
voornemen te kennen gaf, oude
vrienden eens op te zoeken.
„Natuurlijk tenzij je graag zou wil
len, dat ik je ergens mee help", zei
ze tot Karen op een toon alsof ze
het denkbeeld nogal amusant vond.
„Lieve help, ze houdt al evenmin van
mij als ik van haar!" dacht Karen
verdrietig. „En Christopher is zo
dol op hen allebei". Hardop zei ze
echter slechts: „Neen, ik geloof dat
alles in orde is. Mevrouw Paynton
verzet bergen werk!"
„Hm!" hernam Stella. terwijl ze
peinzend haar sigaret uitdoofde. „Nu,
als je van mij een raad wilt opvol
gen, laat clan niet te veel aan haar
over. Dat heb ik Kit ook altijd ge
zegd. In een vrijgezellenhuishouding
komt bet er niet zo precies op aan,
maar een vrouw moet werkelijk
meesteres zijn in het huis van haai
man, weet je".
De in deze woorden besloten, hoewel
enigszins omhulde kritiek joeg Ka
ren een blos naar de wangen. Inder
daad liet ze veel aan mevrouw Payn
ton over, maar hoe zou het anders
ook kunnen? per slot. van rekening
was zij de huishoudster en boven
dien......
„Ja, ik verlaat me in een heleboel
dingen op haar", gaf Karen eerlijk
toe; „maar ik voor mij ben blij dat
dit kan, want zo heb ik meer tijd
om me met Christopher bezig te
houden".
Stella schoof met een ongeduldig
gebaar haar stoel achteruit.
„Nu ja, jij moet het tenslotte maar
weten", zei ze schouderophalend.
„Ga je mee naar de Robsons, Fred?"
(Wordt vervolgd)
