00K Dl BELGISCHE KANAALZONE HEEFT ZORGEN
Belgisch kanaal tot Rieme al 200 m breed
Nieuw kanaal Gent-Terneuzen
snijdt Zelzate dwars doormidden
MEER DAN NORMAAL
DRIE MAAL ZO DUUR
TUNNEL EN BRUG
50 MILJOEN FRANKEN
BEWONERS NIEUWE WOONWIJK
IN ZELZATE BEST TEVREDEN
ZATERDAG 16 APRIL 1960 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
KANAALVERBREDING GentTerneuzen!welvaartsgedachte ïs momenteel bepaald niet
Voor honderden bewoners van de Zeenws-
Vlaamse Kanaalzone, voor honderden bewoners
van de Belgisch-Vlaamse Kanaalzone, is ver
ontrusting vergezeld gegaan met dit gigantische
miljoenenproject. Een project, dat hen onver
biddelijk met problemen van onteigening, scha
devergoeding, herbouw enz. confronteert. Dat
hen later ook welvaart zal brengen, dat willen
Zeeuws-Vlamingen en Oostvlamingen gaarne
van de waterstaatsmannen aannemen. Maar de
in staat de verontrusting te verdrijven. Terwijl
de Zeeuws-Vlamingen nog slechts aan de voor
avond van de kanaalverbreding staan, zijn de
Belgen er al ruim 3 jaar mee bezig. Öoe willen
onze zuiderburen dit project en de er mee sa
menhangende problemen nu opknappen? In deze
streekreportage geven de Belgen er 'n antwoord
op, waarbij we zo mogelijk een vergelij
king hebben gemaakt met de gebeurtenissen in
de Zeeuwse Kanaalzone.
Weliswaar is in de afgelopen 3 jaar reeds een belangrijk deel
van het Belgische kanaaldeel van Gent naar de grens op
een breedte van 200 meter gebracht, maar met recht geldt hier
het spreekwoord, dat de laatste loodjes het zwaarst wegen.
Want tot nu toe moest de voor de verbreding bestemde grond
slechts afgestaan worden door de stad Gent, die uitgezonderd
in de steden en dorpen aan weerskanten van het kanaal een
strook van 500 meter bezit. En de Gentenaars stonden hun
grond „geerne" af voor een breder kanaal.
meester Chalmet heeft alle vertrou
wen in die schade-afwikkeling. „Ze
krijgen stellig meer dan wanneer ze
normaal zouden verkopen", betoogt
hij.
De voornaamste instelling, die de
herbouw ter hand neemt is de „natio
nale maatschappij voor de kleine
landeigendom", waarvan Zelzates
burgemeester voorzitter is. Deze
staatsinstelling bouwt uitsluitend
met als doel ae verwerving van het
eigendom. De maatschappij is thans
vlak bij het centrum van Zelzate be
zig met de bouw van rond 70 wonin
gen, die de betrokkenen direct kun-
Nu is evenwel het moment aangebro
ken, dat de machinerie voor de ka
naalverbreding met rasse schreden
Zelzate nadert, de 10.000 inwoners
tellende stad vlak over de grens bij
Sas van Gent.
Jozef Chalmet, 25 jaar eerste burger
van Zelzate, 85 jaar senator van net
Belgische parlement, gelooft in de
welvaart, aie het nieuwe kanaal zijn
stad brengt. „Maar pas over 10 jaar",
verklaart hij beslist. Momenteel heeft
het woord kanaalverbreding alleen
maar een verontrustende klank voor
Zelzate, dat wel een zware tol voor
de verwezenlijking van het project
betalen moet. Want toen burgemees
ter Chalmet de plannen ondér ogen
kreeg bleek, dat een geheel nieuw
kanaaldeel geprojecteerd was, dat....
dwars door zijn stad liep. Ter lengte
van rond 2 km en met een breedte
van 150 meter. En het boort zich
door 300 h 400 huizen, honderden hec
tare grond, een fabriek en het spoor
wegstation heen!
Evenmin als de Zeeuws-Vlamingen
weten de inwoners van Zelzate mo
menteel welke schaderegeling er voor
hen uit de bus zal komen. Even
groot als in Sluiskil of Sas van Gent
is echter hun belangstelling voor de
voorlichtingsvergaderingen hierover.
Over schaderegeling
nog niets bekend
Woensdag waren 400 Zelzatenaren
naar de vergaderzaal van het ge
meentehuis gekomen om naar een
uiteenzetting van de schade-commis
sie te luisteren, en nog groter was
donderdag hun aantal toen minister
Cauwelaert, vergezeld door enkele
volksvertegenwoordigers en de Gent
se burgemeester, kwam spreken.
In afwachting van een definitieve
bcslissiug is het gemeentebestuur van
Zelzate inmiddels reeds begonnen ter
reinen en gronden beschikbaar te
stellen voor de bouw van een 300-tal
huizen, en voer de eigenaren van
landbouwgronden. Betreffende de
laatste is het onderzoek niet gemak
kelijk, daar de eigenaren eerst willen
weten wat ze krijgen. Maar burge-
BURGEMEESTER CHALMET
...eerstvolgende 10 jaar
bezorgd voor Zelzate..,
nen kopen met een lening,
maatschappij beschikbaar ste
die de
stelt.
Voorts bouwt de „maatschappij voor
de kleine landeigendom" huurhuisjes
voor de oudere Zelzatenaren.
schreiende gingen ze er heen, maar
nu zijn ze er mee in de hoogste he
mel", verklaart burgemeester Chal
met hierover. Ook maken tal van ge
troffenen gebruik van de „omwisse-
lingsmogeliikheid", d.w.z. zij trekker
in leeggekomen niet-onteigenigs-
huizen, teryvijl de bewoners daarvan
hun intrek nemen in een nieuw pand.
Daarnaast bouwt de „nationale
maatschappij voor goedkope wo
ningen" huurhuizen, terwijl ver
der van gemeentewege bij
goedkope aanbestedingen -
groepsbouw bevorderd wordt. De
gemeente heeft een prijsvraag
uitgeschreven plus een daaraan
verbonden tentoonstelling, waar
door het geschikste type woning
zal worden uitverkoren. Ook aan
de middenstanders heeft de ge
meente gedacht: die trekken met
de oude klanten mee naar de nieu
we woonwijken. Voor al deze
nieuwbouw 'heeft Zelzate de nodi
ge prioriteiten verkregen, even
als zij, die zelf herbouwen en die
ook recht kunne ndoen gelden op
een bouwpremie.
Krijgen de grondeigenaren in België
veel meer voor hun grond dan de
Zeeuws-Vlamingen? inderdaad, ant
woordt burgemeester Chalmet, en
nogal logisch ook, want de gronden
in België zijn 3 maal zo duur als die
In Holland. De statistieken hebben
het ons geleerd: 1 ha in België kost
200.000 franken, 1 ha in Holland
1.000 tot 100.000 franken. En met
de pachtprijzen is het precies gelijk
gcsfcld, aldus betoogt de lieer Cluil-
met.
Wat doet men in Zelzate met de
gronden? Geen kreken dichtgooien,
zoals onder meer in Zeeuwsch-Vlaan-
deren. Want die heeft men hier niet.
Als landbouwgrond kan de door het
nieuwe kanaal vrijgekomen grond
niet meer gebruikt worden. Deze
zal opgespoten worden en gebruikt
worden onder meer voor het aanleg
gen van een sportterrein, om er la-
Wat de verbindingen betreft is ten
zuiden van Zelzate een tunnel gepro
jecteerd. Dit is volgens de heer Clial-
met juist gezien, want het enorme
verkeer van Antwerpen naar de
kust laat een brug niet. meer toe.
Evenals de Sluiskilse inwoners zijn
die van Zelzate minder tevreden
over de wijze, waarop de plaatselij
ke verbinding tot stand zal komen,
iu beide gevallen namelijk door een
veerpont. Sluiskil wil een tunnel, Zel
zate een brug. „En daar zullen we
voor vechten ook", zegt burgemees
ter Chalmet zeer beslist.
Want we kunnen ons centrum niet
in tweeën laten splitsen, vervolgt hij.
Dagelijks moeten er 1500 kinderen
naar de scholen die voor het meren
deel in het oostelijk stadsdeel liggen,
verder 700 arbeiders per trein naar
de industrieën verderop.
Onteigening, vergoeding, her- en
nieuwbouw, brug of veerpont worden
echter in de komende jaren niet de
grootste problemen voor Zelzates
gemeentebestuur. Hoe moet het
„nieuwe gezicht" van deze grens
stad gerealiseerd worden? vraagt
Jozef Chalmet zich bezorgd af. En
hoe gefinancierd? Het gaat hier om
miljoenen. En een dienst van gemeen
tewerken of een centraal orgaan
voor de provincie is er in Zelzate
niet.
Burgemeester Chalmet, zijn se
cretaris en enkele ambtenaren
moeten alles zelf doen, tekenen,
regelen, uitknobbelen... Hoe van
het oude kanaal een parkeer
terrein gemaakt moet worden,
hoe er een grote visvijver en
gelegenheid voor recreatie en
watersport moet overblijven. En
vooral hoe het nieuwe elektrici
teitsnet (kosten 16 miljoen
franken) en het niéuwe water
en gasleidingennet (kosten 9
miljoen franken) gerealiseerd
moeten worden! En de overige
aanpasingswerken, tezamen een
slordige 25 miljoen franken ver
gendeHet is geen wonder,
dat Jozef Chalmet de nabije toe
komst bezorgd tegemoet ziet en
pas over tien jaar aan de ver
meerderde welvaart van zijn
stad durft denken: Want het is
een zeer zware tol, die Zelzate
betalen moet
„Draaikom" bij Zelzate
wordt 270 meter breed
KNARSEND EN RONKEND
zijn zandzuigers, baggermo
lens, draglines en bulldozers
in de buurt van het Belgische
stadje Rieme dag en nacht
in „gevecht" gewikkeld met
miljoenen kubieke meters
zand en klei. Die kolossen
zijn ingezet voor de verbre
ding van het kanaal Gent-
Terneuzen, althans voor het
Belgisch deel tot de grens.
Ruim drie jaar zijn de Belgen
reeds bezig met deze verbre
ding, die waarschijnlijk eind
1962 of begin 1963 in Zelzate
beginnen kan. Want 'n nieuw
kanaaldeel is dwars door deze
grensstad van 10.000 inwo
ners geprojecteerd. De voor
naamste punten uit de Belgi
sche kanaalverbreding zijn
de volgende:
Van Langerbrugge tot
Zelzate krijgt het kanaal
een breedte van 200 meter
en zeer waarschijnlijk een
diepte van 12.50 meter.
In de omgeving van Rie
me is een „zwaaikom" van
rond 270 meter breed ge
projecteerd, waarin- grote
zeeschepen gemakkelijk
kunnen keren.
Ten zuiden van Zelzate
komt in de nieuw aan te
leggen verkeersweg Ant-
werpen-kust een tunnel
door het kanaal.
Ten zuidoosten van Zel
zate wordt een nieuwe ver-
keersrotonde aangelegd
met behalve de ver
keersweg Antwérpen-kust-
verbindingen onder meer
naar Gent en Zeeuwseh-
Vlaanderen.
Behalve een weg langs
de oostelijke kanaaloever,
wordt tevens een nieuwe
weg langs de westelijke
kanaaloever naar Gent
aangelegd.
Het Belgisch deel van hel kanaal
wordt dus nog- 50 nieter breder
dan het Nederlandse deel, dat van
75 meter de totale (vroegere)
breedte van het kanaal, op 150
nieter gebracht 7,al worden. Rond
5 km van het kanaal is al op die
breedte van 200 meter gebracht,
namelijk van 500 meter voorbij
de scheepswerven van Langer
brugge tot aan Rieme, niet een
onderbreking van ongeveer 1 kilo
meter bij Ter Donk. Van Langer
brugge lot Gent was het voorlo
pig niet noodzakelijk het kanaal
re verbreden.
TOT 12.50 METER
De huidige diepte van het kanaal
is 8,75 meter, maar zeer waar
schijnlijk zal dit jaar de aanbe
steding geschieden van het werk, Deze foto geeft een beeld van de
waarbij de diepte tot 12.50 meter oude en de nieuwe breedte van het
gebracht zal worden. kanaal van Gent naar Terneuzen
e thans bij Rieme vrijkomende van de Belgische havenstad tot de
grond wordt in een enorm van te- Nederlandse grens. Links op de foto
voren aangelegd bassin gespoten, het oude kanaaldat spoedig zal ver-
Eerst is aan de oostelijke zijde dwijnen en dat rond 75 meter breed
van het kanaal het nieuwe dijk- is, rechts de reeds tot stand gebrach-
talud aangelegd. Tussen deze dijk te verbreding (200 meter), waarbij
en de oude oever worden zand en ongeveer in het midden van de foto
klei weggezogen en -gebaggerd en de oude dijk eindigt. Aachtèr de
via twee enorme pijpleidingen baggermolen wordt gewerkt aan de
naar een groot bassin getranspor- „draaikom", die op een breedte van
teerd, dat na afloop van de werk- 270 meter gegraven wordt.
zaamheden wordt genivelleerd om (Foto PZC
dan als industrieterrein te dienen.
Tussen Gent en Ter Donk heeft
men reeds een dergelijk terrein
gereed liggen.
Momenteel happen de draglines
Het nieuw ontworpen deel van het kanaal GentTerneuzen
op liet kaartje links aangegeven) snijdt de 10.000 inwoners
tellende Belgische grensstad Zelzate dwars doormidden. On
geveer 300 tot 400 hiuzen, honderden ha land, een fabriek en
het spoorwegstation moeten aan dit nieuwe kanaaldeel ten
offer vallen. Welke straatdelen dat zijn, worden op het kaart
je gestippeld aangegeven. Het oude kanaal loopt met een
grote bocht rechts naast het nieuw geijrojectcerde kanaal.
Het gestippelde deel van dit oude kanaal wordt gedempt, het
overblijvende gedeelte wordt benut als groenstrook, parkeer
plaats en recreatiegebied. Ten zuiden van de stad is een
tunnel onder het kanaal geprojecteerd, die de verbinding
vormt van de 4-baans nieuwe hoofdweg Antwerpenkust.
Ten zuid-oosten van Zelzate komt deze weg uit op een roton
de, waarlangs ook de nieuwe weg GentTerneuzen loopt.
vwwvv\^^wwvwww^wvwwvwwwvwv^wvW
ook het huisje van Neetesonne.
Toen hij hoorde, dat de „nationale
maatschappij voor de kleine land
eigendomeen aantal huurhuisjes
voor de bejaarden in het getroffen
kanaalgebied van Zelzate zou neer
zetten, was Neetesonne één van de
eersten, die zich voor een huisje in
de nieuwe wijk opgaf. En hij was
ook één der eersten, die zich in de
nu al bijna 75 woningen tellende
nieuwe wijk van huurwoningen en
eigen woningen zetelde.
Aanvankelijk viel het August Neete
sonne en zijn echtgenote wel zwaar
om afscheid te nemen van het huis-
"e, waarin zij al 46 jaar gewoond
ladden. „Met tranen in de ogen gin-
fen ze er weg", had burgemeester
ozef Chalmet ons verteld en Nee
tesonne gaf dat volmondig toe. En
nu? Het echtpaar Neetesonne woont
er 6 weken en het is meer dan mee
gevallen. En dat is ook wel te be
grijpen. Want in de plaats van een
vochtig huis hebben August Neete
sonne en zijn vrouw nu een modern
woninkje gekregen, met een woon-
en slaapkamer, een fris keukentje,
een schuurtje eneen douchecel.
Met drie keer zoveel grond achter
en voor hun huis als voorheen,
waarin de heer Neetesonne onmid
dellijk een fikse hoeveelheid aard
appelen heeft gepoot, groente ge
zaaid en tevens bloemen geplant. En
de huur is bovendien nog 100 fran
ken minder dan die van de oude wo
ningen! Ja, Neetesonne is er best
tevreden mee.
Dezelfde geluiden hoorden we van
andere bewoners van deze nieuwe
wijk, die zich zowel in de huurhuis
jes als in de „kleine eigendommen"
hebben gevestigd. Die „kleine eigen
dommen" worden op een strook
grond van 6 tot 8 are door de natio-
nale maatschappij gebouwd en direct
verkocht aan de gegadigden, die
daarvoor een lening van de maat
schappij kunnen krijgen. Het zijn
bijzonder fraaie en ruime woningen,
waarvoor niet alleen de gedupeerden,
maar ook de andere Zelzatenaren
grote belangstelling hebben.
Een betere introductie dan die van
burgemeester Chalmet van Zelzate
hadden we ons niet kunnen denkenv..
Want aanvankelijk was de 69-jarige
August Victor Neetesonne nog wat
terughoudend, toen we naar zijn
nieuwe huisje kwamen kijken. „Ai,
wel, daar is toch niks aan te zien,
hé", sprak hij door een kiertje van de
dear. Maar toen we hem vertelden,
dat de burgemeester ons had aanbe
volen maar eens een kijkje in Zelzates
nieuwe woonwijk te nemen, opende
de de heer Neetesonne wijd zijn deur.
„Ah. de burgemeester, die heeft veel
voor ons gedaan. Een betere kunt ge
niet wensen', verklaarde hij opgeto
gen.
Het nieuwe deel van het kanaal Gent-
Terneuzen, dat in Zelzate wordt ge
graven, is dwars door 300 a 400 hui
zen van deze Belgische grensstad ge
projecteerd en daarbij bevond zich
nog grotere stukken grond weg in
de omgeving van Rieme, omdat
de dijk daar nog verder naar ach
ter gelegd moet worden, ongeveer
70 meter. Deze aldus verkregen
breedte van 270 meter moet on
der meer als „zwaaikom" dienen
voor schepen, die niet verder dan
Zelzate komen en in deze kom op
„hun gemakje" kunnen keren.
MOEILIJKSTE DELEN
Wanneer de Belgische kanaalver-
breders deze „draaikom" uitgegra
ven hebben, zijn ze genaderd tot.
de moeilijkste gedeelten van dit
projecti (je verbreding-
kanaalaanleg, respec
tievelijk bij Ter Donk en in Zel
zate. Bij Ter Donk betreft het ten
zuiden en ten noorden van de brug
die bij een aanvaring vernield
en naderhand niet meer Hersteld is
ongeveer 1 km kanaal, dat men
voorlopig onaangeroerd heeft ge
laten wegens de kosten van ont
eigening (onder andere van een
scheepswerfje) en de brugafbraak.
Tot Riemp heeft men thans vanaf
Ter Donk een gedeelte van ruim
2 km verbreed, waarna nog 4 km
nieuw kanaal door het grongebied
van Zelzate aangelegd moet wor
den. Door de stad heen wordt het
kanaal 150 meter breed met aan
weerszijden brede rijbanen, name
lijk van 25 en 50 meter, waarop
tevens een plaatsje ingeruimd
moet worden voor een spoorbaan.
Ten zuiden van de stad komt een
tunnel van de nieuw aan te leg
gen 4-baans kustweg door het ka
naal. ten zuidoosten komt een ver-
keersrotonde, waarop ook de
hoofdweg Terneuzen-Gent aan
sluit.
Wanneer de kanaalverbreding ge
reed is, wordt tevens aan de wes
telijke oever er van een nieuwe
weg aangelegd. De onderfunde
ring voor een groot gedeelte van
deze weg met een breedte van 6
meter is al gereed. Wanneer de
industrievestigingen dat evenwel
noodzakelijk maken, zal men de
breedte van de weg verdubbelen.
In 1965 moet de verbreding van
't Belgische kanaaldeel gereed zijn
en nog eens 5 jaar later hopen de
Nederlandse ingenieurs „hün" deel
gereed te hebben. De Zeeuws
en Oostvlamingen wacht dus nog
wel een bijzonder „levendige" tijd.
gere gronden mee op te hogen, om
het oude kanaaldeel er mee te dem
pen.
Cijnsgronden heeft men in Zelzate
niet, dus ook geen moeilijkheden. De
wijze, waarop men evenwel de cijns
grondeigenaars in Zeeuwsch-Vlaan-
deren zou willen behandelen, past vol
gens de heer Chalmet niet. De con
tracten zijn afgesloten in normale
tijden, en hetgeen thans gebeurt, is
niet normaal, aldus de burgervader
van Zelzate.