Felle aanval vanmr. Burger op reis Karei Doorman naar Nw.-Guinea Rotterdamse sloper heeft sinds dinsdag eigen vliegdekschip KLANKBORD PALEIS OP DE DAM WORDT GRONDIG GERESTAUREERD W DONDERDAG 7 APRIL 1960 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT S BEGROTING VOOR NIEUW-GUINEA GOEDGEKEURD Staatssecretaris van marine dekt genomen beslissing (Van onze parlementaire redacteur.) De socialistische fractieleider mr. Burger, heeft gisteren in de Tweede Kamer de regering en vooral de staatssecretaris van marine, de heer De Jong, aangevallen wegens het uitzenden van de „Karei Doorman" naar Nieuw-Guinea, ofschoon de minister van binnenlandse zaken, mr. Toxo- peus, aan wie de behartiging van de belangen van Nieuw-Guinea is toevertrouwd, een duidelijke uiteenzetting had gegeven over het bezoek dat Hr. Ms. „Karei Doorman" aan Nieuw-Guinea zal brengen, noemde de heer Burger het niet reëel om te spreken van vlagvertoon, als er door de minister bij gezegd wordt, dat de „Karei Doorman" naar dit overzeese rijksgebied gaat om do bevolking te bewijzen, dat het niet door Neder land in de steek gelaten zal worden. Aangezien het vliegkampschip bo vendien vliegtuigen meeneemt bestemd voor de versterking van de de fensie van Niemv-Guinea, vond hij de redenering van de bewindsman niet overtuigend. Hij herinnerde eraan, dat minister Toxopeus gezegd had dat, wat de uitzending van de „Karei Doorman" betreft, de zaak met de N-A.V.O. rond is. Mr. Burger concludeerde hieruit, dat de Westerse defensie het schip dus wel een poosje kan missen. Hij zag hierin een bevestiging van het al eerder door de P.v.d.A. inge nomen standpunt, dat Nederland de „Karei Doorman" van de hand moet doen, omdat hij ons land een te zwa re belasting oplegt. Er zat volgens de socialistische af gevaardigde iets scheef in deze zaak. In november 1958 heeft de toenma lige minister van defensie, ir. Staf gezegd in antwoord op een vraag van het Kamerlid, de heer Vermeel', dat de NA.V.O. de „Karei Doorman" no dig heeft. Hoe is dat te rijmen met de uitlatingen van minister Toxo peus?" vroeg mr. Burger. Bovendien is indertijd aan de Kamer toegezegd, dat zij van te voren zou worden ingelicht als Nederlandse dienstplichtigen in de overzeese ge westen dienst zouden moeten doen, zo vervolgde hij. Nu hebben we door een A.N.P.-bericht moeten vernemen dat de „Karei Doorman" naar Nieuw- Guinea gaat. De heer Burger beschuldigde de mi nister ervan, dat hij zich er met een Jantje van Leiden van afmaakt en dat de Kamer welbewust overal bui- I p ten gehouden wordt. Hij vestigde er verder de aandacht op dat de „Ka- rel Doorman" als vrachtvaarder ge- j j! bruikt wordt en hij vreesde, dat de reis meer zou kosten dan de gehele afsluiting van de Lauwei-szee. „Laat ilc dan vertellen, dat deze veronderstellingen totaal onjuist zijn. Ik ben het volledig eens met de genomen beslissing en ik acht mij volledig mede-verantwoorde lijk". De Kamer keurde de begroting van Nieuw-Guinea voor 1959 zonder hoofdelijke stemming goed. Alleen de P.S.P. kreeg aantekening dat zij tegen was. De communisten waren, toen over de begroting gestemd werd, afwezig. De Kamer nam voor kennisgeving aan het verslag van de parlementai re missie naar Niemv-Guinea 1957 en het verslag van de commissie, die een onderzoek heeft ingesteld naar de onwettige censuur in Nieuw- Guinea. Scholen Na alles, wat van de kant van de Kamer en van de zijde van de rege ring over deze onderwerpen gezegd was, konden de replieken en de du pliek weinig nieuws meer opleveren. Vooral de subsidiëring van de missie- en de zendingsscholen en de positie van het openbaar onderwijs in Nieuw-Guinea kreeg nog de belang stelling. Minister Toxopeus verzekerde dat het openbaar onderwijs hem zeer ter harte gaat en dat men van hem niet kan verwachten, dat hij het in Nieuw-Guinea „de nek zou willen omdraaien". Hij vond, dat als er zijn, die openbaar onder wijs verlangen, er ook openbaar onderwijs dient te komen. Overi gens zal gezorgd worden dat zo wel de zendingsscholen als de missiescholen naar evenredigheid subsidies krijgen. Geen motie Mr. Burger, die zijn redevoering kwalificeerde ais een, die vrij was van politiek, zei verder, dat hij niet met een motie zou komen. Hij be greep namelijk vel dat deze motie verworpen zou worden. Dat zon dan de indruk wekken dat de Kamer juist bijzonder ingenomen was mét het beleid van de regering ten aan zien van de uitzending van de „Ka rei Doorman" en dat wilde hij niet. Tenslotte meende hij dat noch de luchtmachtmensen, noch de marine mensen met de uitzending ingenomen zijn. En hij vroeg zich af of de staatssecretaris van marine, de heer De Jong zich hier niet te zeer de ge hoorzame militair toont in plaats van de verantwoordelijke politicus. Bedenkelijk vond hij het dat de kos ten van de defensie van Nieuw-Gui nea nu al hoger zijn dan die van de ontwikkeling van dit gebiedsdeel. Minister Toxopeus was een beetje ontstemd. Hij had zich niet achter formaliteiten verscholen en hij had zich niet met een Jantje van Leiden van de zaak afgemaakt, verzekerde hij. Er is duidelijk sprake van vlag vertoon. herhaalde hij. Nederland wenst Nieuw-Guinea te bewijzen, dat het dit gebiedsdeel niet beschouwt als derde rangsgebicd, maar als een in tegrerend deel van het koninkrijk. Daarom gaat de „Karei Doorman" er op bezoek, evenals hij ook bezoe ken aan de West heeft gebracht. De „Karei Doorman" wordt geen deel van de defensie van Nieuw-Gui- nca. Daarom behoefde ook geen me dedeling aan de Kamer te worden gedaan van de voorgenomen reis. Bovendien geldt de verplichting voor de regering om vooraf het parlement in te lichten, niet de marine, maar uitsluitend de luchtmacht en de landmacht. De N.A.V.O. heeft het schip Inder daad op dit ogenblik niet nodig, zo voegde hij eraan toe. Onjuist Geheel aan het slot van het debat kwam de kleine staatssecretaris van marine, die men blijkbaar de aanval op zijn persoon door mr. Burger bad overgebracht, verhaal halen „Ik zou gedwongen geweest zijn maatregelen te treffen tegen mijn wil en ik zou mij meer de ge hoorzame militair dan de verant woordelijke posticus getoond heh- be-,?" vvoég bij EEUWIGE SOLDAAT. Behalve de legendarische „eeuwige student" is er nu ook een „eeuwige soldaat", in De nemarken namelijk. Hij speelt het maar niet klaar, eindelijk eens af te zwaaien. Deze eeuwige soldaat stond dezer dagen voor de zoveelste maal terecht in Oden se omdat hij ook voor de zoveelste maal te laat van verlof terug was gekomen. Hij kreeg 60 dagen. Na het uitzitten van die straf moet hij die tijd met nadienen inhalen. De jongeman is al in 1956 in dienst gekomen. Zijn lichtinggenoten zijn twee jaar geleden al afgezwaaid. Maar toen „zat" hij net en daarna moest hij nadienen. En in die periode kwam hij weer eens te laat van ver lof, terug. Enfin, het verhaaltje wordt eentonig.... Dodelijk ongeval op Belgisch tankschip Op het Belgische tankschip „Adln- kerke", eigendom van de Antwerpse onderneming „Transtank", is de 18- jarige schippersknecht E. Zaman, ge woond hebbende in Lokre, om het le ven gekomen door benzinedampver giftiging. Toen de .Adinkerke* op 't Hollandsch Diep voer, was de knecht bezig met het schoonmaken van een tank. Door de daarin nog hangende benzine damp raakte hij bedwelmd. De schip per van de „Adinkerke" haalde, toen hij dit merkte, de jongen met behulp van een touw uit de tank. De „Adin- kerk" voer daarna op volle kracht naar 's-Gravendeel voor doktershulp. Bij aankomst aldaar bleek Zaman eenter reeds te zijn overleden. De 22-jarige sergeant-vlieger J. van Vleuten van de Koninklijke Lucht macht heeft, zoals geméld, dinsdag middag op de Belgische militaire vliegbasis Mélsébroek met een Hun- ter-4-straaljagerwaarmee hij was opgestegen van Woensdrechteen ge slaagde noodlanding gemaakt, nadat hij op 5000 meter hoogte motorsto ring had gekregen. Direct na de lan ding bleek, dat de remmen van het toestel niet meer werkten, waardoor het honderden meters doorschoot. Het werd tenslotte in zijn vaart ge remd door een niet meer in gebruik zijnde spoorbaan, wélke in een onge veer drie meter diepe gracht om het vliegveld loopt. Foto: De piloot had het vliegtuig al ongedeerd verlaten voordat de red dingsploeg arriveerdeDe Hunter moet als verloren worden beschouwd. KOSTEN HALF MILJOEN GULDEN Voorlopig anderhalf jaar gesloten (Van een speciale verslaggever) Het paleis op de Dam in de hoofd stad zal ongeveer anderhalf jaar worden gesloten om evenals in de jaren 19361938 een grondige restauratie te ondergaan onder leiding van de rijksgebouwen dienst en volgens het plan van de Amsterdamse architect prof. ir. CV' Wegener-Sleeswijlc. Ongeveer een half jaar is nodig geweest om de verschillende noodzakelijke voorzieningen te inventariseren en de restauratieplannen uit tc wer ken. Het gebouw is dan ook sinds het tra ditionele bezoek van koningin en prins aan de hoofdstad in septem ber niet meer officieel in georuik De zeesleepboot „Zeeland" van Wijsmuller uit IJmuiden is dins dagavond de Nieuwe Waterweg opgevaren met op sleeptouw het f800 ton metende voor de sloop bestemde Amerikaanse vliegdek schep Saginaw Bay", waarmee hij op 6 maart uit Boston was vertrokken. NA REIS VAN DERTIG DAGEN Enige attractie voor runners liefdesbrieven (Van een onzer verslaggevers). Deze drie glaasjes, zei kapitein Oene Edelenbosch uit IJmuiden en hij vulde er schielijk een met wat geestrijk vocht deze drie glaasjes is alles wat ik van mijn serviesgoed over heb. Dat is eigenlijk een trieste zaak, want ik had gehoopt ook nog een net te mok te kunnen overhouden, maar laat de kok die nou vlak voor Hoek van Holland aan dig gelen laten vallen. En daarmee had bij dan meteen verteld hoe zijn sleepboot „Zeeland" van de N.V. Bureau Wijsmuller gevaren was, sinds zo op 6 maart van Boston uit met het Amerikaan se vliegdekschip „Saginaw Bay" als lastige sleep, naar Nederland was vertrokken: geen prettige reis. Veel slecht weer en drie keel de narigheid van een gebroken tros. We hadden gerekend op een reisje van een dag of tweeëntwin tig, aldus Oene Edelenbosch, maar het zijn er dertig gewor den. Want je kunt je vak nog zo goed verstaan, als er sprake is van een windkracht die nau welijks meer te meten valt, dan kun je wel op het dek gaan zit ten. Dat deden ze dan ook, zij het dan niet werkloos. Want de herinnering aan het ruimen van de drie meter hoge sneeuwberg, waaronder <lc „Saginaw Bay" was bedolven toen de ruk naar Holland begon, was nog niet ver vaagd, of de sleepdraad van twee honderd voet liet het zonder meer afweten. Drie dagen kostte het voor de Amerikaan weer varens- gereed achter de trillende „Zee land" lag, maar lang zou de vreugde over die moeizaam ver worven overwinning niet duren. Na zes dagen brak een twaalf duims nylontros en vlak voor het Kanaal deed een vijf en een hal ve duims voorloop precies het zelfde. En dat alles terwijl de zee haar ruwste golven naar bo ven joeg en Wijsmullers sleper soms blij mocht zijn met een vordering van veertig mijl per dag. Behalve het serviesgoed vonden ook een kraan, 'n schroef en een vorkheftruck een niet be doeld zeemansgraf. GEEN COMFORT. Geen prettige reis ook voor de runners, die dan wel de offi- ciersverblijven van de Amerikaan hadden toegewézen gekregen, maar al gauw tot de ontdekking moesten komen, dat er kennelijk op gerekend was dat de „Sagi naw Bay" wel geen officieren meer aan boord zou krijgen. Al le comfort ontbrak. Enige attrac tie: wat achtergelaten liefdes- brieven van een vorige beman ning, die de ellende van het van huis weg zijn enigszins vergoed zag door een stroom van roman tisch getinte goede wensen. Ik heb mijn engels er een beetje aan kunnen ophalen, was het nuchtere commentaar van een der opvarenden. Met dat al werd de aankomst van het vliegdekschip dinsdagavond in Schiedam een dubbel feest. Voor de bemanning omdat do thuishaven dan toch nog veilig en wel was bereikt, voor Wijsmuller omdat een zoveelste opdracht tot een goed einde was gebracht, en voor de Rotterdamse heer Levie Simons, omdat hij zijn aankoop eindelijk volledig ter beschikking had. Wat de huidige eigenaar er mee gaat doen, staat echter nog niet helemaal vast. Er ligt hier voor een miljoen, zei hij niet zonder trots. Misschien wordt hij gesloopt tachtig van zijn mensen staan er voor aange treden misschien vindt hij een koper. RUIM 7000 TON STAAL De „Saginaw Bay" is een van de 49 escort Aircraft carriers, waar over de Verenigde Staten tijdens de Tweede Wereldoorlog beschik ten. Vier gingen in de strijd ten onder, de andere werden aan Amerikaanse, Japanse, Chinese Belgische, Duitse en Italiaanse werven verkocht. Het schip werd in 1943-1944 in rijf maanden tijd gebouwd, meet 7800 ton, is 136 meter lang, 54 meter breed en heeft (van kiel tot vliegdek) een hoogte van bijna dertien meter. Het heeft twee separate machine kamers en had in oorlogstijd 35 vliegtuigen en 800 man personeel aan boord. Bij de oplevering in Boston was liet nog vaarklaar. Het had zelfs (sinds 1945) nog tweeduizend ton olie in zijn bun kers, waarvoor inmiddels een ko per is gevonden. Mocht de „Sagi naw Bay" inderdaad gesloopt worden, dan zal dat betekenen dat 6600 van de 70°0 ton staal er van in de smeltkroes verdwijnt. Veel dunne staalplaat is nog bruikbaar. geweest. Met de restauratie zal ongeveer een bedrag van ander half miljoen gulden gemoeid zijn. Het gebouw schepping van de be roemde bouwmeester Jacob van Campen is ongeveer driehon derd jaar oud. In 1648 werd er de eerste steen voor gelegd nadat er tevoren 13.659 palen voor de, naar men thans nog verzekeren kan zeer soliede, fun dering waren geslagen. In 1654 trok Van Campen zich na een ru zie met het stadsbestuur terug en nam Daniel Stalpaert zijn werk over. Een jaar later werd het stadhuis nog niet voltooid ingewijd. Lodewijk Napoleon zet te in' 180S het stadsbestuur op straat en liet het raadhuis inrich ten als paleis door de architect B. Ziezenis. De meubels in empire-stijl een der volledigste collecties ter wereld, die nu nog aanwezig is dateert uit die dagen. Koning Willem I gaf het gebouw aan de stad terug met het verzoek enige vertrek ken voor hem ter beschi leking te houden. Hij kreeg in 1814 het he le paleis in „provisioneel" (voor lopig) gebruik aangeboden. In het begin van deze eeuw werden her haalde pogingen gedaan het ge bouw weer als raadhuis ter be schikking te krijgen. In 1935 viel de beslissing: Amster dam verkocht het voor 10 miljoen gulden aan het rijk. De restaura tie van dit ogenblik is in feite een voortzetting van de restauratie, waarmee in 1914 al werd begon nen, vertelde prof. Wegener Slees- wijk ons woensdagmorgen tijdens een korte' rondgang. Tot in de dertiger jaren bleven de werk zaamheden beperkt tot de straat gevel. Vóór 1938 werd het inte rieur ingrijpend verbeterd in ver band met het regeringsjubileum van koningin Wilhelmina in dat jaar, maar wegens tijdnood bleef toen veel ongedaan. Wel werden de honderden kachels vervangen door centrale verwar ming en de 450 patentolielampjes> en kaarsen door een elektrische verlichting. Met de werkzaamhe den van de komende tijd zal de brandveiligheid van de verdiepin gen, waar de vertrekken van hof houding en personeel zijn gele gen, op peil worden gebracht. Voorts zal er een bescheiden her rangschikking in de ruimte plaats vinden. De keuken zal geheel in de kelder worden ondergebracht en de vrijkomende ruimte op de begane grond zal als dienstruimte worden ingericht. Tot het begin van de oorlog is een gedeelte van de keuken onderge bracht geweest in een grote hou ten loods op de binnenplaats. Met het oog op het brandgevaar des tijds werd deze gesloopt. Andere voorziening van dit ogenblik zal zijn, dat er een derde lift in het gebouw komt, die kelder met zolder zal verbinden. Op de eerste verdieping zal een bureau en dienstwoning worden 0 boven een archiefruimte kelder. Met deze anderhalf jaar eisende voorzieningen hoofdzakelijk in de noordelijke vleugel dus zul len alle plannen nog niet zijn uit gevoerd. Tezïjnertijd zal de res tauratie van het middengedeelte en de zuidelijke vleugel van het paleis nog moeten volgen. Die om vat voorzieningen in de burger zaal, tezamen met de gevels rond de binnenplaats en het inrichten van de krijgsraadzaal. Prof. We gener Sleeswijk deelde mee, dat met al deze veranderingen de oor spronkelijke structuur van dit architectonisch interessante ge bouw niet wordt aangetast. Het Wereldgebeuren Praalwagen Iohn F. Kennedy is vast voorne mens, om al voorverkiezingen winnend een ..praalwagen" op tc bouwen, die diepe indruk moet maken op de Democratische conven tie van deze zomer. Met vlag en wimpel zou de mïljonair-„koetsier" Kennedy op die manier de lauweren van de Democratische president schapskandidatuur in de wacht wil len slepen. Kosten noch moeiten noch vertoon van charme worden gespaard tijdens de campagnes in staten waar voorverkiezingen wor den gehouden. Zelf mag de 42-jari- ge Bostonner innemend worden ge noemd, maar zijn charmante vrouw van wie wordt beweerd dat zij Ma rilyn Monroe in de schaduw stelt, is de eigenlijke bükvangster in het rondtoerende gezelschap. Kennedy's zusters, die er uit een oogpunt van aantrekkelijkheid bezien eveneens mogen wezen, spannen zich ook bij zonder voor hem in. Ten overvloede bevinden zijn moeder en zijn broers zich in zijn gevolg. De doeltreffend heid van deze per vliegtuig en auto gevoerde campagne is vorige maand in New Hampshire bewezen. En gis teren herhaalde deze demonstratie zich in Wisconsin, waar Kennedy in tegenstelling met de gebeurtenis sen in New Hampshire een con current van kaliber tegenover zich vond, te weten de bekende senator Hubert H. Humphrey. Humprey werd niet „weggevaagd" en hij ziet ondanks het stof dat Kennedy's „praalwagen" deed opstuiven de toe komst niet donker in. Bij het verne men van de stand heeft hij gisteren meegedeeld, bij de volgende voor ver kiezingen in West-Virginia weer van de partij te zullen zijn. n West-Virgina zullen de kaarten voor Kennêdy minder gunstig liggen dan in Wisconsin. In Wis consin is 't percentage rooms-katho- lieken hoger dan in de gehele Ver enigde Staten. Het federale percen tage is 23 procent; het cijfer voor Wisconsin 30. In West-Virgina is het slechts drie procent. Zoals bekend, is Kennedy ook zelf rooms-katholiek. Zou zijn wagen in derdaad met triomferende praal de Democratische conventie „nemen", dan zou hij de eerste r.-k.-kandidaal voor het presidentschap zijn sedert 1928, toen Alfred E. Smith vergeefs de strijd aanbond met Herbert Hoo ver, Sinds 1928 is het in de Verenig de Staten als een wet van Meden en Perzen beschouwd, dat men niet met een r.-k. kandidaat voor het presi dentschap behoefde aan te komen: men ging ervan uit dat de religieuze verhoudingen in het land dan bij voorbaat een mislukking garanderen. Voor de Democraten staat het thans intussen als een waar- schuwingspaal boven de weg berm. dat zij in de presidentsverkie zingen moeten „uitkomen" met een kandidaat, die meer tot de verbeel ding van de stemmers spreekt dan Adiai Stevenson, die in de afgelopen jaren tweemaal zandruiter werd in de wedren met Eisenhower. De figuur van vice-president Nixon, de enige Republikeinse kandidaat die zich tót dusver hij de renbaan heeft gemeld, is niet zo doorslaggevend ais die van Eisenhower was. Men moet bovendien nog afwachten of het pro gramma waarmee Nïxon te voor schijn komt overtuigend is. Maar het zou de Democraten heel wat en misschien zelfs de „handicap" van 's kandidaten godsdienstige overtui ging waard kunnen zijn om een kampioen in het strijdperk te doen treden die niet alleen bij de Demo craten en bij partijlozen, maar zelfs ook in het „vijandelijke" kamp sup porters zou kunnen vinden. Reeds is in protestantse kring een discussie gaande over de voor- en nadelen van een toestand, waarbij een r.-k. als president van de Verenigde Staten zou optreden. Deze discussie zal ze ker worden aangewakkerd door de Wisconsinse uitslag. isconsin is de enige staat in de V.S., waar de Democraten en Republikeinen vrij zijn in hun keus; zij behoeven dus niet op een van de kandidaten hunner eigen partij te stemmen maar kunnen „de grens oversteken". De uitslag in Wisconsin wijst erop, dat een respec tabel aantal Republikeinen van die mogelijkheid gebruik heeft gemaakt door op Kennedy te stemmen. Waren die „grensoverschrijders" allen rooms-katholiek, of waren er ook vele protestanten onder? Op die vraag is geen antwoord te geven. Of bij een federale verkiezing de winst aan r.-k. kant bij een kan didatuur opweegt tegen het verlies aan protestantse zijde, zal na de verkiezingen in West-Virgina dui delijker worden. Won Kennedy ook daar overtuigend, dan zou aan zijn praalwagen een ornament worden toegevoegd, waarvan de berekenende Democratische politici paf zouden staan. JOHN. F. KENNEDY ...wordt praalwagen zegekar?..

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1960 | | pagina 5