Scherpe kritiek
in Kongo
op Brussel
FABLO
COMMODORE
WHITE shirts
Brussel is te ver gegaan
luidt het commentaar
IHet donkere hart van Afrika 3
door Link van Bruggen
8 fi11
JAARS-
FIT MET
t N
Van en voor de boekenplank
vJ
VERTAALDE ROMANS VAN
ALLERLEI ALLOOI
VRIJDAG 1 APRIL 3960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
13
(Advertentie)
Hij is een buitenlander een Griek,
een jood. Toch geeft hij goed de
ontevredenheid weer, die onder
vrijwel alle blanken in Kongo
leeft, of ze nu bestuursambtenaar
zijn, of Mercurius in een of ander
verband dienen. Brussel is te ver
gegaan, luidt de algemene klacht.
Het gaat Kongo loslaten op een
moment, dat het er nog niet rijp
voor is. Het heeft aan zijn kolo
niale beleid een onbegrijpelijke
draai gegeven, die repercussies in
heel Afrika teweeg brengt.
Voor een goed begrip even terug
naar het verleden. Kongo, door
Stanley met tractaten veroverd,
werd in 1885 particulier bezit van
koning Leopold II. De Belgische
regering was er niet helemaal ge
lukkig mee, 'ook niet, toen Kongo
in het begin van deze eeuw bij
testamentaire beschikking aan
haar verviel. Het koloniale be
leid was spoedig uitgestippeld.
De staat, de kerk en het kapitaal
zouden Kongo in nauwe samen
werking - met elkaar tot ontwik
keling moeten brengen. Er zou
den zo min mogelijk blanken
worden toegelaten en deze zou
den slechts in uitzonderingsgeval
len bescheiden lapjes grond mo
gen bezitten. De vorming van een
kolonistenstand hield volgens
Brussel gevaren in, daar dit op
alle mogelijke punten wrijving
met de autochtone bevolking zou
kunnen geven.
Tegelijkertijd zou men proberen
de massa uit haar primitieve be
staan op te heffen. Gewone en
ambachtsscholen zouden moeten
verrijzen, kerken, hospitalen, soci
ale centra en industrieën. Er
moest een zekere welvaai-t komen
en de Belgen rekenden erop, dat
de Kongolezen hier altijd dank
baar voor zouden blijven.
Anders dan in Indonesië, India en
de Franse gebieden in Noord- en
West-Afrika is de vorming van
een elite opzettelijk nagelaten.
Do Belgen begonnen van onderen
en niet van boven. Welvaart,
goed, maar politieke scholing,
nee, dat ging nog niet. Er zou
maar onrust van komen, haat,
nijd en doodslag. Daarom geen
advocaten, geen doktoren en geen
studiebeurzen in Brussel of Leu
ven. Zelfs de notabelen van Kon
go werden zoveel mogelijk buiten
België gehouden, opdat er geen
kiemen van ontevredenheid kon
den worden gezaaid.
Na de oorlog, toen Afrika politiek
in beroering kwam, heeft Brussel
zijn beleia bijna onveranderd
lillillllllllllllllllllllllllllllllllllllHllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIIllllllllHIIIIIHIIII
„Toen Frans Kongo in 1958 binnen
het kader van het Franse rijk zijn
onafhankelijkheid kreeg," ver
klaart een Belgische districtscom
missaris, „wist ik, dat voor ons de
zaak verloren was. Het nationa
listisch sentiment zou overslaan en
een jaar later was het inderdaad
zover. En nóg een jaar later komen
dan de akkoorden van de
De Kongolese verpleeg
ster is nog niet zover, dat
ze zonder toezicht haar
dienende taak in een hos
pitaal kan vervullen. In
de vele, door de missie en
de zending gestichte po
liklinieken in het binnen
land treft men haar dik
wijls aan voor het zelf
standig verrichten van
kleine medische werk
zaamheden.
Leopoldville, maart
Hij zit tegenover me een restaurateur, een Griekse jood.
Op z'n linkerarm, precies onder de opgerolde mouw, staat in
blauwe cijfers het nummer 182479 getatoueerd. „Waar bent
U in de oorlog geweest vraag ik hem, terwijl ik m'n ogen
niet van die afgrijselijke herinnering aan de rassenwaan af
kan houden. „Als Nederlander moet U dat weten", luidt het
antwoord. „Het was Auschwitz"
„Kijk", gaat hij voort, „ik heb heel wat meegemaakt in dat
kamp. Zes maanden heb ik in het crematorium gewerkt om de
lichamen van m'n vergaste rasgenoten te verbranden. Ik ben
naar Belgisch Kongo gekomen om te vergeten en vooral om
op verhaal te komen. Ik heb echter mis gegokt; ik moet hier
zo gauw mogelijk vandaan. Weet U soms waar ik een beetje
behoorlijke zaak kan overnemen N'iinporte in welk land van
de wereld, als de politiek er maar stabiel is".
Hij uit dan een stuk kritiek op Brussel, dat niet mals is.
„In België is men niet in Kongo geïnteresseerd, nu niet, vroe
ger met en in de toekomst niet. De negerleiders, die naar
Brussel zijn gegaan, hadden op z'n hoogst gehoopt een zekere
mate van medezeggenschap te krijgen. Maar waar komen ze
mee thuis Met de volledige, onvoorwaardelijke onfhanke-
lijkheid Het is inconsequent de Kongolezen nu al zelfbestuur
te geven. Het is bovendien gevaarlijk, want het gekrakeel
onder elkaar zal met de maand erger worden".
voortgezet, met dien verstande, dat
het in de lagere bestuursfuncties
Kongolezen toeliet. Het is nog
maar enkele jaren geleden, dat de
eerste, inheemse delegatie naar
België kwam om in liet. moederland
Fransen ons, omdat ze door de ko
mende, onvoorwaardelijke onaf
hankelijkheid bij ons, moeilijkhe
den in Brazzaville verwachten."
„Spoedcursussen in België en
spoedcursussen hier," brengt weer
een ander naar voren, „zullen
weinig helpen. Over drie maanden
krijgt Kongo zelfbestuur, maar de
universiteiten, die in Leopoldville
en Elisabethville zijn gesticht, le
veren pas over een paar jaar de
eerste afgestudeerden af. En wat
zijn dat dan nog! Piepjonge, onder
hoogspanning klaargestoomde
jongens, die nog geen uur ervaring
hebben opgedaan
Hier in Leopoldville wordt Brussel
gebrek aan moed verweten. Moed
om tegen de wereldopinie in, te
verklaren, dat Kongo voorlopig nog
niet vrij kan zijn. Moed om de ne
gerleiders, die met de volle buit
uit Brussel zijn teruggekomen en
er slechts wat vage beloften over
de handhaving van orde en rust
tegenover hebben geplaatst, een
halt toe te roepen.
„Dat in Kongo de gevaren van een
tweede Algerije dreigden, is non
sens," zegt een Belgische diplo
maat, die een paar weken in het
land vertoeft.
„Als men op de vierde janu
ari van het vorige jaar niet zo
lang met ingrijpen had getalmd en
de oproerkraaiers stuk voor stuk
in de gevangenis had gezet, dan
was er misschien nooit sprake van
een ronde-tafelconferentie ge
weestIn België is men zo van
deze onlusten geschrokken, dat
men tot concessies besloot, die
zelfs de meest veeleisende politieke
leider in moeilijkheden brachten.
Het spijt me eigenlijk om dit zo te
zeggen, maar wij, Belgen, hadden i
iets van de hardheid van de Portu
gezen moeten hebben. In de buur-
kolonie Angola treedt men bij het
minste rumoer onmiddellijk met
Kondetafelconferentie, waarvan de
voornaamste strekking is, dat Bel
gisch Kongo met ingang van 30
juni a.s. zelfstandig wordt ver
klaard. C'est formidable!
De Belgen in Kongo hebben er
niets op tegen, dat net land lang
zaam de weg van de zelfstandig
heid wordt opgeleid. Waar ze ech
ter wel bezwaar tegen maken, is,
dat er veertien miljoen Kongolezen
in het water zullen worden ge
gooid, zonder dat ze kunnen zwem
men. Er zijn misschien maar drie
academici in het land, hogere be-
stuurservaring ontbreekt volko
men. De politiek, welke door de
inheemsen bedreven wordt, staat
nog in de kinderschoenen en dema
gogie is haar belangrijkste basis.
„Of ons koloniaal beleid goed ge
weest is," zegt een zakenman
overigens een van de weinige Bel-
trok, Kongo zou omzeilen en dat
de Belgen en inheemsen daar nog
lang in pais en vree met elkaar
zouden leven.
C'est formidable
gen, die in Kongo geboren is
„weet ik niet. Laat dat trouwens
de geschiedenis maar beoordelen.
Fout is evenwel Kongo op dit mo
ment los te laten, want een intel
ligentsia ontbreekt volkomen en
kan ook niet eventjes uit de grond
worden gestampt..'...."
„Ik heb vijf kinderen." duidt een
andere inwoner van Leopoldsville
aan. „vijf kinderen, allen onder de
twaalf. Ik zou er niet aan denken
hun vrijheid van beslissing te ge
ven. Ze moeten nog van alles leren
en zijn nog lang niet rijp voor het
volle levenZo is het ook met
de Afrikanen hier. Goed, wij heb
ben verzuimd hen in de afgelopen
jaren tot volwassenheid te bren
gen, omdat ons dat beter leek.
Maar de consequentie van dit ver
zuim mag in geen geval zijn, dat
van het ene uiterste naar het an
dere wordt omgezwaaid. We heb
ben de plicht Kongo nog een tijd
lang verder te leiden."
dertigste juni zijn baan zal moeten
missen. „Eerst kritiseren wij de
Fransen, omdat zij hun Kongo
plotseling een beperkte zelfstan
digheid geven. Nu kritiseren de
straffe hand op. De strikte hand
having van het gezag is nu
maal "de enige taal, die men in
deze contreien begrijpt."
In Leopoldville en in alle andere
steden van Kongo, waar zich gro
te, Europese gemeenschappen be
vinden, zal men nog lang blijven
nakaarten over de inhoud der ak
koorden van de R.T.C. van 1960.
Brussel heeft echter gesproken
er is niets meer aan te doen. Kon
go krijgt zijn onafhankelijkheid en
de zwarte leiders een taak waarop
ze niet of nauwelijks zijn bere
kend.
Hopelijk zien ze in, dat ze bij de
vervulling van deze taak hulp no
dig hebben, teneinde een chaos te
voorkomen. Hopelijk maken ze
nog lang gebruik van de diensten
en de apparatuur van de Belgen,
want zo alleen kan er van hun
vrijheid iets terechtkomen.
De training van Kongolezen is
overal in volle gang. Adspi-
rant-laboranten wordt hier de
werking van de microscoop
I uitgelegd.
Twee boeken met katten
als hoofdpersonen
Erich Kuby's „Het meisje Rosema-
rie" (velen zullen de film gezien
hebben) is thans ook in het Neder
lands verschenen, met filmfoto's
verlucht, bij Boeken en Breughel,
Den Haag. Zoals bekend: een boek
dat veel opgang heeft gemaakt en
dat gebaseerd is op een nóg ge
ruchtmakender moordzaak: de moord
op een rijk geworden meisje van
lichte zeden, in 1957 in Frankfort
gepleegd.
Eveneens nit het Duits: „De brug in
het oerwoud" van B. Traven, een
schrijver die nu al dertig jaar lang
voor de wereld zijn ware indentiteït
verborgen weet te houden. Het
hoofdmotief is de smart van een In
diaanse wouw, wier kind tijdens een
feestje in het oerwoud verdwijnt en
later verdronken blijkt (Wereldbi
bliotheek, Amsterdam).
Bij dezelfde uitgeverij verscheen er
weer een nieuw boek van Paul Gal-
lico, die na zijn aangrijpende
„Sneeuwgans" zo'n veelschrijver
werd. „Thomasina" speelt in de
Schotse Hooglanden, en de hoofdper
soon is thans de kat van het doch
tertje van een veearts.
Een ander „kattenboek" is „Katten
kwaad" van Doreen Tovey, een op
nauwkeurige waarneming van Sia
mese poesen berustend verhaal, dat
kattenliefhebbers gaarne zullen le
zen! (Ad. M. C. Stok, Den Haag).
Van Sloan Wilson, bekend geworden
door „De man in het donkergrijze
pak" gaf De Bezige Bij een nieuwe
omvangrijke roman uit: „Zomer-
eiland", verwikkelingen voortkomend
uit een ontmoeting in een Ameri
kaanse vakantiekolonie.
„Wij zullen vreemden zijn" is de ti
tel van het nieuwe boek van Evan
Hunter. Een nieuwe versie van de
aloude driehoeksverhouding (Sijt-
hoff, Leiden).
Een typisch Engels boek is „De
grond lag braak" van H. E. Bates
(Arbeiderspers, Amsterdam), roman
over een zwaar vrouwenleven op
het Engelse platteland. Sterk van
sfeer, met zeer mooie natuuruitbeel
ding.
Nieuwe Wieken N.V. te Amstelveen
bracht de doktersroman „Het Braam
bos" van Charles Mergendahl (weer
eens het probleem der euthanasie).
Het Wereldvenster te Baam „De
Vijand" van Tibor Meray, bewerkt
naar de Franse uitgave „Le demier
rapport", waarin communistische
praktijken
steld.
aan de kaak worden ge-
Van Sybille Bedford bracht H. P.
Leopold, Den Haag, de roman „Een
erfenis". Zoals de titel het haast
zegt: een familieroman, spelend in
de hogere kringen omtrent de eeuw
wisseling.
Twee uitgaven van „De Tijdstroom",
Lochem, zijn: „Lasse Lar" van In-
grid Bachér (vertaald door Willem
Enzinck), spelend op een scheren-
eilandje voor de Finse kust, waar
een jongen des avond verhalen ver
telt, en „De wind waait waarheen
iii==univ//jini
ir a ii ii
i i ii in
WH —AH
iii" /ssui
ir feiiuui ti
8 11
iTinmwtniif
25* boekenweek
lli=i\mv//jini
tr a li it
I I II If!
llllf "~WI
111" //=lll
ir luiwff ir
UtlHWUftinirf
23* boekenweek
hij wil", een Franse boerenroman
van Jeanne Adelphe.
„De Madonna met de vissestaart" is
een boek van de nieuw-Griekse
auteur Stratis Myrivilis, wiens „Sap-
po" nogal verwachtingen wekte. Ook
in dit boek treft men weer prachtige
natuurimpressies aan (het boek
speelt op Lcsoos, het geboorte-eiland
van de schrijver, temidden van vis
sers en olijvènboeren) maar ais ge-
"heèl valt het werk toch een tikje
tegen. Het is een uitgave van Else
vier, Amsterdam.
Tenslotte vermelden we het uit
Zweden afkomstige „De Anckar-
bergs" van Margrit Söderholm
(Stok, Den Haag). In één deel:
Charlotte Anckarberg en De ge
broeders Anckarberg. Het eerste
deel is de roman van een jonge
gravin die aan liefde te kort komt
en daardoor verbittert; het tweede
geeft de belevenissen van de beide
zoons van deze gravin (met de
moeder op de achtergrond), tegen
polen in karakter en uiterlijk. Het
is een uitvoerige Skandinavische
familieroman, spelend aan het ein
de van de achttiende en voor in de
negentiende eeuw, met een ge
detailleerde psychologische schil
dering hoe een lieflijke, jonge
vrouw de naam kon krijgen een
kwaadaardige uitzuigster en een
zedeloos schepsel te zijn.
Gottmers muziekpockets
In de Muziek-pockets van Gottmer
verschenen als deel 27 en 28 biogra
fieën van Mozart en Vivaldi. Zij wer
den beide geschreven door Norbert
Loeser, de zo begaafde musicoloog,
die enige jaren geleden overleed. Ook
deze boeken zijn voorbeelden van
zijn eminente schrijftrant en zijn
grote deskundigheid. Men kan deze
boekjes van harte en zonder voor
behoud aan iedere muziekliefhebber
aanbevelen!
(Advertentie)
sanfor en no-iron! 15.90 WP
met TRU©i?T boord-uit-één-stuk
MEMBER OF THE INTERNATIONAL FASHION COUNCIL
