Koningin Juliana reed in folkloristi
stoet door opgetogen Middelburg
Koningin Juliana hield een door
eenvoud ontroerende rede
WOENSDAG 18 MEI 1960
PROVINCIALE ZEEÜWSE COURANT
„IS HET NIET ENIG?ZEI H.M.
De zon, die de afgelopen dagen reeds een
glimp van de zomer aankondigde, heeft giste
ren tijdens het bezoek van koningin Juliana
aan Middelburg, waar zij Zeelands nieuwe
provinciehuis opende, verstek laten gaan.
Maar ondanks de trieste mistvlagen, die de
Lange Jan omhulden, ondanks de slechts kor
te momenten, waarop duizenden hun vorstin
van dichtbij konden zien tijdens de tocht
naar het nieuwe provinciehuis, heeft de zon
ook symbolisch geschenen in de harten
van die duizenden. Want het zichtbare plezier
van onze vorstin over deze rijtoer temidden
van Zeeuwse huifkarren, stoere ringrijders
en boogschutters, straalde die middag af op
de burgers. Vol enthousiasme juichten en
zwaaiden zij de koningin toe, die was gezeten
in een phaëton, een meer dan 100 jaar oude
fraaie huifkar uit het land van Cadzand, die
werd getrokken door twee stóere grijze
Zeeuwse paarden en geleid door koetsier
Isaac Wisse uit St.-Laurens. Telkenmale boog
koningin Juliana zich om de luifel van het
wagentje heen om dan vriendelijk en char
mant naar de duizenden te wuiven.
Klokslag één uur opende de vorstin
Zeelands nieuwe provinciehuis
Deze charme en eenvoud van de vorstin, die was gekleed in een modieus
parelgrijs complet, maakten deze tocht, gevolgd door de sluiting van de
oude griffie aan de Dam en de openingsplechtigheid in het nieuwe gebouw
van Middelburgs fraai herstelde Abdij tot een vreugdevolle gebeurtenis
voor de bevolking en de honderden genodigden. Belangstellend informeer
de de koningin naar talrijke artistieke aspecten van het nieuwe provincie
huis; op hartelijke wijze onderhield zij zich met de bouwers van deze
nieuwe griffie en de talrijke kunstenaars, die het gebouw versierden.
De phaëton werd voorafgegaan door
de fanfarekorpsen E.M.M. uit Se-
rooskerke en Con Affezzione uit
Kwadendamme (beide in Zeeuws
kostuum), ringrijders met de Zeeuw
se, nationale en de verenigingsvlag,
zes ringrijders met lansen, en ge
volgd door een tilbury, een Thoolse
kar, 12 huifwagens en 17 sjezen en
ringrijders.
Op de Dam heeft de koningin de ou
de griffie voorgoed „afgeschreven".
Gezeten in de phaëton drukte zij op
een knop, haar aangereikt door grif
fiebode J. I. van Dis, waarop vervol
gens het oude bord in de voorgevel
met de woorden „Provinciale Griffie
van Zeeland" van het front verdween.
Er voor in de plaats kwam een
nieuw bord: „Provinciale Griffie ver
plaats naar Abdijplein"!
„Niet enig
Via de Beatrixbrug, de andere zij
de van de Dam en de St.-Pieter-
straat bereikte de vorstin de nieu
we griffie. Hoezeer zij van deze
tocht genoten had en hoe ver
heugd zij was over de ontvangst
door de Zeeuwse bevolking, bleek
uit haar opmerking tegen ir. Ma
rien, nadat zij met een kwieke
Mist verdreven door
vorstelijke charme
Om kwart voor elf, een half uur la
ter dan was voorzien, arriveerde de
vorstin in de Zeeuwse hoofdstad. De
oorzaak hiervan was de mist, waar
door de koningin en haar gevolg niet
zoals oorspronkelijk in de bedoe
ling lag per vliegtuig tot Woens-
drecht en per auto naar Middelburg
kon komen, maar de tocht van Soest-
dijk geheel per auto moest maken.
Vergezeld van de commissaris" der
koningin in Zeeland, jhr. mr. A. F.
C. de Casembroot, en voorafgegaan
door een rijkspolitieëscorte, bereikte
H. M. de woning van de commissaris.
Daar inspecteerde de vorstin de voor
de ambtswoning opgestelde erewacht
van honderd COAK-militairen onder
commando van kapitein F. H. G.
Koek. In de ambtswoning werd ir. A.
Marien, de gouverneur van Oost-
Vlaanderen, vertegenwoordiger van
koning Boudewijn van België, aan
de vorstin voorgesteld.
Na een kort oponthoud ten huize van
jhr. De Casembroot begaf H.M. zich
omstreeks kwart over 11 naar de
Nieuwe Kerk, waar een feestelijke
openingszitting gehouden werd
waarover men elders in ons blad kan
lezen.
Bloemen en programma
Voordat koningin Juliana de kerk
betrad, maakten twee charmante
Zeeuwse meiskes het belangrijkste
ogenblik in hun leven mee. Ank de
Mol, de 17-jarige kleindochter van de
oudste Gedeputeerde van Zeeland, de
heer C. Philipse, mocht de koningin
namelijk een ruiker fraaie gele thee
rozen overhandigen, Manna van
Poelje, de 17-jarige dochter van de
jongste Gedeputeerde, was de eer toe
bedacht om H.M. een programma van
de feestelijkheden aan te bieden. Voor
de ingang van de kerk werden te
vens het college van Ged. Staten en
de grifier der Staten aan de vorstin
voorgesteld.
Ondertussen had zich op het Wal-
plein en de Koorkerkstraat de stoet
opgesteld, die de koningin tijdens
haar toch door de stad zou begelei
den. En toen de bijeenkomst in de
kerk beëindigd was, werd het geduld
van de duizenden Middelburgers en
bezoekers uit de Walcherse gemeen
ten, rijkelijk beloond. Zo viel de ko
ningin begeleid door jhr. De Casem
broot en ir. Marien, tijdens haar
rondrit door de versierde straten een
welhaast stormachtige ontvangst ten
deel. Ook de vrolijk versierde stoet,
waarin een vijftigtal genodigden
meereed, was het bekijken ten volle
waard.
sprong de phaëton verlaten had.
„Is 't. niet enig, die prachtige wa
gentjes, die paarden?", zei ze te
gen de Belgische gouverneur, die
dat volledig beaamde.
Om klokslag eén, twintig jaur na de
dag, waarop de fraaie Abdij met
Middelburgs binnenstad door het
vuur van Duitse bommen en grana
ten vernietigd werd, opende koningin
Juliana het nieuwe provinciehuis.
Nadat zij het lint, dat de twee grote
bronzen toegangsdeuren verbond, had
verwijderd, gaf zij het provinciaal
bestuur van Zeeland weer de beschik
king over een representatief gebouw.
Terwijl de klokken van de Lange Jan
hun bronzen stemmen over de stad
lieten horen, betrad de vorstin als
eerste het gebouw, nadat de deuren
door de twee oudste timmerlieden, die
de herbouw hebben meegemaakt, de
heren J. Griep uit Middelburg en L.
Davidse uit St.-Laurens, waren open
getrokken. Tweehonderd duiven, uit
alle delen van de provincie naar de
Abdij gebracht, vlogen hierop uit om
het nieuws van de opening te gaan
verbreiden.
Vooraf waren de architect en de ad
viseurs van het gebouw aan de vors
tin voorgesteld, alsmede de kunste
naars, die de kunstzinnige inrichting
van de griffie verzorgden. Tijdens de
rondgang door het geboiiw toonde de
koningin grote belangstelling voor de
artistieke aspecten in het gebouw en
zij liet zich veelvuldig door de kun
stenaars voorlichten. Nadat H. M.
onder meer de in de hal aangebrachte
onder meer de in de hal aangebrach
te gedenkplaat met de door mr. J. C.
J. van Scnagen uit Domburg ontwor
pen tekst had bezichtigd, bood in één
der leeszalen van de Gedeputeerden
de edelsmid Frans Wiro van Hins-
bergen uit Damme een smeedijzeren
kandelaar aan.
Gedenkboek
In de bovenhal ontving de koningin
vervolgens uit handen van de com
missaris der koningin het eerste
exemplaar van het foto-gedenkboek
„Ontworsteld land". Daarbij waren
aanwezig de twee redacteuren van
het gedenkboek, de Middelburgse
journalist G. A. de Kok en E.T.I.-
dïrecteur drs. M. C. Verburg, als
mede de uitgever, de heer F. B. den
Boer. Het tweede exemplaar, dat be
stemd is voor koning Boudewijn van
België, werd aan ir. Marien over
handigd. Het aan HAL aangeboden
exemplaar, waarover zij zich bijzon
der verrast toonde, is voorzien van
een speciale opdracht, vervaardigd
door de Veerse graficus Dirk van
Gelder.
Op het Abdijplein, waar intussen de
ringrijders en sjeesjes druk in de
weer waren en weer een aloude sfeer
op het plein brachten, werden na af
loop van de bezichtiging de hoofd
aannemers, de hoofduitvoerder en
enkele arbeiders, die bij de bouw van
de griffie betrokken waren, aan de
koningin voorgesteld.
H.M. de Koningin tijdens de bijeen
komst in de Nieuwe Kerk. Op de foto
rechts naast de koningin de commis
saris der koningin, jhr. mr. A. F. C.
de Casembroot en links de gouver
neur des konings van Oost-Vlaande-
ren, ir. A. Marien.
PLECHTIGHEID IN NIEUWE KERK
„Dappere hart van Zeeland nu ook
uiterlijk op de juiste plaats"
H.M. de Koningin heeft gister
morgen in de Nieuwe Kerk te
Middelburg haar goede wensen
aangeboden bij de overdracht
van het nieuwe provinciehuis
aan het provinciaal bestuur. In
een korte, maar door eenvoud
en hartelijkheid, ontroerende
toespraak, verleende zij een ge
voelvolle toets aan de strakke
plechtigheid.
In de kerk bevonden zich tal
rijke ambtelijke en andere au
toriteiten, toen H.M. de Konin
gin werd binnengeleid door
haar commissaris in Zeeland,
jhr. mr. A. F. C. de Casembroot.
In de hall bij de zaal van Ged. Staten
in het nieuwe provinciehuis werd de
koningin het eerste exemplaar van
het fotoboek Ontworsteld Land"
aangeboden. Op de foto: H.M. laat
zich voorlichten door de redacteuren
van dit boek, de heren G. A. de Kok
(links) en drs. M. C. Verburg
(rechts); in het midden de uitgever,
de heer F. B. den Boer.
Daarbij weerklonk een „Intrada"
voor orgel, drie trompetten, drie
trombones en pauken, een compositie
die speciaal voor deze gelegenheid
en in opdracht van het provinci
aal bestuur was gecomponeerd
door Henk Stam.
Na het verklinken van deze opge
wekte muziek, sprak jhr. De Casem
broot een welkomstwoord, waarin hij
er aan herinnerde, dat H.M. de Ko
ningin vele malen in Zeeland ver
toefde in dagen van vreugd en ook in
dagen van rampspoed, „Thans", al
dus de heer De Casembroot, is een
feestdag1 aanleiding voor uw aanwe
zigheid Spr. begroette ook de ver
tegenwoordiger van het Belgische
koninklijk huis en hij dankte de Ned.
herv. kerkvoogdij voor het beschik
baarstellen van het kerkgebouw, om
tenslotte de minister van binnenland
se zaken mr. E. H. Toxopeüs uit te
nodigen het gebouw van de nieuwe
griffie over te dragen.
Overdracht
De heer Toxopeüs greep deze gele
genheid aan om zijn gelukwensen
aan te bieden en daarnaast even toe
te lichten waarom hij het nieuwe ge
bouw overdroeg. Het rijk is name
lijk verantwoordelijk voor de herrij
zenis van het griffiegebouw. Spr.
bracht hulde aan degenen, die op des
kundige en kunstzinnige wijze aan
deze herrijzenis hebben meegewerkt
en hij droeg het gebouw slechts sym
bolisch ovei', want het is een monu
ment en over de eigendom van een
monument moet nog wel eens ge
praat worden. Maar in elk geval
krijgt de provincie het gebouw in ge
bruik.
Spr. wenste Zeeland toe, dat over
enige jaren fabrieken en werk
plaatsen in volledige harmonie met
oude gebouwen het stedelijk en
maatschappelijk beeld in Zeeland
zullen bepalen.
Aanvaarding
De commissaris der koningin aan
vaardde het gebouw. Hij zei o.m.:
tot H.M. de Koningin: „Ik kan Uwe
Majesteit verzekeren, dat de inwoners
van onze provincie uw aanwezigheid
zeer op prijs stellen. Wij verstouten
ons evenwel toch enigszins de illusie
te hebben, dat het U niet onwelge
vallig zal zijn om in deze eeuwen
oude abdij van Zeeland, die een his
torisch ontmoetingspunt is geweest
tussen noord en zuid, tussen België
en Nederland, 'n symbool van samen
werking tussen kerkelijke en wereld
lijke overheid, te vertoeven. De abdij
van Middelburg, gesticht van het
zuiden uit en verder gevloeid in het
noorden, kan niet alleen beschouwd
worden als een ontmoetingspunt tus
sen zuid en noord op cultureel ge
bied, maar ook op politiek, econo
misch en maatschappelijk terrein".
Proefkonijn
De commissaris vestigde er in zijn
rede de aandacht op, dat in het nieu
we gouvernementsgebouw in de
eerstkomende jaren vele belangrijke
beslissingen zullen moeten worden
genomen, ten aanzien van het delta
plan, de zich uitbreidende industri
alisatie en het toerisme, welke voor
Zeeland .verstrakkende gevolgen zul
len hebben, zó ver zelfs, dat velen
zich geroepen zijn gaan voelen om te
bestuderen, hoe wij, Zeeuwen, hierop
zullen reageren. Ongetwijfeld een
goed bedoeld streven, maar door de
Zeeuwen maar matig gewaardeerd,
aangezien het nu niet zo prettig moet
zijn, tot „proefkonijn" te worden ge
degradeerd.
Wij Zeeuwen staan hier echter niet
zó pessimistisch tegenover, want wij
zijn ervan overtuigd, dat wij met
Gods hulp en onder de bezielende lei
ding van Uwe Majesteit en Zijne Ko
ninklijke Hoogheid, de Prins der Ne
derlanden, ook deze problemen het
hoofd zullen bieden.
De koningin
Kort na deze toespraak nam HAL
de Koningin plaats achter de ka
theder. Zij verklaarde bij deze
overdracht te zijn in gezelschap
van vele herinneringen. Ik, aldus
H.M. de Koningin, ben blij, dat het
warme en dappere hart van Zee
land, dat altijd op de juiste plaats
heeft geklopt, nu uiterlijk ook de
juiste plaats heeft gekregen. In
Zeeland zijn en zullen altijd teza
men komen de zee en het land in
een bijzondere vereniging. Op deze
hoogtijdag ben ik dieper dan ooit
daardoor getroffen. Moge deze
schone en ons allen dierbare pro
vincie, dit wijde land. onder zijn
hoge hemel, een goede toekomst
tegemoetgaan onder de zegen van
God.
Het eerste couplet van het Wilhel-
De koningin kon zich, bij een bezoek
aan de boogschutters in de Abdij,
niet weerhouden actief aan het spel
mee te doen. Zij nam pijl en boog
ter hand, liet zich uitvoerig voorlich
ten over de techniek van het schie
ten, uitte de vrees persfotografen te
raken, en liet daarna tot tweemaal
toe derpijl in de richting van de lig
gende wip snorren.
mus werd hierna gezongen door alle
aanwezigen.
Geschenken
Twee redevoeringen van geheel an
der karakter vormden het tweede
deel van de plechtigheid.
Daar was allereerst de commissaris
van de koningin in Friesland, mr. H.
P. Linthorst Homan, die een geschenk
aanbood namens de andere tien pro
vincies. Hij besloot zijn toespraak
met de woorden:
Wilt, Zeeuws College van Gedepu
teerde Staten die arbeid verrichten
in uw gedeputeerdenzaal onder het
gebruiken van het meubilair, dat uw
tien zusterprovinciën U heden mogen
aanbiedendaarmee getuigend van
hun hartelijk meeleven in uw ups en
downs; mét U het zeer grote voor
recht delende, te behoren tot de
kring der elf provinciën, die ver
bonden onder ons geliefde Konings
huis Nederland zijn.
Alle Zeeuwen
De laatste spreker was mr. Joh. de
Widt, .burgemeester van Middelburg.
Hij bracht de gelukwensen over van
alle inwoners dezer provincie.
Een terugblik in de geschiedenis had
hem geleerd, dat in 1577 de vraag
was overwogen of Zeeland samen
gevoegd diende te worden met Hol
land. Prins Willem van Oranje be
sloot toen tot handhaving van een
zelfstandig Zeeland. Overigens meen
de spr. dat Zeeland thans staat voor
een nieuwe fase in zijn historie.
Nieuwe bloei
„Moge dan", zo merkte de heer De
Widt op, „ook het feestelijk gebeuren
van vandaag het begin markeren
van een hernieuwde opbloei van dit
gewest, zelfstandig, doch aangehecht
aan en nauw verbonden met overig
Nederland."
Dat de opening van het nieuwe pro
vinciehuis een gebeurtenis is, waar
mede de gehele provincie meeleeft, is
gebleken uit het grote aantal ge
schenken dat is aangeboden.
Er zijn aanzienlijke bedragen gege
ven, maar treffend waren ook de gif
ten van enkele guldens.
Naast de kunstvoorwerpen die in na-
tura werden aangeboden, konden
voor de overgemaakte geldsbedragen
verscheidene kunstwerken uit vroe
gere tijden, maar ook in ruime mate
werken van contemporaine en vooral
ook Zeeuwse kunstenaars worden
aangekocht.
Dc commissaris der koningin beant
woordde alle sprekers met hartelijke
woorden, die getuigden van grote
dankbaarheid, waarna de plechtig
heid geëindigd werd verklaard.
Na afloop van de bijeenkomst in de
kerk onderhield de koningin zich eni
ge tijd met de componist Henk Stam.
Zij verzekerde hem dat zij de „In
trada" karakteristiek en stijlvol had
gevonden.
