Unieke Zwolse discotheek bewijst
plaat kan worden uitgeleend
ÉÉR VAR ELKE VIJF DUITSE
AUTOBEZITTERS IS ARBEIDER
VREES VOOR PROVOCATIE IN
DE KWESTIE-NIEUW-GUINEA
DINSDAG 29 MAART 1960
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
INITIATIEF VAN BIBLIOTHEEKDIRECTRICE
Op ruim drieduizend gevallen
slechts zes afschrijvingen
(Van een onzer redacteuren)
Een vulpen, een verrekijker, een fototoestel, een filmappa
raat en nog een paar dingen, die al of niet met een V of een
F beginnen, leent men gewoonlijk ongaarne uit Er kan ge
makkelijk wat mee gebeuren en dan is Leiden in last Gram
mofoonplaten behoren ook tot deze categorie. Een welopge
voede figuur vraagt geen plaat te leen. Hij'riskeert de pijn
lijke stilte, veelzeggender dan een botte weigering, niet. Eer
der zal hij vragen eens te mogen komen luisteren. Dat streelt
de bezitter. Met platen ligt het allemaal erg teer. De reden?
Och, er zijn redenen genoeg. Om te beginnen lijdt de kwaliteit
sterk onder een ondeskundige behandeling. Vroeger braken
platen vlot nu niet meer, maar een kras kan even erg zijn
als een breuk en mocht de plaat krasloos terugkomen: wie
zal zeggen of dë weergave nog altijd even goed is? Daarbij
komt, dat een plaat van formaat een vrij grote waarde ver
tegenwoordigt. Een paar tientjes gaan er zo maar mee heen.
Dit weer gekoppeld aan de tere constitutie maakt de kwestie
van lenen en uitlenen bijzonder moeilijk. Zodoende is men
het er in brede kringen zo langzamerhand wel over eens, dat
alleen de bezitter het recht heeft de plaat uit de hoes te
halen en op de (eigen) speler grammofoon klinkt al een
beetje ouderwets tegenwoordig te zetten.
En nu komt mejuffrouw O. Jacobs, directrice van de Openbare Lees
zaal en Bibliotheek te Zwolle, plotseling met de klompen in dit fijne
wereldje van precies vastgestelde platen-bezitters-rechten. Allemaal
maar onzin, zegt ze, je kunt een plaat nog beter uitlenen dan een
boekmits je maar weet welke platen je uitleent. Bewijzen? O zeker.
Het vorige jaar leende de instelling, waar zij directrice van is, ruim
drieduizend platen uit (ondanks de mooie zomer), en er hoefden er
maar zes wegens beschadigingen, die overigens geen totale onbruik
baarheid inhielden, te worden afgevoerd. Een succes, dat alle zorgvul
dig opgebouwde zelf-doen- en thuis-houden-theorieën in één keer van
do kaart veegt tn dat bovendien het bestaansrecht bewijst van Zwolle's
openbare discotheek, een nog unieke instelling in den lande.
Een hoekje van de open
bare discotheek m Zwolle.
Het discobartje, een deel
van de platenkast en (op
de tafel) een deel van de
administratie zijn op de
foto te zien. Het personeel
heeft veel plezier in deze
nieuwe vorm van disco
theek-werk.
Mejuffrouw Jacobs kent alle be
zwaren van platenbezitters tegen
uitlenen. Zij heeft ze allemaal ge
hoord, toen zij, ruim een jaar ge
leden, met het plan platen te gaan
uitlenen voor de dag kwam. Niet
dat mejuffrouw Jacobs een bij
zondere hobby had in platen. De
basis van het plan was het steeds
sterker naar voren dringende be
sef, dat de grammofoonplaat het
publiek stormenderhand neemt.
Velen beschikken tegenwoordig
over een platenspeler, de fabrie
ken spuien naast een massa ma-
fere melodieën en onbenullige
iedjes ook aanzienlijke hoeveel
heden goede werken, die echter
prijs aan kwaliteit paren, Hoe
kon de moeilijkheid, dat minder
draagkrachtige muziekliefhebbers
de room van de platenproduktie
moeten ontberen, worden onder
vangen.
Voor de op uitlenen (van boe
ken ingestelde mejuffrouw
Jacobs was de keus vrij spoe
dig af: dit liocrt bij het biblio
theekwerk een „uïtleenbi-
bliotheek" dus. Voor haar was
een reden te meer om met het
uitlenen van platen të begin
nen, de aanwezigheid van een
muziekbibliotheek in de Open
bare Leeszaal en Bibliotheek
van Zwolle. Een discotheek
zou een waardevolle aanvul
ling vormen van vooral de par
tituren.
Selectie
Tegen de raad van velen in en
met medewerking van het bestuur
is de discotheek opgezet Heel
vlug zelfs. In zes weken was alles
in kannen en kruiken. Vijftien
december 1958 kon de uitlening
beginnen. Deze doortastendheid
leidde echter niet tot onvoorzich
tigheid. Mejuffrouw Jacobs had
de grenzen scherp getrokken. Zo
is daar nu. een jaar later, wat blij
om ook. De grbndgedachte was:
een liefhebber gaat voorzichtig
met de platen om hoe krijg ik
uitsluitend liefhebbers? door
de aan te bieden platen sterk te
selecteren! Met andere woorden:
de interesse stempelt de mens.
Met dit voor ogen werden voor de
discotheek alleen klassieke en zo
genaamde modern-klassieke pla
ten aangeschaft. Met schlagers
haal je nozems in huis, zegt me
juffrouw Jacobs, en die uitspraak
lijkt moeilijk voor bestrijding
vatbaar. Geen schlagers dus. Wel
klassieken en dan nog een uitge
kookte, door deskundigen samen
gestelde selectie. Ten koste van
de zenuwen der leveranciers wa
ren op het tijdstip van opening
450 platen bij elkaar, er stond een
disco-bartje in de voor discotheek
bestemde zaal en er werd enig
deskundig personeel aangetrok
ken. De verzameling besloeg in
grote trekken alle belangrijke pe
rioden uit de muziekgeschiedenis.
Orlando di Lasso staat er naast
Orff en Haydn naast Hinde-
mith. Voor de pure liefhebber en
de muziekstuderende was er al
lieel wat te halen.
Groei
Toen begon do groei. Al schuwt
mejuffrouw Jacobs, om begrijpe
lijke redenen, dc schlager, aan de
wensen van het publiek wilde ze,
binnen de gestelde grenzen, wel
tegemoetkomen. Er verschenen
taalcursussen in de platenkast, li
teraire platen, kinderliedjes,
sprookjes en wat goede jperette
melodieën. In het gebouw aan de
Kamperstraat wordt er met dit
bezit gewerkt ook. Geslaagd zijn
de kinderunrtjes tijdens de vakan
tieperiode, er staan muziekavon
den op het programma en met de
literaire platen hoopt men ook
wat te gaan doen. Dood is het be
zit van nu 750 (volgend jaar dui
zend) platen niet. Er waren in
1959 al ruim drieduizend uitlenin
gen (om precies te zijn 3370) en
de belangstelling neemt nog
steeds toe. Er wordt gedacht aan
een aanvulling van driehonderd
platen per jaar. Zo groeit een
pracht van een discotheek, die na
verloop van tijd bovendien nog
een grote historische waarde kan
vertegenwoordigen.
Vanzelfsprekend voltrekt dit al
les zich niet zonder financiële zor
gen. Het lidmaatschap van mu
ziekbibliotheek en discotheek is
gesteld op 7.50. Voor twee
kwartjes per week kan een lid een
plaat mee naar huis nemen. Klei
ne 45-toerenplaatjes kosten een
kwartje, terwijl opnamen van
grote uitvoeringen, die twee of
meer Diaten beslaan, per plaat be
taald moeten worden. Overigens
nog goedkoop, wanneer men be
denkt, dat bijvoorbeeld een be
paalde uitvoering van de Mat-
thaus-Passion 104 in de winkel
kost. Voor een paar gulden kan
men er in Zwolle en omgeving nu
thuis van genieten.
Tegenover de inkomsten (er zijn
op het ogenblik 140 leden) staan
de hoge aanschaffingskosten van
de platen, do kosten van de in
richting en de salarissen van het
personeel. Nu geeft de gemeente
subsidie en van het rijk wordt ook
wel een bijdrage verwacht, maar
nl met al moet er veel geld bij.
Erg vindt mejuffrouw Jacobs dat
niet. Dit soort instellingen is nu
eenmaal niet als een bedrijf te
voeren, want dan zouden de leden
bijzonder onaantrekkelijke bedra
gen voor het lenen moeten neer
tellen, waardoor het lenen weer
minder zin zou krijgen. Uiteinde
lijk gaat het ook helemaal niet om
financieel gewin, maar om gewin
op een aanzienlijk hoger niveau.
Thuis kunnen de leden de plaat
zo vaak horen als ze willen. In
bepaalde gevallen raken ze er
dermate van onder de indruk,
dat ze naar de platenhandelaar
stappen en de betreffende plaat
zelf aanschaffen. Zo'n koop
komt geheel verantwoord tot
stand. Een niet te verwaarlo
zen voordeel. Verder worden
velen dichter tot de muziek
gebracht, de „luister-honger''
wordt groter. Deze factoren
hebben er onder meer toe ge
leid, dat de tegenstand van de
platenverkopers is gebroken.
Ze zien in de openbare disco
theek nauwelijks een „concur
rent" meer eerder een me
destander. Voor muziekstude-
renden (Zwolle heeft een groot
muzieklyceum) lijkt de disco
theek een ideale instelling. Zij
kunnen nu voor weinig geld
werken ln verschillende uitvoe
ringen rustig thuis beluisteren.
Bij de keuze worden de leraren
dan ook regelmatig ingescha
keld, terwijl ze ook mee de
muziekavonden verzorgen.
Weinig beschadigingen
Zoals gezegd, mag het aantal be
schadigingen geen naam hebben.
Wanneer de platen de deur uit
gaan, worden ze gecontroleerd
onder een lamp (krassen) en bij
terugkomst nog eens. Mochten er
nieuwe fouten worden geconsta
teerd, dan wordt de plaat op een
haarscherp toestel „na-gedraaid".
Kleine gebreken, kleine waarde
verminderingen dus, rekent men
in geld om. Twee gulden voor een
krasje bij voorbeeld. De lener
moet betalen en de fout wordt ge
noteerd, zodat bij de volgende uit
lening geen moeilijkheden kunnen
ontstaan. Ernstig beschadigde pla
ten mag de veroorzaker /an de
beschadiging weer mee naar huis
nemen in ruil voor een nieuw
exemplaar. Over het algemeen
maakt de kwaliteitsvermindering
weinig uit.
Zo kan men in Zwolle, na een
jaar praktijk, louter prettige er
varingen beluisteren: de belang
stelling van het publiek wordt
steeds groter, van ruwe behande
ling is nauwelijks sprake en de
instelling van overheid en handel
tegenover de discotheek (hoe lang
nog uniek?) wordt gezonder. Een
openbare discotheek heeft recht
van bestaan, zegt mejuffrouw Ja
cobs, zij voorziet in een behoefte
en draagt bij tot de culturele ont
wikkeling van do bevolking. Par
ticulieren hoeven er echter geen
„zaakje" in te zien, want daar
zijn de kosten te hoog voor. Dit
werk is voorbehouden aan instel
lingen als openbare leeszalen
zij kunnen er mee beginnen en
zullen er straks, willen ze de ont
wikkeling volgen, wel min of meer
toe gedwongen worden er mee te
beginnen. De grammofoonplaat
neemt naast, het boek immers een
steeds belangrijker wordende
plaats in en dit te negeren is de
ogen dichtknijpen voor de werke
lijkheid.
Ministers beantwoordden
vragen over repatrianten
Do kosten, die per gezin zijn ver
schuldigd voor net verkrijgen van
een vergunning om Indonesië te ver
laten, bedragen thans maximaal 500
roepiah. Het is minister Luns niet
gebleken, dat deze retributies ooit
een beletsel voor vertrek hebben ge
vormd. Indien dit ooit wel het geval
zal zijn, zal minister Luns- bevorde
ren dat de Nederlandse vertegen
woordiging In Indonesië adequate
hulp zal bieden.
Dit hebben de ministers Klompê en
Toxopeus, de laatste als minister van
justitie ad interim, geantwoord op
een desbetreffende schriftelijke vraag
van het Eerste-Kamerlid de heer Vos
van Steenwijk (v.v.d.).
Op een vraag van hetzelfde Kamer
lid antwoordden dezelfde ministers,
dat het rapport van professor Van
der Veur over zijn reis met repatrian
ten aan boord van de „Waterman"
ter vertrouwelijke kennisneming aan
de Kamer zal worden overgelegd. Dit
rapport heeft professor Van der
Veur uitgebracht aan minister Klom-
pé. Het rapport van de maatschappe
lijk werkster die met de „Zuider
kruis" is meegekomen, zal door het
C.CJK.P., waaraan het is uitgebracht,
aan de Kamer worden aangeboden.
SOCIALE HERGROEPERING IN WEST-DUITSLAND
Lonen stegen veel
sterker dan prijzen
(Van een speciale correspondent.)
Het komt niet zo veel voor, dat een
grote, sterk aan tradities gebonden
politieke partij haar programma ra-
dieaal wijzigt,, zoals de sociaal-demo
craten in de Westduitse Bondsrepu
bliek dit hebben gedaan. Deze socia
listen, wier programma van het be
gin af op Karl Marx was afgestemd
en berustte op de klassetegenstellin-
gen tussen rijk en arm, hebben het
Marxisme laten vallen. De klassen
tegenstellingen zijn in het huidige
West-Duitsland zozeer vervaagd, dat
zij nog slechts bij een heel klein deel
van de bevolking tot de verbeelding
spreken. Vooral de sociale verschil
len tussen beambten en arbeiders be
staan al lang niet meer sedert het
minister Erhard gelukt is uit het
doodarme na-oorlogse Duitsland een
welvaartsstaat te maken, die thans
met gemak van zijn rijkdom de on
derontwikkelde landen in deze wereld
helpen kan en wil.
In Hamburg, de havenstad met
zijn bijna twee miljoen inwoners,
kan het gebeuren, dat een kraan
drijver na werktijd zijn overal
verwisselt voor een maatkostuum,
in zijn eigen kleine auto stapt
iedere vijfde Duitse autobezitter
is arbeider naar een goed res
taurant rijdten daar toevallig
niet zijn werkgever aan dezelfde
A.K.U. wil over twee jaar
vijfdaagse werkweek
De Algemene Kunstzijde Unie N.V.
te Arnhem wil op 1 januari 1962 de
vijfdaagse werkweek volledig invoe-
Met de vakbonden is hierover een
voorlopige afspraak gemaakt. Een
eerste aanzet om te komen tot deze
vijfdaagse werkweek kan worden ge
zien in het reeds vrijaf hebben op
elite derde zaterdag in de maand van
bepaalde afdelingen, die daarvoor in
aanmerking komen. Voor 1960 zullen
dat dus in totaal twaalf zaterdagen
zijn. Volgend jaar zullen dit er 24
worden, waarna men dus met in
gang van 1962 de vijfdaagse werk
week volledig wil doorvoeren.
Caterina Valente gast
van Festival Blokker
Van 26 tot en met 29 mei a.s. wordt
het festival in Blokker gehouden met
medewerking van Caterina Valente,
begeleid door het orkest van Eddie
de Latte, een Beiers orkest onder
leiding van Colatti en Helmut Za-
eharias en zijn orkest.
Op 28 mei wordt een internationaal
luchtvaart muziek- en dansfestijn
gehouden, waarvoor een aantal lucht
vaartmaatschappijen uit eigen kring
de orkesten en attracties zullen le
veren.
tafel een goede maaltijd gebruikt.
Misschien zou men, de Duitse ver
houdingen niet goed kennende,
denken, dat dit een uitzondering
is in Duitsland zelf twijfelt nie
mand meer aan de maatschappe
lijke klim van de vroeger zo wei
nig door het economische geluk
bedachte handarbeider. Men weet
immers precies, hoe juist de le
vensstandaard van de industrie-
en bouwvakarbeiders omhoog is
gegaan.
Als overal, waar de economie in op
gang is, zijn ook in de Bondsrepu
bliek de prijzen gestegen. Maar ook
de lonen zijn omhoog gegaan en wel
veel sterker dan de prijzen. De West
duitse industriearbeider kon eind
1959 29,5 procent meer voor zijn
loon kopen dan in het jaar 1953. Het
statistisch bureau van de E.E.G.
heeft uitgerekend, dat deze percen
tages voor andere Europese landen
als volgt liggen: Nederland 24,6
Frankrijk 23,8 België 21,7 en
Italië 17,9
Van deze hogere reële inkomens heb
ben de Duitse arbeiders hun motor
fietsen, hun scooters, hun (kleine)
auto's, hun t.v.-toestellen en wasma
chines gekocht en... eigen huizen
gebouwd. En ondanks dat kunnen zij
nog vele marken per jaar sparen.
De stijgende inleg bij de spaarban
ken bewijst het en ook de haast on
waarschijnlijk grote belangstelling
voor het bezit aan aandelen in kleine
coupurus. Bovendien geven nog tal
loze grote bedrijven hun arbeiders
in plaats van een kerstgratificatie 'n
aandeel in het bedrijf en daarmee dus
een werkelijke kapitaalvorming, die
de arbeider meer aan het bedrijf
bindt, dan welke, nog zo goede, loon-
overeenkomst ook.
Duitsland motoriseert: elke vijfde
auto is van een arbeider.
SLUIT Dg ZIJSTRAAT NIET AF.
INDIEN U voor een verkeerslicht,
een verkeersagent of een spoorweg
overgang moet wachten omdat het
verkeer van uw rijrichting is stopge
zet, laat dan de uitmonding van een
zijstraat vrij, vraagt de A.N.W.B.
Sluit deze niet af zodat het verkeer
er niet in of uit kan.
De vrijheid van het verkeer wordt
dan meer dan noodzakelijk belem
merd zoals de «eet dat omschrijft.
Dit geldt niet alleen voor de gemo
toriseerde weggebruikerdoch ook
voor het langzame verkeer. Het is
een kléine moeite een doorgang te la
ten ter grootte van een brede auto.
Het is niet alleen beleefd, doch zelfs
verplicht.
KRACHTVERHOUDING GEWIJZIGD
Indonesische speculaties
over gebruik van geweld
(Van onze Haagse redactie)
In westelijke diplomatieke kringen
toont men thans ongerustheid in ver
band met de mogelijkheid, dat Indo
nesië een gewapend geschil met de
Nederlandse marine zou kunnen nit-
lokken om een inmenging van de
Verenigde Naties in de kwestie-
Nïeuw-Guinea en onderhandelingen
met Nederland te forceren.
Gebruik makend van zijn procla
matie van twee jaar geleden,
waarin vrijwel het gehele zeege
bied binnen de ring van Indonesi
sche eilanden tot Indonesisch ter
ritoir werd verklaard, zou Soekar-
no bijvoorbeeld er toe kunnen
overgaven, een Nederlands schip
aan te houden. Na ingrijpen door
schepen van de Nederlandse mari
ne zou Djakarta een gewapend
optreden tegen Nieuw-Guinea zelf
als een verdedigingsactie kunnen
voorstellen. Als die ontwikkeling
aan de gang is zou een onverwijl
de inmenging van de Verenigde
Naties te verwachten zijn.
Indonesië zou heel wat moeite hebben
de beschuldiging van provocatie te
weerleggen. Maar het zou een kans
hebben, dat er met gecontinueerde
aanwezigheid van Indonesische strijd
krachten op Nieuw-Guinea via de
gebruikelijk weg van compromissen
een aanbeveling tot onderhandelen
zou worden gedaan met terzijde la
ting van de schuldvraag.
Met klem
Op dat forceren van onderhandelin
gen is heel de „Irian-politiek" der
Indonesische regering de laatste tien
jaar gericht geweest. Men toont zich
in diplomatieke kringen dan ook
geenszins gerust over de huidige
ontwikkeling, die wordt gekenmerkt
door een aanzienlijke uitbreiding van
de Indonesische strijdkrachten, waar
tegenover de Nederlandse niet zijn
versterkt, maar zelfs in sterkte ach
teruit zijn gegaan door veroudering
van materiaal.
Het blijft daarbij twijfelachtig, of
Indonesië dit jaar in de Verenigde
Naties de vereiste tweederde
meerderheid zou halen met een
voorstel waarin het zijn opvattin
gen neerlegt, hoewel de kansen
onder meer door de overredings
kracht van wereldreiziger Soekar-
no en door de toetreding van nieu
we leden snel toenemen.
Er zal heel wat klemtoon in de diplo
matieke gesprekken met Djakarta
moeten worden gebruikt, om daar
duidelijk te maken dat ook een actie
tegen Nieuw-Guinea via een uitge
lokt incident onder geen beding kan
worden aanvaard, wil men bereiken
dat Indonesië de speculatie op vruch
ten van gewelddadige actie in welke
vorm ook opgeeft, zo gaf een waar
nemer ons te verstaan. Slaagt men
daarin niet, dan kunnen spoedig zeer
onaangename verrassingen geenszins
uitgesloten worden geacht.
Met het vliegtuig naar New-
YorJc zijn dezer dagen de S.', ar
tiesten vertrokken, die door de direc
teur van dc Amerikaanse Radio City
Music Hall, de heer Leon Leonidoff,
in ons land zijn geëngageerd om op
te treden in de grote Holland-show,
die op SI maart te New York in pre-
mdëreml gaan.