vlido
Artis: duizend dieren scheppen
ook duizend problemen
Spoorlijn op Rozenburg: bizar
schouwspel in bizar landschap
DONDERDAG 7 JULI 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
13
f~Y oor de jaren heen is Artis nu al het para-
LJ dijs der dagjesmensen. Dat van de Amster
dammers in de eerste plaats, want het is hun
dierentuin, maar ook van de Noordhollanders
tot aan het uiterste puntje van Texel toe en van
de vreemdeling. Op een zonnige zomermiddag
ontmoet je er drommen schoolkinderen, af
komstig uit Wormerveer, Nederhorst den
Berg of veel verder weg, de Jordaan geeft er
acte de présence en dat betekent zakken vol
apenootjes maar ook ontwaar je op een stil
plekje de dierenkenner, die zonder opzien een
studie maakt van zijn object. De bezoekers van
Artis zijn talrijk en van velerlei slag. Talrijk
vooral, want op de topdagen, zoals met Hemel
vaartsdag en Pinksteren, kan het gebeuren,
dat zo'n twaalf a zestienduizend mensen
de controle passeren en dit aantal staat gelijk
met het bevolkingscijfer van een kleine pro
vinciestad.
ne jongen, neemt genoegen met en
kele onsjes vlees per week. Het dier
beweegt zich bijna niet en verbruikt
dus nauwelijks energie.
De man van Artis leidt ons naar een
python, een prachtexemplaar van
een reuzenslang, die wel zes a zeven
meter kan worden. Je kunt moeilijk
zeggen, dat zo'n dier het kostje maar
voor het kauwen heeft, want dit zou
bezijden de waarheid zijn. Houdt zo'n
python een mals eendeboutje voor.
hij slikt het in met huid en veer en
dan heeft hij voor een week of'drie
z'n portie gehad.
En om nu nog een paar ui
tersten te noemen het dagrantsoen
van een olifant beloopt maar even
tjes zestig kilo en daar komt op war
me dagen nog een tweehonderd liter
water bij, terwijl een kolibri niet
meer vraagt dan zes tot tien gram
honingwater en insekten.
Er is een vaste autodienst om het
afgekeurde vlees na sterilisatie
toch nog voor consumptie geschikt
uit alle oorden des lands op te
halen. De ene dag komt er een tele
foontje uit Schagen en de andere dag
uit Dantumadeei en de ophaaldienst
trekt er op uit. Maar de Artis-bcvol-
king kan bij vlees alleen niet leven
en liet is mede hierom, dat men zich
reeds geruime tijd met de samenstel
ling van allerlei mengvoeders occu
peert.
Litteken
Mengvoeders, die voor bepaalde die
ren de-gewenste samenstelling aan
vitaminen en mineralen bevatten,
wat op zich zelf weer een uitgebreid
onderzoek vereist. Het gaat hier ech-
Wandeling door wondertuin
in wereldstad
Theo de Vlieger kent z'n pappenheimers. Het is ruim dertig jaar geleden,
dat hij als gewoon oppasser in Artis zijn intrede deed en nu staat hij
aan het hoofd van een legertje van liefst tweeënveertig collega's. Twee
enveertig mannen, die de directe zorg hebben voor het welzijn van de
«luizenden dieren van de meest uiteenlopende aard. Een zorg, die zich
uiteraard niet bepaalt tot het voederen alleen, maar die ook tal van an
dere facetten heeft. Maar het voederen is al een hoofdstuk apart, want
ieder dier vreet zo het gebekt is en het is wel interessant daar een
paar frappante voorbeelden van te geven.
ter maar om een vluchtig beeld,
daarom hierover niet meer.
Alleen nog een waarschuwing aan
het hardleerse publiek, dat tegen alle
voorschriften in maar hardnekkig
blijft volhouden de dieren met etens
waar vol te stoppen, met alle funeste
gevolgen van dien. Daar kan De Vlie
ger nu echt nijdig om worden. Hij
wijst erop, dat je de kinderen toch
ook niet elke dag volstouwt met
snoep. En kinderen krijgen daar op
een zeker ogenblik nog genoeg van,
stoppen er mee. Er zijn echter dieren
die zo lang blijven doorvreten tot ze
er zelf het slachtoffer van worden.
Het is zelfs voorgekomen, dat bij de
ze slachtoffers de onverteerbare i
plastic zakken in de maag werden
teruggevonden.
Een paar uurtjes in Artis zijn om eer
je het weet. Vooral in gezelschap van
een leidsman, die in een korte span
ne tijds veel meer zou willen vertel
len dan hij vermag.
Nooit gewond geweest?, is onze
vraag. En dan toont hij ons een litte
ken aan de hand, dat van vijfentwin
tig jaar her dateert. Neen, niet door
het gevecht met een leeuw, maar als
herinnering aan de venijnige beet
van een jonge aap. Met die grote
roofdieren, zegt De Vlieger, krijg je
niet zo gauw last, want je kunt hun
stemming wel ten naaste-bij peilen.
Maar met de beren moet je voorzich
tig zijn. Dat lijken van die goeie ver
trouwenwekkende lobbesen, maar dat
is bedriegelijke schijn. Want eer je
het beseft verkeerteen graoje in
ernst en dan heeft inmiddels de brede
klauw zijn werk al gedaan.
Burger-oorlog
Van zo'n man, die een halve mensen
leeftijd in Artis is opgegroeid hoor je
dingen, die je je als gewoon bezoeker
niet realiseert. Hoor je van proble
men, die zich elke dag weer voordoen
van de onverdraagzaamheid en de
wreedheid van de dieren onderling.
Van de moeite, die het soms kost om
ze bij elkaar te brengen zonder dat
er moord en doodslag van komt.
Eerst worden ze dan in hokken naast
elkaar geplaatst, waarbij ze elkaar
alleen maar kunnen zien. Dat is om
alvast te wennen. Maar wanneer ze
dan na één of meer weken bij elkaar
worden gebracht, beginnen de moei
lijkheden pas. Zoals nog kort geleden
bij de neushoorns, waar zoiets als
een burgeroorlog ontstond. Toen zijn
er zes man, gewapend met ijzeren
staven en brandslangen, aan te pas
gekomen om de vechtenden uit
elkaar te houden. Zoiets gebeurt dan
meer tactisch dan hardhandig en het
is vaak een kwestie van eindeloos ge
duld.
Nu is er weer een grandioos vogel
huis in aanbouw, «lat waarschijnlijk
volgende maand zijn deuren zal ope
nen. Er wordt een nieuw en vorste
lijk verblijf voor. «1e piuguins inge
richt. Men werkt aan meer verbete
ringen, dio we hier niet alle zullen
noemen.
Maar bij dit alles blijft men in zijn
mogelijkheden beperkt en dat valt
toch v/el te betreuren. Daar tegen
over staat, dat met de exploitatie
van een instelling als Artis, in vrij.
desolate staat uit de oorlogsjaren te
voorschijn gekomen, kapitalen zijn
gemoeid, veel meer dan door de en
treegelden wordt gedekt. De stad
Amsterdam légt er jaarlijks een be
duidend bedrag op toe en ook de pro
vincie Noord-Holland liet zich tot
dusverre niet onbetuigd. Deze steun
betekent een onderstreping van de
recreatieve waarde, welke ongetwij
feld aan het bezit van een dierentuin
moet worden toegekend. Maar daar
bij blijft het aantal wensen nog groot,
mede ten aanzien van uitbreiding der
bevolking met een aantal exclusieve
eii representatieve exemplaren, die
men in ons land nog niet eerder heeft
aanschouwd.
De wilde dieren vormen altijd
een grote trekpleister voor het
publiek. Deze koninklijke tij
ger is zich zijn waardigheid
nog volkomen bewust.
Algerijns gezant
in Peking benoemd
Als eerste communistische land
heeft China een diplomatieke verte
genwoordiging van «1e voorlopige
Algerijnse regering aanvaard.
De Algerijnse vice-premier, Kerim
Belkacem, heeft onlangs een bezoek
aan China gebracht. Hij heeft om
meer hulp gevraagd. Buitenlandse
waarnemers zijn van mening, dat
de benoeming van een gezant in Pe
king- vermoedelijk nodig was met het
oog op uitbreiding van de hulpverle
ning.
J. Leenheer, voorzitter
Rundvee-Stamboek
In een buitengewone algemene leden,
vergadering van het Nederlandsclie
Rundvee-Stamboek, die dinsdagmid
dag in Utrecht is gehouden, is de
lieer J. Leenheer uit Rhoön (Z.H.)
met algemene stemmen tot voorzitter
van het N.R.S. gekozen.
Hij is de opvolger van wijlen ir. W.
de Jong, die door de verga dering
postuum werd benoemd tot lid van
verdienste van het N.R.S.
Advertentie
Venlo-Marseille en terug
zonder één cent op zak
i Nagewuifd door een grote
I groep belangstellenden zijn de
36-jarige Sjir Titulair en de
'21-jarige Dick Posthumus
maandagmorgen begonnen aan
i hun weddenschap om binnen l
een week Venlo, Parijs, Mar-
seille en terug te halen zon- l
der één cent op zak. Om vijf f
minuten voor half tien startte i
het tweetal op de Kwarte-
lenmarkt te Venlo. De baga- I
ge bestond uit 2 handdoeken,
een paar schoenen, broelc en 1
overhemd, regenjas drie pale- i
jes sigarettenscheergerei en
een ról closetpapier, benevens i
een halve liter cognac en als
mondvoorraad ieder zes boter-
hammen, Na de start, ging het i
eerst naar de weegbrug van f
het magazijn van de Limburg-
se land- en tuinbouiobond aan 1
de Sloterdijkstraat waar
weegmeester Piet Heynen of-
ficièel het gewicht van het 1
'tweetal vaststelde. Sjir tooog 1
80.2 kg en Dick 90.1 kg.
Achter de kom van Blericlc 1
posteerden zij zich langs de 1
weg voor de eerste lift. Na on- 1
geveer tien minuten hadden zij
succes en stapten ze in een
vrachtauto, waarmee de eerste f
etappe van hun reis van on-
geveer 2800 km werd ingezet.
Met beren moet je
voorzichtig zijn
Ge moet Theo de Vlieger, ras
echte Amsterdamemr, niets
van dieren vertellen, want
hij weet er honderd keer meer
van dan U en ik. Hij is om zo te
zeggen kind in huis bij de kaai
mannen en mantelbavianen, hij
kent de giraffen zo goed als de
Bengaalse tijgers en het leven
van Guinese biggetjes en de kan-
geroes is voor hem een open boek.
Hoe kan het ook anders, wanneer
je al zo'n dikke dertig jaar in Ar
tis in functie bent en dag in dag
uit contact hebt met roof-, knaag-,
buidel- en tal van andere dieren,
die hier uit alle windstreken dei-
aarde zijn samengebracht. Dan
leer je elkaar kennen, dan kun
je rustig een vriendelijk spelletje
spelen met de schrikaanjagende
gorilla, dan hoef je maar even
..Bamboü" te roepen en de koning
der woestijn komt kwispeltaar-
tend op je af en wanneer je de
kooi met de chimpansees passeert,
wordt er bij wijze van begroeting
keihard op de ramen gebonsd.
,,Kan dat niet wat minder?" roept
dan De Vlieger en een vertrou
welijk knipoogje zou de indruk
kunnen geven, dat de „heren" het
hebben begrepen. Ze kennen hun
mannetje en hij kent hen en ze
weten ook wat ze aan elkaar heb
ben. Dat wil zeggen en dit zijn
de eigen woorden van de heer De
Vlieger dat je toch altijd op je
qui vive moet blijven. Wat dat
betreft verschilt de dierenwereld
dus niet zo heel veel met die van
de mens
Een nijlpaard consumeert per dag 7
kg hooi, 30 kg voederbieten, 3 kg
groenten, 5 kg bvood, 3 kg graan en
3 kg wortelen. Een dure kostganger
dus, die wel een hoge pensionprïjs
zou mogen betalen. Maar om een
lichaam van tussen de 2000 en 3000
kilo in stand te houden mag de con
sumptie wel navenant zijn. Een kro
kodil daarentegen, toch ook geen klei-
IEen prachtexemplaar van 'n
maraboe, de filosoferende vo-
vTJ
Uw haar
it. heter met
Forse tube 1 1 75
e' Alleen vcrkritgbaar b>i d
fpmwms
ten product van Indola.
VERANTWOORD PIONIERSWERK
Groen eiland - bedolven onder zand
HET MEEST BIZARRE landschap, dat Nederland op het ogen
blik rijk is, heet Rozenburg. Heet eigenlijk al geen Rozenburg
meer, want men spreekt nu over Europoort en Botlekgebied.
Het kleine, noordelijkst van alle Zuidhollandse eilanden gele
gen Rozenburg wordt geofferd op het altaar van Neerlands in
dustrialisatie. Het tempo, waarin dit gebeurt levert een land
schap op als uit een beklemmende droom vol surrealistische, on
werkelijke beelden. Als snel uitlopende, vaalgele vlekken zijn de
industriegebieden op het eiland gevallen. Een eiland, eens hele
maal groen, wordt bedolven onder zand.
Bij de zich snel verplaatsende grens
van het onder dit zand verdwijnende
Rozenburg heeft men een uitzicht op
twee werelden: een typisch Hollands
polderlandschap met knotwilgen
iangs gebogen sloten en kraakheldere
boerderijtjes tussen het groen een
vale zandwoestijn, waaruit schoor
stenen omhoogschieten, waarin fa
brieken worden gebouwd, waarin
reeds industrieën de produktie be
gonnen zijn.
Een raffinaderij, een scheepswerf.
Glanzende pijpen, die in schijnbaar
zinloze kronkels om elkaar gewon
den zijn, geklop en gehamer in de
verte. Aan de rand van een oud,
verdroomd dorp zijn flats in aan
bouw. Huizen, hoog opgestai
hoger dan de oude dorpskerk.
Schril
Waar het zand ophoudt en Rozenburg
nog zichzelf is, is de tegenstelling het
schrilst. Groen en vaalgeel. Malse
weiden mei bonte koeien .rond nog
bewoonde boerderijen. Met daarnaast
plotseling, als door een grote hand
bij verrassing over dat vredige land
schap geschoven, het zand. Een dor
re, onvruchtbare vlakte, waarover
traag bulldozers kruipen, draglines
hun grijpers zwaaien en waar het
stuift, omdat het zand nog steeds in
beweging is.
Een rechtgeaard landbouwer moet
niet naar dit Rozenburg gaan kij
ken. Voor hem kan het alleen die
beklemmende cnoom zijn, 'n nacht
merrie waarin mechanische we
zens uit een steriele wereld zijn op
geroepen.
Het offer van Rozenburg was nodig1.
Nederland móet industrialiseren. Bij
zo'n eerste, wat meditatieve beschou
wing mag de uitvoering van een der
gelijk project wat huiveringwekkend
zijn, bij wat nadere, nuchtere be
schouwing dwingt het respect af.
Respect voor het tempo, de onderne.
mings- en de pioniersgeest, die men
hier vindt. Het tempo: er groeit een
weg uit massieve betonnen platen,
die een heftruck voorzichtig in het
zand laat zakken. Een nieuwe weg,
die uit de richting Rotterdam snel in
de richting van de kust groeit. Ook
nu kan men tot aan de kust rijden,
waar de bosschages achter de duinen
nog onaangetast zijn. Keert men dan
weer, dan blijkt dat de weg in am
per een uur tijds al weer een slordige
honderd meter is gegroeid.
Spoorlijn
Pioniersgeest: er wordt, en dat ïs
anno I960 in Nederland een uniek ge
beuren, een nieuwe spoorlijn aange
legd. Bijna even snel als de weg van
betonplaten wordt daar door die
zandwoestenij een .lint van rails ge
trokken. Vanzelfsprekend blijven de
Nederlandse Spoorwegen bij de ont
sluiting van een industriegebied als
dit niet achter.
Op Rozenburg komen industrieën,
grote industrieën. Dus ook een spoor
lijn. Met wellicht de mogelijkheid,
dat deze in de toekomst over de Del
ta-dammen wordt doorgetrokken.
„De N.V. Nederlandse Spoorwegen
bestuderen de mogelijkheid een
spoorlijn over de Della-dammen aan
te leggen" werd onlangs in de P.Z.C.
fjemeld. Maar bij dit opgewekte ge-
uid werd een aantal restricties ge
maakt, die de verwezenlijking van
een dergelijk miljoenenproject wel
erg twijfelbaar maken.
De spoorweg dwars door het zand,
waarmee Rozenburg is overspoeld,
is rendabel te maken. Maar of dit
ook -voor een „Deltaspoorweg"- hel
geval zal zijn De aanlegkosten al
leen bedragen reeds één miljoen
gulden per kilometer
Economie
Via het zand van Rozenburg zijn we
terechtgekomen bij de economische
bedrijfsvoering van de Nederlandse
Spoorwegen, een spoorwegbedrijf dat
in tegenstelling tot de maatschappij,
en uit de omringende landen in de
jaren na de Tweede Wereldoorlog
geen verliezen meer heeft geleden.
Na 1945 zijn „planning" en „effi
ciency" de economische wapenen van
het Nederlandse Spoorwegbedrijf ge
worden. Met welk een succes deze
werden gehanteerd blijkt overduide
lijk uit een vergelijk lussen enkele
cijfers uit de jaren 1938 en 1958. In
dat eerste, vooroorlogse jaar telde
het spoorwegbedrijf 30.370 medewer
kers en legden de treinen een totaal
afstand van 54.738.000 km af. In
1958 was dit kilometeraantal
75.741.000 met een aantal medewer
kers dat slechts tot 32.700 was geste,
gen. Hetgeen dus betekent, dat de
produktiviteit sedert 1938 met bijna
vijftig procent is verhoogd. Spreken
der nog is het aantal vervoerde reizi
gers: in 1938 80.8 miljoen, in 1958
186.8 miljoen.
In deze jaren waren de cijfers voor
het goederenvervoer 14.6 miljoen ton
en 23,6 miljoen ton. Cijfers van de
totale opbrengst: f99.300.000.ca
f 482.900.000.Opmerkelijk is daar
bij, dat het rijtuigenpark in 1938
160.000 zitplaatsen telde en in 1958
„slechts" 117.000. Toch zijn er, omdat
de frequentie werd opgevoerd, een
grotere omloop met het beschikbare
materiaal wordt gemaakt, thans
meer zitplaatsen beschikbaar dan in
de jaren voor de Tweede Wereldoor
log. Deze cijfers illustreren voldoen
de de „zakelijke vooruitgang" van de
Nederlandse Spoorwegen.
Op Rozenburg groeit ceu spoorlijn
en de aanleg is verantwoord. De
mannen, die er op de zandvlakte aan
het werk zijn, heten pioniers. Maar
zij verrichten verantwoord pioniers
werk, waarvan de gevolgen al in cij
fers zijn vastgelegd, die de werke
lijkheid ver benaderen. Intussen ont
rolt zich op Rozenburg een bizar
kijkspel in een bizar landschap: de
aanleg van een spoorlijn in een zand
woestijn.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll.il
Vijfdaagse werkweek
bij Verblifa
Bij de vestiging van dc N.V. Verenig
de Blikfabrieken (Verblifa) zal met
ingang van 1 januari 1961 de vijf
daagse werkweek worden ingevoerd.
De vakraad voor de metaalindustrie,
heeft zich hiermee akkoord ver
klaard. Van 2 augustus af zal er
reeds gemiddeld 47 uur per week
worden gewerkt in de vestigingen
van de Verblifa te Doesburg, Krom
menie, Utrecht. Oudenboscn, Delft,
Dordrecht en Leeuwarden, waarbij
dan minstens twee keer pér vier we
ken een zaterdag vrij zal worden ge
geven.
Het eiland Eniwetok in de Stille
Oceaan, waar Amerika véél proeven met
atoomwapens heeft genomen, wordt .een
centrum voor het volger, van raketten die
in California gelanceerd worden.
Advertentie j
doodt direct
elk insekt!
Royale
spuitbus
slechts