Lockheed U-2een van Amerika's
geheime wapens in koude oorlog
Economische toestand in België
zichtbaar verbeterd
KLANKBORD
UITSPRAAK MARINERAAD OVER
BRAND OP KAREL DOORMAN
DINSDAG 10 MEI 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
Sluier van geheimzinnigheid opgelicht
Regelmatig vluchten gemaakt
boven Sowjet-grondgebied
(Van onze luchtvaartmedewerker).
Geen enkel westelijk vliegtuig- is ooit zo door een waas van de geheim
zinnigheid omgeven geweest als de Lockheed U-2, waarvan er op 1 mei
j.l. één boven de Sowjet-Unie is neergeschoten. „Locklieeds puzzelvlieg
tuig" werd de machine in 1957 genoemd, toen een U-3 in Californïë
neerstortte, en de wereld daardoor op de hoogte kwam van zijn bestaan.
Reeds langer dan 4 jaar is dit vliegtuig in gebruik bij de Amerikaanse
inlichtingendienst. In die periode zou het op grote hoogte vluchten heb
ben uitgevoerd boven Russisch grondgebied. De aandacht van de wereld
wordt thans getrokken door een vliegtuig dat echter reeds eerder in het
nieuws heeft gestaau, maar waar omtrent tot voor kort nooit positieve
meningen zijn uitgesproken.
De U-2, die medio 1957 boven Cali-
fornië werd vermist, zette de lucht
vaartautoriteiten aan het denken.
Niemand werd in de nabijheid van
het wrak toegelaten, behalve de
Amerikaanse geheime dienst. Aan
vankelijk dacht „men" met een
Russische machine te doen te heb
ben. Naderhand bleek dat het een
Amerikaanse U-2 was voorzien van
een zeer geheime uitrusting.
Enkele maanden na dit incident
verongelukte een U-2 boven Oost-
Duitsland. Niemand heeft ooit ver
teld hoe het vliegtuig daar kwam,
en bovenal, wat het daar deed. Wel
trok men de conclusie dat het straal
vliegtuig een strategische verken-
ningsfuctie had. Eerst in 1958 kwa
men de eerste summiere prestatie
specificaties van de Lockheed U-2
Meteorologisch
De Lockheed U-2 bleek een Ameri
kaans straalvliegtuig „speciaal" ge
construeerd voor het doen van me
teorologische waarnemingen in
dienst van N.A.C.A., een instituut dat
deze waarnemingen inderdaad ver
richt. Het toestel kon opereren op
hoogten groter dan 25.000 meter,
daartoe in staat gesteld door een
uiterst slanke vleugel van grote
spanwijdte. De snelheid van de U-2
was door een Pratt en Whitney J-57
straalmotor slechts 800 km per uur.
Naar aanleiding van voorafgaan
de incidenten met deze machines
en de opmerkelijke hoogtcpresta-
ties maakte de luchtvaartpers
gissingen, die achteraf dus hon
derd procent; waar bleken. Im
mers, vliegend op een hoogte van
ongeveer 30.000 meter kan men
uit; dit toestel, onbelaagd door
welke Sowjet-liussischc straal
jager dan ook foto's malcen van
grote gebieden. Het IJzeren Gor
dijn betekende niets voor de U-2
althans tot voor kort.
De strategische verkenningsfunc
tie van deze machine stond van
1958 voor iedere insider al vast.
Dit werd dan een dezer dagen op
dramatische wijze geaccentueerd.
Langer dan vier janr maken deze
vliegtuigen reeds vluchten boven
Russisch grondgebied. In welke
aantallen én met welke regelmaat
is uiteraard niet bekend.
Camera's
In de tijd dat de U-2's in onbeken
de aantallen van bases uit het Mid
den-Oosten. Japan. Alaska, Enge
land, Turkije en West-Duitsland bo
ven het Sowjet-gebied uitzwermden,
evolueerde echter ook het luchtver
dedigingsapparaat van de Sowjet-
Unie. Bézat men in 1956 geen enkele
doeltreffende luchtafweerraket, op
1 mei j.l. werd de U-2 van Francis
Harry Powers het slachtoffer van
zulk een spits wapen, hetgeen illu
streert dat de Russen over efficiënte
lementslid Harold Wilson: ..We neb-
hen de eerste minister een compli
ment gemaakt voor zijn rede over
..verandering van wind". Wat we nu
wensen, is minder wind en meer ver
andering".
Schrijver van ingezonden stuk in
„The Guardian": .Jk kan het niet
helpen, maar volgens mij moet er
gens een les worden getrokken uit
het feit, dat trams en raketten een
mislukking zijn in Engeland, maar
niet in Rusland". De Britse minister
van transport: „Behandel ieder ander
op de weg alsof hij een dwaas is".
VEILIGHEID VOOR ALLES. Toen
John Connell, voorzitter van de Anti-
Lawaai-Bond in Houslow (Groot-
Brittannië) een rede hield voor een
vergadering van de Zuidelijke Motor
rijders Club, was hij vergezeld van
een lijfwacht.
geleide projectielen beschikken.
Heeft men hiermee, zich veilig wa
nend op een hoogte van 30.000 me
ter, geen rekening gehouden? Of
moest de vlieger ten behoeve van
luchtfoto's dit grote risico lopen?
Het laatste klinkt het meest aanne
melijk. Bekend is dat de U-2 in de
verkenningsfunctie is uitgerust met
enkele fotocamera's van een revdlu-
tionair type. Automatisch brengen
deze camera's het onderliggende land
in beeld in een scherpte die verba
zingwekkend is. Kortelings publi
ceerde het Amerikaanse Strategische
Luchtwapen enige van deze foto's,
die in dit geval betrekking hadden
op een Amerikaanse landstreek.
Regelmatig hebben U-2's dus vluch-
DE LOCKHEED U2
sluier opgelicht
ten gemaakt boven Sowjet-grondge
bied, en naar men mag aanne
men een schat aan documentatie
materiaal meegebracht. Dat het uit
eindelijk eens verkeerd zou lopen
heeft iedere luchtvaartinsider ver
wacht. Kroesjtsjew bezit naar hij
zegt door de U-2 gemaakte lucht
foto's; de Amerikaanse piloot heeft
de naald met vergif niet gebruikt,
en zijn machine is niet totaal ver
nietigd.
Hoeveel?
Hoeveel Lockheed U-2's er gebouwd
zijn is niet bekend. De „meeste"
zouden aan de Amerikaanse lucht
macht behoren, terwijl het N.A.C.A.-
instituut er zelf ook „enkele" zou
bezitten. Boven Europa zijn deze
machines ook meermalen waargeno
men, afkomstig van bases in Enge
land en West-Duitsland.
Do Engelsen noemden deze illegale
manier van Iuchtverkenning ten tij
de van de diplomatieke besprekin
gen over een wederzijdse Iuchtver
kenning „peeping through the key
hole."
Overigens kan met zekerheid worden
aangenomen, dat ook de Russen
vluchten uitvoeren boven grondge
bied van de westelijke mogendhe
den.
GEEN VERWIJT VOOR COMMANDANT
Oorzaak is niet precies
vast te stellen
Dit is een tekening van hel; nieuwe Franse passagiersschip
„France", het langste schip ter werelddat met zijn 1035 voet
van boeg tot achterstevennog vier voet langer is dan de
Britse Queen Elizabeth". De „France" zal op JL mei a.s. in
Saint Nazaire vjorden te water gelaten door mevrouw De
Gaulle in aanwezigheid van de Franse president. Het schip
biedt plaats aan 500 passagiers in de eerste klas en 1500 in
de toeristenklas. De ..France", die begin 1962 zijn maidentrip
zal makenzal dienst gaun doen op de lijn New YorkLe
Havre.
VVW\AAWWVW*W>AWVWVWVWS^WWWVWVWVWV
Brug Goeree-Overflakkee
met een tolheffing
Bij de behandeling van de begroting
1960 van Verkeer en Waterstaat in
de Eerste Kamer, hebben enkele Ka
merleden met nadruk bepleit de
bouw van verschillende oeververbin
dingen te bespoedigen, en ze te finan
cieren door tijdelijke tolheffing toe
te staan.
Meerdere leden verklaarden geen be
zwaar te hebben tegen een dergelij
ke tolheffing, die volgens hen met
name zou kunnen geschieden ten be
hoeve van de financiering van de
bouw van de brug naar Goeree-Over
flakkee, aldus de sprekers.
Verscheidene Kamerleden gaven. In
afwachting van de totstandkoming
van de brugverbinding met Goeree-
Overflakkee als hun oordeel te ken
nen dat nadere voorzieningen dienen
te worden getroffen ten behoeve van
hen die dagelijks tussen liet eiland
en de vaste wal worden vervoerd. De
boten hebben zoveel passagiers tege
lijk te vervoeren, dat aan redelijke
voorwaarden niet is voldaan. Boven
dien zijn de genomen veiligheids
maatregelen beslist onvoldoende. Bij
een aanvaring zou zich een ernstige
calamiteit kunnen voordoen.
Voorts merkten enkele leden op dat
er twijfel is gerezen of een brug over
de Volkeraksliiizen uit verkeersoog-
punt de meest gewenste oplos
sing moet. worden geacht.
Ook bij een hoge ligging der brug, zo
..meenden zij, zal op de in de toekomst
zeer drukke Zoomweg volgens de
I prognose tot 30.000 auto's per dag - -
I te vaak een stremming ontstaan. Een
j tunnel onder de sluishoofden door,
met open in- en opritten, zou aan dit
I bezwaar geheel tegemoetkomen.
I Sprekers hadden de indruk dat een
I dergelijke oplossing geen onaan-
I vaardbare financiële consequenties
J met zich zou meebrengen.
Panelen voor de
„Prinses Irene"
(Slot van pag. 1
voor de door Piet Rijken gemaak
te panelen. Hij nam voor het
grootste het begrip „storm" als
onderwerp en koos voor de beide
andere panelen eveneens de ge
bruikelijke zeemotieven (meer
min, vissen). Rijken benaderde
zijn onderwerpen meer gedragen,
waardoor de toon minder speels
bleef dan bij Van der Neut. Beide
kunstenaars zijn uitstekend ge
slaagd in de verwerkelijking van
de hen verstrekte opdracht; de
..Prinses Irene" krijgt een fraaie
en kunstzinnige wandversiering.
Het beschilderen van de met grijs
plastic beplakte panelen vergde
een apart soort verf, om het ge
heel houdbaar en in zekere mate
afwasbaar te doen zijn. Ook voor
een schilder als de nu 50-jarige
Van der Neut, die in opdracht van
o.m. de rijksgebouwendienst en
het ministerie van o., k. en w. al
menige wandschildering maakte,
was deze techniek nieuw. Samen
met zijn collega Rijken slaagde
hij erin ook aan dit onderdeel van
de opdracht te voldoen. Het grijze
plastic vormt een voortreffelijke
achtergrond.
Piet Rijken maakte eerder wand
schilderingen voor de werkplaats
voor minder validen te Terneuzen
en in opdracht van de N.V. Kon.
Mij. „Do Schelde" te Vlissingen
voor het op deze werf verbouwde
Britse passagiersschip "„Andes";
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Zeemotieven vormden het on-
derwerp voor deze wandschil-
deringgemaakt door Piet Rij-
leen uit Middelburg en bestemd
r de nieuwe veerboot .Rrin- n
(Foto P.Z.C.).
De Nederlandse marineraad heeft gis
teren uitspraak gedaan inzake de
brand op 24 augustus 1959, ontstaan
op en in de onmiddellijke omgeving
van Hr. Ms. Karei Doorman op de
Nieuwe Maas te Rotterdam. Het oor
deel van de raad luidt, dat ondanks
een uitgebreid en zeer gedegen voor
onderzoek niet is komen vast te
staan, welke de juiste oorzaak van de
brand is geweest.
Met name is niet gebleken door welke
oorzaak de op het water uitgevloeide
benzine of de daarbij ontstane benzi
nedampen vlam hebben gevat. Er
hebben zich echter feiten voorgedaan,
die volgens de raad zeer wel in ver
band kunnen staan met het vlamvat
ten van de benzine of de benzinedam
pen.
Deze feiten zijnde wijziging die dooi
de ABCD-officier op de getroffen vei
ligheidsmaatregelen aan boord is ge
bracht. Voorschrift S.B.D. van de Ko
ninklijke Marine luidt: „Het roken is
te allen tijde verboden in het gehele
schip tijdens het laden van benzine".
Afwijkend hiervan had de ABCD-offi
cier de volgende bekendmaking afge
geven: „Te 08.30 rookverbod in moor
2, 3 en 4 en alle open dekken".
Volgens het oordeel van de raad zijn
aan de in de onmiddellijke nabijheid
van liet vliegkampscliip liggende
vaartuigen, pontons etc. geen duide
lijke orders met betrekking tot een
rookverbod gegeven.
Voorts is de raad van oordeel dat de
organisatie van het benzineladen on
voldoende is geweest. De commandant
tenslotte valt, naar 's raads oordeel,
niets te verwijten.
Zoals bekend is op 24 augustus 1959
omstreeks 10.08 uur brand ontstaan
op en in de onmiddellijke omgeving
van het Nederlandse vliegkamp
schip Hr. Ms. Karei Doorman, die
toen gemeerd lag- aan de boeien in
het vaarwater van de Nieuwe Maas
te Rotterdam. Hierbij is een der op
varenden van het vliegkampschip
omgekomen, twee werden ernstig
gewond en aan het schip werd ma
teriële schade toegebracht.
Verkorting arbeidsweek
bij Bruynzeel-groep
De tweeduizend werknemers van dc
Bruynzeel N.V.'s te Zaandam krijgen
met ingang van 4 juni eenmaal in
de twee weken een vrije zaterdag.
Zulks is mogelijk dank zij de ver-
doorgevoerde mechanisering en auto
matisering van de Bruynzeel-fabrie-
ken, aldus deelt men van de zijde
van Bruynzeel mede.
De invoering van de vrije zaterdagen
heeft tot gevolg, dat de werkdagen
Iets langer zullen worden, doch 1 n
totaal wordt de werkweek verkort.
UITEENZETTING VAN MINISTER EYSKENS
Gezondmaking van Spoorwegen
wordt voortgezet
Eerste minister E.vskcns heeft maandagmorgen tijdens een voorlichtings
vergadering een uiteenzetting gegeven over de huidige economische toe
stand die, zo zei hij, zichtbaar is verbeterd. De eerste minister sprak
om de beurt in liet. Nederlands en in het Frans. Er is een zichtbare ver
betering vast to stellen die blijkt uit de in ons bezit zijnde gegevens, zei hij.
De particuliere investeringen zijn
merkbaar gestegen. Inzake fiscale
ontvangsten is de evolutie eveneens
gunstig. Voor 1959 komen de ont
vangsten met de verwachtingên over
een, er is zelfs 400 miljoen meer ont
vangen.
De gewone begroting wordt in even
wicht gehouden en de regering treft
al de nodige schikkingen om die
stand van zaken to behouden. Bij de
toepassing van de wet inzake de eco
nomische expansie werden 64 dos
siers onderzocht en afgehandeld met
het oog op het verkrijgen van de
waarborg van de staat. Het betreft
2,5 miljard.
Einde 1956 waren 24 nieuwe Ameri
kaanse industrieën in België geves
tigd, Dit getal bedroeg 113 in okto
ber 1959.
Hét aantal werklozen in april 1960
bedroeg 161.000 tegenover 174.000 in
april 1958.
De traditionele vraagstukken,
waarvoor een oplossing dient te
worden gevonden zijn: de belas
tinghervorming, dc steenkolen
mijnen, de gepieentelijke finan
ciën, de spoorwegen, de maat
schappelijke zekerheid en vooral
de verzekering tegen ziekte en in
validiteit, de administratieve her
vorming en de besteding van dc
militaire uitgaven.
De eerste minister verklaart dat de
gezondmaking van de spoorwegen
wordt voortgezet. Wij zijn op de
goede weg, zo zegt hij. Zo het plan-
Segers wordt uitgevoerd, zullen dc
spoorwegen over vijf jaar goed wor
den geëxploiteerd en zal de staat een
zorg minder hebben. Het materieel
moet worden gemoderniseerd. Reeds
zijn 800 km onrendabele lijnen afge
schaft. Het personeel is terugge
bracht van 77.000 op 69.000 eenhe-
heden. In 1960 is de staatstussen-
komst met een totaal bedrag van
800 miljoen fr. verminderd. In 1961
zal een bijkomende vermindering
van 1 miljard worden doorgevoerd.
Het Wereldgebeuren
Fotograaf
Volgens de Russische premier Ni-
kita S. Kroesjtsjew was piloot
i Francis Powers wiens Lockheed
j U-2 op 1 mei boven Russisch ge
bied werd neergeschoten en die erin
I slaagde om per parachute in levende
lijve de grond te bereiken, voorzien
van een naald met vergif, waarmee
j hij zichzelf onmiddellijk kon doden.
een revolver met geluiddemper en
i Russisch, Duits, en Italiaans geld
«waaronder 4500 roebels, verpakt in
cellofaan), drie gouden horloges en
I zeven gouden damesringen. ,.11<
I vraag mij af wat de piloot met al
i die horloges en vrouwenringen moest
doen. Moest hij soms doorvliegen
naar Mars en Marsvrouwen verlei
den? Maar hij was ook goed bewa
pend. Waarom eigenlijk? Het schijnt
dat er op zo'n grote hoogte van al
les kan gebeuren. Wat zorgen ze
toch goed voor hun vliegers".
„Bij al deze vragen stond één feit.
dat Kroesjtsjew zelf niet noemde,
wel vast: dat hij de gelegenheid voor
anti-propagandu die de Amerikanen
hem hadden verschaft, ten volle zou
uitbuiten.
Bovendien was te concluderen, dat
er voor de Amerikanen alle reden
was om zich af te vragen, of de su
perieuren van Powers hun (Ameri
kaanse) geld wel waard waren toen
zij hem „zonder goedkeuring van
Washington" voor deze „verken
ningsvlucht" b'oven Russisch gebied
lieten opstijgen veertien dagen voor
het begin van de topconferentie van
oost en west te Parijs.
Men kan het Kroesjtsjew moeilijk
kwalijk nemen, dat hij politie
ke roebels slaat uit dit inci
dent, en daarbij moet het voor de
gehele westerse wereld worden be
treurd dat de Verenigde Staten door
het verlies van deze kilometershoge
(uïtzicht)toren in het politieke
schaakspel in een zo hachelijke po
sitie zijn geraakt dat zij officieel
moesten toegeven dat het toestel bo
ven Sowjét-gebied heeft gevlogen
om inlichtingen te krijgen van ach
ter het IJzeren Gordijn. Dit was
de eerste keer dat een regering toe
gaf dat. ze liet spioneren in een an
der land.
De Amerikanen zouden van hun kant
wel heel snel één van de ongetwij
feld vele actieve Russische spionage-
koniplotten moeten ontmaskeren om
zo iets als een remisestand te doen
ontstaan. De verontschuldiging van
het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken, dat -de Sowjet-Unie
zelf ook regelmatig spionagevluch-
ten houdt boven de Verenigde Sta
ten en Amerikaanse raketbases in
Europa en Azië, is zeer geloofwaar
dig, maar omdat op dit ogenblik
geen bepaald actueel geval aan de
Russen ten laste kan worden gelegd,
toch ook maar een doekje voor het
bloeden.
De vader van de dertigjarige ka
pitein Powers, Oliver, heeft nu
op premier Kroesjtsjew een be
roep gedaan zijn zoon vrij te laten
en ongedeerd naar huis te laten te
ruggaan. Evenals Kroesjtsjew is hij
.mijnwerker geweest en nog wel vijf
tien jaar. „Als wij niet op andere
manier met elkaar kunnen praten,
dan kan dat misschien wel als mijn
werker met mijnwerker", zo heeft
hij verzucht. Maar het ziet er naar
uit, dat Kroesjtsjew eerst uit deze
arrestatie alle propaganda-erts wil
opdelven alvorens wie weet bij
wijze van „nobel" gebaar op de top
conferentie in zo'n contact van
oud-collega's te treden. Intussen
verlustigt hij zich in de doeltreffend
heid van zijn nieuwe iuchtafweerra-
ketten, waarvoor zelfs de geheime
Amerikaanse U-2 op zeer grote
hoogte niet veilig was. Powers' su
perieuren waren hun geld zeker wél
waard geweest, indien zij van het
bestaan van deze Russische af wee r-
raketten die ongetwijfeld reeds
eerder op schijndoden waren be
proefd op de hoogte waren ge
weest. Bovendien kan Kroesjtsjew
behagen scheppen in het rumoer dat
over dit geval in de westelijke we
reld is ontstaan.
Overigens is een positieve kant
van deze netelige kwestie, dat
men onderwerpen als de voor
koming van onverhoedse aanvallen
nu dringerder dan anders het geval
zou zijn op de top aan de orde kan
stellen.
Men heeft in Amerika ondanks alle
U-2-mïsbaar laten uitlekken, dat
daar zal worden gepoogd, in de ko
mende herfst een eerste verkennings
satelliet te lanceren die elke meter
van liet Russische gebied zou foto
graferen. Amerika's ridderlijke be
kentenis dat reeds spionagevluchten
met vliegtuigen werden gemaakt
komt waarschijnlijk voort uit de
overtuiging, dat men, nu de wereld
zo klein wordt en de risico's zo
groot zijn, eenvoudig moet weten
wat de ander in het schild voert.
Het verlies aan prestige zou in winst,
worden omgezet, als op de komende
topconferentie vorderingen werden
gemaakt naar verwezenlijking van
Eihenhowers op dc topconferentie
van 1955 gelanceerde plan voor een
vrij luchtruim, waar ieder boven an-
derer grondgebied foto's mag ma
ken naar believen.
m
m
FRANCIS POWERS
^„met horloges en ringen",.,.