Lockheed U-2een van Amerika's geheime wapens in koude oorlog Economische toestand in België zichtbaar verbeterd KLANKBORD UITSPRAAK MARINERAAD OVER BRAND OP KAREL DOORMAN DINSDAG 10 MEI 1960 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Sluier van geheimzinnigheid opgelicht Regelmatig vluchten gemaakt boven Sowjet-grondgebied (Van onze luchtvaartmedewerker). Geen enkel westelijk vliegtuig- is ooit zo door een waas van de geheim zinnigheid omgeven geweest als de Lockheed U-2, waarvan er op 1 mei j.l. één boven de Sowjet-Unie is neergeschoten. „Locklieeds puzzelvlieg tuig" werd de machine in 1957 genoemd, toen een U-3 in Californïë neerstortte, en de wereld daardoor op de hoogte kwam van zijn bestaan. Reeds langer dan 4 jaar is dit vliegtuig in gebruik bij de Amerikaanse inlichtingendienst. In die periode zou het op grote hoogte vluchten heb ben uitgevoerd boven Russisch grondgebied. De aandacht van de wereld wordt thans getrokken door een vliegtuig dat echter reeds eerder in het nieuws heeft gestaau, maar waar omtrent tot voor kort nooit positieve meningen zijn uitgesproken. De U-2, die medio 1957 boven Cali- fornië werd vermist, zette de lucht vaartautoriteiten aan het denken. Niemand werd in de nabijheid van het wrak toegelaten, behalve de Amerikaanse geheime dienst. Aan vankelijk dacht „men" met een Russische machine te doen te heb ben. Naderhand bleek dat het een Amerikaanse U-2 was voorzien van een zeer geheime uitrusting. Enkele maanden na dit incident verongelukte een U-2 boven Oost- Duitsland. Niemand heeft ooit ver teld hoe het vliegtuig daar kwam, en bovenal, wat het daar deed. Wel trok men de conclusie dat het straal vliegtuig een strategische verken- ningsfuctie had. Eerst in 1958 kwa men de eerste summiere prestatie specificaties van de Lockheed U-2 Meteorologisch De Lockheed U-2 bleek een Ameri kaans straalvliegtuig „speciaal" ge construeerd voor het doen van me teorologische waarnemingen in dienst van N.A.C.A., een instituut dat deze waarnemingen inderdaad ver richt. Het toestel kon opereren op hoogten groter dan 25.000 meter, daartoe in staat gesteld door een uiterst slanke vleugel van grote spanwijdte. De snelheid van de U-2 was door een Pratt en Whitney J-57 straalmotor slechts 800 km per uur. Naar aanleiding van voorafgaan de incidenten met deze machines en de opmerkelijke hoogtcpresta- ties maakte de luchtvaartpers gissingen, die achteraf dus hon derd procent; waar bleken. Im mers, vliegend op een hoogte van ongeveer 30.000 meter kan men uit; dit toestel, onbelaagd door welke Sowjet-liussischc straal jager dan ook foto's malcen van grote gebieden. Het IJzeren Gor dijn betekende niets voor de U-2 althans tot voor kort. De strategische verkenningsfunc tie van deze machine stond van 1958 voor iedere insider al vast. Dit werd dan een dezer dagen op dramatische wijze geaccentueerd. Langer dan vier janr maken deze vliegtuigen reeds vluchten boven Russisch grondgebied. In welke aantallen én met welke regelmaat is uiteraard niet bekend. Camera's In de tijd dat de U-2's in onbeken de aantallen van bases uit het Mid den-Oosten. Japan. Alaska, Enge land, Turkije en West-Duitsland bo ven het Sowjet-gebied uitzwermden, evolueerde echter ook het luchtver dedigingsapparaat van de Sowjet- Unie. Bézat men in 1956 geen enkele doeltreffende luchtafweerraket, op 1 mei j.l. werd de U-2 van Francis Harry Powers het slachtoffer van zulk een spits wapen, hetgeen illu streert dat de Russen over efficiënte lementslid Harold Wilson: ..We neb- hen de eerste minister een compli ment gemaakt voor zijn rede over ..verandering van wind". Wat we nu wensen, is minder wind en meer ver andering". Schrijver van ingezonden stuk in „The Guardian": .Jk kan het niet helpen, maar volgens mij moet er gens een les worden getrokken uit het feit, dat trams en raketten een mislukking zijn in Engeland, maar niet in Rusland". De Britse minister van transport: „Behandel ieder ander op de weg alsof hij een dwaas is". VEILIGHEID VOOR ALLES. Toen John Connell, voorzitter van de Anti- Lawaai-Bond in Houslow (Groot- Brittannië) een rede hield voor een vergadering van de Zuidelijke Motor rijders Club, was hij vergezeld van een lijfwacht. geleide projectielen beschikken. Heeft men hiermee, zich veilig wa nend op een hoogte van 30.000 me ter, geen rekening gehouden? Of moest de vlieger ten behoeve van luchtfoto's dit grote risico lopen? Het laatste klinkt het meest aanne melijk. Bekend is dat de U-2 in de verkenningsfunctie is uitgerust met enkele fotocamera's van een revdlu- tionair type. Automatisch brengen deze camera's het onderliggende land in beeld in een scherpte die verba zingwekkend is. Kortelings publi ceerde het Amerikaanse Strategische Luchtwapen enige van deze foto's, die in dit geval betrekking hadden op een Amerikaanse landstreek. Regelmatig hebben U-2's dus vluch- DE LOCKHEED U2 sluier opgelicht ten gemaakt boven Sowjet-grondge bied, en naar men mag aanne men een schat aan documentatie materiaal meegebracht. Dat het uit eindelijk eens verkeerd zou lopen heeft iedere luchtvaartinsider ver wacht. Kroesjtsjew bezit naar hij zegt door de U-2 gemaakte lucht foto's; de Amerikaanse piloot heeft de naald met vergif niet gebruikt, en zijn machine is niet totaal ver nietigd. Hoeveel? Hoeveel Lockheed U-2's er gebouwd zijn is niet bekend. De „meeste" zouden aan de Amerikaanse lucht macht behoren, terwijl het N.A.C.A.- instituut er zelf ook „enkele" zou bezitten. Boven Europa zijn deze machines ook meermalen waargeno men, afkomstig van bases in Enge land en West-Duitsland. Do Engelsen noemden deze illegale manier van Iuchtverkenning ten tij de van de diplomatieke besprekin gen over een wederzijdse Iuchtver kenning „peeping through the key hole." Overigens kan met zekerheid worden aangenomen, dat ook de Russen vluchten uitvoeren boven grondge bied van de westelijke mogendhe den. GEEN VERWIJT VOOR COMMANDANT Oorzaak is niet precies vast te stellen Dit is een tekening van hel; nieuwe Franse passagiersschip „France", het langste schip ter werelddat met zijn 1035 voet van boeg tot achterstevennog vier voet langer is dan de Britse Queen Elizabeth". De „France" zal op JL mei a.s. in Saint Nazaire vjorden te water gelaten door mevrouw De Gaulle in aanwezigheid van de Franse president. Het schip biedt plaats aan 500 passagiers in de eerste klas en 1500 in de toeristenklas. De ..France", die begin 1962 zijn maidentrip zal makenzal dienst gaun doen op de lijn New YorkLe Havre. VVW\AAWWVW*W>AWVWVWVWS^WWWVWVWVWV Brug Goeree-Overflakkee met een tolheffing Bij de behandeling van de begroting 1960 van Verkeer en Waterstaat in de Eerste Kamer, hebben enkele Ka merleden met nadruk bepleit de bouw van verschillende oeververbin dingen te bespoedigen, en ze te finan cieren door tijdelijke tolheffing toe te staan. Meerdere leden verklaarden geen be zwaar te hebben tegen een dergelij ke tolheffing, die volgens hen met name zou kunnen geschieden ten be hoeve van de financiering van de bouw van de brug naar Goeree-Over flakkee, aldus de sprekers. Verscheidene Kamerleden gaven. In afwachting van de totstandkoming van de brugverbinding met Goeree- Overflakkee als hun oordeel te ken nen dat nadere voorzieningen dienen te worden getroffen ten behoeve van hen die dagelijks tussen liet eiland en de vaste wal worden vervoerd. De boten hebben zoveel passagiers tege lijk te vervoeren, dat aan redelijke voorwaarden niet is voldaan. Boven dien zijn de genomen veiligheids maatregelen beslist onvoldoende. Bij een aanvaring zou zich een ernstige calamiteit kunnen voordoen. Voorts merkten enkele leden op dat er twijfel is gerezen of een brug over de Volkeraksliiizen uit verkeersoog- punt de meest gewenste oplos sing moet. worden geacht. Ook bij een hoge ligging der brug, zo ..meenden zij, zal op de in de toekomst zeer drukke Zoomweg volgens de I prognose tot 30.000 auto's per dag - - I te vaak een stremming ontstaan. Een j tunnel onder de sluishoofden door, met open in- en opritten, zou aan dit I bezwaar geheel tegemoetkomen. I Sprekers hadden de indruk dat een I dergelijke oplossing geen onaan- I vaardbare financiële consequenties J met zich zou meebrengen. Panelen voor de „Prinses Irene" (Slot van pag. 1 voor de door Piet Rijken gemaak te panelen. Hij nam voor het grootste het begrip „storm" als onderwerp en koos voor de beide andere panelen eveneens de ge bruikelijke zeemotieven (meer min, vissen). Rijken benaderde zijn onderwerpen meer gedragen, waardoor de toon minder speels bleef dan bij Van der Neut. Beide kunstenaars zijn uitstekend ge slaagd in de verwerkelijking van de hen verstrekte opdracht; de ..Prinses Irene" krijgt een fraaie en kunstzinnige wandversiering. Het beschilderen van de met grijs plastic beplakte panelen vergde een apart soort verf, om het ge heel houdbaar en in zekere mate afwasbaar te doen zijn. Ook voor een schilder als de nu 50-jarige Van der Neut, die in opdracht van o.m. de rijksgebouwendienst en het ministerie van o., k. en w. al menige wandschildering maakte, was deze techniek nieuw. Samen met zijn collega Rijken slaagde hij erin ook aan dit onderdeel van de opdracht te voldoen. Het grijze plastic vormt een voortreffelijke achtergrond. Piet Rijken maakte eerder wand schilderingen voor de werkplaats voor minder validen te Terneuzen en in opdracht van de N.V. Kon. Mij. „Do Schelde" te Vlissingen voor het op deze werf verbouwde Britse passagiersschip "„Andes"; llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Zeemotieven vormden het on- derwerp voor deze wandschil- deringgemaakt door Piet Rij- leen uit Middelburg en bestemd r de nieuwe veerboot .Rrin- n (Foto P.Z.C.). De Nederlandse marineraad heeft gis teren uitspraak gedaan inzake de brand op 24 augustus 1959, ontstaan op en in de onmiddellijke omgeving van Hr. Ms. Karei Doorman op de Nieuwe Maas te Rotterdam. Het oor deel van de raad luidt, dat ondanks een uitgebreid en zeer gedegen voor onderzoek niet is komen vast te staan, welke de juiste oorzaak van de brand is geweest. Met name is niet gebleken door welke oorzaak de op het water uitgevloeide benzine of de daarbij ontstane benzi nedampen vlam hebben gevat. Er hebben zich echter feiten voorgedaan, die volgens de raad zeer wel in ver band kunnen staan met het vlamvat ten van de benzine of de benzinedam pen. Deze feiten zijnde wijziging die dooi de ABCD-officier op de getroffen vei ligheidsmaatregelen aan boord is ge bracht. Voorschrift S.B.D. van de Ko ninklijke Marine luidt: „Het roken is te allen tijde verboden in het gehele schip tijdens het laden van benzine". Afwijkend hiervan had de ABCD-offi cier de volgende bekendmaking afge geven: „Te 08.30 rookverbod in moor 2, 3 en 4 en alle open dekken". Volgens het oordeel van de raad zijn aan de in de onmiddellijke nabijheid van liet vliegkampscliip liggende vaartuigen, pontons etc. geen duide lijke orders met betrekking tot een rookverbod gegeven. Voorts is de raad van oordeel dat de organisatie van het benzineladen on voldoende is geweest. De commandant tenslotte valt, naar 's raads oordeel, niets te verwijten. Zoals bekend is op 24 augustus 1959 omstreeks 10.08 uur brand ontstaan op en in de onmiddellijke omgeving van het Nederlandse vliegkamp schip Hr. Ms. Karei Doorman, die toen gemeerd lag- aan de boeien in het vaarwater van de Nieuwe Maas te Rotterdam. Hierbij is een der op varenden van het vliegkampschip omgekomen, twee werden ernstig gewond en aan het schip werd ma teriële schade toegebracht. Verkorting arbeidsweek bij Bruynzeel-groep De tweeduizend werknemers van dc Bruynzeel N.V.'s te Zaandam krijgen met ingang van 4 juni eenmaal in de twee weken een vrije zaterdag. Zulks is mogelijk dank zij de ver- doorgevoerde mechanisering en auto matisering van de Bruynzeel-fabrie- ken, aldus deelt men van de zijde van Bruynzeel mede. De invoering van de vrije zaterdagen heeft tot gevolg, dat de werkdagen Iets langer zullen worden, doch 1 n totaal wordt de werkweek verkort. UITEENZETTING VAN MINISTER EYSKENS Gezondmaking van Spoorwegen wordt voortgezet Eerste minister E.vskcns heeft maandagmorgen tijdens een voorlichtings vergadering een uiteenzetting gegeven over de huidige economische toe stand die, zo zei hij, zichtbaar is verbeterd. De eerste minister sprak om de beurt in liet. Nederlands en in het Frans. Er is een zichtbare ver betering vast to stellen die blijkt uit de in ons bezit zijnde gegevens, zei hij. De particuliere investeringen zijn merkbaar gestegen. Inzake fiscale ontvangsten is de evolutie eveneens gunstig. Voor 1959 komen de ont vangsten met de verwachtingên over een, er is zelfs 400 miljoen meer ont vangen. De gewone begroting wordt in even wicht gehouden en de regering treft al de nodige schikkingen om die stand van zaken to behouden. Bij de toepassing van de wet inzake de eco nomische expansie werden 64 dos siers onderzocht en afgehandeld met het oog op het verkrijgen van de waarborg van de staat. Het betreft 2,5 miljard. Einde 1956 waren 24 nieuwe Ameri kaanse industrieën in België geves tigd, Dit getal bedroeg 113 in okto ber 1959. Hét aantal werklozen in april 1960 bedroeg 161.000 tegenover 174.000 in april 1958. De traditionele vraagstukken, waarvoor een oplossing dient te worden gevonden zijn: de belas tinghervorming, dc steenkolen mijnen, de gepieentelijke finan ciën, de spoorwegen, de maat schappelijke zekerheid en vooral de verzekering tegen ziekte en in validiteit, de administratieve her vorming en de besteding van dc militaire uitgaven. De eerste minister verklaart dat de gezondmaking van de spoorwegen wordt voortgezet. Wij zijn op de goede weg, zo zegt hij. Zo het plan- Segers wordt uitgevoerd, zullen dc spoorwegen over vijf jaar goed wor den geëxploiteerd en zal de staat een zorg minder hebben. Het materieel moet worden gemoderniseerd. Reeds zijn 800 km onrendabele lijnen afge schaft. Het personeel is terugge bracht van 77.000 op 69.000 eenhe- heden. In 1960 is de staatstussen- komst met een totaal bedrag van 800 miljoen fr. verminderd. In 1961 zal een bijkomende vermindering van 1 miljard worden doorgevoerd. Het Wereldgebeuren Fotograaf Volgens de Russische premier Ni- kita S. Kroesjtsjew was piloot i Francis Powers wiens Lockheed j U-2 op 1 mei boven Russisch ge bied werd neergeschoten en die erin I slaagde om per parachute in levende lijve de grond te bereiken, voorzien van een naald met vergif, waarmee j hij zichzelf onmiddellijk kon doden. een revolver met geluiddemper en i Russisch, Duits, en Italiaans geld «waaronder 4500 roebels, verpakt in cellofaan), drie gouden horloges en I zeven gouden damesringen. ,.11< I vraag mij af wat de piloot met al i die horloges en vrouwenringen moest doen. Moest hij soms doorvliegen naar Mars en Marsvrouwen verlei den? Maar hij was ook goed bewa pend. Waarom eigenlijk? Het schijnt dat er op zo'n grote hoogte van al les kan gebeuren. Wat zorgen ze toch goed voor hun vliegers". „Bij al deze vragen stond één feit. dat Kroesjtsjew zelf niet noemde, wel vast: dat hij de gelegenheid voor anti-propagandu die de Amerikanen hem hadden verschaft, ten volle zou uitbuiten. Bovendien was te concluderen, dat er voor de Amerikanen alle reden was om zich af te vragen, of de su perieuren van Powers hun (Ameri kaanse) geld wel waard waren toen zij hem „zonder goedkeuring van Washington" voor deze „verken ningsvlucht" b'oven Russisch gebied lieten opstijgen veertien dagen voor het begin van de topconferentie van oost en west te Parijs. Men kan het Kroesjtsjew moeilijk kwalijk nemen, dat hij politie ke roebels slaat uit dit inci dent, en daarbij moet het voor de gehele westerse wereld worden be treurd dat de Verenigde Staten door het verlies van deze kilometershoge (uïtzicht)toren in het politieke schaakspel in een zo hachelijke po sitie zijn geraakt dat zij officieel moesten toegeven dat het toestel bo ven Sowjét-gebied heeft gevlogen om inlichtingen te krijgen van ach ter het IJzeren Gordijn. Dit was de eerste keer dat een regering toe gaf dat. ze liet spioneren in een an der land. De Amerikanen zouden van hun kant wel heel snel één van de ongetwij feld vele actieve Russische spionage- koniplotten moeten ontmaskeren om zo iets als een remisestand te doen ontstaan. De verontschuldiging van het Amerikaanse ministerie van bui tenlandse zaken, dat -de Sowjet-Unie zelf ook regelmatig spionagevluch- ten houdt boven de Verenigde Sta ten en Amerikaanse raketbases in Europa en Azië, is zeer geloofwaar dig, maar omdat op dit ogenblik geen bepaald actueel geval aan de Russen ten laste kan worden gelegd, toch ook maar een doekje voor het bloeden. De vader van de dertigjarige ka pitein Powers, Oliver, heeft nu op premier Kroesjtsjew een be roep gedaan zijn zoon vrij te laten en ongedeerd naar huis te laten te ruggaan. Evenals Kroesjtsjew is hij .mijnwerker geweest en nog wel vijf tien jaar. „Als wij niet op andere manier met elkaar kunnen praten, dan kan dat misschien wel als mijn werker met mijnwerker", zo heeft hij verzucht. Maar het ziet er naar uit, dat Kroesjtsjew eerst uit deze arrestatie alle propaganda-erts wil opdelven alvorens wie weet bij wijze van „nobel" gebaar op de top conferentie in zo'n contact van oud-collega's te treden. Intussen verlustigt hij zich in de doeltreffend heid van zijn nieuwe iuchtafweerra- ketten, waarvoor zelfs de geheime Amerikaanse U-2 op zeer grote hoogte niet veilig was. Powers' su perieuren waren hun geld zeker wél waard geweest, indien zij van het bestaan van deze Russische af wee r- raketten die ongetwijfeld reeds eerder op schijndoden waren be proefd op de hoogte waren ge weest. Bovendien kan Kroesjtsjew behagen scheppen in het rumoer dat over dit geval in de westelijke we reld is ontstaan. Overigens is een positieve kant van deze netelige kwestie, dat men onderwerpen als de voor koming van onverhoedse aanvallen nu dringerder dan anders het geval zou zijn op de top aan de orde kan stellen. Men heeft in Amerika ondanks alle U-2-mïsbaar laten uitlekken, dat daar zal worden gepoogd, in de ko mende herfst een eerste verkennings satelliet te lanceren die elke meter van liet Russische gebied zou foto graferen. Amerika's ridderlijke be kentenis dat reeds spionagevluchten met vliegtuigen werden gemaakt komt waarschijnlijk voort uit de overtuiging, dat men, nu de wereld zo klein wordt en de risico's zo groot zijn, eenvoudig moet weten wat de ander in het schild voert. Het verlies aan prestige zou in winst, worden omgezet, als op de komende topconferentie vorderingen werden gemaakt naar verwezenlijking van Eihenhowers op dc topconferentie van 1955 gelanceerde plan voor een vrij luchtruim, waar ieder boven an- derer grondgebied foto's mag ma ken naar believen. m m FRANCIS POWERS ^„met horloges en ringen",.,.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 5