Een eeuwgasvoorziening in Goes
De avonturen van Stikkeltje en Bruunke
STOCKHOLM HEEFT PLAN
TOT VERWARMING TROTTOIRS
ZELDZAME PLANT IN ZEELAND
VANDAAG
KLMK1
lit be ETHER
DONDERDAG 28 JOLI1960
PK OVINCI'ALE ZEEUWSE GOV BANT
GEEN JUBILEUM, MAAR WÈL EEN MIJLPAAL
In 1953 werd overgeschakeld op
lange-afstandsgas uit Sluiskil
Goes profiteert aanstaande zaterdag precies 100 jaar van de
gas voorziening. Het is eigenlijk meer een mijlpaal dan een
jubileum, want de gasvoorziening in Goes, die thans een
„deel" vormt van de Gas Maatschappij Midden Zeeland, is
noch 100 jaar een produktiebedrïjf, noch evenzovele jaren
een gemeentelijk bedrijf. Feit is echter, dat een miniatuur
fabriekje met twee gashouders van nauwelijks 150 kubieke
meter op 30 juli 1860 voor het eerst licht gaf. In de loop van
de laatste honderd jaar is er met het gas in Goes héél wat
gebeurd; letterlijk en figuurlijk! Een terugblik in het ver
leden van de honderjarige gasvoorziening getuigt daarvan.
verwerkt. De produktie bedroeg
tien jaar geleden bijna 4.000.000
kubieke meter.
Lange-afstandsgas
Onder de huidige directeur, ir. W.
R. Sweep, zijn ingrijpende veran
deringen tot stand gekomen. Niet
langer meer maakt Goes zijn ei
gen gas. Sedert 22 september
1953 krijgt men op Zuid-Beveland
en Walcheren lange-afstandgas
uit Sluiskil. Op 30 mei 1954 is de
produktie in Goes, maar ook op
de gasbedrijven van Middelburg
en Vlissingen, stopgezet. Voor het
zover was, moesten vele ingrij
pende maatregelen worden geno
men. De apparaten werden omge
bouwd en er kwam een nieuw gas-
tarfef tot stand. Als gevolg van
het overschakelen op lange-af-
Op dezelfde plaats, waar thans de
G.M.Z. zetelt, is in 1860 aan de
Westhavendijk een fabriekje ge
bouwd. Opdrachtgever was de
firma C. Verloop Zn. te Utrecht,
die een concessie van 25 jaar van
de gemeente Goes had verkregen.
Gas-„minded" was de Goese be
volking blijkbaar niet in die ja
ren misschien ook kon men
moeilijk afstand doen van de wal
mende petroleumlampen want
reeds na twee jaar deed de
Utrechtse firma het bedrijf over
aan de Algemene Nederlandse
Gasverlichting Maatschappij te
Den Haag. waarvoor de heer W.
de Liefde als eerste directeur op
trad.
Het bedrijf werd onder zijn lei
ding belangrijk uitgebreid onder
meer werd de hoofdbuisleiding
vergroot. De zaak kwam aardig
op gang, totdat de heer De Liefde
naar Hoorn vertrok en de boek
houder Van der Haagen met het
directeurschap werd belast. In
1SS4 nam deze echter plotseling
de benen en liet het bedrijf in een
verre van fraaie staat achter. De
negentienjarige H. de Liefde,
zoon van de eerste directeur,
moest maar zien, dat hij de zaak
draaiende hield Het lukte hem
boven verwachting.
Op 1 januari 1887 liep de con-
sessie af. De gemeente besloot
daarop het bedrijf over te ne
men. De heer G. J. Wolters
werd directeur en hij begon
met 250 gasklanten. In 1890
volgde de gemeente-architect,
de heer De Koning, hem op en
toen deze in 1913 zijn functie
neerlegde, was de gasproduktie
reeds van 200.000 tot 700.000
kubieke meter per jaar geste
gen. Ook financieel was de
zaak zeer gezond. Verschillen
de uitbreidingen en verbeterin
gen kwamen in die jaren tot
stand.
Verdiensten
Naar huidige maatstaven gere
kend waren" de verdiensten echter
gering. Het is toch wel interes
sant om na te gaan wat het per
soneel toen verdiende. In 1892 bij
voorbeeld verdiende een stoker 14
cent per uur met werkdagen van
12 uur. De incasseerder kreeg per
jaar niet meer dan 25,Hij
zal het innen van de gasgelden
dan ook wel als een
hebben beschouwd...
In 1913 kwam er wederom een
nieuwe directeur, namelijk de heer
S. Bonthuis. Onder diens leiding
nam het bedrijf een grote vlucht.
Hij had dan ook wel alle factoren
mee. Het gasverbruik liep met
sprongen omhoog. In 1914 kreeg
ook Wilhelminadorp gas, in 1916
gevolgd door Kloetinge. In 1922
vertrok de heer Bonthuis naar Al
melo. Hij werd opgevolgd door de
heer K.'K. Brink. De jaaromzet
bedroeg in 1922 liefst 1.400.000
kubieke meters gas. Ook onder de
leiding van de op-en-top gasman
Bi ink gingen de zaken goed. In
1927 telde men 2750 aangeslote
nen.
In de dertiger jaren werd de
fabriek een streekbedrijf. In
1930 werd begonnen met de
gaslevering aan Kapelle en in
de daarop volgende drie jaar
schaarden ook Wemeldinge,
Schore, Hanswcert, Krabben-
dijke, Kruiningen en Rilland
zich onder het vaandel van de
Goese gasfabriek.
Soms werden de kwijnende gas
fabriek jes in deze plaatsen pas
na vele onderhandelingen overge
nomen. Bij het negentigjarig „ju
bileum" had het bedrijf een buis
leiding van 125 km, terwijl het
aantal aangeslotenen Yond de
6000 bedroeg. Jaarlijks moesten
toen 6 a 7000 ton kolen worden
standgas is de N.V. Gasmaat
schappij Midden-Zeeland opge
richt, met Vlissingen en Goes als
deelnemers. De oprichting kreeg
haar beslag in 1956. Kort daarvo-
ren was de eigen gasvoorziening
in Yerseke stopgezet en werd
deze plaats met bijna 1000 aan
sluitingen bij Goes gevoegd.
Het gasgebied van Goes be
slaat thans geheel oostelijk
Zuid-Beveland. Het transport
leidingnet meet rond 150 km,
terwijl het aantal „gasklan
ten" meer dan 8200 bedraagt.
Jaarlijks wordt meer dan
4.000.000 kubieke meter gas
afgegeven, welk cijfer gunstig
afsteekt bij de 4.000.000 van
1950, want de calorische waar
de van het Sluiskil-gas is be
langrijk hoger dan het gas van
de vroegere produktiebedrij-
ven.
Zoals al gememoreerd, kan door
de vele veranderingen, die zich
in de loop van een eeuw in de gas
voorziening hebben voltrokken,
moeilijk van een jubileum worden
gesproken. Toch wordt er iets
voor het personeel gedaan. Niet
alleen voor het personeel van
„Goes", maar ook voor dat van
„Vlissingen". In Vlissingen heeft
men namelijk volgend jaar hon
derd jaar gas. Het personeel van
„Goes" en „Vlissingen" zal een
dagtocht naar Rotterdam maken,
waar een rondvaart door de ha
vens op het programma staat, als
mede een bezoek aan de Floriade
en de Euromast. Het personeel
gaat in twee groepen, namelijk
één groep vandaag, 28 juli, en één
morgen, 29 juli.
IN DE STRENGSTE WINTER GEEN SNEEUW
t Advertentie)
neem ook y
Aspirin
mee op vakantie
je kunt nooit weten
Heet water en glycol
in koperen buizen
(Van een correspondent)
Reeds in de komende winter zul
len de trottoirs in het centrum van
Stockholm vrij blijven van
sneeuw. Volgens een geheel nieuw
systeem zal heet water, vermengd
met glycol een vervangings
middel van glycerine in een
systeem van koperen buizqn onder
de straten circuleren.
Het „verwarmde" gebied zal on
geveer een hectare groot zijn en
vooral straten omvatten, die bin
nen het winkelcentrum uitslui
tend bestemd zijn voor voetgan
gersverkeer. Dit Stockholmse
koopcentrum, dat pas in 1962 ge
heel klaar is, gaat door voor het
grootste in zijn soort in Europa.
Het bevat behalve kantoorgebou
wen en warenhuizen nog vele an
dere publieke instellingen, waar
onder verschillende restaurants en
cafés, een grote onderaardse
markthal en schoonheidssalons.
Daar komt dan een medisch cen
trum bij met een laboratorium,
banken, een groot postktantoor en
een bioscoop met mogelijkheden
voor toneelvoorstellingen.
Al deze inrichtingen kan het pu
bliek in de winter met droge voe
ten bereiken, zodra het de onder
grondse spoorweg, die dagelijks
200.000 personen vervoert of de
grote parkeergarages, verlaat.
Naar schatting zal de trottoirver
warming ruim zevenhonderddui
zend gulden gaan kosten, die op
gebracht moeten worden door de
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Beatniks zijn de besten
De Cubaanse regering begroet
H de Amerikaanse vertegen- m
woordigers van de „beat gene-
ration" als „goedé vrienden
van Cuba en de revolutie."
Wat dit betreft verschillen de
s beatniks van hun ïandgeno-
ten, vindt het regeringsblad La
Caile (De Straat).
Volkomen vrije Amerikanen
H en daarom logischerwijze goe-
de vrienden van Cuba en de re-
volutie", aldus La Calle.
„Men mag er nog xoél eens op
1 'vijzen dat deze Amerikanen,
hoewel landgenoten van Nixon
en Paribus, onbevooroordeeld
zijn en even gemakkelijk tot f§
H een praatje komen met een
communist als met wie ook,
hun haar niet kammen, wan- §f
neer ze daar geen zin in heb- n
ben en Fidel Castro en zijn n
H landbouwhervorming prijzen",
H besloot La Calle.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiittiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiüi
eigenaren en ondernemers in het
nieuwe winkelcentrum. De stad
Stockholm neemt de lopende be
drijfskosten voor zijn rekening,
die ongeveer gelijk zullen zijn als
wat tot dusverre moest worden
uitgegeven voor sneeuwruimen.
Men heeft nu reeds een uitbreiding
voorzien na een proefperiode van
tien jaar.
(Advertentie)
radicale
vernietiging
van vliegen, motten
en muggen.
insectenverdelger
RADIO- EN T.V.-RUBR1EK
A/VVVVVVNAA/NAAA/VVVNA/VVVV
^\oycw, en....
scl\Y ïjven
U moogt het wellicht niet willen ge
loven en vooral de heren der
schepping zullen het op zijn minst
merkwaardig vinden, doch deze sta
pelwolk is bedoeld als hoed. Het
nog ongetwijfeld dure hoofddeksel
maakt deèl uit van de herfstcollectie
van de Londense ontwerper Ronald
Paterson. Of men er prettig mee
loopt in een herfststorinpje is natuur
lijk vers tivee
Verleden jaar zomer
werden er uit de stre
ken rond liet IJsel-
meer, tot zelfs in Rot
terdam, klachten ge
hoord, dat er veel
pluis met de wind
werd meegevoerd en
overal door straten en
stegen, rondstoof. Het
was alsof er iemand
geregeld een kapokbed
leeg schudde.
Men heeft dit „ka
pok" onderzocht en
toen bleek het zaad
pluis te zijn van een
wilde, maar mooie
plant: de Moerasandij-
vie.
Men kwam na onder
zoekingen op het spoor
waar deze plant groei
de: zij bleek op het
moerassige zoetwater
land van de Flevopol-
der in geweldige mas
sa's plotseling
te groeien. De honder
den ha grote polder
was één geel veld,
gelijk een polder met
koolzaad dat in bloei
staat overdekt met
de gele bloemen van de
moerasandijvie. Het
groot aantal zaadjes
dat één zo'n plant
voortbrengt is voor
zien van een veder
licht „parapluutje" van
wollig haar, waardoor
het door de wind vele
tientallen kilometers
kan worden meege
voerd. Hoe ver, blijkt
uit deze foto, die ge
maakt is aan de rand
van een zoet wa
ter vijver bij Dom
burg. Dat is hemels
breed vanaf de Flevo-
polder een afstand van
liefst 165 km
Zo is de wilde Flora
op Walcheren *n nieu
we, en voor deze stre
ken zeldzame plant,
rijker geworden!, die 1
a 114 meter kan hooj
worden.
Voor de elfde maal heeft
Jan de Koek in opdracht
van de N.C.R.V. een
thriller voor televisie ge
schreven. Deze keer
speelt de geschiedenis
zich af in „Wisseloord"
het huis van een kunst
verzamelaar, de heer
Witsen. Het draait om'
de erfenis van deze Wit
sen en vier van zijn
vrienden ontvangen een
jaar na zijn dood een
uitnodiging om op het
inmiddels totaal verlaten
„Wisseloord" een be
spreking te houden.
Er gebeuren allerlei.vreemde dingen
tijdens deze bijeenkomst en het blijkt
dat de heer Witsen indertijd werd
vermoord. De vier vrienden komen
tot de onvermijdelijke conclusie, dat
een van hen de moordenaar moet
zijn. Inspecteur Fedder komt op de
proppen die met behulp van, nu ja
van wie zullen we nu maar inhet
midden laten, erin slaagt het myste
rie op te lossen. Robert Sobels neemt
weer de rol van inspecteur Fedder
op zich in dit spel, dat onder de titel
„Acht paardjes van jade" op het
scherm wordt gebracht. Het begint
om vijf over half negen.
Voordat deze spannende geschiedenis
voor U wordt ontrold, kunt U eerst
genieten van een kwartiertje zang,
dans en muziek van de Baskische
dansgroep Oldarra.
T elevisie
De Franse en Vlaamse uitzendin
gen van Brussel verzorgen om ne
gen uur vanavond beide de finale
van het Songfestival in Knokke.
Op deze laatste avond is de Franse
zanger George Brassens do gast.
Om tien minuten voor elf nemen
beide stations een uitzending van
de Italiaanse zender over an liet
Internationaal Balletfestival in
Nervi. Te zien zal zijn „Het bal
der dieven" van Leonide Massine
naar het toneelstuk van Jean
Anouilh.
Frankrijk brengt om tien over ne
gen de Perry Como-show op het
scherm, gevolgd door een uitzen
ding over ;,De kunstwereld".
Radio
INDIANEN
De Nederlandse journalist Wim
Homman is onlangs teruggekeerd
van een reis per auto dwars door
Zuid-Amerika. Hij heeft daar o.a. de
positie van de indianen in ogen
schouw genomen en onder de titel
„uidamerikaanse indianen in de
twintigste eeuw" houdt hij er via de
A.V.R.O. een drietal causerieën over.
De eerste, „Koppensnellende Jiva-
ro's" wordt donderdagmorgen van
ro's" wordt hedenmorgen van kwart
voor twaalf tot twaalf uur uitgezon
den.
's Avonds kan men van vijf over
tien tot half elf luisteren naar op
namen, die op het zangfestival te
Knokke zijn gemaakt. Nederland,
België, Frankrijk, Italië, Engeland
en West-Duitsland zijn op dit fes
tival vertegenwoordigd.
De N.C.R.V. komt om vijf uur 's mid
dags in „De zandloper" met een
klankbeeld in de lucht over „Alva en
zijn verloren bril". In deze uitzen
ding, die voor jongeren is bestemd,
maar waarvan ouderen waarschijn
lijk ook nog wel iets kunnen opste
ken, worden de gebeurtenissen van
de le april 1672 onder de loep geno
men. Om acht uur is er weer poste
restante, een gevarieerd vakantie
programma.
Snelle groei van Japanse T.V.
De groei van de televisie in Japan slaat alle records ter wereld.
Het is haast ongelooflijk dat twee jaar geleden de Japanse bevol
king nog naar theehuizen moest worden gelokt om proefuitzendin-
gen te bekijken, terwijl nu, na anderhalf jaar officiële televisie
Tokio dagelijks van 's morgens vroeg tot middernacht op zes ban
den onafgebroken programma's uitzendt.
Even merkwaardig is dat twee jaar geleden de aanschaf van een
televisié-ontvanger in Japan een grote luxe was. Nu de Japanse
industrie echter de goedkoopste t.v.-apparaten ter wereld in massa-
fabricage heeft, is de aankoop van een toestel voor niemand meer
een bezwaar.
Sinds 1953 is het aantal radioluisteraars in Japan met 20 pet toe
genomen, maar in de laatste jaren is het aantal televisiekijkers met
260 pet vergroot.
Bij de programma's zijn enkele volledige klcuven-uitzendingcn. De
Japanse toestellen kunnen zowel kleuren- als zwart-wit beelden
opvangen.
KERKNIEUWS
NED. HERV. KERK
Beroepen te Oude en Nieuwe Niedorp
(toez.) A. D. H. Huysman te Rui-
nerwold.
GEREFORMEERDE KERKEN
Beroepen te Zwartebroek D. Pas-
schier te Oosterzee.
Aangenomen naar Ottoland A. C.
van Beek ir.. kandidaat te Woerden,
die bedankte voor Eernewoude, Koog
aan de Zaan, Kootwijkerbroek, Pe-
sen^ en voor Woudsend naar Wes
terenden J. Zijp, kandidaat te Delft,
die bedankte voor Tzum en voor Val-
thermond.
Bedankt voor 's-Hertogenbosch (2e
predikantsplaats) C. L, Ruben,
luchtmachtpredikant te Eindhoven
voor Siddeburen H. Willems te Au-
gustinusga-Surhuizum.
GEREF. GEMEENTEN
Aangenomen naar Slikkerveer: W. C.
J. Bosschaart, kandidaat te Wol-
ohaartsdijk. Bedankt voor Aalst en
Tricht, Almelo-Enter, Apeldoorn,
Nunspeet, Elspeet, Uddel. Leerdam,
Giessendam, Werkendam, Poortugaal,
Zoetermeer, Nieuwerkerk, Oosterland
St. Annaland, Scherpenisse. Scheve-
nnigen, Kruiningen, Amsterdam (N.)
en St. Catharines (Canada); W. C. J.
Bosschaart, kandidaat te Wolphaarts-
dijk.
Dr. J. J.WoIdorp
45 jaar predikant
Maandag zal het 45 jaar geleden zijn
dat dr. J. J. Woldendorp uit Ressen
in de burgerlijke gemeente Bemmel
in Gelderland werd bevestigd als pre
dikant in de Nederlandse Hervormde
Kerk. Dr. Woldendorp stond van 1923
tot 1935 in de gemeente Wemeldinge.
12. Stikkeltje is in het nest aange
komen en ja hoor, tussen allerlei
glimmende dingen ligt een agente-
knoop. „Vang, Bruunke!" roept hij.
Maar Bruunke waarschuwt angstig:
„Pas op, daar heb jc de kraai!"
Stikkeltje duikt vlug in elkaar tus
sen de kraaieëieren. „Ik kan me be
ter even schuilhouden!" denkt hij,
wat angstig, als hij de grote kraai
op hem af ziet komen vliegen.
„Nou, is me dat 'n mooie boel: nu is
het helemaal stikdonker!" pruttelt
Stikkeltje, als de kraai haar vleugels
over de eieren en Stikkeltje uit
spreidt. „Pff. want 'n hitte; ik stik
gewoon!" denkt hij.
VRIJDAG 29 JULI,
HILVERSUM I 402 m 746 kc/S. 7.00 VARA
10.00 VPRO. 10.20 VARA. 12.00 AVRO.
16.00 VARA. 19.30 VPRO. 21.00 VARA.
22.40 VPRO. 23.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nws. 7.10 Gym. 7.20 Gram.
8.00 Nws. 8.18 Gram. 8.30 Voor de jeugd.
9.00 Gym. voor de vrouw. 9.10 Gram. 9.35
Waterst. 9.40 Gram. VPRO: 10.00 Dit en
bet andere, lezing. 10.05 Morgenwijding.
VARA: 10.20 Gram. 10.30 Lichte muz. 11.00
Voor de kleuters. 11.15 Fluitduetten. 11.35
Orgelspel. AVRO: 12.00 Gram. 12.20 Rege-
ringsuitz.: uitz. voor de landbouw. 12.30
Land- en tuinbouwmeded. 12.33 Sport cn
prognose. 12.50 Gram. 13.00 Nws. 13.15
Meded. en gram. 13.25 Lichte muz. 13.55
Beursber. 14.00 Hobo en klavecimbel. 14.25
Voordr. 14.45 Cellorecital. 15.05 Gevar.
progr. VARA: 16.00 Muzikale lezing. 16.30
Voor de zieken. 17.00 Vragenbeantw. voor
de jeugd. 17.25 Versierde vakantietips.
1S.OO Nws. 18.15 Polit, praatje. 18.25 Lich
te muz. 18 50 Act. 19 00 Voor de kinderen.
19.10 Lichte muz. VPFO: 19.30 De stad nu,
lezing. 19.45 Op bezoek bij anderen, le
zing. 20.00 Nws. 20.05 Conferentie v.
Christen-studenten in Straatsburg. 20.10
Deze wereld is niet de echte, klankb. 20.30
Gram. 20.35 Het leven van Jacob Armi-
nius. lezing. 20.50 Benelux, lezing. VARA:
21.00 Gevar. progr. 22.15 Buitenl. week-
overz. 22.30 Nws. VPRO: 22.40 Zorg om de
mens. gesprek. VARA: 23.00 Soc. nws. in
Esperanto. 23.10 Gram. 23.55—24.00 Nws.
HILVERSUM II 298 m 1007 kc/s. 7.00
24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Nws. 7.10 Gram. 7.30 Een
woord voor de dag. 7.40 Gewij de muz.
8.00 Nws. 8.15 Radiokrant- 8.35 Gram. 9.00
Voor de zieken. 9.30 Gram. 9.40 Voor de
vrouw. 10.15 Grarn. 10.30 Morgendienst.
11.00 Gram. 11.15 Voor oudere luisteraars.
12.00 Pianorecital. 12.30 Land- en tuin
bouwmeded. 12.33 Volksliederen. 12.33 Gr.
13.00 Nws. 13.15 Metropole ork. 13.55 Gr.
14.05 Meisjeskoor. 14.25 Kamerork. en
solisten. 15.10 Voordr. 15.30 Lichte muz.
16.00 Gram. 16.25 Kamermuz. 17.00 Voor
dr. 17.20 Gram. 17.40 Beursber. 17.45 Gr.
17.50 Harmonie-ork. 13.20 De hangmat.
18.50 Regeringsuitz.: De 7e zitting van de
algemene vergadering van de Interna
tionale Unie van Natuurbescherming,
door dr. M. F. Mörzer Bruyns, hoofd van
het Rijksinstituut voor veldbiologisch on
derzoek ten behoeve van het natuurbe
houd. 19.00 Nws. en weerber. 19.10 Hui-s-
muz. 19.30 Radiokrant. 19.50 Gitaarens.
20.10 Zo ik niet had geloofdhoorsp.
21.05 Holland Festival 1960: Strijkkwart.
21.30 Kunstrubriek. 21.50 Gram. 22.30 Nws.
en SOS-ber. 22.40 Gram. 22.45 Avondover
denking. 23.00 Litteraire lezing. 23.20 Gr.
23.55—24.00 Nws.
TELEVISIEPROGRAMMA.
NTS: ló.OO—16.00 Rep. aankomst vier
daagse te Nijmegen. 20.00 Weekjoumaal.
VARA: 20.30 Act. 20.45 Pianorecital. 21.00
Documentair progr. 21.30 Filmprogramma.
VLAAMS-BELG. T.V.-PROGRAMMA.
19.30 Nws. 20.00 Filmklucht. 20.20 T.V.-
spel. 21.40 Première. 22.10 Documentair
programma. 23.05 Nws. en Journaal.
